Skip to main content

Full text of "Herbarz polski. Powikszony dodatkami z poniejszych autorów rkopismów, dowodów, urzdowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza"

See other formats 


rf^ 


■^~-    -.. 


■\    0 


HERBARZ 


POLSKI 


KASPRA  NIESIECKIEGO  S.  J. 

POWIĘKSZONY  DODATKAMI  Z  PÓŹNIEJSZYCH  AUTORÓW, 
RĘKOPISMÓW,  DOWODÓW  URZĘDOWYCH 

I    WYDANY    PRZEZ 


T  o  ai  VIII. 


w     LIPSKU 

NAKŁADEM    I   DRUKIEM    BREITKOPFA   I   H^RTELA. 

18  4   1. 


CS 

t2 


Za  pozwoleniem  Cenzury. 


-^BRARy 


FEB  2  1  1^37 
lfe/rv  OF  ^ 


Drukiem    Breitkopfa    i  H.ertf.i.a  w  Lipsku. 


^K  ^SO^^ScSM^M^SoM^H^SStt      ^^.  ^BBi^  ^jjj^y  (^^^1^  ^^  ^^BBŁ^B^M  ^5'*^5^BŁi^Ł'BSm 


R. 


Raba  herbu  Kos  w  Prusiech ,  to  jest  trzy  rzeki  na  tar- 
czy, czyli  trzy  pasy  wszerz  tarczy  prosto  idące,  na  hełmie  Sle- 
powron  z  pieriCcienicm  ;  tak  g;o  opisał ,  3JS.  o  Famil.  Pru- 
skich: bo  Paprocki  i  Okolski  o  nicli  milczą.  Jedni  z  tego 
domu,  jeszcze  za  Krzyżaków,  osiedli  byli  w  3Ialborskiem,  dru- 
dzy w  Pomorskiem  województwach.  Z  tych  był  Macicy  Raba 
z  Waplewa,  kasztelanem  Elbląskim,  w  roku  1489.  według 
Posseliusza  Historyi;  a  MS.  wspomniony,  chce  go  mie(5  wo- 
jewodą Pomorskim;  w  roku  1476.  uspakajał  niektóre  kontro- 
wersye  między  Jakóbem  Kostką  i  Bazeńskim ,  co  się  pokazuje 
z  ksiąg  Grodzkich  Malborskich  *).  Kwitnął  potem  Anzelm 
Raba,  dziedzic  na  W  aplewie,  z  zoną  swoją  Szynweską  w  roku 
1582.  pochowany  w  Stargardzie ,  czego  świadkiem  nagrobki 
ich  kamienne.  Katarzyna  Rabianka,  najprzód  Jana  Plemic- 
ckiego  starosty  Kowalewskiego ,  po  nim  3Iacieja  Nicmojcw- 
skiego  Rolicza,  wojewody  Pomorskiego ,  małżonka.  MS.  łio- 
nopats.  Druga  Katarzyna,  l)yła  za  Wojciechem  Dulskim  cho- 
rążym Pomorskim.  Trzecia  N.  najprzód  za  Rembowskim,  a 
drugim  związkiem,  za  Janem  Dulskim.  Czwarta  N.  za  Loka, 
Barbara  za  3Ielchiorem  Grąbczewskim ,  ale  sterilis.  Rapowie 
niegdy  w  Krakowskiem  kwitnęli,  tych  herb  był  taki:  tarcza  na 
dwie  części  przedzielona ,  na  wyższej  ptak  nakształt  jastrzębia 
stoi  na  jednej  nodze,  drugą  do  góry  podniósł,   sam  w  prawą 


*)  Ten  Maciej  Raba  wojewoda  Malborski  podpisał  praw  Gdańskich 
potwierdzenie   od   Alexandra   Króla    w  Malborgu.   —   Cod.  Dipt. 
Fol,  IV.  fol.  190.   —  Przypisek  Krasickiego. 
Tom  viii.  1 


2        Riiliaszo  wskl  —  Racil>oro%v8kl. 


tarczy  obrócony;  lui  niższej  pieiiiek  leży  o  czterech  sakach,  z 
którycJi  dwu  na  górze ,  a  dwa  na  spodzie ;  widziałem  ten  herb 
w  Krakowie  na  nagrobku  Katarzyny  Rapowny  zony  J(^'drzeja 
Fouelwcdra  zuiarlej  1575. 

11  al»asxOYVSki  ^  w  Podhisklem  województwie.  Slarii- 
sław  Ral)asz()«  ski ,  pisarz  grodzki  Trenibowolski ,  w  Ruskiem 
podpisał  elekeyu  Jana  III.  Króhu 

Kalliej  Gno/nic/ii,  w  Trockiem  województwie  Jerzy 
Uabiej  (MH.jnieki  1032. 

Etćfltiu^ki  /terbu  Łodzią.  O  lycli  ani  Paprocki ,  ani 
Okolski  nie  pisał,  w  kazaniu  jednak  na  pogrzebie  Anny  Modli- 
bowskiej,  pisze  o  nich  llippolit  Stri/jkowski. 

RilhlciYSki  herbu  Rawicz ,,  w  Chełmskiej  ziemi.  I  o 
tych  ani  l*aj)rocki ,  ani  Okolski  nie  pisał.  Józef  Rijblewski  w 
zakonie  Soclet.  Jesu ,  z  ojca  Jędrzeja  urodzony,  tenże  Jędrzej 
z  Maryanny  Zmijowskifj  spłodził  syna  Ignacego,  i  córkę  Zofią, 
Antoniego  Otlinowskicgo  małżonkę. 

Kaliroeki.)  w  Krakowskiem  województwie.  Bartłomiej 
Ual)ro<»ki,  dziedzic  na  Brzeźnic,  Podrzeczu,  Woli  i  Wosokiem 
w  roku  1581.  ^-icla  Caslren.  Sandec. 

Kabi^Ktyushi  herbu  /ilamri/,  w  Krakowskiem  woje- 
wcidzlM  ie.  I  o  tych  ciz  jtisarzc  milcz;}.  Alexander  Rabsztyński 
w  KijoMskiem  wojcwó<łzlwie  1674.  N.  była  za  Janem  Balem 
komornikiem  Sanockim  1680.  siostra  jej  za  Drogonem. 

KallSZlyński  herbu  Topor,  jediicjze  dzielnicy  z  Tc- 
czvńskiemi ,  pod  kióremi  i  o  łych  się  mówić  będzie. 

Racado^rski  herbu  Trupiaglowa.  Racadowski  dzie- 
dzic na  Raccadowie,  trzy  mile  od  Kalisza,  1518.  na  liście  ko- 
ścioła Broniszewskiego. 

Racliaiiski  herbu  Jastrzębiec,  w  Bełzkiem  woje- 
wództwie. Jeden  z  nich  ehor.j/.ym  był  Bcłzkim  ,  żona  jego 
Bejita  Lasocianka  chor.ązanka  Lubelska. 

Racliański  herbu  Junosza,  w  Bełzkiem  województwie. 

Rac*ibor  herbu  Jastrzębiec ,  w  Lubelskiem  wojewódz- 
twie. Jakób  Raciborowicz  kasztelan  Sendomierski  w  r.  1241. 
przeciwko  Tatarom  mężnie  wojując,  krew  z  życiem  dla  ojczy- 
zny wylał,  o  czem  nasi  hisloi'ycy  pisz.-j. 

Uacilloroivski  herbu  Jelita,  w  księztwie  Oświecim- 
skiem  z  Raciborowic.  Marcin  Raciborowski  wojski  Oświęcim- 
ski 1648.  miał  za  sobą  Zofią  Trzebińską,  ale  z  nią  sterilis. 
Brat  jego  Alc.\ander,  którego  syn  Szymon,  z  Barbary  Pieniąi- 
kowny  wojewodzanki  Sieradzkiej,  spłodził  córkę  Maryannę, 
najprzód  Michałowi  Szamowskienui ,  z  tym  sterilis,  po  nim, 
Stanisławowi  czy  Józefowi  Jezierskiemu,  stolnikowi  Łukow- 
skiemu ,  zaślubioną.   Są  zda  mi  się   inni ,   co  się  herbem  Prus 


Raciborski —Rączko. 


1///0  picczytuji} ,   7,  których  byt  Stanisław  kanonik  Wolborski 
1634.  roku. 

Wojciech  Raciborowski  w  r.  1778.  podstoli  Czerwonogrodzki.  — 
W  r.   1788.  Ludwik  starosta.  —  Krasec/i/. 

Raciborski  /lerbu  Rawicz^  w  ziemi  Czerskiej.  Ż  tych 
Anzelm  Raciborski  dziekan  Kujawski,  kanclerz  Poznański,  mąi 
katedrze  Kujawskiej  wielce  zasłużony  1642.  r.  Damalew.  in 
Episc.  I"^ladislav.  fol.  174.  Jan  dziekan  Warszawski ,  kano- 
nik Pułtuski,  1631.  deslynowany  do  kompozycyi  mi<^'dzy  du- 
chowieństwem i  stanem  rycerskim.  Dobra  Dawidy  i  z  przyle- 
głościami  dziedziczne,  darował  00.  missyonarzom  u  Ś.  Krzyża 
w  ^^'^arszawie  *).  Paweł  chorąży  Czerski,  miał  za  sobą  Gizicką 
kasztelanki;  Czerską,  z  tej  był  syn  Henryk  Stanisław,  którego 
z  Jadwigi  Lezeńskiej  synowicy  biskupa  Łuckiego ,  były  dwie 
córki,  Agnieszka  Wojciecha  Zaborowskiego,  stolnika  Inowro- 
cławskiego, I  Maryanna  Jana  Kłopockiego,  miecznika  Laty- 
czowskiego,  małżonki.  Synów  zaś  trzecli ,  Jędrzej  w  obozie 
umarł  sterilis.  Mikołaj  stolnik  Bracławski,  z  Konstancyi  Sze- 
ligowskiej,  którą  Slamirowska  urodziła,  spłodził  syna  Jana,  i 
córek  dwie,  Anni;,  Samsona  Bombek  stolnika  Latyczowskiego, 
pułkownika  arłylleryi  koronnej,  i  Julianc,  Jędrzeja  Oborskie- 
go, małżonki.  Tomasz,  trzeci  syn  Henryka,  tego  z  Słucłiockiej 
syn  Antoni  miecznik  Liwski,  którego  z  Konstancyi  Leżeńskiej 
miecznikowny  ,  córki  dwie  ,  Zofia  i  Maryanna,  synowie  trzej, 
Mikołaj  ,  Lenard  i  Norbert. 

Franciszek  Raciborski  w  roku  1778.  pisarz  grodzki  Halicki.  — 
Przypisy  Itras/ckiego. 

Raeieski.  Jan  w  Inowrocławskiem,  Bartłomiej,  Ra- 
ciescy,  w  Brzeskiem  Kujawskiem  1674. 

Racłaivski.  Anna  Racławska  księni  Staniątccka  za- 
konu S.  Benedykta  1635. 

Kaczeiiski  herbu  Lubicz^  w  ziemi  Drohiekicj,  patrz 
Rejezyiiski. 

Rączko  3Iosalski  herbu  Ostoja ,  w  Litwie  i  ziemi 
Mielnickiej.  Rączko  mąż  rycerski  w  wojsku  Litewskiem,  o  któ- 
rym Stryjkowski  ^hze,  lib.  22.  y.  701.  że  w  roku  1506.  pod 
Kłeckiem,  Talarów  przeprawy  naszym  broniących  na  rzece, 
długą  rusznicą,  ognia  z  niej  dając,  odstraszał,  a  potem  widząc 
jak  się  jej  bali,  chód  nienabitą ,  kilku  ich  gonił.  Mikołaj  w 
Żmudzi  i621.  Rączko  skarbnik  Micinicki  1733.  N.  Kaspra 
Jerzykowicza   podkomorzego    Mielnickiego    małżonka.    N.   sc- 


*)  Dobra  Dawidy  pod  Warszawą  były  tylko  w  administracyi  Mis- 
syonarzów,  od/lanc  zaś  były  na  Seminarystów  kleryków  dyecezyi 
Poznańskiej  i  z  intrat  onych  Missyonarze  przed  kapitułą  koliegialy 
Warszawskiej  corocznie  się  rachowali.  —  Przypisek  Krasickiego. 

V 


4  Raczkowski — Raczyński. 


dziaiika  ziemska  Brześciafiska ,  była  za  Piekarskim  ]>i.  była  za 
Grzegorzem  Massalskim  podkomorzym  Grodzieńskim ,  i  w  ten 
dom  wniosła  dobra  Raczki  nazwane. 

Raczkonski  herbu  Poraj.  O  łych  tak  Paprocki  jako 
i  Okolski  milczy,  piszą  si«;  z  Raczkowic ,  jediicjze  dzielnicy 
z  Garniszami ,  wcdiiiy  Buranows/aego.  Walentyn  z  Raczko- 
wic Garnysz  Zyjj;munta  III.  1  Władysława  IV.  sekretarz,  z 
sejmu  1627.  do  łustracyi  dóbr  królcwskicłi  w  Mazowszu  na- 
znaczony, maź  rycerski  we  wszystkicłi  e\pcdycyach  s«e<jo 
czasu,  zszedł  z  tego  świata  1639.  eialo  jego  u  S.  Trójcy 
w  Krakowie  złożone,  z  nagrobkiem,  który  wypisał  Starowo/. 
tn  Monum.  miał  za  sob."}  Mstowską,  córkę  Jędrzeja.  Brat  A\  a- 
lentego  Augustyn,  bezdzietny  umarł  1637.  tanrze  pocłiowany, 
pod  Cliocimcm  rycersko  stawał,  co  o  nim  nagrobek  jego  sławi. 
Jerzy  Raczkowski  rotmistrz  j)ancerny  1658.  Iiomptit  wojska^ 
a  w  roku  1662.  Konutijłucya  Sejmowa  fol.  29.  w  krwawych 
zasługach,  wieś  Picskary  do  zgonu  życia  jego  puściła  mu,  a 
po  śmierci  jego,  sukcessorora  na  piętnaście  lat,  tez  dobra  trzy- 
mać poz\\'oliła. 

Raezkonski  /ie7'bu  Prus  Imo.  Paprocki  położył  ich 
Kaczkowskie  ale  omylnie.  N.  Raczkowski  rotmistrz  pie- 
szy, przy  dobywaniu  miasta  Uły  w  r.  1568.  pierwszy  z  swemi 
ludźmi  na  mury  wskoczył.  Kojał.  Biel.  fol.  622.  Adam  Ra- 
czkowski tegoż  herbu  w  Sieradzkiem  województwie  1696.  z 
Raczykowa  j\iemsta  podscdek  Warszawski  1453.  Statut  Ma- 
sov.Jol.  98. 

Itaczulski.  Wojciech  Raczulski ,  miał  za  sobą  Kata- 
rzynę Leszczyńską  w  Rawskiem  województwie. 

Raczyński  herbu  Jastrzębiec  ,  w  ziemi  Wieluńskiej. 
Alexander  Raczyński  1674.  ^Yojciech  miał  za  sobą  Konstan- 
cyą  Kowalską,  podkomorzankę  Wieluńską.  Zygmunt  Raczyń- 
ski,  żyje  w  województwie  Rawskiem,  ten  miał  za  sobą  3Ia- 
ryannę  Leszczyńską  herbu  Belina,  z  której  córka  jedna  Kon- 
stancya. 

Raczyiiski /ie/-^M  ^'^fj/f c; ,  w  Wiclkiej-Polszcze.  Jan 
Raczyński,  w  zawód  konia  puściwszy,  gdy  z  niego  szwanko- 
wał, szyję  złamał,  trzy  godziny  jak  umarły  leżał ,  ofiarowany 
jednak  od  braci  swoich  do  Częstochowy,  przyszedł  do  siebie 
i  do  zupełnego  zdrowia,  działo  się  to  w  r.  1623.  Jtieszpoi'A. 
Odrób.  Stołu  fol.  160.  Bracia  jego  trzej,  Walenty,  Piotr  i 
Zygmunt:  ten  to  zda  mi  się  Zygmunt,  był  potem  surrogatem 
grodzkim  Nakiełskim ,  starostą  Jasienicckim ,  który  klasztor 
00.  Bernardynom  w  Łobzvnie  fundował,  a  w  Bydgoszczy 
ołtarz  S.  Antoniemu  z  marmuru  czarnego  i  alabastru  wystawił, 
tamże  sobie  i  swoim  grób  wystawił  w  r.  1652.   o  czem  świad- 


Raczyński.  ^ 


czy  napis  nad  nim  położony,  kędy  wspomina  córkę  jeg-o ,  Ja- 
nowi Wąglikowskiemu  ,  miecznikowi  ziem  Pruskich  ,  staroście 
Osieckiemu ,  zaślubioui{.  Syn  zaś  jeg"o  Franciszek.  Jan  Karol 
starosta  3Iieścicki,  z  województwa  Pomorskiego  posłował  na 
konwokacyą  1(596.  Piotr  niąz  rycerski.  3IIcliat  Kazimierz  naj- 
przód podsędek  Poznański ,  potem  Gnieźnieński ,  dalej  Kaliski 
kasztelan  ,  polem  wojewoda  Kaliski ,  umarł  wojewodą  Poznań- 
skim 1738.  posłował  na  sejm  1683.  zk;jd  komissarzem  nazna- 
czony do  dyflerencyi  pogranicznych  od  Szląska,  Const.  J".  13. 
i  znowu  w  roku  1690.  Constit.  f.  17.  i  na  konwokacyą  1696. 
miał  za  sohą  Krystynę  Krassowską,  z  której  córka  Konkordya, 
dostała  się  w  małżeństwo  Serafinowi  Zrchlińskiemu  staroście 
Stawiszyńsklemu,  druga  Kazimira  Bona,  Józefowi  Czapskiemu 
kaszlelanicowi  ElhUjskiemu,  synowie  zaś  dwaj,  Leon  i  ^Vi- 
ktor.  N.  Raczyńska  Krzyckiejio  Stanisława ,  kasztelana  Po- 
znańskiego  małżonka.  Łukasz  i  Franciszek  1696.  podobno  ten 
Franciszek  miał  za  sobą  Heindensteinownę  kasztelankę  Gdań- 
ską, z  której  córka,  wydana  za  Bleszyńskiego,  kasztelanica 
Międzyrzeckiego.  iN'.  kanonik  Gnieźnieński,  viceprezydent  try- 
bunału koronnego  1727.  ^.  miał  za  sobą  Helenę  Jarnowską 
kasztelankę  Kowalską,  pozostałą  wdowę  po  Franciszku  Zego- 
ckim.  Stanisław  w  zakonie  naszym  życie  zakończył  w  Sendo- 
mierzu  1678.  Michał  zaś  we  Gdańsku  1716.  Są  i  w  Litwie 
tegoż  herbu  Raczyńscy,  z  których  jeden  osiadł  był  w  Inlłan- 
ciecli ,  a  gdy  Szwedzi  tę  prowincyą  posiedli ,  do  Wileńskiego 
się  Avojewództwa  przeniósł :  syn  jego  Daniel ,  kapłan  i  kazno- 
dzieja nauki  wielkiej  in  Societ.  Jesu ,  umarł  na  przclozeństwie 
Kowieńskim  1662.  Wojciech  w  Brześciańskicm  1648.  Jędrzej 
sędzia  ziemski  Wilkomierski ,  starosta  Rumborski  1674.  Ja- 
dwiga, Jana  Zaleskiego  w  województwie  Trockiem,  małżonka. 
W  roku  1655.  gdy  Smoleńsk  opanowała  Moskwa,  a  ziemla- 
nów  tamecznycli ,  do  drugiego  chrztu  niewoliła,  sami  tylko 
dwaj  Raczyńscy,  zadnemi  się,  ani  perswazyami ,  ani  postra- 
chami ,  przywieść  do  tego  nie  dali.  Kojatow.  in  MS. 

Zygmunt  Raczyński  sędzia  Nakielski  i  starosta  Jasieniecki,  o  któ- 
rym Nieskcki  pisze,  byl  synem  Piotra  z  Rudv  i  Ewv  Ry- 
chloicskiej  a  wnukiem  Stanisława  R.  z  Rudy  dziedzica  Ra- 
czy na.  Kopy  d/owa  i  Okalewa,  i  Elżbiety  Rychlowskiej.  Zygmunt 
miał  trzech  braci  :  Wiktora  sterilem ,  Samuela,  który  się  pisał 
de  Ruda,  i  Felixa;  tego  ostatniego  potomstwo  nie  jest  nam  wia- 
dome, Samuel  zaś  miał  dwóch  synów,  Stanisława  i  Leona, 
a  L  e  o  n  miał  syna  Zygmunta.  Mylnie  więc  Niesiecki  supponuje, 
iż  Zygmunt  starosta  Jasieniecki  miał  braci  Walentego  i  Piotra. 

Ołtarz  ozdobny  i  nagrobek,  o  którym  Ntesipcki  wspomina ,  i  który 
Zygmunt  Raczyński  starosta  Jasieniecki  u  ojców  Bernardynów 
w  Bydgoszczy  w  r.  1652.  wystawił,  zostały  w  r.  1840.  po  "znie- 
sieniu klasztoru  do  kościoła  katedralnego  w  Poznaniu  przeniesione. 


^  Raczyiiski. 


U 


Na  wsponinionym  ołtarzu  widać  herb  Nalęcs  raz  z  Panii^  mi^-dzjr 
rogami  ua  hełmie,  drugi  raz  z  slrusiemi  piórami;  ohydwa  jednak 
razy  otoczony  literami  które  dowodzą  ,  iż  tak  jedna  jako  i  druga 
tarcza  zarówno  Zygmuntowi  Raczyńskiemu  służą. 

Pozostałym  znacznym  majątkiem  po  tymże  Zygmuncie  Raczyńskim 
staroście  Jasienieckim  podzielili  się,  jak  wskazuje  dział  r.  1677. 
w  Poznaniu  spisany,  czterej  jego  synowie  z  Katarzyny  Jełowickifj 
(własnego  herbu)  podkomorzanki  Krzemienieckiej  spłodzeni. 

O  tych  czterech  synach  Zygmunta  Raczyński  i  o  ich  potomstwie 
do  lego  co  JSiesiecki  pisze  ,  przydajemy  następujące  wiadomości : 

I.  Jan  Karol  starosta  Miesciski,  najstarszy  syn  Zygmunta  Ra- 
cz\  liskiego  umarł  bezpotomnie ,  podobno  w  Paryżu. 

II.  tranciszek  Stefan,  był  drugi  syn  Zygmunta,  tego  z  Annc^ 
Heidensteiii  1  kasztelanką  Gdańską,  było  potomstwo  Andrzej  i 
Zygmunt,  który  z  Magdaleną  Sędzicką  spłodził  Antoniego 
i  Józefa.  Antoni  z  Katarzyną  S5//'jg-oi<'*iC-^  starościanką  Prawni- 
cką  miał  synów  dwóch:  1.  Ignacego,  księcia  arcybiskupa  Gnie- 
źnieńskiego :  ten  przeznaczony  był  w  młodości  swojej  do  zakonn 
Jezuitów,  któremu  do  zgonu  był  przychylny  i  wiele  bardzo  świad- 
czył. Po  ukończeniu  nauk  pod  najsławniejszemi  nauczycielami  Je- 
zuickiemi  w  Włoszech,  gdy  już  do  kraju  swego  miał  wracać; 
bulla  Klemensa  XIV.  w  r.  1773.  zakon  Jezuicki  rozwięzująca, 
stanęła  na  przeszkodzie  powołaniu  jego.  Stopniem  jego  pierwszym 
w  kolei  pasterskiej  był  stopień  plebana  w  Kostrzynie ;  nie  długo 
potem  został  kanonikiem  a  następnie  prałatem  katedry  Poznańskiej. 
Po  śmierci  Okęckiego  w  roku  1792.  jednomyślnie  od  kapituły  na 
biskupstwo  Poznańskie  został  obranym.  Własnym  kosztem  ukoń- 
czył kościół  katedralny  w  Poznaniu  co  do  zewnętrznej  struktury, 
i  pałac  biskupi  znacznie  na  ówczas  zrujnowany  wyreperowal  i 
powiększył.  Nominowany  został  księciem  arcybiskupem  Gnieźnień- 
skim patentem  Króla  Pruskiego  z  dnia  3.  Maja  1805.  r.  W  r. 
1820.  z  zezwoleniem  stolicy  apostolskiej ,  złożył  arcybiskupstwo, 
po  czem  ,  rok  jeden  pomieszkawszy  w  Rzymie  w  kollegium  Je- 
zuitów, wrócił  do  kraju,  i  w  Gallicyi  życie  ukończył  d.  19.  Lu- 
tego 1823.  przeżywszy  82.  lat.    2.  Wojciecha  sterilem. 

Józef,  ten  trzy  razy  wstępował  związki  małżeńskie,  i  z  ostatniego  z 
Karoliną  5o«A:owA-^-c  były  córki  i  syn  Wincenty  Raczyński,  ko- 
mandor 3Ialtański ,  szambelan  Cesarza  Rossyjskiego ,  i  jego  z 
Anną  ffoljf  Sudinghausen  spłodzeni  trzej  synowie  :  Leopold 
Wilhelm  urodź,  w  r.  1808.  Edward  Alexander  w  roku 
1813.  i  Edward  Atanazy  w  roku  1824.  wszyscy  trzej  w  słu- 
żbie wojskowej  rossyjskiej ,  i  córka  zaślubiona  kuzynowi  swemu 
Wolif  Ludinghausen ;  ci  dziś  jeszcze  żyją  w  Kurlandyi. 

III.  Michał  Kazimierz  Raczyński  wojewoda  Poznański,  trzeci 
syn  Zygmunta  posłował  od  Jana  Sobieskiego  do  Wiednia  w  r. 
1689.  wielokrotnie  o  działaniu  jego  na  tem  poselstwie  mowa  jest 
w  dziele  Epistolae  historico  -familiarcs  Załuskiego  T.  I.  pars  II. 
O  jego  potomstwie  dalej  mowa  będzie ,  życie  jego  byto  czynne, 
jak  świadczą  liczne  po  nim  pozostałe  rękopisuia  tyczące  się  urzc- 
dowau  i  usług  jakich  dla  kraju  się  podejmował.  Urodził  się  po- 
dobno roku  1650.  umarł  1738.  pochowany  w  Woźnikach. 

IV.  Piotr,  czwarty  syn  Zygmunta  którego  iV7e«ecA/ jako  męża 
rycerskiego  wspomina ,  bvł  wojskim  Wschowskim ,  miał  za  sobą 
MoszL-zijitską  z  Dombskipj ,   siostry   biskupa   Krakowskiego  spło- 


Itaczyiiski. 


dzoną.  —  Tenże  Piolr  dożył  105  lat.  Svn  jego  Franciszek 
miał  za  sobq  Maryannę  Dtjhshą  kasztelankę  Konarską,  która  mu 
spłodziła  córkę  zaślubion;)  Moszczyiiskieniu  kasztelanowi  Santo- 
ckieniu.  Tveli  zaś  córka  Teresa  była  za  Kazimierzem  Raczyń- 
skim marszałkiem  nadw.  koron,  o  którym  niżej.  Potomstwa  pici 
męzkiej  po  tvmże  Piotrze  Raczyńskim  nie  zostało. 

Mieli  al  Raczyński,  wojewoda  Poznański,  miał  z  Krystyny  Kra- 
sowskiej, dwóch  synów,  Wiktora,  której;o  syn  z  Magdaleną 
D  z  i  al !/ ii  ską  &^\oAznn\\  Kazimierz,  generał  Wielkopolski,  mar- 
szałek nadworny  koronny,  starosta  Czerwonogrodzki,  umarł  w 
Warszawie  w  H5.  roku  żvcia  swego  w  r.  1824.  i  Leona  ka- 
sztelana Santockiego,  generała  łeilnanla,  szefa  regimentu  piesze- 
go, gubernatora  Elbl.-jgj ,  i  starostę  Belirenlioirskiego  ,  jako  leż 
dwie  córki ,  jedną  za  Zychlińskim ,  drugą  za  Czapskim  kasztela- 
nicem  Elbląskim. 

Leon  miał  z  Wiridyanv  Bniiiskiej  kasztelanki  Kowalskiej  (która 
Ido  rolo  połączona  livla  z  Józefem  Mielżyńskim ,  wojewodą  Po- 
znańskim) svna  Filipa  generała  majora,  szefa  regimentu  pie- 
szego i  starostę  Mieściskiego,  jako  też  dwie  córki,  Esterę  Pannę 
i  Katarzynę  za  Rodolińskim  podkomorzym  Wscho\yskim. 

Kazimierz  marszałek  miał  dwie  córki,  Magdalenę  za  księciem 
Michałem  Lubomirskim  i  Michalinę  za  wyżej  wzmiankowanym  ge- 
nerałem Filipem  Raczyńskim.  Z  tego  ostatniego  małżeństwa  uro- 
dzili się  Edward  i  Atanazy  Raczyńscy,  o  których  niżej. 

Tytuł  hrabiego  otrzymał  od  Króla  Pruskiego  Fryderyka  Wilhelma  111. 
marszałek  Raczyński  w  roku  1798.    który  tytuł  rozciągnięty  zo- 

,  stał  później  na  braci  Edwarda  i  Atanazego. 

Zycie  czynne  Kazimierza  marszałka  poświecone  było  ważnym 
usługom  krajowym :  w  roku  1764.  gdy  nie  miał  więcej  jak  24  lat, 
był  marszałkiem  konfederacyi  Wielkopolskiej  ,  w  roku  1768.  był 
już  pisarzem  koronnym ,  w  roku  1788.  marszałkiem  nadw.  kor. 
w  roku  1793.  złożył  łaskę.  Ostatnia  i  jedna  z  najważniejszycli 
jego  czynności  była  prezydencya  komissyi  bankowej  trilateralnej, 
która  wspólnie  od  Cesarzów  Austryackiego  i  Rossyjskiego,  jako 
też  od  Króla  Pruskiego  została  mu  powierzona,  a  po  której  ukoń- 
czeniu w  r.  1800.  ozdobionym  został  orderami  Pruskiemi,  orła  czar- 
nego i  czerwonego ,  jako  też  orderem  Rossyjskim  ś.  Alexandra 
Newskiego. 

Edward  hrabia  Raczyński  urodź.  1786.  Imie  to,  każdemu  z  dziś 
żyjących,  ko(;hających  nauki  i  pamiątki  narodowe  pewno  jest  zna- 
jome. 3Iąż  ten  urodzeniem  ,  majątkiem  i  osobistcmi  zdolnościami 
do  najpierwszych  w  kraju  dostojeństw  sposobny,  odrzekł  się  wszel- 
kich podobnego  rodzaju  zaszczytów  —  lecz  inszym  sposobem  staje 
się  może  więcej  jeszcze  krajowi  użytecznym,  i  jako  protektor  uczo- 
nych i  wydobywca  z  zapomnienia  pamiątek  narodowych  ,  zjednał 
sobie  sławę  i  wdzięczność  u  ziomków,  która  pewno  potomność 
jeszcze  ogólniej  wypłacać  będzie.  Przez  ciąg  lat  20.  przeszło 
Edward  hr.  Raczyński  wydał  kosztem  swoim  szereg  dzieł  hi- 
storycznych ,  z  dawnych  rękopismów ,  które  bez  jego  starania 
pewnoby  dotąd  i  dłużej,  publiczności  znane  nie  były.  Wyliczać  te 
wszystkie  trudnoby  było.  Lecz  z  liczby  dzieł  przez  niego  samego 
napisanych  i  wydanych  dosyć  wspomnieć  niedawno  wyszły  „Ga- 
binet Medalów."  Oprócz  licznych  podobnych  dla  kraju  przysług, 
w   Poznaniu    wystawił    gmach    wspaniały ,    umieścił   w  nim  przez 


8  Raczyński. 


wiele  lat  zbierany  księgozbiór  z  przeszło  17000  łomów  złożony, 
i  takowy  wraz  z  gmachem  darował  na  wieczne  czasy  miastu  Po- 
znaniowi, na  publiczny  użytek;  uposażywszy  zakład  ten  w  zna- 
czne fundusze  i  obostrzywszy  nienaruszoność  warunków  fundacyi. 
Otworzenie  biblioteki  nastąpiło  d.  5.  31aja  1829.  r.  —  Edward 
hr.  Raczyński  ma  z  Konstancyi  hrabiny  Potockiej  syna  jedynego 
Rogi  era  urodzonego  1820.  — 

Atanazy  hrabia  Raczyński  urodził  się  1788.  był  posłem  Króla 
Pruskiego  na  dworze  Duńskim  od  roku  1830.  do  r.  1834.  Fun- 
dował majorat  ua  dobrach  Obrzi/ckich  pod  Poznaniem,  któremu 
majoratowi  Król  oddał  dziedzicznie  glos  wirylny  {^Firilstinune)  w 
stanach  prowincyalnych  Poznańskich.  Dzieci  jego  z  Anny  Radzi- 
wiłłówny spłodzone  są  Karol  Edward,  urodzony  roku  1817. 
Wanda  r.  1819.  i  Teresa  r.  1820.  ta  ostatnia  za  Janem  hrabią 
Erdódy,  erbobergespanem  Warasdinn. 

W  Wielkopolszcze  a  mianowicie  w  Poznaniu  widać  pamiątki,  które 
ta  familia  zostawiła  po  sobie  ,  jako  to  klasztory  w  Łobżenicy  i 
w  Woźnikach  (ostatnie  fundowany  wspólnie  z  3Iielżyńskiemi)  i 
publiczne  budowle  w  Poznaniu.  Między  któremi  wyżej  wspo- 
mniana biblioteka  publiczna  fundacyi  Edwarda  hr.  Raczyńskiego. 
Imienia  także  tego  widzimy  rozkrzewienia  w  innych  okolicach 
dawnej  Polski,  jako  też  w  Rossyi  w  guberniach  Smoleńskiej  i 
Charkowskiej  ,  lecz  połączenie  ich  z  Raczyńskiemi ,  o  których 
mowa  tu  była,  nie  jest  nam  wiadome.  Zył  także  ostatnich  czasów 
Raczyński  opat  Lędzki  i  biskup  in  partibiis,  a  w  r.  1639.  Albert 
kanonik  Poznański ,  których  familijnych  stosunków  nie  znamy. 

Z  dawniejszych  dokumentów  jakie  familia  posiada  przytoczemy  tu 
jeszcze  niektóre  wiadomości. 

Akta  Wieluńskie  świadczą,  iż  familia  Raczyńskich  w  XV.  wieku  w 
okolicy  Wieluńskiej  mieszkała  i  że  posiadała  wsie  Raczyn,  Ho- 
łyszy n ,  Ruda  (która  w  dawnej  historyi  Polskiej  wielkie  miała 
znaczenie),  hopydłuw ,  Okalew  i  inne  wsie.  W  owych  czasach 
nosiła  la  familia  na  przemian  nazwiska  Raczyńskich  i  3Iałyskich, 
albo  z  Maiyszyna ,  3Iałych ,  a  w  ostatnich  wiekach  ci  Raczyń- 
scy, o  których  szczególniej  w  artykule  Niesieckiego  mowa,  nie 
przestawali  się  pisać  z  Raczy/ia,  i  Maiyszyna,  chociaż  od  dwóch 
blizko  wieków  ani  Raczyna  ani  Maiyszyna  już  nie  posiadali.  — 
Wnosić  by  więc  można,  iż  ci  Raczyńscy  są  szczepem  familji  Sza- 
motulskich należących  również  do  rodu  Nałęczów,  historya  albo- 
\yiera  uczy  nas,  iż  niektórzy  członkowie  rodu  Szamotulskich  przy- 
brali byli' imię  małych,  parvi/s ,  Malskich  de  Mała.  Wojciech 
Malski  "wojewoda  Łęczycki  i  generał  Wielkopolski  pisał  się  zwykle 
Albertus  de  Małe  jak  świadczą  akta  urzcdo\ye  z  lat  1442 — 1447. 

Lecz  pomijajmy  tu  domniemania  do  których  ugruntowania  potrzebne 
by  były  jaśniejsze  dowody ,  i  przytoczmy  tu  tylko  facta  i  imiona 
które  bliższą  mają  styczność  z  imieniem  Raczyńskich  i  Małyskich. 
—  W  pisaniu  nazwiska  Raczyn  widziemy  wielką  różność,  albo- 
wiem cz\  tamy  %v  najdawniejszych  aktach  częściej  Raczen  ,  Rad- 
czin,  Radschin,  a  nawet  Radischcn ,  aniżeli  Raczyn  podług  dzi- 
siejszej stałej  ortografji. 

W  roku  1352.  podpisał  w  Poznaniu  Roguslaus  de  Racseno  kon- 
federacyą  z  wielu  innemi  urzędnikami  i  szlachtą. 

W  roku  1511  — 1517.  sprayyowal  urząd  stibjudids  Vielunensis  Ni- 
colttiis  Radcziński  czyli  Nicolam  de  Radczino.  Tenże  Mikołaj 


Raczyński — Radawiecki.  9 

był   w   roku    1503 — 1507.   podwojewodzym   Wieludskim.    Tego 
Mikołaja  pohjczenie  familijne   z  Raczyiiskiemi   którzy   od    Zy- 
gmunta starosty  Jasienieckiego  pochodzą  nie  jest  wątpliwe. 
W  roku   1419.  byt  Wierzbicla  Struś   dc  Radischen  subjudex   ter- 
rae  lyielunensis ,    a    na    tym   samym   dokumencie   podpisany  jest 
S  b  i  s  I  a  u  s  de  Ra ds chin. 
W  roku    1425.    widzimy  Ma  thiam  Struś  de  Radczyno   któremu 
Król  Władysław  nadal   przywilej   następującej  osnowy.    Ten  cie- 
kawy dokument  oryginalny  na  pargaminie  znajduje  się  wręku  familji. 
Otóż  wyciąg  z  niego  : 

,,  Słgnijicaimis  tenore  ■praesentium  ąmbus  ewpedit,  unwersis ,  prae- 
sentibus  et  ftituris,  notitium  praesentiam  habituris ;  quo  modo 
altentc  meritis  intuitu  perpendeiites  gratae  fidelitatis  studiosa  ob- 
seguia  et  multiplicium  constautium  meritorum,  ci/ibus  nobilis  Ma- 
thias  Struś  de  Raczy  no  noster  fidelis  celsitudini  nostrae  hactenus 
placere  meruit  et  in  futurum  arito  fidelitatis  studio  poterit  yrae- 
stantius  complacere  ;  horum  intuitu  coleutes  ipsum  specialiurn  gra- 
tiurum  nostrarum  proseąui  faiwribus  et  ad  obseguia  nostra  red- 
dere  promptiorem ,  sibi  in  et  super  omnibus  poenis  judicialibus 
theutonici  juris  Magdeburgensis ,  in  Cicitate  nostra  Posnaniensi 
tiosiram  concerncntibus  ynajestatem ,  centum  marcas  monetae  et 
numeri  polonicalium  ,  cidelicet  ąuadraginta  octo  grossos  in  mar- 
cain  (fuamlibct  computando,  dedimus  ,  donarimus ,  contulimus  etc.'-'' 
W  r.   1454.    podpisani  są  na  akcie  Wieluńskim  dwaj  bracia,  Ma- 

thias  i  Thomas   de  Raczyno . 
W  roku   1480.    genealogia   tych    Raczyńskich   od   których  pochodził 
Zygmunt   Raczyński    starosta   Jasieniecki   i  jego    descendencya 
nieprzerwanie  jest  udowodniona  dokumentami,    które   się  tu  omi- 
jają ,  gdyż  nie  dowodzą  takowe,  tylko  posiadanie  dóbr,  sukcessye, 
i   działy.  —   Z  dokumentów  familijnych. 
Kaczyński  herbu  Slepowron^  w  ksicztwIeLitewskieni. 
O  tych  ani  Paprocki ,  ani  Okolski  nie  pisał. 

]tit(laiusk.i  herbu  Pogonią  kto.  Zyn^munt  I.  Król  Pol- 
ski ,  na  zjeździe  z  Władysławem  Królem  Węgierskim  i  Cze- 
skim, na  instancyą  niektórych  Panów  Polskich,  W^ładysława 
Radamskieo;o ,  między  rycerstwo  Polskie  policzył,  i  w  herhie 
nosić  pozwolił  ręki  zhrojnej  z  obłoku  wyciągnionej ,  trzymają- 
cej goły  miecz,  w  polu  czerwonem.  O  czem  czytałem  list  te- 
goż Króla  in  MS.  Petricov. 

Radawieclli  AerÓM^ońcsa,  w  Lubelskiem  wojewódz- 
twie. Jędrzej  Radawiecki  zakonu  Kaznodziejskiego  S.  Teologji 
doktor  w  roku  1632.  Zofia  była  za  Janem  Stępkowskim.  Acta 
Castr.  Lublin.  Piotr  w  ziemi  w  Wołyńskiej  1528.  Metryka 
If^otyńska.  Bonawentura,  zakonu  S.  Franciszka  obserwantów, 
mąź  wielkiej  pokory ,  darem  od  Boga  wjrzucaniem  czartów  z 
ciał  ludzkich  wsławiony.  Ten,  gdy  plaga  Boska  powietrzna  na 
Rzeszów  miasto  padła,  służył  chętnie  zapo>vietrzonym ,  juz  co 
do  ciała ,  nędznych  żywnością  opatrując ,  aż  też  sam  zapowie- 
trzony, umarł  w  roku  1647.  życia  swego  84.  ciało  jego  po- 
grzebiono  w  grobli  stawowej  nie  daleko  miasta:  i  lubo  lat  kil- 


10  Radecki. 


kanaście  w  ziemi  zakopane  było ,  za  ogłoszeniem  jednak  od 
opętanycli ,  ^^ykopane,  nienaruszone  wyjęte,  i  do  pospoliteg-o 
inuvm  bi^acl  gTobu  jji-zeniesione. 

Radecki  herbu  Doliiaa^  w  Belzklem  województwie. 
Paweł  Radecki  scliolastyk  Sendoniierski,  polem  wielkieg^o  czło- 
wiek. ^^lloqu.  Osecen.  lib.S.  cap.  5.  Jakób  miał  za  sobą  Pe- 
tronellę  Kleczkowską.  Tomasz  Annę  Kołakowską ,  z  której  sy- 
nowie: Jerzy,  Franciszek,  Cvryak,  i  córki:  Zofia,  Teresa, 
Teofila.  Cyryak  sędzic  Bełzki ,  dziedzic  na  3Iianowicach ,  był 
cborązym  Bełzkini ,  miał  za  sobą  Konstancyą  z  Tuczamp  Ła- 
szczownę ,  siostrę  Alexandra  Łaszczą ,  wojewody  Belzkieg^o, 
syn  z  niej  chorąży  Bełzki  pojął  Zaborowską.  N.  chorąży  Beł- 
zki, za  którvm  bvła  Firlejowna  Zofia,  kasztelanka  Sanocka. 
Lukrecya ,  Jana  Petrykowskieg-o  małżonka.  Stanisław  sędzic 
Bełzki  1676.  Alexandra  z  Heleny  Sulimowskiej  synowie:  Jan 
i  Mikołaj. 

Radecki  herbu  Dryn,  w  Kaliskiem  województwie.  Je- 
den z  nich  w  legacyi  wysłany  do  Iwoni  hospodara  Wołoskie- 
g-o,  przeciwko  prawu  narodów  sekwestrowany ,  i  do  Konstan- 
tynopola odesłany,  wszakże  potem,  za  Taranowskiego  posła  do 
Porty  naleganiem,  wolno  był  puszczony.  Stanisław,  Poznań- 
ski, Płocki  i  Pułtuski  kanonik,  deputat  na  trybunał  koronny  r. 
1620.  Mikołaj  kanonik  Płocki.  SVojciecb  skarbnik  Łęczycki 
w  PoznajisłvIem  województwie  1674. 

Radecki  herbu  Godziemba,  w  Kujawwskiem  i  Bel- 
zklem województAvaeh.  Jednaz  ich  dzielnica  z  Lubrańskiemi, 
tego  zaś  imienia  nabvli  z  Radcza  Łubrańskiego.  Ordynacya 
Jana  Łubrańskiego  biskupa  Poznańskiego,  i  Mikołaja  Gardziny 
Łubrańskiego,  wojewody  Poznańskiego,  braci  rodzonych ,  u 
Paprockiego  o  herbach  fol.  280.  położona,  wspomina  Skal- 
nego Redzca  Łubrańskiego,  ze  szedł  od  dziada  jednegoz  z  nie- 
mi, to  jest,  ze  sobie  byli  bracia  stryjeczni  rodzeni,  i  dla  tego 
między  Innemi  ten  Skalny ,  w  ordynacyi  do  sukccssyi  po  Łu- 
brańsklch ,  włożony.  Z  tych  był  Jan ,  pamiętny  wojownik, 
który  z  NIezabItowskIm  i  Pretficzem,  koło  Zbaraża  pt)  frz>  kroć 
Tatarów  na  róznvch  miejscach  zbił,  plon  odebrał  i  niewolnika. 
Bielski  takie  fol.  44.  sławi  jednego  z  nich  męztwo  w  Woło- 
szech.  Syn  tego  Jana  do  zgrzybiałego  wieku  żołnierz,  bezdzie- 
tny z  tego  świata  schodząc  ,  dobra  swoje  kolłeglo  naszemu 
Kamienieckiemu  darował,  wszakże  Paprocki,  i  pod  herbem 
Doliwa  tego  Jana  położył.  Pisali  się  potem  z  Krukowa  w  Ku- 
jawskiem  w  ojewództwie.  Z  tych  N.  Radecka ,  byta  za  Siemia- 
nowskim Mikołajem.  Kazanie.,  Brama  Grzymała.  Stanisław 
spłodził  córkę  Barbarę,  Jerzego  Telefusa  małżonkę.  Krzysztof 
t  Chmielecklej,  miał  syna  Mikołaja,  chorążego  Horodelskiego, 


Radecki.  H 


pułkownika  królewskiego ,  ten  z  paneerną  i  usarską  chorągwie 
we  wszystkich  expedycyach,  jak  rycersko  stawał,  z  tego  po- 
znać, ze  mu  pi)(l  Cliocimeui  r(^'kc  poderzniono,  w  Moskiew- 
skiej okazvi  w  plecy  ci(;to,  pod  Wiedniem  na  Janczarów  na- 
padłszy, wveijjł,  działa  icłi  na  niciize  samyeli  obrócił.  Dwa 
razv  ślul)v  małżeńskie  ponawiał ,  pierwszy  raz  z  Piotrowską, 
z  której  svn  Ale.vander ,  umarł  steri7is:  drugi  raz,  z  Teresą 
Lipską  cłiorązanką  Bełzką,  z  tą  zostawił  trzy  córki:  Barbarę 
Kurdwanowską  kasztelanową  Halicką,  Helenę  Stadnicką  pod- 
stolinc  Belzką,  Zofią  AVybranowską  łowczyną  Łukowską,  sy- 
nów zaś  pięciu  :  1.  Krzysztofa  podstolego  Bełzkieg'o  bezpoto- 
mnego 2.  Antoniego  chorążego  Horodelskiego  ,  męża  rycer- 
skiego,  to  pod  Podhajeami,  to  indziej  na  Ordzie  szablę  przy- 
tępiwszy, Turków  kilku  pojmał  i  do  Króla  przyprowadził:  de- 
putatem był  na  trybunał  ko^-onny  1723.  traydzieści  tysięcy  za- 
pisał 00.  Trynitarzom  do  Tomaszowskiego  konwentu ,  umarł 
kasztelanem  Lubaczowskim  1736.  Złączył  się  był  dożywotnie 
z  Eufrozyną  Humiecką  łowczanką  Podolską,  z  tej  zostały  się 
ti-zy  córki,  Katarzyna  Sługocka^  podczaszyna  Chełmska,  2do 
Komorowska.  Teresa  zakonnica  S.  Benedykta  we  Lwowie,  Ma- 
ryanna  Komorowska  stolnikowa  Bełzka:  synowie  zaś  czterej, 
Tomasz  cliorązy  Horodelski ,  zona  jego  Cetnerowna  staro- 
ścianka  Szezurowieeka,  pozostała  wdowa  po  Łosiu  chorążym. 
Mikołaj  Schołarum  Piarum.  Józef  miecznik  Bełzki ,  złączył 
się  dozpyotnie  z  Anną  Koeowną  sędzianką  ziemską  Bełzką  ,  z 
tej  się  został  syn  Mikołaj,  2</o  voto  z  Iwanicką  chorązanką  No- 
wogrodzką, 2  tej  ma  córkę.  Jędrzej,  czwarty  syn  kasztelana. 
Po  Eufrozynie  zmarłej ,  pojął  tenże  Antoni,  drugą  jej  siostrę 
Joannę  ,  za  dyspensą  papiezką ,  pozostałą  wdowę  po  Czapskim 
podczaszym  Parnawskim,  potomstwa  nie  było.  Po  tej  przybrał 
sobie  w  małżeństwo  Kiełezewską,  ehorązankę  Lubelską,  z  tej 
dwie  córki.  3.  Romualda,  umarł  w  zakonie  naszym  we  Lwo- 
wie w  roku  1715.  zapisawszy  kollegio  Jarosławskiemu  pewną 
summę.  4.  Waleryana ,  starostę  Romanowskiego,  pierwsza 
zona  jego  Przerębska,  druga  Marchocka ,  wdowa  po  Tułkow- 
skim,  z  niej  jest  trzech  synów,  i  córek.  5.  Józefa  chorążego 
Grabowieekiego,  temi  czasy  kasztelana  Lubaczowskiego,  depu- 
tatem bpyał  na  trybunał  koronny ,  komissarzem  do  Radomia, 
posłem  na  sejmy,  sędzią  grodzkim  Grabowieckim,  z  Teodorą 
Suchodolską  wdową  po  Blinowskim ,  zył  bezdzietni*. 

W  r.  1778.  Jan  Radecki  łowczy  Buski.  —  Micha!  podsloli  Bu- 
ski. —  Mikołaj  podczaszy  Gralwwiecki.  —  Michał  podsloli 
Grabowiecki.  —  Krasicki. 

Kaflecbi  herbu  Rudnica^  w  Brześclańskiem  wojewódz- 
twie,  z   tą  jednak  różnicą,   ze  strzała  przez  podkowę  nie   do 


12  Itadgrowskl— Radllcki. 

f,'-ói-y  żeleźcem,  ale  nu  dół  idzie.  Z  lycli  byli  Jan  i  J\uvel  Ra- 
deccy, z  matki  Czeruiewskiej  Lerbu  Sreniawa  urodzeni. 

Radgonski,  w  ziemi  Łomżyńskiej.  Franciszek  Ma- 
teusz Radcowski  wojski  Łomżyński,  i  Jakób  1674.  Adam  miał 
za  sobą  Zofią  Olszyńską. 

Radkie^Yicz ,  w  Mińskiem  województwie.  Samuel 
Radkiewicz  1632.  N.  była  za  3Iicbatem  Łyszkiewiczem  stol- 
nikiem Orszańskim. 

Radlicki  /lerbu  Korab,  w  Wielkiej-Polszcze,  od  któ- 
rych pulem  Bobowscy  swój  początek  wzif^li.  3Iichal  z  Radłicy, 
niedaleko  Kalisza,  którego  syn  Jan  biskup  Krakowski ,  z  matki 
Krystyny  urodzony,  pomoj^ły  mu  do  tej  infuły  nietylko  poler 
wielki  w  innych  naukach  ,  ale  tez  i  biegłość  w  medycynie : 
chęcią  albowiem  tej  nauki  uwiedziony ,  do  Francvi  się  puścił, 
kędy  lat  kilku  nakładem  ,  do  tej  o  sobie  opinji  przyszedł,  ze 
g-dy  Ludwik  Król  Węgierski  i  Polski ,  stargane  niezwy  ezaj- 
nemi  chorobami  zdrowie  swoje  chcąc  dźwignąć.  Króla  Fran- 
cuzkiego  upraszał,  żeby  mu  doświadczonego  w  lekarskiej  sztuce 
człowieka  przysłał,  ten  monarcha  chcąc  Ludwikowi,  ile  swemu 
wnukowi,  dogodzić,  Jana  do  niego,  z  niemałem  cnoty  jego 
zaleceniem,  wyprawił:  i  nie  omylił  się  na  swojem  zdaniu  Król 
Francuzki,  wkrótce  albowiem  Ludwik,  za  staraniem  Jana,  do 
pierwszej  pory  zdrowia  przyszedł  :  co  mu  zawdzięczając  Lu- 
dwik ,  do  kanonji  Krakowskiej ,  pieczęć  mu  \yielką  koronną 
przydał;  z  tym  tytułem  czytałem  go  na  liście  tegoż  Ludwika  u 
Nakiel.  iv  Miechov.  fol.  318.  w  roku  1381.  Skoro  się  zaś 
dowiedział  o  śmierci  Zawiszy  biskupa  Krakowskiego,  jego  na 
tę  katedrę,  usilnem  naleganiem  u  kapituły,  zalecał:  obrany 
tedy  zgodnie,  i  od  Jana  arcybiskupa  Gnieźnieńskiego  poświę- 
cony w  roku  1382.  Suchą  u  Jangrola,  Chrapkowice,  Porębkę, 
Abrabę  u  Bądzinia,  i  Szyszową ,  dobra  kupiwszy,  do  biskup- 
stwa przyłączył,  kościół  farny,  w  Bodzęcinie  miasteczku,  S. 
Krzyża  fundował.  Książęcia  Raciborskiego  Janusza ,  o  Lipo- 
wiec i  Sławków ,  gwałtownie  od  niego  spustoszony ,  prawem 
do  tego  przycisnął,  że  mu  nadgradzając  szkody,  trzech  wsi  w 
księztwie  Raciborskiem  ustąpić  musiał,  i  darować  kościołowi 
Krakowskiemu,  to  jest  Chełm,  Koszutów  i  Gemielnice.  Wika- 
ryom  Krakowskim,  żeby  ich  był  zachęcał  do  śpiewania  godzin 
kapłańskich,  wszystkie  offerty,  które  składano  u  grobu  i  ciała 
S.  Stanisława  biskupa,  przekazał,  dziesięcinę  także  od  stołu 
swego  w  Nowej  Górze,  i  dziesięć  grzj^wien  w  żupach  solnych, 
tymże  wiecznie  darował.  Długo  siedział  na  tej  katedrze?  nie 
zgadzają  się  autorowie.  Paprocki  o  herbach  fol.  463.  Po- 
wiada, że  obrany  w  roku  1382.  że  umarł  w  roku  1393.  pisze 
jednak  że  tylko  lat  dziesięć  na  tej  katedrze  prezydowat ,  a  prze- 


Radllcz  -  Radliński.  l.-^ 

ciel  według"  jeg-o  komputu ,  byłoby  lat  jedenaście,  Starowol- 
ski  in  l^^itis  Episcop.  Cracov.  twierdzi,  ze  wzięty  w  r.  1380. 
a  wszedł  do  grobu  1.392.  r.  dwanaście  zaś  lat  rządów  jego  bi- 
skupstwa naznacza,  myli  sic  jednak  w  lym  Starowolski ^  g^dy 
wstęp  jego  na  tę  katedrę  zrzuca  na  rok  1380.  bo  jakom  wyżej 
namienll,  jeszcze  w  roku  1381.  lylko  był  kanonikiem  Krakow- 
skim i  kanclerzem ,  jako  się  podpisał  u  Aukielskiego ,  musiał 
tedv  dopiero  zostać,  według  Paproć,  biskupem  1382.  ze  tei 
umarł  w  roku  1392.  jawnie  nagrobek  świadczy,  toc  tylko  lat 
dziesięć,  lą  dyecezyą  rzijdził.  Okazy;}  śmierci  jego  bvła  truci- 
zna ,  którą  go  poczęstowano  na  traktamencie  u  proboszcza  S. 
Floryana,  i  kanonika  Krakowskiego,  Kula  nazwanego,  z  której 
wszyscy  inni,  co  przy  tym  stole  siedzieli,  wkrótce  śmierć  poł- 
knęli, biskup  jednak,  z  tej,  który  miał  w  medycynie  experyen- 
cyi  tak  wielkiej ,  ze  wejrzawszy  na  człowieka ,  śmierd  mu  bli- 
zką,  albo  życie  przepowiadał:  postrzegłszy  niestraMny  z  zgubą 
życia  swego  kąsek,  którym  go  nakarmiono,  kazał  się  u  balki 
nogami  do  góry,  głową  na  dół  powiesić,  i  tak  długo  cienszemi 
prątkami  po  brzucbu  smag^ac,  póki  śmiertelnej  ze  wszystkiemi 
potrawami ,  które  tam  jadł ,  nie  zbył  poczesnej  ,  czem  sobie 
przewlókł  życia  do  trzech  lat.  Pochowany  po  śmierci  w  ka- 
plicy Mansyonarzów ,  w  której  tcmi  czasy  Najśw.  Sakrament 
chowają,  z  nagrobkiem  na  pawimencie,  z  herbem  Korab,  ten 
mu  w  roku  1518.  Jan  z  Łaska  arcybiskup  Gnieźnieński,  jako 
swemu  pradziadowi  (mówi  grobowiec)  restaurował,  i  Staro- 
wał, in  Monum.  pisze.  Z  czego  poznać,  ze  dom  Łaskich  Kora- 
bilów ,  wziął  swoje  początki  od  Iladlickich.  Kwitnął  potem 
Piotr  z  Radlicy,  kasztelan  (nie  pisze  jednak  /'a/^rocA/',  jaki,) 
w  roku  1400.  Jan  Radlicki  vice  instygator  koronny  r.  1629. 
Baranów.  N.  Kazimierza  3Iączyiiskiego,  starosty  Klonowskie- 
go ,  druga  Korzeniowskiego ,  pisarza  ziemskiego  Poznańskiego 
1680.  r.  małżonki.  Jędrzej  sędzia  ziemski  Poznański,  kaplicę 
Matki  Boskiej,  przy  kościele  Poznańskim  00.  Franciszkanów, 
i  modnie  wystawił,  i  bogato  wykształtował.  Stojikowski ^  ka- 
zanie^ fp^alecznik  w  bramie.  Inszym  także  przybytkom  Boskim 
wiele  uczynności  świadczył,  zszedł  zaś  z  tego  świata  w  rokn 
1678.  Do  Radlickich ,  po  zejściu  familji  Łaskich  Korabitów, 
jako  do  najpierwszych  sukcessorów,  przeniosło  sięyM*  Patro- 
natus  na  probostwo  Łaskie ,  plebanią  Sadkowską ,  kantoryą 
Gnieźnieńską,  dziekanią  Kaliską,  mówi  Okohki t.  2.  Jhl.  181. 

Radlicz  patrz  Haza. 

Radliński  /terbu  Gryf.,  pod  Tarnowem  i  na  Woły- 
niu ,  piszą  się  z  Radlna.  N.  Radlińską,  wspomina  nagrobek  w 
Tarnowie,  i  Starował,  in  Monum.  Adam  Radliński  rotmistrz 
pancernej   chorągwi,   koni  76.   Komput  ivojska  1658.    Wa- 


14  RadliiiNkl  — ICadoJeMskl. 


wrzeiiiec  jiocIsrJck  Mieliiicki,  i  Jan  w  województwie  Potlla- 
skieiłi  1674.  podpisali  elekcją  Jana  111.  Króla  Polskieg;o. 

łtiidliuski  herbu  Tarnawa.  Gołard  Radliński  slarosla 
Kokeniiauski,  jeden  z  niłjprzedniejszej  kawaleiji  Polskiej,  któ- 
rych Król  Kazimierz ,  po  sławnej  pod  Puckiem  z  Krzyżaków 
wikloryi,  w  roku  1462.  pańsko  reg^alizowal.  O  czcm  Histor. 
Polon.  Prut.  Posselii.  Bielski  powiada  fol.  437.  ze  gdy  Ja- 
sieńskie<j;o  Kej;imentarza ,  Krzyżacy  zdradą  pod  Starogardem 
pojmali,  i  tryumfowali,  jakby  Polaków  na  glowc;  porazili,  tedy 
wojsko  osierocone  po  swoim  rządzcy ,  icgoź  Gotarda  sobie  za 
głowt^  obrali,  który  wnetźe  Starogard  obiegł:  umarł  przed  ro- 
kiem 1487.  jako  u  tegoż  Posseliusza  list  pewny  wspomina. 
Croiner  lib.  26. 

Katlłowski.  *)  Tych  wspominają  różne  tranzakcye. 
Księgi  Grodzkie  Ostrzeszowskie  w  r.  1625.  N.  miał  za  sobą 
Agnicszk<;  Rostkowską  s<;dziank<^ł  Grabowiecką. 

Kadogoscki  herbu  J elita  ^^  w  Łęczyckicm  wojewódz- 
twie, jednejże  dzielnicy  z  Secygniewskiemi.  Z  tych  3Iikołaj  z 
Radogoszczy  kwitnął  w  roku  1439.  jako  z  jego  pod|)isu  dowo- 
dzi Papr.  Jan  kanonik  Łęczycki,  sekretarz  królewski,  z  sejmu 
1569.  naznaczony  do  łustraeyi  dóbr  królewskich  w  Prusiech. 
Constit.  fol.  40. 

Ritdogoski  herbu  Ostoja,  w  ziemi  Łonrżyńskiej. 

RadoliOYYSki  ^  w  Wołyńskiem  województwie. 

Ra4lojewski  herbu  Ogoticzyk,  w  województwie  Ino- 
WTOcławskicm  ,  jednejże  dzielnicy  z  Zakrzewskiemi ,  ale  od 
dóbrRadojewicz,  działem  wziętych,  tak  nazwani.  AdauktZbozy 
z  Zakrzewa  na  Radojewicach  Radojewski,  z  Orzełskiej  spłodził 
trzech  synów:  Piotra  Zbozy  Radojewskiego,  któreg"o  z  Jadwigi 
Mycielskiej,  córka  Anna,  była  za  Kazimierzem  Karskim  :  Jana, 
ten  z  Ewy  Czarkowskiej  tylko  dwie  córki  zost.iwil ,  z  tych  je- 
dna zakonnica  w  Bydgoszczy,  druga  Zofia,  Panną  umarła: 
Swentosława,  tego  z  Wilkostowskiej,  syn  Wojciech,  chorąży 
Inowrocławski,  Katarzyna  Ponętowska  podscdkowna  Inowro- 
cławska, powiła  mu  syna  Wojciecha,  który  z  Barbarą  Myciel- 
ską,  zi'oclzil  trzech  synów ,  Mikołaja  chorążego  Bydgoskiego, 
Jana  Chryzostoma  chorążego  Bydgoskiego  surrog.ata  grodzkie- 
go Poznańskiego,  Constit.  1717.  fol.  20.  temi  czasy  kaszte- 
lana Inow  rocławskiego  i  Rafała  Stefana ,  podczaszego  Brze- 
skiego Kujawskiego ,  sędziego  grodzkiego  Kruświckiego.  N. 
miał  za  sobą  Annę  Osiecką,  z  tej  była  córka  Teofila  za  Janem 
Kolczyńskim  podczaszym  Inowrocławskim. 


*)  Trzy  radia ,    późniejsi   heraldycy  familji  tej  za  herb  naznaczają. 


Radolliiskl.  i-^ 


Radoliiiski  herbu  Leszczy c,  w  Wielkiej  -  Polszczę. 
Paprocki  i  Okolski  o  nich  nie  pisał.  Maciej  z  Kadolina,  woje- 
woda Inowrocławski  r.  1400.  a  bodaj  nie  pierwszy  ten  urz^d, 
w  tym  województwie  piastował  ,  jako  sii;  mówiło  w  pier- 
wszym tomie.  Piotr  Wisz  z  Uadolina,  biskup  Krakowski,  z 
ojca  hrabi  xMaeudy,  z  matki  Małgorzaty,  urodzony,  jako  ebce 
Dłiii^osz^  ezvli  z  Anny,  jako  Paprocki ;  jeździł  w  poselstwie 
do  lionifacYUsza  Papieża  od  Królów y ,  i  od  tej;oz  Papieża  do 
lirólowy,  Literae  Bonifucit\  u  Długosza  1399.  Po  zejściu 
Jana  Iladlickieyo ,  kapituła  Krakowska,  Setej^^a  z  Cbmielika, 
kantora  Wiślickiego  i  kanonika  Krakowskiego,  herbu  Róża, 
już  sobie  była  zgodnie  obrała ,  któryby  był  tą  dyecezyą  rzi|- 
dził,  tym  czasem  Bonifacy usz  IX.  Papież,  dowiedziawszy  się 
o  śmierci  Radlickiego,  nie  czekajcie  elekcyi  od  kapituły,  3Iani- 
liolowi  synowcowi  swemu ,  tę  infułę  konferował.  Bolało  to 
Króla  Jagiełłą  i  Królowa  Jadwigę  przetoż  cudzociemca,  żadn<i 
miar;{,  do  possessyi  biskupstwa  tego  przypuścić  nieclieieli,  ale 
Jadwiga,  znać  urażona,  że  od  kapituły,  nie  podług  kondyeyi 
swojej  w  dobrach  Ja.\yce  nazwanych  pi-zyjęta  była,  jako  pisze 
Starowolski,  I  na  elekcyą ,  Sieciecha  mniej  uważaj;jc ,  PIoli*a 
Wisch  nazwanego ,  proboszcza  Kujawskiego ,  obojga  prawa 
doktora,  a  swego  kanclerza,  do  tej  infuły,  stolicy  apostolskiej 
usilnie  zaleciła :  I  stało  się ,  że  Papież  widząc  nieprzełaniane 
Królestwo  za  Piotrem  W^issem  ,  swoje  dyspozycyą  za  Manifio- 
lem  skassow  awszy ,  tegoż  Piotra  na  tej  katedrze  potwierdził  w 
r.  1392.  Był  na  ubogich,  klasztory,  zakony,  i  kościoły,  pra- 
wie rozrzutny.  Kościół  S.  Maryi  Madaleny,  na  ulicy  kanoni- 
czej w  Krakowie  ,  wystawił ,  i  do  Collegium  Juristarum ,  in- 
korporował.  Pruszcz  in  descript.  Cracoiu  Drugi  w  Bolecho- 
wicach  wymurował.  Trzeci  w  Krakowie  na  Piasku  na  cześć 
Maryi  Panny,  i  00.  go  Karmelitom  oddał.  Czwarty  w  Wi- 
towskiej Woli,  pod  tytułem  S.  Krzyża,  na  instancyą  Mancinny 
z  Konina  starosty  Lwowskiego  z  domu  Rawicz ,  któremu  nie- 
które dziesięciny  przyłączył ,  od  stołu  biskupiego  oderwawszy 
Ich  ;  tęż  same  łaskę  wyśw  iadczy t  wielu  innym  kościołom ,  jako 
w  Slenieńskiej  Woli ,  na  prośbę  Jadwigi  Królowy ,  prebendzie 
w  Kamienieckim  zamku,  od  Klemensa  Moskorzewskiego ,  pod- 
kanclerzego koronnego,  kościołowi  w  Popkowicach ,  od  Mi- 
chała z  Chmielowa  sędziego  Krakowskiego,  kollegiacie  Tar- 
nowskiej ,  od  Jana  Tarnowskiego ,  kasztelana  Krakowskiego, 
prebendzie  S.  Trójcy  na  zamku  Lubelskim,  Psalterystom  sledm- 
nasŁu,  od  Jagiełłą  Króla ,  przy  kościele  Krakowskim,  fundo- 
wanym, na  których  też  podawanie /w*  Patronatus,  na  siebie  i 
na  swoich  sukcessopów  otrzymał  od  tegoż  Pana.  Canonicos 
Regulares  z  Kłocka  sprowadził  do  Krakowa,  kościół  im  Bo- 


16  Radoli/iski. 


iego  Ciahi  oddal  w  roku  1405.  który  oni  potem  za  pomocą 
Króla  Jagietia  wymurowali,  mówi  Paproć.  Do  kościoła  kate- 
dralnego dal  kielich  zloty,  ornat  I  dalmatyki  złotoglowowe,  ko- 
cioiek  do  kropienia,  miednicę,  nalewkę  i  kryzmal,  srebrne. 
Jadwiga  Królowa  umierając,  ostatniej  woli  swojej,  jego  sobie, 
z  Tęczyńskinj  kasztelanem  Krakowskim  ,  exekutorami  obrała  ; 
więc  wysypawszy,  to  na  uboj^ich ,  to  na  fundacy.-j  akademji 
Krakowskiej  ,  zebrane  od  niej  pieniądze,  sam  Piotr  Wisch, 
nrzv  iiitrodukcyi  akademji  do  Krakowa,  pierwszą  lekcyą  ex 
Jare  Canonico  dyktował,  przy  obecności  wielu  prałatów  i  se- 
natorów ,  według^  Stui'owol.  JVa  Seneńskim  koncilium ,  siła 
pracy  podjął,  zcby  był  tylko  kościołowi  praM  ow  iernemu,  który 
schizma  rozrywało,  pokój  pożądany  zjednał,  mówi  Dtugotiz  in 
yitis  Episc.  Posn.  iv  historyt  zaś  swo/e/  pod  rokiem  1408. 
świadczy:  ze  na  Pisańskie  koncilium  stawiwszy  się  w  licznej  i 
do  powagi  przybranej  komitywie ,  chwałę  łam  imienia  Pol- 
skiego utrzymywał  przez  wszystek  czas.  Zlamląd  wraz  z  opa- 
lem Tynieckim,  wybrał  się  do  Palestyny,  gdzie  miejsca  święte 
uczciwszy  ,  grób  Pański  nawledzi\yszy ,  gdy  się  do  ^Yenecyi 
powrócił,  za  poradą  doktorów,  wziąwszy  mocniejsze  lekar- 
stwo, wpadł  w  letarg,  z  którego  az  do  śmierci  niemógl  zupeł- 
nie hyc  uleczony:  przecież  do  ojczyzny,  lubo  z  zwątlonem 
zdrowiem,  w  roku  1410.  zawitał.  Ta  jego  niemoc,  okazyą  mu 
była,  do  sciągnienia  go  na  niższą  katedrę:  Wojciech  albo- 
wiem Jastrzębczyk ,  biskup  Poznański ,  zażył  jej  na  swoje 
stronę.  Piotra,  jako  mniej  sposobnego  do  lunkcyi  pasterskiej, 
i  falującego  na  głowę ,  udał ,  czego  niektórych  kanoników  nie- 
wdzięcznością płacącycli  Wischowi ,  za  bcneficia  kościelne, 
którcmi  icli  napcliał ,  świadectwem  popierał ,  czem  tak  nabił 
uszy  Jagiełłą  Króla,  że  u  Jana  XXIII.  Papieża  wymógł,  żeby 
go  pozwolił  z  Krakowskiego  biskupstwa,  na  Poznańską  Infułę 
przenieść,  nawet  gdy  Piotr  w  komitywie  kolligatów,  krew  nych, 
i  innych  przy  słuszności  stojących,  do  Króla  zajechał,  suppll- 
kując  żeby  mu  resztę  życia  swego  dopuścił  spokojnie  przy  swej 
katedrze  zakończyć,  nietylko  nic  nie  otrzymał,  ale  też,  gdy 
Mroczko  z  Łopuchowa,  żwawiej  się  za  Piotrem  umawiał.  Król 
własnemi  rękami  pochwyciwszy  go,  do  więzienia  wtrącić  ka- 
zał: czem  wszyscy  przerażeni,  zamilkli:  (tego  Mroczka  kre- 
wnym Piotra  czyni  Długosz,  Bielski  go  do  herbu  Leszczyc 
pociąga  fol.  302.  gdzie  powiada ,  że  mu  Preismark  zamek  w 
Prusach,  Król  Jagiełło  pod  kommendę  oddał ,  ale  go  tenże  au- 
tor «TZPJ  znowu  Nałęczem  pisze)  Piotr  lubo  się  opierał,  prze- 
cież z  płaczem  ustąpić  z  Krakowskiej  ,  na  której  20.  lat  prezy- 
dował,  na  Poznańską  musiał :  na  tej  dwie  lecie  tylko  zabaw  I- 
ws?y,   w  roku  1414.  na  drogę  wieczności  przeniósł  się,  w  ka- 


Radoliuski.  i~ 


ledrze  Pozuańskiej  pogrzebioiiy.  Kiól  Jagiełło  dowiedziawszy 
się  o  jeg'0  śmiertelnej  cłioroLie,  w  błiziiości  na  ten  czas  będąc, 
do  Ciązvna  gdzie  leżał,  przybył;  tam  poklęknąwszy  przed  Pio- 
trem, prosił,  zęby  mu  darował  niesłuszne  obejście  swoje  z  nim. 
iVa  co  pobożny  biskup:  ,, Daruję  ci  Królu:  bo  wiem  ześ  to  nie- 
tak  z  swojej  chęci  na  to  się  odważył,  jako  raczej  z  podzogi  cu- 
dzej ambicvi,  adwersarza  jednak  mego  na  sprawiedliwy  sąd 
Boski  powołuję."  Gdyby  jednak  Piotr  dłużej  był  pożył,  nic  pe- 
wniejszego, żeby  był  na  swoje  katedrę,  przez  koncylium  Kon- 
stancyeńskie,  które  się  w  następującym  roku  zaczęło,  przywró- 
cony. Sarkali  albowiem  wszyscy  na  to  zjrromadzeni  na  ten  sy- 
nod  ojcowie,  a  osobliwie  ci,  którzy  na  przeszłych  koneyliach. 
Pizańskiem  i  Seueńsklem,  cnotę  Piotra  znali,  tak  dalece,  ze  tez 
i  pozwy  koncylium  ^Yojciechowi  Jastrzębczykowi  >łĄdac  ka- 
zało ,  wszakże  to  wszystko  interpozycya  królewska  za  Wojcie- 
chem, rozchwiała,  ze  od  tej  sprawy  sądzenia  ojcowie  na  syno- 
dzie ustąpili.  Synowica  jego  rodzona  Barbara,  była  za  owym 
sławnym  wieku  swego  mężem,  Zawiszą  Czarnym  herbu  Suli- 
ma, na  wojnie  Tureckiej  zabitym,  po  którym,  wziąwszy  na  się 
raz  żałobę,  osierociała  z  potomstwem  wdowa,  nigdy  póki  żyła, 
nie  złożyła.  Długosz  pod  rokiem  1428.  gdzie  ją  zowie  fae- 
minain  rarae  rirtutis.  Stanisław  Badoliriski  z  Agnieszki  Kory- 
towskiej,  spłodził  córkę  Maryannę ,  Jana  Dobrogojskiego  mał- 
żonkę. Maryanna  Radolińska,  Maciejowi  Poniatowskiemu  cho- 
rążemu a  potem  kasztelanowi  Łęczycldemu,  zaślubiona.  Ję- 
drzej (ojciec  jego  urodzony  z  Rolanki,  miał  za  sobą  Bieganow- 
ską,  która  z  Brozogajskiej  spłodzona)  kasztelan  Krzj-wiński,  a 
przedtem  najprzód  pisarz  grodzki  Kaliski ,  pod  który  czas  dwa 
razy  posłem  był  na  sejm  obrany,  dwa  razy  na  trybunał  deputa- 
tem, zostawszy  surrog:atorem  Poznańskim,  tyleż  razy  te  funkcye 
z  pocłiwałą  na  sobie  piastował.  Na  kościół ,  w  Pleszowie  od 
ognia  zniszczony ,  siła  z  swojej  sikatuły  łożył,  do  restauracyi 
także  kościoła  Jarocińskiego ,  i  na  połsrycie  jego  blachą ,  i  na 
kaplicę,  którą  z  gruntu  przy  nim  wymurował :  na  trzech  kapła- 
nów, przy  tejże  fundowanych  kaplicy,  fortuny  swojej  nie  żało- 
wał. \V  każde  święto  Matki  Boskiej  do  sakramentów  śś.  przy- 
stępując, zjednał  sobie  tę  łaskę,  że  w  dzień  Oczyścienia  jej  ,  z 
tym  się  rozstał  światem,  zostawiwszy  z  Anny  Mycielskiej  czte- 
rech synów:  AYojciecha,  Jędrzeja,  Stanisława  i  Jana,  jeden  z 
nich  miał  za  sobą  Łaszczownę,  drugi  Sarnowską,  trzeci  Łubień- 
ską. N.  była  za  Molendą.  N.  za  Mikołajem  Siedleckim.  Pęski 
kazanie  na  jego  pogrzebie.  Kazimierz  umarł  w  zakonie  naszjTii 
1715.  w  Ostrogu,  Antoni  i  Ludwik  1696.  Józef  podkomorzy 
Wschowski  żyje  doży^yotnie  z  Świniarską  córką  3Iikołaja,  i  z 
niej  zostawuje  potomstwo  ,  to  jest  synów  kilku  ;  Mikołaja ,  Ję- 
ToH  VIII.  '  2 


i»  Radoliuski. 


drzeja,  Józefa,  Wojciecha  i  Jana;  córkę  zaś  Teresę.  Bvwał 
posłem  na  sejmy  i  deputatem  na  trybunat  koronny.  N.  Radoliń- 
ski  dziedzic  na  Zelaskowie,  ten  żyje  z  Walewską,  kasztelanką 
Rozpierską  rodzoną  siostrzenicą  swoją,  za  dispensą  papiezką. 
Z  czterech  synów  Andrzeja  kasztelana  Krzywiiiskiego,  z  J/yr/cA 
sA'iej  (jak  wyżej):  —  1.  Wojciech  pierwszy  imienia  tego  podko- 
morzy Wschowski,  które  dygnitarstwo  do  potomslwa  jego  przeszło, 
miat  za  zonę  Annę  z  Łaszczą  Łaszczoirnę  herbu  Prawdzie.  — 
2.  Andrzej  starosta  Santocki,  dwie  poj.-jł  żony,  i  z  oludwóch  zo- 
stawi! potomstwo.  Pierwsza  jego  żona  była  Katarzvna  Borl,-owska 
herbu  iVo«7'«ff ,  córka  Kazimierza  Borkowskiego  i  Magdaleny  Le- 
*rcr//«.yAvV/wojewodzanki  Poznańskiej  herbu  Wieniawa.  Druga  żona 
jego  była  Maryanna  5fl/v/o«'«A'ff  wojewodzanka  Łęczycka  herbu  tior- 
win.  —  3.  Stanisław  Kajetan  starosta  Rogoziński  także  dwie 
pojął  żony.  Z  pierwszej  Agnieszki  Korijtowshiej  jedne  pozostawił 
tylko  córkę  Maryannę,  która  poszła  \mo  roto  za  Jana  Dobrogojskiego 
wojewodę  Bełzkiego  herbu  Grabie ;  '2do  roto  za  Macieja  Poniato- 
wskiego kasztelana  Łęczyckiego  i  chorążego  kor.  Z  drugiej  żony  zaś 
z  Izabelli  Łi/bieńsA-/rj  berba  Pomian,  kasztelana  Sendomiersk.  córki, 
spłodził  synów  kilku  z  których  jeden  Ludwik,  i  córkę  jedne  Kod- 
stancyą,  która  poszła  za  Franciszka  Daleszyńskiego  herbu  Korczak. 
Wojciech  pierwszy  podkomorzy  Wschowski  spłodził  z  Anny  Łasze zo- 
?/7?y  synów  trzech.  Dwóch  z  nich  Andrzej  i  Józef  bezdzietnie 
umarli :  trzeci  zaś  J[  ó  z  e  f  Stefan,  drugi  podkomorzy  Wschowski, 
ożenił  się  z  Teresą  Świniarską.  Bywał  kilka  razy  posłem  na  sejm  i  prze- 
siadywał w  trybunale  kor.;  podpisał  r.  1696.  elekcyą  Króla  Augusta  IŁ 
Andrzej  starosta  Santocki  zostawił  z  żony  pierwszej  Katarzyny  5or- 
^•0M'*A7>/ synów  pięciu:  —  1.  Franciszek  kanonik  Poznański.  — 
2.  Jan  żyt  bezpotomnie  z  Teresą  Chełmską.  —  3.  Adam  kasztelan 
Konarski,  miał  żonę  Maryę  Abdank  Malezewską.  —  4.  S I  e  fa  n  dwo- 
rzanin Króla  Augusta  II.  generał  w  wojsku  koron.  Zginął  w  młodym 
jeszcze  wieku  na  wojnie  Szwedzkiej.  —  5.  Seweryn,  który  jedne 
tylko  zostawił  córkę  Teresę,  Michała  Ostoi  Starzeńskiego  małżonkę. 
Z  drugiej  swej  żony  Sarnowskiej,  zostawił  Andrzej  starosta  San- 
tocki następujące  potomstwo:  1.  Andrzej,  żył  w  małżeństwie 
dożywotnera  z  3Iaryą  ff^alewską  córką  Michała  Walewskiego  naj- 
przód kasztelana  Spicimirskiego  a  później  wojewody  Sieradzkiego; 
i  siostrą.  —  2.  Katarzyna  małżonka  i\'.  Zapolskiego  kasztelana  Wie- 
luńskiego. —  3.  Marya ,  Jana  z  Bogusławie  Sierakowskiego  ka- 
sztelana Brzeskiego  herbu  Ogoiiczi/k  małżonka.  —  4.  Zofia  mał- 
żonka N.  Walewskiego  kasztelana  Spicimirskiego. 
Z  małżeństwa  Józefa  Stefana  Radolińskiego ,  drugiego  podkomo- 
rzego Wsciiowskiego  i  Teresy  Świniarskiej  pięciu  urodzjło  się 
synów  i  córka  jedna.  —  1.  Mikołaj,  komendarz  orderu  S.  Jana 
Jerozolimskiego,  umarł  w  krajach  cudzoziemskich,  —  2.*)  An- 

■)  Od  tej  epoki  familia  ta  powiększej  części  w  księztwie  Poznańskiem 
i  Prusach  pozostała,  i  tytuł  hrabiów  w  Polszczę  przez  nią  używany, 
przyznany  jej  został  i  w  monarchji  Pruskiej,  ze  wszyslkiemi  stanowi 
temu  należnemi  prerogatywami.  Dziś  zaś  panujący  Król  Pruski  rry- 
deryk  Wilhelm  IV".,  w  Królewcu  d.  13.  Września  1840.  Juliusza 
i  Władysława  hrabiów  Radolińskich  ,  (w  końcu  wspomnianych) 
tytułem   Szambelańskim  zaszczycił.   — 


Radoliiiski.  19 


drzej  trzeci  podkomorzy  Wschowski,  na  Kretkowie,  Skokach, 
Hamrze ,  RadoUnie  \  Biały  Pan,  nie  chc.iawszy  podpisać  elekcvi 
Króla  Stanisława  Poniatowskiego  na  tron  Polski  gdy  mu  się  na- 
dana i  przymuszona  wydawała ,  i  popierając  cal,-}  swoją  silą  i  po- 
wagą w^'bór  ksiąźccia  Henryka  Pruskiego  na  Królestwo  Polskie, 
wyniósł  się  zupełnie  do  Prus ,  gdzie  udarowany  został  dygnitar- 
stwem  szambelaiiskiem.  Później  ulubiony  przez  Króla  Fryderyka 
Wilhelma  II.  juź  Andrzej  Prusy  nieporzucit ,  jak  tylko  aby  podróż 
do  Francyi  i  Włoch  uczynić.  Krótko  po  powrocie  wpadł  w  cię- 
żką chorobę  i  młodo  jeszcze  w  zaniku  swoim  Bilskim  umarł  roku 
1779.  Miał  Andrzej  za  żonę  Annę  z  Błociszewa  Ostoja  Ga- 
jewską ,  córkę  Rafała  Gajewskiego  starosty ,  kasztelana  Rogo- 
zińskiego. Ta  po  śmierci  Andrzeja,  i  za  instancyą  Króla  Fryde- 
ryka Wilhelma ,  drugi  raz  poszła  za  Fryderyka  reich  -  grafa  von 
Flotow ,,  szambelana  królewskiego.  —  3.  Stanisław,  kawaler 
orderu  S.  Stanisława ,  i  po  bracie  Andrzeju  czwarty  podkomorzy 
Wschowski.  Był  on  na  dziedzicznych  dobrach  Łobżenicy,  Ja- 
rocinie, Siernik,  i  wielu  innych  dobrach  Panem,  i  w  Sier- 
nikach  wystawił  pałac  wspaniały  któreu  dzisiaj  te  dobra  zdobi. 
Miał  za  żonę  Katarzynę  Racsyiiską ,  kasztelana  Sanlockiego 
Leona  córkę.  Z  tego  malżeiistwa  dwie  spłodził  córki,  które  są 
następujące :  a.  Wiridyanna  w  pierwszem  małżeństwie  zaślubiona 
z  Józefem  hrabią  Kwiłeckim,  starostą,  kasztelanem  Wieluńskim, 
orderów  Polskich  i  Orla  czerwonego  Pruskiego  kawalerem,  osta- 
tnim posłem  extraordynaryjnym  Rzeczypospolitej  przy  dworze  Ber- 
lińskim. —  b.  Antonina,  małżonka  Stanisława  Brezy  z  Goraja, 
orderów  Orła  białego  i  S.  Stanisława  kawalera ,  ministra  sekre- 
tarza stanu  Króla  J.  M.  Fryderyka  Augusta  Saskiego  i  wielkiego 
księcia  Warszawskiego., —  4.  Wojciech  starosta  Wieluński, 
orderów  Orła  białego  i  Ś.  Stanisława  kawaler.  3Iiał  za  żonę  N. 
Bniiiską ,  córkę  Wojciecha  Bnińskiego  starosty  Nakielskiego  i 
kasztelana  Kowalskiego.  —  5.  Jan,  który  pojął  za  żonę  N.  Ga- 
łecką, córkę  Gałeckiego  wojewody  Poznańskiego  i  Maryi  Ciołek 
Poniatowskiej  małżonków.  —  6.  Córkę  Katarzynę,  żonę  Edwarda 
Garczyńskiego  kasztelana  Rozpirskiego. 

Andrzej  z  małżeństwa  swego  z  31aryą  ff^alewską  zostawił  na- 
stępujące potomstwo:  1.  Kajetana,  wojskiego, najprzód  a  potem 
kasztelana  Poznańskiego,  orderu  Orła  białego  i  S.  Stanisława  ka- 
walera ,  klóren  ożenił  się  z  Małgorzatą  Pomian  Łubieiiską  mi- 
nistra byłego  sekretarza  stanu  siostrą.  —  2.  Konstancyą,  zaślu- 
bioną \mo  voto  z  Janem  Walewskim,  chorążym  Sieradzkim,  S. 
Stanisława  orderu  kawalerem.  2(/o  roto  z  Stanisławem  Ponińskim 
wojewodzicem  Poznańskim.  —  3.  Salomee  Piotra  Abdank  Kru- 
szewskiego małżonką.  —  4.  Antoninę,  której  mężem  był  Piotr 
Karśuicki  z  wielkiej  Karśnicy,  kasztelan  Wieluński. 

Andrzej  trzeci  podkomorzy  Wschowski,  kilkoro  spłodził  dzieci, 
krórych  imiona  następują:  1.  Teresa,  zaślubiła  się  z  Baronem 
Fryderykiem  von  Domhardt ,  ordynacyi  Worina  w  Pruskiem  łiró- 
lewstwie  Panem,  radcą  stanu  itd.  —  2.  Jan  Ignacy,  orderu 
Cesarskiego  S.  Anny  liawaler,  młodo  bardzo  w  r.  1789.  wszedł 
do  wojska  jako  chorąży  gwardyi  koronnej  Pruskiej,  pod  osobliwą 
protekcyą  Króla  Wilhelma  II.  Lecz  w  r.  1794.  niechcąc  przeciw 
dawnej  ojczyźnie  w  wojsku  służyć,  wziął  demissyą  i  udał  się  na 
dalekie  podróże ,  i  dopiero  po  upłynionych  wielu  latach  znowu  do 

2- 


20  Radomicki. 


kraju  powrócił.  Gdy  wielkie  ksic^-ztwo  Warszawskie  ustanowione 
zostało  a  czpść  dólir  jego  w  nim  się  znajdowała,  przez  współ  oby- 
wateli województwa  za  marszałka  sejmu  Wałeckiego  ogłoszony 
został;  potem  także  na  sejm  główny  od  województwa  swego  za 
posła  wybrany.  Po  zakończonej  missyi  znów  przestał  polityką  się 
trudnić  i  aź  w  roku  1810.  przyjął  urząd  prefekta  generalnego 
Prus  zachodnich ,  lecz  i  ten  wkrótce  potem  złożył.  Ożenił  się  za 
dyspensyą  papiczką  z  własną  swoją  bratową,  Maryą  Nieborską 
kasztelanką  Płocką,  zmarłą  w  Dreźnie  r.  1834.  Z  tego  małżeństwa 
zostają  następujące  dzieci:  Stanisław  urodzony  8.  Maja  1812.  r. 
i  córki  dwie,  Józefa  i  Emilia.  —  3.  Józef,  na  Kretkowie  i  Borsen- 
ciczkach  Pan,  i  brat  młodszy  Jana  Ignacego.  Młodo  bardzo  umarł 
zostawując  z  Maryi  Nieborskiej  syna  jednego,  Juliusza. 

Jan  Radoliński  synów  dwóch  i  córkę  jedne  zostawił:  Franci- 
szek starszy  bezżennie  umarł.  Drugi  zaś  Ignacy,  na  Jaroci- 
nie ,  Sicrniknch  i  Dobry  Pan ,  zostawił  z  małżeństwa  z  Anną 
hrabianką  liwihcką  siostrą  stryjeczną,  syna  jednego  Włady- 
sława urodzonego  roku  1806.  I  córek  dwie,  Gabryelę,  która  w 
miesięcu  Czerwcu  1837.  roku  umarła,  i  w  Jarocińskich  grobach 
złożona.  Drugą  zaś  Petronellę  wydaną  za  generała  Borona  de  Habć. 

Z  Kajetana  kasztelana  Poznańskiego  pochodzi  linia  jedna  pobo- 
czna tej  familji  pod  imieniem  Radolińskich-Lanckorońskich  znana. 
Ta  linia  w  dzisiejszem  Królestwie  Pojskieńi  osiadła,  posiada  tam 
dziedzictwa  znaczne,  jako  to  dobra  Ze/askowskie  i  wiele  innych. 

Piotr  Radoliiiski-Lanckoroński ,  orderu  S.  Stanisława  kawaler,  na 
Zc/askowie  Pan,  marszałek  sejmu  województwa  Kaliskiego,  i  po- 
seł na  sejm  główny  roku  1788.  nareszcie  podkomorzy  nadworny 
koronny ,  miał  za  żonę  Teklę  Poraj  hrabiankę  Latickoroiiską, 
hrabi  Poraj  Lanckorońskiego  wojewody  Sendomierskiego  i  łow- 
czego wielkiego  koronnego  córkę,  od  czasu  małżeństwa  tego  przy- 
jęła linia  ta  dla  rozróżnienia  zwyczaj  noszenia  dwóch  nazwisk 
Radolińskich-Lanckorońskich.  —  Dwie  siostry  Piotra  bezżennie 
umarły,  trzecia  zaś  z  Walewskim  się  zaślubiła.  —  Z  małżeństwa 
swego  z  \\vd\)\Aa\i^  Lanckorońską  Piotr  Radoliński-Lanckoroński 
pięciu  zostawił  synów:  Ludwika  w  Francyi  osiadłego;  Sta- 
nisława któren  ożenił  się  z  hrabianką  Rusocką  z  Gallicyi;  Ro- 
man; Włodzimierz,  i  Alexander.  A  córek  cztery :  1.  Iza- 
bella, Józefowi  Kolonna  Walewskiemu  zaślubiona.  —  2.  Ma- 
rvanna,  Karolowi  Walewskiemu  zaślubiona.  —  3.  Emeta  z  Ra- 
dolina-Lanckorońska,  bez  mężna. —  4.  Józefa  dwóchmężna ;  \mo 
voto  kasztelana  Fundament  z  wielkiej  Karśnicy  Karśnickiego  żona; 
%do  roto  poszła  za  mąż  roku  1835.  w  Wenecyi  za  hrabię  Poito, 
Włoskiego  Pana ,  i  Papieża  Grzegorza  XVI.  Capełlari  po  siostrze 
siostrzeńca.  —  Z  dokumentów  familijnych. 

Kadoiuicki  herbu  Kotwicz  ,  w  Wielkiej  -  Polszczę. 
Dom  1)0(1  toni  iinieiileia  starożytny:  bo  Dobrogost  Radomicki 
w  roku  1382.  podpisał  konfederacyą  Wielkopolską  pod  inter- 
reo-num ,  u  JauuszowsA.  w  Statut,  fol.  74.  Kwitną!  potem 
Hieronim  wojewoda  Inowrocławski,  starosta  W^schowski,  z 
sejmu  1638.  Constil.  fol.  19.  i  1641.  Constit.  fol.  18.  ko- 
mlssarz  naznaczony ,  do  pogranicznycb  dllFercncyi.  Pan  na 
uboo-ich  miłosierny,   kiedy  na  snslentacyą  ich  w  Koninie  trzy- 


Radoiiilcki.  21 


dziestu,  w  Żerkowie  jiiclnastu,  uczynił.   Na  zakonne  domy  nie- 
mniej szczodpobliwy,  osobliwie  na  00.  Bernardynów,  {jdy  m 
Wschowie  kościół  ich  i  klasztor  od  szcściudziesie'}t  lat,  od  he- 
retyków opanowany,  zniszczony,  Mindykowat,  i  znacznym  na- 
kładem restaurowawszy,  temiz  zakonnikami  osadził.    Przy  Zer- 
kowskim  kościele,  kurs  Panny  Maryi   fundował:   i  bractwu  S. 
Anny    pewną    coroczną   pensyą   naznaczył.     Tak   wielkiej    był 
siły,  ze  wiatraki,  porwawszy  ze  wszystkim  impetem  rozpc^-dzone 
skrzydło,  całe  utrzymywał,  podkowy  żelazne  kruszył.   AYszakze 
potem  przez  półszósta  lala,  róznemi  chorobami  od  Boga  nawie- 
dzony, og;niem  i  innemi  przygodami  dotkniony,  z  sił  spadłszy, 
wspaniałem  tylko  sercem,  wszystko  mile  przyjmował,  az  tez  w 
roku  1652.  poszedł  po  cierpliwości  swojej  zapłatę:  córka  jego 
starościna  Pobiedziska,  syn  Marcin  starosta AVschowski,  w  sa- 
mej porze ,  gdy  juz  był  rękę  na  Tureckich  karkacli  zaprawił, 
świat  i  nadzieje  o  sobie  prędką  śmiercią  pomieszał:  diaigi  Ka- 
zimierz Władysław  kasztelanem  był  Kaliskim ,   z  tym  tytułem 
komissarzem  naznaczony  do  granic  z  sejmu   1670.    Constitut. 
fol.  26.   na  klórem    krześle    i  życie    swoje    skończy! ,    łubom 
ci  ja  sam  omylnie  myślał,    ze  się   na  Poznańską    kasztelanią 
przeniósł.    Złączył  się  był  dożywotnie  pierwszym  związkiem   z 
Zofią    Ossowską ,    drugim    z  Bukowiecką :    córka  jego    Anna 
była   za  Damianem   Garczyńskim  chorążym  Poznańskim.    Sy- 
nów   zaś   pięciu  :    pierwszy   Maciej    z   Ossowskiej    urodzony, 
najprzód  kasztelan,   dalej  wojewoda  Kaliski,  potem  wojewoda 
Inowrocławski  i  generał  Wielkopolski,   nakoniec  umarł  woje- 
wodą Poznańskim  w  roku  1728.    Ludowika  z  Otoka  Zaleska 
herbu  Dołęga ,  podkomorzanka  Łęczycka ,  tylko  mu  córkę  po- 
wiła, Katarzynę,  wydaną  za  Sapiehę  Jerzego  Wilkowskiego  ; 
drugi  Jędrzej  Ale.\ander  z  tejże  urodzony,  kasztelan  Kaliski,  a 
dalej  i  Poznański,  potem  wojewoda  Kaliski.,  aź  tez  i  Poznań- 
ski, marszałkował  w  trybunale  koronnym  1709.  ustąpił  bratu 
Maciejowi  krzesła  Poznańskiego  w  roku  1716.  zona  jego  Fran- 
ciszka Czarnkowska  slarościanka  Osiecka,  z  której  synJan  wo- 
jewoda Inowrocławski  i  generał  Wielkopolski,  marszałek  try- 
bunału, koronnego,   na  której   funkcyi   umarł  1728.  zostawi- 
wszy z  Broniszowny  kasztelanki   Kaliskiej   syna,   ale  ten  dzie- 
ciną umarł;  i  córki,  Annę  Szoldrskę ,   starościnę  Łęczycką  i 
Rogozińską ;    drugą    Działyńskę    starościnę  Naklelską  ;    trzeci 
Stefan  w  Węgrzech    i   podczas  Wiedeńskiej   wojownik  prze- 
ciwko Turkom;  czwarty  Jan;  piąty  Władysław  z  Bukowieckiej 
urodzony ,  kasztelan  Poznański ,  wziął  województwo  Poznań- 
skie po  Macieju  bracie  ,   z  którego  wszedł  do   grobu   w  roku 
1723.  jest  jego   Oracya    iv  druku  in  Jol.   1688.    Fortihido 
Martis  a  eonjuncttone  armorum  Palladis  provem'i'ns.    Z  (la- 


22 


Radoml/iskI— Radoiiiski. 


jewskiej  ,  córki  Franciszka  kasztelana  Rogozińskiego  ,  synowie 
)e<^o  dwaj  :  Maciej  i  Jędrzej  starosta  Odolanowski ,  obadwaj 
pomarli,  same  tylko  zostały  córki.  N.  Radonilcka  była  za  Ale- 
xandreni  Zaleskim  kasztelanem  Nakielskim. 

Rafloiiiiiisk.i  herbu  Prus  2(lo,  w  Dobrzyńskiej  ziemi. 
Mikołaj  z  Radomina,  łowczy  Dobrzyński  w  roku  1415.  na  li- 
ście Króla  Jagiełłą  danym  Miastu  Lubelskiemu.  Bartłomiej 
pisarz  Bobrownicki  za  czasów  Paprockiego ,  według  którego, 
jednejze  s;j  dzielnicy  z  Zglinnickiemi.  N.  Radomińska  była  za 
Kitnowsklm. 

Ra«loiiiski  herbu  Brodzie,  w  ziemi  Warszawskiej. 
N.  Radomska,  była  za  Prokopem  Łuszczewskim. 

Ua«loillsk.i  herbu  Pobog  ^  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie.  Z  tycli  był  Jan  Radomski  za  czasów  Paprockiego. 

Ba(loinsli.i  herbu  Prus  3tio ,  ale  z  tą  różnicą ,  ze  na 
wierzcbu  podko\\'y  barkiem  do  góry  postawionej ,  kładą  pół- 
tora krzyża:  Są  zaś  familiancl  tego  imienia  w  Brzeskiem  Li- 
tewskiem ,  województwie.   Paprocki  i  Okolski  o  nich  nie  pisał. 

Kadoiliyski  ^  piszą  się  z  Radomyśla,  jakom   widział 

na  nagrobku  w  Krakowie  w  kościele  S.  Franciszka.  N.  Rado- 

myski,  miał  za  sobą  Maryannę  Skubecką,   drugi  Jastkowską. 

Tomasz  Radomyski  w  r.   1788.    pisarz  ziemski  Łukowski.  —  N. 

Radomyski  Jezuita   był   spowiednikiem  Maryi  Leszczyiiskiej  Kró- 

lowy  Francuzkiej.  —  Krasicki. 


RADONISKI 


HERB. 


Paproć,  w  Gniazdzie  fol.  1193.  O  herb.  fol.  680. 
Okol.  tom.  2.  fol.  575.  Klejnoty  fol.  102.  tak  icli  lierb  opi- 
sują. Tarcza  na  ukoś  dwiema  liniami  przedzielona ,  od  pra- 
>\ego  boku  z  dołu,  w  górę  na  lewy  bok  tejże  tarczy,  linije 
obiedwie  szeroko  od  siebie  odległe,  jednakową  wszędzie  miarą, 
lóża  jedna  nad  temi  liniami,  druga  pod  niemi.  Koloru  larezy, 
linji,  róży,  ani  bełmu,  dopieroż  począlkti  tego  lierbu,  nikt  nie 
opisał.    Radoniscy  według  Paprockiego  nim  się  zaszczycają, 


Radouski— Radoszewski.  23 

których  Okolski  Radcjniskicmi  zowie.   Z  tych  hył  Mateusz  Ra- 
doniski  starosta  Filipowski. 

Radoushi  herbu  Jasieńczyk,  w  ziemi  Warszawskiej. 
Okolski  ich  pisze  Radowski. 

Ratloiislii  herbu  Łada^  w  ziemi  Warszawskiej.  Ję- 
drzej z  Radonia  Radoiiski,  kasztelan  Zarnowski  1674.  Adam 
starosta  Inowłodzki  marszałek  tryhunalu  koronnego  1703.  r. 
miał  za  sohą  Maryanm,^  Tiiczyńską  kasztelankę  Gnieźnieński}. 
Są  i  w  Grodzieńskim  powiecie.  jX.  Jacka  Koszutskiego  mał- 
żonka. 

Antoni  Radoński  w  roku  1778.  podscdek  Radomski.  —  Mieli  al 
przełożony  nad  szkołą  kadetów  w  Warszawie.  —  Anastazy 
wojski  Opoczyński.  —  Adam  podstaros'ci  Opoczyński.  —  Jan 
podstoli  Chęciński.  —  Bonawentura  podwojewodzi  Chęciński. 
—  W  r.  1788.  Jakub  chor.-jży  Gnieźnieński.  —  Krasicki. 

Radoiiski  herbu  Radwan ,  w  Mazowieckiem  woje- 
wództwie.   Paprocki  i  Okolski  o  nich  nie  pisał. 

Radostonski  herbu  Łabędź^  w  Sendomierskiem  m o- 
jewództwie. 

Radoszen'Sk.i  herbu  JSiezgoda,  w  Prusiecli.  Marcin 
RadoszcMski,  za  czasów  Paprockiego  mąi  chwalebny.  A.  miał 
za  sobą  Ewę  Działyńską  kasztelankę  Brzeską  Kujawską.  Są  i 
w  księztwie  Litewskiem  Radoszcwscy,  z  których  jeden  osiadł 
w  Nowogrodzkiem  Mojewództwie. 

Do  tych  zape\yne  należą  Radoszewscy  w  Litwie  osiedleni ,  z  któ- 
rych Leo  w  roku  1778.  sędzia  grodzki  Trocki  i  podczaszy.  — 
Przypisy  Krasickiego. 

Radoszewski  herbu  Oksza  ^  w  województwie  Siera- 
dzkiem. Dawna  i  można  w  Czechach  kiedyś  kwitnęła  familia 
Werszowców  :  bo  jako  Paprocki  dowodzi  z  kroniki  Czeskiej, 
jeszcze  za  Mnata  ksiąźęcia  Czeskieao ,  koło  roku  Pańsldeao 
800.  Zył  potem  Gesko  syn  Tisty  w  roku  1103.  który  Swiato- 
petka  lvsiązęcia  Czeskiego,  sprzysięgłego  z  Cesarzem  Henrykiem 
na  zgubę  Polski,  zabił:  za  co,  pi-zyjechawszy  do  Bolesława 
Krzywoustego  monarchy  Polskiego,  hojnie  był  udarowany, 
w^iął  albowiem  dobra  Siemikow  ice,  Radoszewice,  Lipnik, 
Broszęcin,  Bogumiłowice,  Strozą,  Ziełęein,  Dylów,  Wrocice, 
i  wiele  innych,  od  którycli  sukcessorowie  jego  różnych  imion 
nal)yli ,  jako  Imbram  ,  który  się  pisał  z  Siemikowie ,  ten  jako 
listy  rozdzielne  świadczą,  w  roku  1441.  miał  dwóch  synów: 
Stognicwa  i  Bogusława :  z  których  Slogniewowi  działem  do- 
stały się  dobra  Siemikowice  z  pi-zyleglościami ,  Bogusławowi 
Radoszewice ,  tego  syn  Mikulasz  Boksza ,  w  Węgi-zech  żołd 
wojenny  prowadząc,  we  dwudziestu  potrzebach  z  pogany,  tak 
się  dobrze  zasłużył  Królowi  Ludwikowi,  ze  od  niego  miał  zna- 
czne (łpati*zenie  na  kilku  zamkach ,   osobliwie  ti-zymal  od  niego 


24  Radoszewiskt. 

Kamieniec  i  Terebesz ,   wszakże  po  śmierci  tego  Króla  spuści- 
wszy le  zamki ,  wrócił  się  do  Polski ,  gdzie  w  lat  wieku  swego 
85.  umarł  w  roku  1574.  złączył  sit;  był  dożywotnie  z  Konopni- 
cką starościanką   Wieluńską :    synów   trzech   zostało :   Marcin, 
Jerzy  i  Jędrzej  :  to  Papi'oc.  Z  łych  Jerzy  Boksza  Radoszewski 
bvł  podkomorzym  Wieluńskim,  poseł  z  województwa  Siera- 
dzkic"o  na  zjazd  Wiślicki,  Constit.  l5S7.J'oL  439.  i  na  sejm 
koronacyi  Króla  Zygmunta  III.    Co7istilut.  fol.  442.   i  1613. 
fol.  24.  z  Mogilnicką  herbu  Korczak  zostawił  potomstwo.   Ma- 
rek najprzód   podkomorzy  Wieluński ,   poseł  na  sejm  1616.    i 
deputat  do  kwarty  Rawskiej,   Const.fol.  19.  i  1627.   i  1629. 
komissarz  do  granic,    Constit.  fol.  16.  potem  kasztelan  Wie- 
luński, z  tym  tytułem  podpisał  elekcyą  Władysława  IV.  1633. 
Constit.  fol.  8.  miał  za  sobą  Annę  Biskupską  podkomorzankę 
Łęczycką.   Paweł  Boksza  Societatis  Jesu   pierwszy  prowincyał 
prowineyi  Litewskiej  1608.    N.  Jędrzeja  Lipskiego  zona.   N. 
Lipskiego    wojewodzica    Rawskiego.     Albrycht    Radoszewski, 
któremu,  Konslytucya  sejmowa  l621.  na  expedycyą  generalną 
przeciwko  Turkom ,    chorągiew   nosić    kazała    ziemi  Wieluń- 
skiej, na  miejscu  zgrzybiałego  w  lata  chorążego  Wieluńskiego. 
Constit.  fol.   3.    Bogushiw  najprzód  biskup   Kijowski,    opat 
Świętokrzyski  1632.  kollegio  naszemu  Faustowskiemu  w  swo- 
jej dyecezyi  przyczynił  fundacyi,  wieś  dla  niego  przykupiwszy, 
Konotop  nazwaną,  z  Kijowskiego  przeniesiony  na  Łuckie,  wje- 
chał na  nie  1634.  na  którem  siedząc  do  roku  1638.  wszedł  do 
grobu  puchliną  umorzony.    Był  biskup  pobożny,   karności  w 
duchowieństwie  przestrzegający,  na  Żydów  przyostrzejszy.  Ję- 
drzej z  Siemichowic  Radoszewski,  kasztelan  Wieluński  w  roku 
1661.   z  sejmu  komlssarzem  zapisany   do    granic  od  Szląska, 
Const.fol.  25.  i  do  kwarty  Rawskiej,    Const.fol.  40.   wspo- 
minają   go  jeszcze  Konstytuce   1676.  fol.   54.    miał   za  sobą 
Jadwigę    Grodziecką    kasztelankę    Międzyrzecką.    Jan    stolnik 
Wieluński  1667.  komissarz  do  granic.    Constit.  fol.  21.   Ma- 
rek cześnik  Gostyński  1661.    Constit.  fol.  25.   Stefan  kanonik 
Gnieźnieński,   Stanisław  i  Alexander  1674.  N.  miał  za  sobą 
Zofią,  Władysława   Zapolskiego  stolnika  Brzeskiego   Kujaw- 
skiego córkę.  Jędrzej,  inszy  od  tamteg-o,  chorąży  Wieluński, 
zonie  swojej  Barbarze  Popławskiej,  nagrobek  wjstawił  u  Fran- 
clszkanóyy  w  roku  1668.   z  herbem  Leliwa,   raczej  Drzewica, 
Stanisław   1657.    u4cta   Castr,    l^ielim.    N.  Jana  Kwiatkow- 
skiego małżonka.   N.  miał  za  sobą  Włodkownę.   >Valenłyn  ka- 
nonik Kijowski ,  i  Sendoinierski :  proboszcz  kollegialy  Kliniun- 
towskiej  temi  czasy.   N.  miał  za  sobą  Jadwigę  Morawską.  Ję- 
drzej w  zakonie  naszym  umarł  w  Rawie. 

Wojciech  Radoszewski  biskup  Hireneński ,    sufTragan  Sendomier- 


Radoszyńskl.  25 

ski ,  kawaler  orderu  S.  Stanisława ,  bvł  deputatem  na  trybunał 
koronny  1788.  roku.  —  Stanisław  lladoszewski ,  o  którym 
wspominają  akta  grodzkie  Wieluńskie  1657.  r. ,  ten  z  Wiktoryą 
Olewi>isk(i  spłodził  svnów  sześciu:  Adam  sterilem.  Micliała 
stcrilcm.  Marcina,  Alexandra,  Jana  i  Franciszka.  — 
Jan  Radoszewski  z  Zofią  Walewską  (która  po  śmierci  legoź  po- 
szła za  Jana  Miaskowskiego)  z  tą  zostawił  potomstwo  dwie  córki : 
Katarzynę,  i  Ewę  Michała  Ossowskiego  małżonkę,  i  Stefana 
syna,  od  lej^o  pro/es.  —  Stefan  czyli  Szc  zepan  5oA.?3«  Ra- 
doszewski podstoli  Bidgoski,  deputat  na  trybunał  1754.  roku  z 
województwa  Inowrocławskiego.  —  Franciszek  5oX-*5a  Rado- 
szewski starosta  Szadkowski,  syn  szósty  Stanisława  z  Wiktoryi 
Olewińskiej  urodzony  dwóchźenny  \mo  roto  z  Zofią  Zapolska, 
Władysława  Zapolskiego  stolnika  Brzeskiego  Kujawskiego  córką, 
z  tą  syn  Stanisław  stei-ilis ,  i  dwie  córki:  Agnieszka  Rado- 
szewska  najpierwej  za  Janem  Łukomskim ,  z  którym  syn  Antoni 
Łukomski ,  i  dwie  córki,  Katarzyna  za  Antonim  Zakrzewskim. 
Druga  Ludwika  Łukomska  za  Kazimierzem  Kaczorowskim,  po- 
wtórnie za  Stanisławem  Urbanowskim.  Taż  Agnieszka  Radoszew- 
ska  miała  drugiego  męża  Józefa  Grudzielskiego,  z  tym  córka  za 
Szymonem  Komorowskim.  Druga  córka  Franciszka  Radoszew- 
skiego  Maryanna  za  Andrzejem  Trepka ,  od  których  dwie  córki : 
Franciszka  za  Wojciechem  Pieszkowskim  herbu  Lubics ,  ten  miał 
córkę  Juliannę  Stanisława  Koszewskiego  małżonkę ,  i  syna  Mi- 
chała Pieszkowskiego.  Druga  Teresa  Trepczanka  Franciszka  Pru- 
skiego żona ,  z  których  dwie  córki :  Agnieszka  Walentego  Bo- 
gdańskiego, i  Julianna  Antoniego  Chełstowskiego  małżonki.  — 
Wzwyż  wsponiniony  Franciszek  Radoszewski  starosta  Szad- 
Icowski  2do  roto  miał  za  sobą  Franciszkę  Nieborotvską  pozostałą 
wdowę  po  Stefanie  Wierzbowskim  staroście  Szadkowskim,  z  któ- 
rym miała  córkę  Maryannę  Wierzbowską  Adama  Ledochowskiego 
kasztelana  Wołyńskiego  żonę.  Z  rzeczoną  Nieborowską  Jana  Nie- 
borowskiego  kasztelana  Sochaczewskiego  i  Anny  Tarnowskiej  mał- 
żonków córką,  spłodził  syna  3Iichała.  — ;  Michał  Boksza  Ra- 
doszewski kasztelan  Brzeziński ,  orderu  S.  Stanisława  kawaler, 
który  od  młodego  wieku  starał  się  dopełniać  obowiązku  dobrego 
obywatela,  będąc  najpierwej  stolnikiem  Gostyńskim,  był  deputa- 
tem na  trybunał  koronny  1754.  i  1766.  roku  z  województwa  Sie- 
radzkiego, potem  przez  stopnie  zasług  został  kasztelanem,  ten  z 
Maryanna  Olszowską  Antoniego  Olszowskiego  miecznika  Dobrzyń- 
skiego i  Maryanny  Ostrowskiej  małżonków  córką ,  zostawił  syna 
Rocha.  —  iloch  Boksza  Radoszewski  syn  Michała  kaszte- 
lana, wszedł  w  śluby  małżeńskie  z  Kunegundą  Wierzchlejską 
Wawrzeńca  Wierzchlejskiego  i  Jadwigi  z  Stawskich  małżonków 
córką,  z  tą  spłodził  trzech  synów:  Adama,  Józefa  i  Fran- 
ciszka Radoszewskich.  —  Heraldyka  Wielądka. 


RADOSZYNSKI    HERB. 

Powinna  by(5  na  tarczy  taka  figura ,  jaka  się  tu  kładzie ,  a 
na  hełniio  trzy  pióra  strusie.  Paprocki  i  Okolski  o  nich  nie 
pisał,   tylko   Kojałowicz  in  MS.  gdzie  powiada ,    ze  ten  herb 


26 


Kadoszyuski  —  Radiiuski. 


RADOSZYN- 
SKI 


HERB 


z  Wołynia  od  RadoszyńskicL  do  ksicztwa  Litewskiego  przenie- 
siony, jakoż  w  Metryce  ff^ołyńskiej  w  roku  1528.  czytałem 
Siemiona  i  Romana  Radoszyńskich ,  ziemianów  Wołyńskich, 
wspomina  icli  lakze  Konstytucya  1581.  Jerzy  sędzia  ziemski, 
a  potem  podkomorzy  Kowieński,  syn  jego  także  Jerzy,  podstoli 
Lidzki,  którego  dwócli  synów  zostało :  Mikołaj  podstoli  Lidzki, 
i  Jakób ,  który  pod  cliorągwi;}  usarską  lietmana  Litewskiego  w 
roku  1655.  poległ  pod  Wierzcłiowinami :  córka  zaś  poszła  za 
Daniela  Szczukę  rotmistrza. 

Ratlonicki  herhu  Grzymała,  w  Chełmińskiem  woje- 
wództwie. Jerzy  Radowieki  w  powiecie  Wołkowiskim  1674. 
N.  Adama  Konopackiego  małżonka.  N.  miał  za  sobii  Kruszyń- 
sk;j  kasztelankę  Gdańską. 

Stanisław  Radowieki  herbu  Grzymała  osiadłszy  w  Wolkowy- 
skiem  spłodził  Jerzego  Stanisława  podstarościego  i  łowczego 
Wołkowyskiego  ten  z  Ordijiicowny  miał  synów  trzech:  Anto- 
niego, Benedykta,  i  Piotra,  —  Z  iych  Antoni  łowczy 
Wołkowyski  z  Kopciotony  herbu  Roza  sędzianki  Bracławskiej 
spłodził  Jerzego,  Stefana  i  Eleonorę  Zawiszyną. —  Po  lio-p- 
ciownie  Antoni  łowczy  poj^ł  Golejowską  wdowę  po  Gedrojcu  z 
której  syn  Ignacy  młodo  umarł,  drugi  Medard  Felicyan.  — 
Benedykt  syn  Jerzego  Stanisława  brat  Antoniego  łowczego 
^\'ołkowyskiego  z  N.  miał  synów  Wacława  i  Erazma.  — 
Wacław  w  zakonie  Dominikańskim,  Erazm  miał  za  sobą  J?/- 
dycką  kasztelankę  Mińską  ale  z  nią  żył  bezdzietny,  był  podsto- 
lim  Wołkowyskim.  —  Piotr  trzeci  syn  Jerzego  Stanisława  miał 
za  sobą  Olędzką  siostrę  koniuszego  Litewskiego  z  której  pozo- 
stałe dzieci:  Kazimierz  ma  potomstwo,  —  drugi  Dominik 
pojął  Wysocką  i  z  niej  także  zoslawuje  potomstwo,  trzeci  ich 
brat  Stefan  Aloizy  łowczy  Wołkowyski  temi  czasy  złączył  się 
dożywotnie  z  Puchalską.  —  Krasicki. 

Railuuski  herbu  Abdanh,  w  Grodzieńskiem  powiecie. 
Paprocki  i  Okolski  o  nich  nie  pisał,  tylko  Kojał.  in  MS. 


Ratluran. 


27 


RADWAN 


HERB. 


Powinna  by(5  chorąg^iew  żółta ,  jak  ich  zwyczajnie  w  ko- 
ściołach za/.ywaji(,  o  trzech  połach,  u  każdej  z  niej  u  dołu 
frandzle,  na  wierzchu  jej  krzyż,  w  hełmie  trzy  pióra  strusie. 
Tak  ^o  opisuj.}.  Paproć,  o  herb.  fol.  273.  Okol.  tom.  2. 
fol.  560.  Nadany  za  Króla  Bolesława  Smiałei>o  w  okazyi  z 
Rusii^ ;  rotmistrz  albowiem  Radwan  nazwiskiem ,  wysłany  z 
częścią  wojska  na  podjazd  ,  trafunkiem  napadł  na  obóz  nie- 
przyjacielski,  w  tak  ciasnym  razie,  ze  im  ani  uchronić  się  od 
potyczki  z  Rusią,  ani  z  niemi  potykać,  ile  w  małej  kwocie  z 
daleko  liczniejszym  wojskiem,  niebyło  sposobu.  Przecież  wszy- 
scy na  to  się  zgodzili,  źehy  raczej  trupem  paść  na  placu,  ani- 
żeli potuclic  ucieczką  swoją  nieprzyjacielowi  uczynić.  Wiel- 
kiem  tedy  sercem  skoczyli  do  Rusi ,  i  pewnie  że  rycersko  ich 
gromili,  ale  ci  widząc  małą  garsztkę  Ich,  śmiałości  nabywszy, 
nietylko  chorągiew  im  odebrali ,  ale  I  icłi  rozproszyli.  Rot- 
mistrz Radwan ,  chcąc  swoicli  znowu  do  poparcia  potyczki 
przywieść,  skoczył  do  blizkiego  kościoła,  gdzie  wziąwszy  cho- 
rągiewkę kościelną,  i  zebrawszy  swoich,  mężnie  na  nieprzyja- 
ciela natarł.  Ruś  rozumiejąc  ze  nowe  jakie  wojsko  z  nowym 
posiłkiem  przypadło ,  uchodzić  i  pierzchać  poczęła ,  przy  Ra- 
dwanie wygrana  stanęła,  za  co,  tęz  sarnę  chorągiew  kościelną, 
za  herb  otrzymał,  krom  innych  danin.  Wszakże  Paprocki 
jeszcze  za  panowania  Bolesława  Chrobrego  w  roku  1021.  Ra- 
dwana kanclerzem  koronnym  pisze ,  co  miał  wziąść  z  dawnych 
przywilejów  koronnych,  z  czego  wnoszę:  że  albo  ten  herb  da- 
wniejszy od  Bolesława  Śmiałego  czasów,  a  dopieroż  od  Bole- 
sława Krzywousta,  któremu  niektórzy  autorowie  przypisują, 
że  go  on  nadał  wsppmnionemu  Radwanowi ;  albo  Radwanowie 
przed  Bolesławem  Śmiałym,  inszym  się  herbem  pieczętowali: 
jakoż  iego  Radwana,  klórego  Paprocki  kładzie  biskupem  Po- 
znańskim w    roku  1138.   Długosz  in  filis  Episcop.  Posnan. 


28 


Radwan. 


nie  do  lierbu  Radwan,   ale  do  herbu  Sreniawa  pociąga,  gdzie 
i  ja  o  nim  mówić  będę. 

Przodkołvie  domu  tego. 

Pakosław  kasztelan  Krakowski  w  roku  1222.  W  tymże 
czasie  Arnold  był  wojewodą  3Iazowieckim.  Drugi  Arnold  wo- 
jewodą Brzeskim  Kujawskim  1228.  Pakosław  wojewodą  Sen- 
domiersklm  w  roku  1241.  Przedpełko  wojewodą  Poznańskim 
w  roku  1277.  Arkentoldus  wojewodą  Kaliskim  r.  12S0.  Prze- 
cław kasztelanem  Kaliskim  1280.  Zdzisław  kasztelanem  Brze- 
skim Kujawskim  w  roku  1300.  Przedpełko  kasztelanem  Po- 
znańskim 1320.  Bartłomiej  z  Więcborga  wojewodą  Poznań- 
skim w  roku  1387.  O  tych  wszystkich  mówiło  się  w  pier- 
wszym tomie,  o  każdym  na  swem  miejscu.  Długosz  pisząc  o 
Jadźwing^ach ,  wspomina  Radwana,  który  razem  siedmiu  wo- 
dzów Jadźwingów,  i  z  panem  ich,- pojmał,  i  do  Konrada  ksią- 
żęcia  Mazowieckiego  przyprowadził.  Paprocki  z  listów  kla- 
sztornych o  drug-im  Radwanie  kanclerzu  koronnym  pisze ,  że 
kwitnął  1153.  Zowią  len  herb  inaczej  fVierzbowa,  z  jakiej 
okazyi ,  niemog-łem  się  nigdzie  doczytać.  Marcin  Czcik  pro- 
boszcz Miechowski  w  r.  1371.  herbu  Radwan.  Naktel.J'.  293, 

Herhotvni. 

Jeziorkowski^ 

Judycki, 

Karski, 

Iiissowski, 

Kohałowski, 

honotiowicz, 

Kowalewski, 


Babski, 

Bieniewski, 

Brandysz, 

Branecki, 

Chlewiński, 

C kluski, 

akowski, 

Czapla, 

Dąbrowski, 

Dębski, 

Dobrosielski, 

Dostojewski, 

Fiedziuszko, 

Frystacki, 

Gliński, 

Głuchowski, 

Górski, 

Hluszanin, 

Jakacki, 

Janotoicz, 

Jarzębiński, 

Jaskłoioski. 


K  rolki, 

Krukowski, 

Krzyczewski, 

Leszczyński, 

Lubaioski, 

Łodziński, 

Łukawski, 

Mugnuszewski, 

Miemczewski, 

Mioduski, 

Nabut, 

Nadarzyński, 

Nicki, 

Okęcki, 

Okuszko, 


Oleśnicki, 
Osiński, 
Oświęcim, 
Ozięblowski, 
Pakoszewski, 
Paszkiewicz, 
Pawęcki, 
Pełka, 
Peperzyński, 
Pietruszewski, 
Piwko, 
Prokowski, 
Proniewicz  Zała- 
muj, 
Przygodzki, 
Przypkotoski, 
Radwan, 
Radwański, 
Rakowski, 
Rpiński, 
Rusiecki, 
Rybieński, 


Radwan.  2» 


Siemionowicz,  Stec/ct,  ff^ierzbic/ti, 

Skarzetoski,  Swiszewski,  Ifilam^ 

Sławkowski,  Szczyt,  ff^^ołodkiewicz, 

Słuzewski,  Tumalewski,  ff^oi/kunowski, 

Sołokaj,  Uchański,  Zembocki, 

Stanisławski,  ff^iadrowskij  Zebrzydowski. 

Du/icsewski,  Kuropatnicki ,  Małachowski ,  }Vielądek  i  inni  nastę- 
pującym familiom  także  ten  berb  przypisują : 
Buchwics,  Olessyiiski,  Suchorsewski, 

Charmański,  Pokossewski,  Szarawski, 

Coli/ssaiiski,  Prakowski,  fVoło(lkowics, 

Lachowicz,  Służewski,  fft/tam. 

INie  wszyscy  jednak  tu  położeni,  jednym  kształtem  herbu 
Radwan  zazpvają,  a  najprzód  Dostojewscy,  nad  chorągwią 
ki-zyża  nie  kładą ,  ale  miasto  niego  pierścień ,  a  w  hełmie  r<^'kc 
zbrojną  z  mieczem,  zaniesioną  w  prawą,  ręka  az  po  ramię. 
Hluszaninowie  w  ksicztwic  Litewskiem ,  w  hełmie  tylko  tę  od- 
mianę mają ,  ze  pięć  piór  strusicli  kładą ,  które  kopia  mająca 
na  sobie  pierścień ,  od  prawego  boku  tarczy  niby  przeszyła. 

U  Judyckieh  średniej  poły ,  ani  krzyża  niemasz  u  chorą- 
gwi, ale  miasto  nich  strzałę  przez  środek  chorągwi,^  do  góry 
żeleźcem  prosto  >>yrychtowaną  noszą,  a  w  hełmie  Ślepowron 
z  pierścieniem  w  pysku  stoi  na  strzale,  i  on  i  strzała  żeleźcem 
w  prawą  tarczy  obrócona.  Kobałowscy  miasto  krzyża  na  cho- 
rągwi, kładą  grot  z  proporcem,  i  tem  się  tylko  różnią.  Kru- 
kowscy ,  nad  chorągwią  i  krzyżem ,  postawili  Slepowrona  % 
pierścieniem  w  pysku ,  w  prawą  tarczy  patrzącego.  Krzyczew- 
scy  też  strzałę ,  co  Judyccy  do  góry  żeleźcem  położyli ,  to  oni 
na  dół,  i  tąż  symmetryą,  hełm  jednak  jest  pospolity  jak  w  her- 
bie Radwan,  to  jest  trzy  pióra  strusie.  Paszkiewiczowie,  i  So- 
łokajowie,  chorągic^y  zwyczajną  zostawili,  ale  miasto  krzyża 
na  niej,  pół  strzały  tylko  od  żeleźca,  prosto  do  góry  żeleźcem 
założyli.  Siemionouiezowie,  miasto  średniej  poły  u  chorągwi, 
gwiazdę,  pięcgraniastą  kładą.  Tuż  należą  Kmitowie,  którzy 
dwie  chorągiewki  kościelne,  bez  krzyżów  jednak,  jedne  nad 
drugą ,  w^  herbie  mają ,  a  w  hełmie  pawi  ogon ,  na  którym 
g>yiazda.  Świszewscy  zaś  na  Wołyniu,  według  MS.  lis.  Rutki, 
też  same  dwie  chorągiewki  do  góry  wywrócone  noszą. 

'Wi^.atwsifk  herbu  Radwan ,  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie, długo  tym  imieniem  zaszczycali  się,  jako  pisze  Paprockie 
że  za  jego  czasów  był  Jan  Radwan  ,  mąż  w  sprawach  Rzeczy- 
pospolitej biegły :  a  Baranowski  twierdzi ,  że  tamże  w  Kra- 
kowskiem, są  we  wsi  Radwanowicach  ,  Radwańscy  herbu  Ra- 
dwan, którzy  różne  przydomki  mają,  jako  Raranowie,  Kno- 
ehowie,   Gołębiowie,  3Iidoniowie.   N.  miał  za  sobą  Kamocka. 


30       Radwankoivski— Radzewski. 


Radnańacy  herbu  Radwan.  O  nich  wspomina  tu  Nicsiecki 
z  Baranowskiego.  Jest  to  dom  zacny  na  Wołyniu.  Roku  1778. 
Stanisław  Radwański  stolnik  Wołyński.  —  Jan  podstoli  Łu- 
cki. —  N.  komornik  ziemski  Łucki.  —  Konstytucya  sejmu  roku 
1690.  wspomina  urodzonego  Franciszka  Radwańskiego,  Fol.  V. 
fol.  826.  pod  tytułem ;  Apyrobatio  i'elacyi  Urods.  Fr.  Radwań- 
skiego. —  Krasicki. 

RadYW^ailkonski.  Stanisław  Radwankowski,  Ornetę, 
miasto  biskupa  Warmińskiego,  Krzyżakom  poddał  1520.  Biel. 
fol.  549. 

Radyłowski.  Jakób  Radyłowski,  władyka  Przemysłki 
w  roku  1549.  Antoni  władyka  Przemysłki  1578.  pierwszy  z 
nieb,  był  na  koncyllum  Trydcntskiem,  za  unią  gorłiwy  pasterz. 

I{a«lzailow§>]i.i  /terbu  Abdank.,  w  powiecie  Wi<;li- 
ckim,  w  województwie  Sendomierskiem.  Stanisław  Radzanow- 
ski  w  zakonie  naszym  umarł  we  Lwowie  1668. 

Radzaiionski  herbu  Prawdzie,  w  Płockiem  woje- 
wództwie. Paweł  z  Radzanowa  cborązy  Płocki  w  roku  1277. 
Statut  MasoiK  fol.  67.  Inny  Paweł  cbor;}zy  Płocki,  w  roku 
1408.  podpisał  przywilej  Ziemowita  ksl(j/,(^'cia  Mazowieckiego, 
dany  Jastrz(;bczykom,  u  Paproć,  o  herb.  fol.  127.  Paweł 
wojewoda  Bełzki  w  r.  1436.  jako  się  dowodziło  w  pierwszym 
tomie.  N.  kasztełan  SlerpskI,  miał  za  sol);|  córkę  Jana  Kostki 
kasztelana  Zakroczymskiego ,  a  siostrę  S.  Stanisława  Kostki ; 
tenże  czy  inszy  kasztelan,  miał  za  sobą  Annę  Krasińską  sę- 
dzlankę  ziemską  Ciechanowską.  Marcin ,  najprzód  chorąży, 
potem  podkomorzy  Płocki ,  według  Paprockiego  Łukasza, 
Łaski  Cudowne  f.  59.  ostatni  z  domu  tego  wszedł  do  grobu, 
pochowany  w  Skąpym  u  00.  Bernardynów,  zona  jego  była 
Anna  Izbińska,  ale  s  ter  His :  w  roku  1630.  do  3IatkI  Boskiej 
Sierpskiej  dał  był  wotywę  srebrną. 

Radzeitski  herbu  Łodzią .,  w  Wielkiej  -  Polszcw:. 
Barbara,  Adama  Koszutskiego  małżonka.  Franciszek  z  Bnloa 
Radzewski,  podkomorzy  Poznański  teml  czasy,  I  ^łymowy 
wielkiej  I  ludzkości  nieporównanej,  I  rozsądku  głębokiego  Pan  : 
czego  dał  dowody,  to  na  komissyacli  różnych,  na  które  go  oj- 
czyzna narażała,  osobliwie  jednak,  gdy  rozerwaną  domowcmi 
rozruchami  ojczyznę  w  r.  1717.  do  pożądanego  pokoju,  jako 
jeden  z  konńssarzów,  przyprowadził,  to  na  różnych  sejmach. 
Złączył  się  był  dożywotnie  z  WIktoryą  Bułakowską  podcza- 
szanką  Poznańską,  a  gdy  mu  ta  bezpotomnie  umarła,  z  Czarn- 
kowską  starościanką  Osiecką.  Siostra  jego  była  za  3Iichałem 
Dobrzycklm ,  oboje  zrodzeni  z  ojca  Jana ,  z  matki  Maryanny 
Pogorzelskiej,  marszałkowa!  len  Franciszek  Izbie  poselskiej  na 
clekcyl  1733. 


Radzcwskf— Radzlejoirskf.  31 

Radzeitsk.!  herbu  Swierczek^  w  Poznańskiem  woje- 
wództwie, czyli  raczej  RaflzictYSki^  z  których  Piotr  w  Ko- 
wieńskim powiecie  1632. 

RadziątkOYYSki.  Zoila  Radzi^tkowska  Jana  Kowal- 
skiego herbu  Wierusz  małżonka. 

RADZIĆ     HERB. 

O  nim  si«;  mówiło  pod  Kmicicami,  tu  tylko  przydaję,  co 
Starowolski  twierdzi  in  P^itis  Episcop.  Cracov.  ze  Compo 
Włoch,  hiskup  Krakowski,  tym  si(^'  herbem  pieczętował,  wzięty 
był  na  tę  stolicę  w  roku  1023.  umarł  1032. 

Radzicki  herbu  Nałęcz  na  Krainie.  Z  tych  było 
dwóch  w  zakonie  naszym ,  Jan  i  Stanisław ,  synowiec  Jana, 
rządził  kollegium  Piotrkowskiem,  pierwszy  umarł  w  Kaliszu  r. 
1700.  Są  i  w  Zakroczymskiej  ziemi  Radziccy,  czy  do  tegfo 
lierbu  nalezj} ,  zgadn.jc  nie  mogę.  3Iarcin  pisarz  ziemski  Za- 
kroczymski ,  miał  za  sobą  Zofią  Grabionczankę  stolnlkownę 
Czerską,  z  której  córka  Konstancya,  była  za  Rudzińskim,  cze- 
śniklem  Łukowskim ,  i  syn  Stanisław  podstoli  Zakroczymski, 
ten  z  Anny  Jasieńskiej,  spłodził  Antonleg^o ,  sędzieg^o  Zakro- 
czymskiego ,  ma  za  sobą  Zahicką  Kuneg^undę ,  i  z  niej  potom- 
stwo ;  posłował  na  konwokacyą  1733.  N.  miał  za  sobą  Dorotę 
Kucharską.   N.  Rutę  Ogińską  podkomorzankę  Trocką. 

Józef  Radzicki  w  r.   1778.  podkomorzy  Zakroczymski ,  żona  jegw 
Krajewska,  córka  Chryzostoma  kasztelana  Płockiego.  —  Krasicki. 

Railziejonski  herbu  Bibersztein.  Okolski  Kazimir- 
skieg^o  Blherszteina  Radziejowskim  zowie. 

RailziejOTi^ski  herbu  Junosza.  Dom  starodawny  w 
Polszczę ,  I  w  ludzi  wielkich  rozrodzony.  Najdawniejszego  je- 
dnak z  nich  czytam ,  Jana  z  Radziejowa  zakonu  Kaznodziej- 
skiego, ś.  teologji  doktora,  który  prowincyl  i  zakonowi  swemu 
dobrze  zasłużony,  na  biskupstwo  Teodozyeńskie ,  i  suflraganią 
Gnieźnieńską,  był  ł^^jnlesiony  w  roku  1505.  Frydrycha,  in 
S.  Hyaciii.  N.  miał  za  sobą  Małgorzatę  Kryską,  wojewo- 
dzankę  Płocką.  N.  3IacIejowską  wojewodzankę  Lubelską.  Ję- 
drzej kasztelan  SochaczewskI ,  starosta  Rawski  1511.  na  przy- 
wileju kollegiaty  Łowickiej,  a  w  drugim  roku,  juz  wojewoda 
Płocki ,  jakom  dowodził  w^  pierwszym  tomie.  Mikołaj  woje- 
woda Brzeski  Kujawski  w  roku  1544.  KMltnąt  potem  3Iikołaj 
kasztelan  Gostyński  1562.  na  przywileju  miasta  Krakowskiego, 
który  miał  za  sobą  Dzialyńską,  wojewodzankę  Pomorską.  Sta- 
nisław, najprzód  kasztelan  1618.  r.  potem  wojewoda  Rawski 
1627.  nakoniec  wojewoda  Łęczycki  1633.  Dwa  razy  śluby 
małżeńskie  ponawiał.   Pierwszy  raz  z  Katarzyną,  Marka  Sobie- 


32  Radziejowski. 


skieg^o  wojewody  Lubelskict^o  córk;} ,  a  ciotką  rodzoną  Króla 
Jana  III.  drugi  raz  z  Krystyną,  Piotra  Sapiehy  starosty  Uświat- 
skiego  córką  ,  z  ^Veiherow;iy  spłodzoną.  Siostra  tego  woje- 
wody Łęczyckiego  ,  była  za  Krzysztofem  BąkoMskIm  ,  podko- 
morzym Pomorskim ,  3IS.  de  Famil.  Pruss.  córka  Eulalia 
Eleonora,  za  Pawiem  NIszczyckim  kasztclcnem  Sierpskira. 
Synów  zaś  jego  z  SoLieskiej  było  dwóch ,  starszy  Mikołaj  ka- 
sztelan Łenczycki,  ten  z  Agnieszki  Płichcianki,  ^Yalcnteg^o  ka- 
sztelana Rawskiego  córki,  zadneg"o  nie  zostawił  potomka.  Drugi 
Hieronim  starosta  Łomżyński ,  z  tym  tytułem  marszałkowa!  w 
izbie  poselskiej  w  roku  1645.  a  w  roku  1651.  wziął  pieczę<5 
mniejszą  koronną  ,  wszakże  niesłuszną  potwarzą  przed  Królem 
Janem  Kazimierzem  udany,  do  tego  przyszedł,  ze  czci  i  lionoru 
odsądzony,  za  granice  uchodzić  musiał.  Ztamtąd  wysłał  do 
Polski  niewinności  swojej  manifest ,  którym  to  sobie  wyrobił, 
ie  w  roku  1662.  za  interpozycyą  3Iaryi  Łudowiki  Kndowy 
Polskiej ,  Króla  przeprosiwszy ,  i  przez  Konstytucyą  sejmową 
dekret  na  siebie  skwapliwie  ferowany,  skassowawszy ,  niógl 
prywatne  w  ojczyźnie  życie  prowadzić.  AVięc  że  w  roku  1666. 
nowa  bojaźń  ,  nowej  od  Porty  Tureckiej ,  po  zniesieniu  pod 
Brahilowem  wojska  naszego  od  Tatarów,  wojny  zaszła.  Król 
Kazimierz  Hieronima  do  Konstantynopola  extraordynaryjnym 
posłem,  ^"ysłacf  umyślił,  honorem  go  województwa  lullautskie- 
go  uczciwszy ;  z  chęcią  się  na  tę  przysługę  Panu  ofiarował 
Hieronim,  jakoż  pracującego  w  tem  poselstwie  śmierć  zastała. 
Przybrał  był  sobie  w  dożywotnią  przyjaźń,  najprzód  Eufrozynę 
Eulalią  hrabiankę  Tarnowską ,  córkę  Jana  Gratusa  kasztelana 
Zarnowskiego ,  która  była  owdowiała  po  Konstantym  książęeiu 
Wiśniowieekim,  staroście  Kamionackim,  po  niej  Ełżbietę  Słu- 
szczankę  woje^yodzankę  Trocką ,  wdowę  po  Adamie  Kazanow- 
skini ,  marszałku  nadwornym  koronnym ,  została  po  nim  córka 
jedna ,  niewiem  czy  nie  Cecylia ,  Jana  Tarnowskiego  herbu 
Rolicz,  starosty  Wojnickiego ,  małżonka,  druga  Anna,  była 
za  Wojciechem  Prażmowskini ,  chorążym  nadwornym  koron- 
nym ,  starostą  Łomżyńskim ;  i  synów  dwócli  z  Tarnowskiej  ; 
z  tych  młodszy  Jan  Szczęsny  kasztelan  ^Yieluński,  starosta 
Bolestawski,  zabity  w  pojedynku,  Joanna  Brzostowska  woje- 
wodzanka  Trocka ,  córkę  mu  tylko  powiła  Urszule  Krystynę, 
która  wydana  za  Mikołaja  Siemianowskiego  kasztelana  \Vieluń- 
skiego  ;  podobno  miał  i  drugą  Annę  Wodyńską ,  kasztelankę 
Podlaską ,  i  z  niej  potomstwo ,  jako  mówi  paneg.  Triarius. 

Michał  Stefan,  starszy  syn  Hieronima,  najprzód  Gnie- 
źnieński i  Warszawski  kanonik,  proboszcz  S.  3Iicbała  na 
zamku  Krakowskim,  a  w  roku  1681.  za  promocyą  Jana  III. 
Króla  Polskiego  ,   we  krwi  sobie  blizkiego  ,  biskup  AVarniiński 


Radziejowski— Radzikowski.       35 

i  podkanclerzy  koronny ,  rządził  lą  dyecezyą  z  pochwałą  wszy- 
stkich :  bo  najprzód,  siary  zwyczaj  administracyi  sakramentów, 
z  kościołem  się  Rzymskim  uiezg-adzający ,  zniósłszy ,  agendę, 
według-  opisania  od  Pawła  V.  Papieża ,  na  całą  dyecezyą  wy- 
drukować kazawszy,  wprowadził  zwyczajne  ceremonie  w  ko- 
ściele katołiclęini ,  w  tym  punkcie ,  Elbląg-  i  Królewiec  wizyto- 
wał ,  święto  S.  Kazimierza  Królowicza  Polskiego ,  aby  uroczy- 
ście obchodzono ,  postanowił ,  kaplicę  w  zamku  Heilberskim, 
i  kościół  w  Frauburgu ,  przyozdobił.  Wyniosła  go  potem  ta/, 
łaska  królewska  wyżej  :  bo  między  kardynałów ,  ctun  titulo  S- 
Praxedis^  policzony,  w  roku  1687.  aź  tez  i  na  prymacyalną 
w  Polszczę  godność  i  arcyliiskupstwo  Gnieźnieńskie ,  na  któ- 
rem  siedząc,  po  śmierci  Jana  III.  interrex  w  Polszczę,  gdy 
książęcia  de  Conte  na  tron  Polski  ogłosił,  a  druga  partya  Au- 
gusta Fiyderyka  książęcia  Saskiego ,  wprędce  do  Krakowa 
sprowadziła ,  nie  on  ,  ale  Stanisław  Dąbski ,  biskup  na  tenczas 
Kujawski ,  zwyczajne  przy  koronacyi  ceremonie  odprawił.  \^^ 
roku  polem  1707.  w  Gdańsku,  śmiertelne  to  życie  zakończył, 
ostatni  z  domu  Radziejowskich  Junoszów  potomek ,  w  War- 
szawie u  00.  missyonarzów  pochowany,  których  za  żywota 
swego  do  Łowicza  sprowadził  i  ufundował.  Rył  Pan  tak  w 
szczęściu  jako  i  w  nieszczęściu  umysłu  zawsze  wspaniałego, 
w  stylu  gładki ,  czego  dowodem  jeszcze  są  listy  jego  u  Zału- 
skiego na  różnych  miejscach ,  i  niowj'  na  clekcyi  miane. 

Radziejon^ski  herbu  Rawicz.  O  tych  namienia  Nie- 
szporkowicz  w  książce  Tryumf,  bo  Paprocki  i  Okolski  o  nich 
nie  wiedzieli.  Ignacy  Remigian  Radziejowski  podczaszyc  Bra- 
cławski  1688.  wydał  wierszem  Polskim,  panegiryk  na  wjazd 
Lubomirskiego  Jerzego  starosty  Sądeckiego.  Jan  Karol  pułko- 
wnik królewski,  sędzia  kapturowy  Lwowski  1733.  i  potomstwo 
jego  z  Siemińskiej,  siostry  kasztelana  Lwowskiego. 

W  r.  1778.  N.  Radziejowski  chorąży  Gnieznieiiski.  —  Krasicki. 

Ratlzikon^ski  herbu  Ogończtjk.  Genealogia  Ogoń- 
czyków  tak  o  nich  pisze  :  Jakób  Radzikowski ,  syn  3Iikołaja  z 
Kutna ,  wojewody  Brzeskiego  Kujawskiego,  wziąwszy  w  dziale 
Radziki ,  nazwał  się  Radzikowskim,  syn  jego  Mikołaj  kasztelan 
Dobrzyński  1505.  u  Łaskiego  iv  Statucie,  fol.  120.  i  na  li- 
ście Alexandra  Króla.,  danym  miastu  Lwoiuskiemu.,  tego  zaś 
byli  dwaj  synowie ,  Jędrzej  Radzikowski ,  wojewoda  Płocki ,  i 
Jan  starosta  Bydgoski ,  którego  córka  Barbara ,  dziedziczka  na 
Radzikach  ,  \vj'dana  za  Pleckiego ,  ten  także  Piecki ,  miał  tylko 
córkę  jedynaczkę ,  dziedziczkę  na  Radzikach  ,  klóra  poszedłszy 
za  Walentego  Kuczyńskiego,  Radziki  w  ten  dom  wniosła,  poty 
ta  Genealogia  ;  atoli ,  najprzód  Mikołaj  z  Kutna ,  nie  był  wo- 
jewodą Rrzeskim  Kujawskim,  ale  Łęczyckim,  jako  się  mówiło 
Tom  VIII.  3 


34  Radziiuluski. 

w  pierwszym  tomie :  potem  kładzie  Jędrzeja  wojewodę  Pło- 
ekiego  ,  iitóregom  ja  jednak  ,  nie  de  Radziki ,  ale  z  Radziejo- 
wie napisanego,  czytał  na  przywiłejacli.  Potem,  Mikołaj  z 
Kutna  kwitnął  1478.  Jakób  syn  jego  musiał  zvć  koło  roku, 
1490.  Mikołaj  kasztelan  Dobrzyński  1505.  Jędrzej  wojewoda 
Płoeki  1512.  zaezem  przez  lat  trzydzieści  i  cztery,  cztery  ge- 
neracve  skończyły  się ,  co  się  nie  zda  do  nodol)ieństwa.  Pa- 
procki  powiada ,  ze  Piotr  z  Radzikowa ,  pierwszym  był  auto- 
rem berbu  Ogońezyk,  i  zostawił  dwóch  synów.  Piotra  Ogona 
i  Jędrzeja  Po\yatę  ,  a  z  tego  wnieść  trzeba,  jak  dawny  dom 
Radzikowskich  i  najpierwszy  między  Ogończykami  w  Polszczę. 
Są  jeszcze  i  temi  czasy  Radzikowscy  w  Wielkicj-Polszcze.  N. 
miał  za  sobą  Rarbarę  Koszutską,  ^i.  była  za  Ale.\andrem  Psar- 
skim  burgrai)ią  Kaliskim. 

W  r.  1778.    Mateusz   Radzikowski  pisarz  ziemski  Łukiwski.  — 
Mikołaj  regent  grodzki  Łukowski.  —  Iirasicki. 

Radziiuiiiskl  liei-bu  Brodzie,  jeszcze  za  książąt  Ma- 
zowieckich, sła\\  na  i  w  honory  i  w  dzieła  ^yielkie  familia.  Ma- 
ciej Radzimiński ,  na  dworze  ksiązęeia  Ziemowita  przez  wiele 
lat  zasłużony,  marszałkiem  był  potem  u  niego  w  roku  1382. 
Drugi  tegoż  imienia,  czy  tez  tenże  sam,  wojewoda  3Iazowiecki 
1400.  Jan  kasztelan  ^Yarszawski  i  hetman  księztwa  Mazowie- 
ckiego. Paproć.  Jan  syn  tegoż  Jana,  rotmistrz  zacny  i  for- 
tunny, który  z  3Iazowsza  znaczne  roty  sprowadzał  Królom 
Polskim ,  był  na  e.\pedycyi  Wołoskiej  pod  Bukowiną  za  Jana 
Albrychta.  Twardow.  Pałac.  Bartłomiej  z  miasłkowa  cześnik 
Czerski,  w  roku  1525.  podpisał  z  innemi  dekret  księztwa  3Ia- 
zowieckiego  przeciwko  heretykom ,  u  Łubieńsk.  in  Vitis  Epi- 
scop.  Płoc.  Adam  starosta  Czecho\yski  za  czasów  Zygmunta  I. 
na  liście  tegoż  Króla ,  in  JfJS.  Petricov.  Jan  na  dworze  Króla 
Zygmunta  Augusta  lat  17.  przepędziwszy,  wziął  Ayysługi  swo- 
jej pamiątkę  w  księzlwie  Litewskiem  niektóre  dobra,  od  któ- 
rego tamże  Radzimińscy  Frąckiewiczowie  rozplenieni,  o  któ- 
rych mówiło  się  pod  Frąckiewiczami.  Stanisław  Radzimiński, 
dworzanin  Króla  Augusta,  w  roku  1569.  poseł  na  sejm  Lu- 
belski, podpisał  unią  księztwa  Litewskiego  z  Koroną,  Constit. 
fol.  172.  potem  wcAlu^  Paprockiego  kasztelan  Zakroczymski, 
starosta  Liwski  i  Kamieński  1583.  tak  wielkiej  siły,  że  chłopu 
co  duższemu,  stanąwszy  na  jednej  nodze,  dopuszczał  się  o  zie- 
mię uderzyć,  czego  żaden  nie  mógł  nad  nim  dokazae,  w  czem 
próbował  i  cudzoziemców.  Źrebca  ,  którego  kilka  chłopów 
liną  utrzj'ma<5  nie  mogło,  doskoczywszy,  ułapił  za  uszy,  i  do- 
trzymał, póki  masztalerz  na  niego  uzdy  nie  włożył,  szedł  po- 
tem źrebiec  pokornie ,  gdy  go  puszczono :  bo  mu  była  częśd 
głowy  spuchła  i  uszy,    od  ściśnienia  tęgiego.   Podczas  inter- 


Radziniiuski.  5S 


rcgnuni ,  gdy  Lawski  wojewoda  Mazowiecki  z  tym  się  poże- 
gnał światem ,  ziemianie  województwa  teg^o  ,  obrali  go  sobie 
bvli  wojewodą ,  wszakże  gdv  na  elekcvi  trzymał  stronę  Cesar- 
ską przeciwko  Stefanowi,  tak  zwawie ,  ze  lubo  szlachta  Mazo- 
wiecka przyjęta  juz  bvła  Batorego  za  Króla,  ztemwszvstkiem 
on  przY  swojej  partyi  dostawając ,  na  Koronacyą  do  Krakowa 
nie  zjechał,  Król  Stefan  tym  postępkiem  jego  urażony,  wziął 
mu  województwo,  a  Krrskieiro  Stanisława  na  nie  wyniósł.  Gdv 
się  potem  do  Stefana  nakłonił,  ojczyzna  oddała  mu  w  dvspo- 
zvcvą,  zebrane  z  Płockiego,  3IazowieckIego ,  Rawskiego  I  Po- 
dlaskiego województw,  summy.  Constit.  fol.  307.  Tenże  sam 
Stefan  dał  mu  kasztelanią  Czerską,  Constit.  1587.  fol.  437. 
aż  też  Zyg^munt  III.  na  krześle  g'o  województwa  Podlasklesfo 
osadził  1590.  Constit.  fol.  564.  i  15lH.yb/.  616.  w  legacyl 
wysłany  do  3Ioskwy ,  tam  życiem  swojem  tę  usługę  ojczyzny 
zapieczętow  ał,  lubo  ciało  do  Polski  przywiezione.  3Iiał  za  sobą 
Teodorę,  Romana  książęcia  Sanguszka,  wojewody  Bracław- 
skiego  i  hetmana  polnego  Litewskiego,  córkę,  z  której  spłodził 
córkę  Annę,  Rafała  Leszczyńskiego  wojewody  Belzklego  mał- 
żonkę ,  zmarłej  w  roku  1635.  wypisał  nagrobek  Starowol.  tn 
Motium.  z  synów  jejro  Adryan,  w  zakonie  nasz^^n  Boc-u  życie 
swoje  poświęcił :  w  którym  na  kaznodziejskich  ambonach .  w 
Krakowie,  w  Lublinie,  Poznaniu  i  Lwowie,  gorliwie  do  ludzi 
kazał  pracz  wnele  lat,  rządził  także  kolłegia  Lwowskie  i  Sendo- 
mierskle,  gdzie  go  też  śmierć  zastała  w  roku  1615.  miał  na 
jego  pogrzebie  kazanie ,  Kasper  Cichocki  kanonik  Sendomier- 
skl :  A^-ydał  Adryan  do  druku  dysputacyą  swoje,  którą  miał  z 
Arryanaml,  pod  tytułem:  Dysputacyą  Lubelska  z  Statoryu- 
szem  Jlinistrem  ^owochrzczeńskim .,  in  kto  w  roku  1592. 
w  Krakowie.  Wojciech  kasztelan  Czerski  1601.  r.  Constit. 
fol.  756.  a  przedtem  kasztelan  Zakroczymski  1596.  zda  mi  się 
że  żona  jego  była  Zofia  Danllowiczowna,  podskarbianka  wielka 
koronna,  która  potem  żyła  z  Pawiem  Sapiehą,  podkanclerzym 
Litewskim  a  dalej  z  Opalińskim  Łukaszem ,  marszałkiem  ko- 
ronnym. Syn  jeijo  Jan  oboźny  koronny.  Liwski  i  Dybowski 
starosta ,  ten  w  Moskiewskiej  e.\pedycyi  i  podczas  Rokoszu ,  z 
pięknem  się  sercem  stawił ,  śmierć  go  jednak  młodo  zabrała 
w  roku  162r.  wieku  swe<ro  37.  któremu  brat  jejo  Adryan  sta- 
rosta  Liwski,  nagrobek  w  ^Varszawle  u  S.  Jana  w\"stawił. 
Starowol.  in  Jlonurn.  luboc  i  sam  wkrótce  za  bratem  w  drosrc 
%yieczności  poszedł  1630.  tamże  pochowany.  Idem.  Wspomi- 
nają Jana  Konstytucye  Koronne  1609.  Jfol.  903.  gdzie  go 
Rzeczpospolita  deputowała  do  rewizyi  ksiąg  Liwskich.  Siostra 
obudwu  tych  braci  3Iaryanna,  zakonnica  trzeciej  reguły  Ś. 
Franciszka  w  ^Varszawie  1626.   Jloraioski  w  Życiu  B.  Giel- 

3- 


36  Radzimiński. 


nowtusza  lib.  3.  c.  5.   N.   Radzimińska  była  za  Józefem  Klo- 
nowskim wojewodą  Brześciańskim. 

W  r.  1778.  Ignacy  Radzimiński  podczaszy  Lubelski. —  Marcin 
deputat  wielokrotnie  na  trybunał  kor.  —  jego  siostra  była  za  Pra- 
żmowskim  i  po  nim  bezdzietnym  znaczna  subsłancya  w  dom  Pra- 
źmowskich  weszła.  —  W  roku  1788.  Arnold  stolnik  Czernie- 
chowski.  —  Krasicki, 

Radziilliuslli  herbu  Lis.  Jedni  z  nich  z  Korony  w 
Żmudzi  osiedli ,  z  tych  l)ył  Ji^drzej  Alexander  podkomorzy 
Zmudzki,  z  sejmu  1647.  koniissarz  do  rozgraniczenia  puszczy 
królewskiej  ,  Constłtut.  fol.  20.  miał  za  sol)i|  Annę  Rudomi- 
nlaiikę  kasztelankę  Nowogrodzką.  Marcin  z  Bielewiczowny, 
córki  Piotra,  miał  synów  trzecli ,  Jan  młodo  we  Włoszech 
umarł,  Oli)rycht  podkomorzy  Zmudzki,  cywun  Szawdowski, 
Alexander  stolnik  Zmudzki,  synowie  jego  z  Anny  Alexandro- 
wlczowny ,  Wojciech  i  3Ialcher.  Kojałow.  in  MS.  Drudzy 
kwitną  w  ziemi  Ciechanowskiej.  Z  tych  Antoni  kasztelan  Cie- 
chanowski ,  miał  za  sobą  Teresę  Rudzińską  kasztelankę  Czer- 
ską, z  której  synowie,  Józef  i  Kazimierz,  i  córka  Anna  Szpl- 
lewska.   3Iarcin,  Adam  i  Jan  1674. 

Radzimiński  herbu  Lubicz^  w  ziemi  Ciechanow- 
skiej. O  Radzimińskich  herbu  Lis,  twierdzi  Paprockie  ze  juz 
ten  dom  ustał,  luboć  że  w  Litwie  kwitnie,  świadczy  Kojałow^ 
nlewiem  tedy,  czy  ci  którychem  tam  położył  w  ziemi  Cieclia- 
nowskiej ,  czy  nie  tu  należą.  Matka  naszego  ks.  Tomasza  Du- 
nina była  Radzimińska  tego  herbu.  Wiktoryn  profess  Mie- 
chowski, wydał  in  fol.  Asciam^  paneginjk  lVojciechoiiń 
Korycińsliiemu  proboszczowi  Miechowsiiiemu  1652.  N.  pod- 
stoli  Nurski,  miał  za  sobą  Katarzynę  Mycielską,  podczaszankę 
Kaliską,  drugi  siostrę  jej  Maryannę,  ale  z  nią  sterilis.  N.  miał 
za  sobą  Annę  Noskowską  lierbu  Łada,  sędziankę  ziemską  Za- 
kroczymską. 

Maciej  Radzimiński  podstoli  Nurski  miał  za  sobą  Katarzynę  My- 
cielską podstolankę  Kaliską,  z  tą  spłodził  Antoniego,  który  z 
Teresą  Baranowską  zostawił  potomstwo ,  córek  dwie :  Annę  za 
Dominikiem  Radolińskim  sterilem.  Helenę  za  Antonim  Murzynow- 
skim  podstolim  Rypińskim,  i  synów  trzech:  Franciszka:  dru- 
giego Adama,  ten  z  Jozefatą  Kaczkowską  zostawił  syna  Ta- 
deusza. Trzeci  Józef  Radzimiński  wojewoda  Gnieźnieński  orde- 
rów Orla  białego  i  S.  Stanisława  kawaler,  w  stanie  rycerskim 
zawsze  poświęcał  usługi  swoje  dla  ojczyzny  i  dobra  publicznego, 
będąc  siedm  razy  posłem  na  sejmach,  deputatem  na  trybunał  Piotr- 
kowski i  Bydgowski ,  sędzią  ziemskim  Gnieźnieńskim  lat  dwa- 
dzieścia. Ten  z  Michaliną  Złotnicką  zaślubiony,  spłodził  synów 
dwóch:  Piotra  z  Teklą  Pikarską  ożenionego,  i  Jak  oba  dru- 
giego. Córek  trzy :  Maryannę  z  Alexandrem  Moszczyńskim  sta- 
rostą Brzeskim  Kujawskim  :  Łucyą  z  Mateuszem  Rosenem  :  Fran- 
ciszkę z  Władysławem  Łubieńskim  zaślubione.  —  ff^ie/ądek. 


Radziiniiiski— Radziiuski.  37 


w  roku  1778.   Stanisław  Radzimiński  stolnik  Ciechanowski.  — 
Teodor  łowczy  Ciechanowski.  —  Krasicki. 

lladzilllińsk.i  na  Wołyniu.  N.  Radzimiński  miał  za 
sobą  Czelwerlyńsk,-}  księżniczkę,  córkę  Gabryela.  Mikołaj  sta- 
rosta Zieleźnicki,  miał  za  sobą  Piasecką.  Piotr  miecznik  Nowo- 
grodzki, deputat  na  trybunał  koronny  1738. 

W  r.   1788.  F.  Radzimiński  cześnik  Wołyński.  —  Krasicki. 

Radziinoivski  herbu  Dołęga^  w  województwie  Pło- 
ckiem, w  ziemi  Zawkrzeńskiej. 

Radziinski  herbu  Napitoon ,  w  Wielkiej  -  Polszczę, 
tak  w  prawdzie  herł)  swój  zowią,  przecież  daleko  go  inszą  sym- 
metryą  kształtują,  niżeli  go  Długosz^  i  nasi  pisarze,  i  ja  sam 
z  nich  położyłem ,  to  jest  powinny  byc  dwa  wilki ,  jeden  nad 
drugim ,  pod  górą  w  prawą  tarczy  bieżące ,  takem  go  widział 
w  Krakowie  między  herbami  Jana  Dąbskiego ,  dziekana  Kra- 
kowskiego, przed  wielkim  ołtarzem  na  pawimencie  w  katedrze, 
czwarty  jego  herb.  Potem  w  Poznaniu  w  kościele  S.  Kata- 
rzyny. Takiż  opisuje  Pelrasancta  cap.  54.  fol.  369.  tylko  że 
wilki  liszkami  zowie,  i  przydaje,  że  powinny  byc  żółte,  złotem 
niby  nabijane,  z  koroną  na  głowie,  z  obrączką  na  szyj  ,  i  tem 
się ,  według  niego  ,  szczycą  Borkowie  w  Saxonji.  Podobny  te- 
muż położył  Emmanuel  Naxera  Societ.  Jesu,  w  dedykacyi 
tomu  swego  drugiego  na  księgi  Jozuego ,  Ludwikowi  3Iendez 
de  Haro  książęciu ,  hrabi  de  Olirares ,  margrabi  del  Carpio, 
koniuszemu  najwyższemu  królewskiemu  w  roku  1G52.  to  jest 
dwa  wilki  w  prawą  tarczy  bieżące,  tylko  że  każdy  z  nich  Kozła 
w  pysku  niesie ,  zkąd  od  Wilków  a  lupis  Lopeziuszów  nazwi- 
sko zwyczajne  tej  familji :  z  tej  zaś  okazyi  ten  herb  nabyty  byd 
mieni,  że  gdy  Król  Asturów,  Kantabrów  w  Hiszpanji  chciał 
sobie  podbić,  Lupus  Zuria,  o  wolność  narodu  swego  zastawu- 
jąc  się ,  wojsko  przeciwko  niemu  zebrał :  już  tedy  uszykowane 
obadwa  przeciwko  sobie  gminy  wojsk  stanęły ,  i  tylko  natrzeć 
na  siebie  miały ,  w  tym  dwaj  wilcy  wypadli ,  z  porwanemi  ko- 
złami w  pysku,  przez  środek  między  oba  szeregi  przeszli,  co 
obaczywszy  Kantabrowie ,  za  dobry  to  sobie  znak  wzięli,  ude- 
rzyli na  nieprzyjaciela  i  zwyciężyli,  z  tej  okazyi,  jakim  kształ- 
tem ich  widział ,  takim  icli  w  herb  swój  przyjął  zwycięzca  he- 
tman. O  Iladzimskich  MS.  in  Dorno  Profess.  Cracov.  tak 
pisze.  Przodkowie  ich,  na  Szląsku  zdawna  dziedziczyli,  z  któ- 
rych koło  roku  1300.  Fryderyk  albo  Friczko  Borek,  był  ge- 
nerałem Wielkopolskim ,  i  kościół  S.  Katarzyny  w  Poznaniu 
zakonnicom  S.  Dominika  wystawił,  ale  to  fundacya  Przemy- 
sława książęcia  Wielkopolskiego,  jako  świadczy  erekcya,  chyba 
tedy  dopomógł  do  kościoła  fabryki.  Gdy  zaś  wkrótce  Szląsk 
od  Władysława  Łokietka  odpadł,  a  do  Króla  Czeskiego  Jana 


38  KadKiiiiski. 


itrzywlązał  się,  takie  lez  Jan,  pod  prcte.vlein  jakiegoś  prawa, 
Wscliowską  ziemię  z  wojskiem  iiajeeliał,  clieąe  ją  sobie  pod- 
bić, Borek  zebrawszy  co  mógł  do  boju  ludzi  zdolnych,  Cze- 
chów złamał,  Wscliowską  ziemię  i  powiat  Kościański,  z  rąk 
ich  oswobodził,  co  mu  Krół  odwdzięczając,  miasto  Gostyń  z 
czterdziestą  wioskami,  i  Łoszakowice  w  ziemi  Wschowskiej  i 
z  przyległościami ,  wiecznem  mu  prawem  puścił  i  jego  potom- 
kom. Tegoż  to  Fryczka  syn  albo  wnuk  byl,  3Iaciej  Borkowicz, 
wojewoda  Poznański ,  o  którym  mówiło  się  pod  herbem  Napl- 
won.  Kwitnął  potem  Marcin  Borek  Gostyński ,  dziedzic  na 
Gostyniu  i  Loszakowicacli,  ten  z  Suehorzewskiej  ,  dziedziczki 
na  Pleszowie  i  Radzimiu,  trzech  synów  spłodził:  Macieja,  Sta- 
nisława i  Marcina.  Z  tych  Stanisławowi  dostały  się  działem 
dobra  Łoszakowice  z  15  innemi  wioskami,  ale  córka,  którą 
tylko  jedynaczkę  zostawił ,  poszedłszy  za  Opalińskiego ,  ojca 
Jędrzeja  marszałka  wielkiego  koronnego,  i  generała  Wielko- 
polskiego ,  te  dobra  w  dom  Opalińskich  wniosła.  Marcinowi 
dostał  się  działem  Gostyń  z  czternastą  wsi  (od  którego  zda  mi 
się  idą  Gostyńscy  Borkowie)  Maciej  najstarszy,  wziął  działem 
część  Pleszowa,  Raszkowa,  Potarzyce  ze  dwunastą  wsiami,  a 
między  niemi  Radzimie,  gdzie  gdy  sobie  rezydeneyą  był  obrał, 
od  nich  nazwany  Radzimski ,  syn  jego  Piotr  z  Falczewskiej, 
siostry  rodzonej  Jerzego  biskupa  Łuckiego,  zostawił  syna  W^oj- 
ciecha  męża  rycerskiego,  tego  z  Doroty  Mycielskiej,  syn  jeden 
Piotr,  na  Moskiewskich  i  Wołoskich  e.\pedycyach  wsławiony, 
fortuny  jednak  na  przysługę  ojczyzny  dużo  nadwerężył,  w  r. 
1558.  od  Jana  Kuklinowskiego  kupił  był  część  w  Zdunach  ; 
zostawił  trzech  svnów :  Jana ,  AYojcieclia  i  Tomasza.  Drugi 
syn  Stanisław ,  w  zakonie  naszym ,  len ,  gdy  w  powołaniu 
swojem  chwiać  się  począł,  wysłany  z  księdzem,  jeszcze  młodym 
będąc ,  na  missyą  do  Szląska ,  nocy  pewnej  niemogąc  usnąć, 
widzi  przed  sobą  duchowną  osobę,  wszystkę  obsypaną  wrzoda- 
mi,  z  których,  płomieniami  ogień  wybuchał,  ta  rzecze  do 
niego:  Przypatrz  się  prawi,  na  jakie  męki  na  wieki  skazany 
od  Boga  jestem,  zem  nierozumnie  porzuciwszy  prawowierną 
wiarę,  heretyckiemi  uwikłał  się  błędami,  a  nie  spodziewaj  się, 
zęby  cię  co  innego  czekało ,  tylko  takież  w  piekle  ognie ,  jeżeli 
zakonne  jarzmo  zrucisz  z  siebie  :  czem  utwierdzony  w  swojej 
wokacyi ,  zył  potem  na  przykład  wszystkim.  Do  Transilwanji 
wysłany  w  roku  1586.  w  Klaudypolu ,  tam  gdy  się  i  nasi  po- 
wietrzem zarazili,  służył  wszystkim  z  osobliwą  miłością,  sam 
rękami  ciała  ich  grzebał :  za  którą  uczynność ,  rektor  tego  kol- 
legium,  Ferdinandus  Capecius,  który  tąz  plagą  Boską  zszedł 
tamże  z  tego  świata,  szczególniej  pokazawszy  się,  Stanisławo- 
wi podziękował,  oraz  oznajmił,  ze  ci  wszyscy,  którzy  w  lam- 


Radzińsbi— Kadzi  wit.  39 

tern  kolleglum  w  ten  czas  byli  pomarli,  juz  si(;  do  nieba  do- 
stali, na  dowód  tego  przydał,  Król  prawi  Stefan  trzy  dni  do- 
piero jak  umarł,  co  się  wkrótce  tak,  jak  mu  powiedział,  po- 
kazało. Po  śmierci  Stefana,  wiele  ucierpiał  od  zajadłych  here- 
tyków w  Siedmiogrodzkiej  ziemi :  zkąd  pieszo  powróciwszy  do 
ojczyzny,  i  professorską  katedrę  fdozoficzn.ą  skończywszy,  rzą- 
dził kollegia  ,  Kamienieckie  lat  10.  Mszystkini  tam  miły, 
Lwowskie ,  Kaliskie  i  Lubelskie ,  na  którem  życie  skończył  w 
roku  1622.  missyą  obozową  przyjął  był  na  siebie,  na  której, 
zachęcając  kawaleryą  Polską  do  bitwy  na  Turków  i  Tatarów, 
po  kilkakroc  ledwo  się  w  Tatarskie  łyka  nie  dostał.  O  bracie 
jego  pisze  MS.  Kaliskie  ze  miał  trzech  synów:  Adama,  Woj- 
ciecha i  Stanisława.  Jan  Radzimski  w  Litwie  był  osiadł,  gdzie 
w  zasługach  krwawjch,  wziął  niektóre  dobra.  Franciszek  mie- 
cznik Poznański  i  Wojciech  1674.  r.  Piotr  Radzimski  1677. 
ustąpił  kollcgio  Poznańskiemu  ogrodu  swego. 

W  roku  1778.   Józef  Radzimski   sędzia  ziemski  Gnieznieiiski.  — 
Przypisy  Krasickiego. 

Radziuski  herbu  Poraj .,  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie. ^Yawrzeniec  kanonik  Sendomierski  1615.  Cichoc.  Bal- 
cer Radziński  w  Łęczyckiem  województwie  poborca  1609.  r. 
Constłt.  fol.  927.  Jadwiga  zakonnica  u  Wszystkich  ŚS.  we 
Lwowie.  iMaryanna  Radzyńska,  Floryana  Konarzewskiego,  pi- 
sarza grodzkiego  Kcyńskiego ,  małżonka.  Paweł  Antoni  Ra- 
dziński gwardyan  Sanocki  1696.  N.  Radzyński  miał  za  sobą 
Mycielską,  wdowę  po  3Iielińskim. 

Radziszewski,  w  Podlaskiem  i  3Iazowieckiem  woje- 
wództwach. Jędrzej  Radziszewski ,  zonie  swojej  Maryi ,  de 
Cardona  Franciszka  Segorbieńskiego  ksiązęcia  córce ,  zmarłej 
w  roku  1614.  nagrobek  w  Rzymie  u  S.  Stanisława  wystawił. 
Starował,  in  Monum.  fol.  814.  Maciej  podstarości  3IIełnicki 
z  sejmu  1628.  poborca.  N.  kasztelan  Liwski  1664.  Piotr  miał 
za  sobą  El/.bietę  Skotnicką  kasztelankę  Halicką,  z  której  córka 
Maryanna,  była  za  Piotrem  Bykowskim  kasztelanem  Podlaskim. 
Alexander  kasztelan  Podlaski  1667.  Stanisław  w  ziemi  Biel- 
skiej 1674.  Przecława  była  córka  Alexandra  za  Janem  Sucho- 
dolskim ,  i  synów  dwóch ,  Jan  stolnik  Podlaski ,  z  Katarzyną 
Hubicką  zył  bezpotomnie.  Drugi  Stefan ,  ten  najprzód  z  Anną 
Gałąszczanką ,  (z  której  był  syn  Jan)  potem  z  Teresą  Krasno- 
dębską  zył  sterilis.  Geneal.  Jurid. 

Michał    Radziszewski   w   roku    1788.  chorąży  Starodubowski.  — 
Przypisy  Krasickiego. 

RadziiYil:  herbu  Trąby ,  w  wielkiem  księztwie  Litew- 
skiem ,  jedna,  z  między  najprzedniejszych,  familia  książęca, 
której  początki  Stryjkoivski  fol.  298.  Kojał.  in  Fastis  Radi- 


40  Radziwit. 


inhanis ,  Histor.  Posselii  Polon.  Pruth.  fol.  185.  Genealo- 
gia tegoż  Domu  na  mappie  sztijchoioana ,  od  Naiyniuuda, 
wielkiego  ksiąźęcia  Litewskieg^o ,  a  potomka  Palenionowego, 
który  z  iiiiieiiii  przedniejszeiiii  faniiliaiitaini  Rzyniskieini,  w  Li- 
tewskich krajach,  wyniósłszy  si<^^  z  Rzymu,  osiadł,  Ayywodzą : 
tego  alhowiem  Narymiirida  syna,  w  dzieciństwie  od  ojca  od- 
umarteg'o ,  gdy  chciwość  na  rządy  całeg^o  ksiyztwa,  whisnych 
stryjów  jego,  na  śmierć  i  zg^uhc  szukała,  pohoznośc  niamki  tak 
utaiła,  ze  nikt  o  nim  nie  wiedział,  krom  jednego ,  pogańskicłi 
na  ten  czas  zahol)onów  najwyższego  rządzcy.  Ten  osierociała, 
i  od  ambicyi  najbliższych  krewnych  jego ,  zi-zucone  z  nadziej 
po  ojcu  do  siebie  dziedzictwem  spadającego  ksicztwa  Litew- 
skiego dziecię  Narymuntowicza ,  clicąc  w  lepszą  fortuny  wpra- 
wie porę,  a  wiedząc,  g-dzie  W^itenes  wielki  na  ten  czas  książę 
Litewski,  najczęściej  się  polowaniem  bawił,  czy  to  w  gniaz- 
dzie  orlim,  jako  jedni  twierdzą,  czy  tez  na  drzewie,  m  ko- 
lebce zawiesił,  i  nie  omylił  się  na  swojej  imprezie,  Witcnes 
albowiem  w  knieją  wyjecliawszy ,  i  fortunnie  na  to  niemowie 
napadłszy,  Lizdejka  imieniem  nazwać  kazał,  od  orlego  gniazda, 
po  pańsku  go  odchować,  a  potem  gdy  się  wszystkiej  tajemnicy 
o  nim  dowiedział,  od  umierać  mającego  najwyższego  kapłana 
opiekuna  jego ,  chcąc  się  niby  z  nim  j»aństwem  swojem  dzielić, 
gdy  dorósł,  córkę  mu  swoje  w  małżeństwo  oddał.  Po  śmierci 
\Vitenesa,  Gedymin  syn  jeg'o  na  państwo  wstąpił,  ten  łowami 
rozrywając  melancholią  książęcą,  nad  Wilią  rzeką,  dzikieg-o 
wołu  swcmi  rękami  zabił,  gdzie  ze  go  noc  zaszła,  tamże  zasy- 
piającemu śniło  się,  jakby  widział  żelaznego  wilka,  nieporó- 
wnanej wielkości ,  w  którego  wnętrznościach  ,  sto  innych  wil- 
ków zanikniętycli  wjło.  Strwożony  nieco  tym  snem  Gedymin, 
gdy  się  różnych  wieszczków  i  dworzan  swoich  ciekawiej  o  nim 
bada,  Lizdejko  tak  mu  go  wjtłomaczył.  Wilk  ten  prawi  że- 
lazny, znaczy  miasto  i  zamek,  który  na  temże  miejscu,  gdzieś 
ten  sen  miał  łvystawisz,  stolicą  będzie  książąt  Litewskich ,  i 
głową  innych  miast  twego  państwa.  Sto  wilków  w  nim  zam- 
kniętych,  znaczy  gmin  pospólstwa,  który  w  temże  mieście,  od 
ciebie  fundowanem  ,  mieszkać  będzie.  Usłucliał  rady  jego  Ge- 
dymin ,  miasto  Wilno  i  zamek  założył,  Lizdejka  pańsko  rega- 
lizował,  a  pospolity  głos,  Radziwiłem  go  zwać  począł,  od  rady 
erekcyi  miasta  Wilna:  to  Gvagntn^  Stri^fkow.  MS.  o  Fami- 
liach Pruskich  i  inni.   Działo  się  to  koło  roku  1305. 

Kojalowicz  tak  in  Fastis  Radivilianis ,  Jako  i  w  Manu- 
skryptach swoich:  ba  i  Genealogia  tego  Domu  Książęcego, 
na  mappie  szti/chotrana,  taką  osnowę  od  Lizdcjkona,  wypro- 
wadzają: Lizdejko  prawi  z  Witcnesowny,  spłodził  Wirszyła, 
ten   Syrpucyusza ,    temu   Kojalowicz    zapisał   syna  Grzegorza 


Radzlwit.  41 


Ostyka ,  który  w  piąclu  synach  swoich ,  nilat  by«5  przodkiem 
wielu  ramilji ,  jako  się  mówiło  w  siódmym  tomie ,  pod  Oseł- 
kami ,  a  między  temi  pięciu ,  rachuje  pierwszego  Mikołaja 
Radziwiła,  Priscum  nazwanejjo ,  wojewodę  Wileńskiego ,  ałe 
się  pomylił ,  i  ja  za  piórem  jego  idąc  :  bo  to  jest  jawna ,  że  ten 
Priscus  3Iikołaj ,  (jako  niżej  dowodzę  z  Statutu  Łaskiego 
Jol.  130.  nie  był  synem  Ostyka,  ale  Radziwiła,  nie  był  pier- 
wszym Radziwiłem,  ale  drugim.  Ostyk  nie  był  mu  ojcem,  ale 
stryjem ;  a  bratem  rodzonym  pierwszego  Mikołaja  w  tym  do- 
mu, i  pierwszego  Radziwiła:  ojciec  zaś  tego  rodzeństwa  oboj- 
ga ,  był  Wojszund  ,  czego  jest  jawnym  dowodem.  Statut  Ła- 
skiego Jol.  128.  gdzie  ^Vojszund,  i  z  synem  swoim  Radziwi- 
łem, w  roku  1401.  podj)isał  pokój  wieczny  Litwy  z  Koroną 
Polską :  Wojszunda  zaś  ojciec  Syrpucyusz.  Do  tego  manka- 
mentu Kojałowiczowi ,  rozumiem  ze  bvłi  nasi  historycy,  Dłu- 
gosz, libro  13.  fol.  9G.  31iechoivita  lib.  k.fol.  313.  Cromer 
Ub.  22.  fol.  4'J9.  okazyą:  ho  w  roku  1452.  piszą,  ze  Radzi- 
wił  Ostvkowicz,  był  wysiany  od  stanów  Litewskich  z  podarun- 
kami do  Szachmela,  Chana  Tatarskiego  ;  dlatego  niewiedząc 
Kojałowicz ,  że  był  jeden  Radziwil  syn  Ostyka ,  a  drugi  tegoż 
czasu  Radziwit ,  syn  Wojszunda ,  a  brat  stryjeczne  rodzony 
Radziwiła  Ostvkowicza ,  tak  zmieszał  jednego  z  drugim ,  i 
owszem  nawet  ojca,  pierwszego  Radziwiła,  z  synem  swoim 
drugim  Radziwiłem,  że  co  pierwszemu,  albo  ojcu  należało,  to 
on  drugiemu,  to  jest  synowi  jego  przywłaszczył:  co  i  z  samego 
lat  komputu  poznać:  bo  powiada,  że  ten  Mikołaj  Priscus,  puł- 
kownikując w  wojsku  Jagiełłą  w.  książęcia  Litewskiego ,  gdy 
ten  pan  kraj  Sendomierski  pustoszył,  a  Wisła  szeroko  za 
brzegi  wylawszy ,  przejścia  na  drugą  stronę  wojsku  Litew- 
skiemu broniła ,  pierwszy  się  w  Wisłę  z  koniem  rzuciwszy ,  a 
potem  u  niego  uwiesiwszy,  całe  wojsko  przykładem  swoim  po- 
budził, że  się  szczęśliwie  na  brzeg  drugi  przeprawiło.  AVroku 
1384.  Pod  Zawicliostem  także  pisze ,  że  do  dobycia  tego 
zamku,  sposób  podał  Jagiellonowi,  gdy  ani  dział,  ani  armat, 
Litwa  nie  miała;  atoli  się  to  utrzymać  nie  może,  żeby  te  wszy- 
stkie okazye ,  3Iikołajowi  Radziwiłowi ,  Priscus  nazwanemu, 
przypisowac  się  mogły  :  bo  jeżeli ,  jako  chce  Kojałoioicz  ,  w 
7'oku  1509.  a  już  pułkownikował  w  roku  1384.  toć  by  musiał 
mieć  lat  więczej  niż  sto  pięćdziesiąt ,  czego  mu  jednak  żaden 
nie  przyznaje ,  znać  tedy ,  że  to  był  inszy  wojownik  o  te  czasy 
Radziwil,  a  inszy,  i  syn  tego  dalszemi  czasami.  Druga,  tenże 
Jiojalowicz  parte  2da  historyi  swoj'ej\  i  Stryjkowski  lib.  15. 
cap.  8.  o  Witoldzie  pisząc ,  wspomina  Mikołaja  Radziwiła, 
marszałka  Litewskiego ,  że  Jeremferdcja  bana  Tatarskiego, 
wyprawiony  z  wojskiem,  zbiwszy  nad  Wołgą,  adwersarza  jego 


42  Radziwił. 


na  państwo  osadził,  w  roku  1419.  Taiu/e  len  powiada,  /e  po 
Runiboudzie  w  roku  1440.  brał  laskę  Litewski^  Mikołaj  Ra- 
dzi wił,  toc  znać  ze  był  inszy  marszałek  w  roku  1440.  od  tecyo, 
klóry  w  roku  1419.  marszalkował.  Z  tego  tedy,  co  się  do 
tycbczas  mówiło,  przyznać  trzeba,  ze  3Iikołaja  Priscusa  Radzi- 
wiła,  ojcem  był  Radziwit  syn  Wojszunda,  marszałek  Litewski, 
który  pierwszy  z  tego  domu  w  Krakowie  z  Krółem  Jagiełlem 
oclirzczony,  jako  mówi  Starowol.  in  Bellat,  Sarmat,  f.  163. 
na  cbrzcie  świętym  Mzijjł  imię  Mikołaja,  które  z  osobliwszej  ku 
świętemu  Mirrby  infułatowi  chęci ,  chciał  zęby  wszyscy,  któ- 
rzyby  się  pierworodni  w  tym  domu  rodziłl,  na  sobie  nosili,  co 
się  i  podziśdzień  świ."jtol)liwie  zachowuje.  Ten  to  Radziwil 
sławny  za  Jagiełłą  i  Witolda  ksiij^ząt  Litewskicli ,  przeciwko 
Tatarom ,  Krzyżakom  i  3Ioskwie  pułkownik  ,  przeciwko  In- 
flantczykom hetman ,  wielki  w  pokoju  i  okazvi  Pan  według 
Starowol.  Tego  syn  Mikołaj  Priscus,  a  drugi  Piotr  Radziwi- 
łowicz podkomorzy  Litewski,  starosta  Ejkszyski  w  roku  1499. 
jako  się  podpisał  u  Łask.  %v  Statucie  fol.  130. 

Mikołaj  wtóry  Radziwiłowicz ,  Priscus  nazwany ,  woje- 
woda Wileński  i  kanclerz  Litewski ,  tak  się  podpisał  w  roku 
1499.  u  Łaskiego  iv  Statucie  fol.  130.  a  ztąd  poznać,  ze  był 
synem  Radziwlla,  nie  Ostyka,  bo  się  nie  pisze  3Iikołaj  Osty- 
kowicz ,  ale  Radziwiłowicz ,  tak  jako  jego  syn ,  tamże ,  i  w 
tymże  roku,  tak  się  podpisał.  3Iikolaj  Mikolajewicz  Radziwi- 
łowicz, podczaszy  (na  ten  czas)  Litewski  i  starf)sta  Rielski, 
gdzie  w  imieniu  3Iikołajewicza  ,  wyraził  ojca  swego  3Iikołaja, 
zaś  w  Radziwiłowiczu,  dziada  z  tej  najwięcej  racyi ,  powinna 
upadać  osnowa  ks.  Kojałowicza,  tak  in  Fastis  Radiińlianis, 
jako  tei  in  MS.  g-dzie  on  tego  3Iikołaja ,  zowie  synem  Osty- 
ka. O  tym  tedy  3Iikołaju  Radziwiłowiczu,  pisze  Stryjkou'- 
skt  i  Kojaiowiez ,  że  po  zejściu  Rumbouda  w  roku  1440. 
wziął  laskę  wielką  Litewską  ,  gdzie  z  innemi  Panami  Li- 
tewskiemi  zmówiwszy  się ,  lubo  to  było  przeciwko  ustano- 
wionym z  Polską  traktatom  ,  Kazimierza  syna  Jagiellonowego, 
na  wielkie  księztwo  Litewskie  obrał  i  wyniósł.  Stryjków. 
Jol.  592.  a  w  następującym  roku ,  od  tegoż  Kazimierza  i  sta- 
nów Litewskich  ,  do  Władysława  Króla  Polskiego  do  Wę- 
gier wysłany  w  legacyi ;  o  approbacyą  tejże  elckcyi  upraszał, 
wszakże  daremnie.  Siry/kow.  fol.  594.  Długosz.,  Kromer.^ 
Bielski.,  łiojał.  \Y  dwie  lecie  potem,  gdy  Tatarowie  Perckop- 
scy  po  śmierci  bana  swego ,  upraszali  Kazimierza  książęcia 
Litewskiego,  aby  im  w  Litwie  na  wygnaniu  będącego  Acige- 
reja  na  państwo  icli  przywrócił ,  Kazimierz  3Iikolajo«  i  buławę 
oddawszy,  z  wojskiem  go  wysłał,  aby  Acigereja  na  haństwie 
osadził,  co  on  do  skutku  szczęśliwie  przyprowadził.  Stryjków. 


Radziwil.  45 


fol.  598.  Kojałow.  Teuźe  Kazimierz  po  kl(^>sce  naszych  pod 
Warną,  1  zabiciu  od  Turków  Władysława  Króla  Polskiego  i 
Węgiei-skiego ,  brała  swego  rodzonego ,  na  elekcyą  nowego 
Pana  w  Polszczę,  wysiał  go  \>'  legacyi  do  Piotrkowa,  w  roku 
1445.  gdzie  mu  siła  powagą  swoją  u  Polskich  stanów  do  ko- 
rony dopomógł.  Stii/jkuicski  fol.  608.  Kojal.  part.  2.  Hi- 
stor.  Lito.  Wszakże  po  sejmie  Parczowskim ,  w  i-oku  1451.  z 
jakiegoś  poróżnienia  z  Polskiemi  Panami ,  tak  on ,  jako  i  prze- 
dniejsi  z  Litewskich  urz(*dników ,  herby  Polskie,  które  przy 
unji  Lit^\'J•  z  Koroną  na  sejmie  Hrodelskim ,  na  siebie  i  na 
sukcessorów  swoich  przyjęli  byli,  znowu  w  insze  pozamieniali, 
to  Stri/j7,otv.  fol.  615.  I  Bielski  fol.  39G.  Z  tego  fundamentu 
niektórzy  docliodzą,  ze  herb  Sulima  od  Wojszunda  dziada,  i 
Radziwila  ojca  swego,  na  sejmie  Hrodelskim  przyjęty,  spuści- 
wszy ten  3Iikołaj  ,  do  lierbu  Trąby,  od  Ościków  braci  swoich 
stryjecznych,  niegdy  jjrzN^właszczony,  rzucił  się.  Tak  ojczyźnie 
swojej  zasłużonemu  ,  według  Aojalow.  in  Fastis ,  najprzód 
województwo  Smoleńskie ,  a  dalej  Wileńskie ,  i  z  pieczęcią 
wielką  Litewską  dano  ,  na  klóreni  krześle  zył  jeszcze  1505.  r. 
jako  namienia  Stryjlioiuslii  fol.  690.  gdy  Ilinicza  niewinnie 
ukrzywdzonego  sprawy  bronił  przeciwko  kniaziowi  Glińskie- 
mu ,  przed  Ale.\andrem  Królem  ,  zkąd  niektórzy  życia  jego  lat 
zamierzają  dziewięćdziesiąt  i  dziewięć,  i  to  jest  pospolite  ró- 
żnych autorów  zdanie.  Genealogia  jednak  szti/choivana  tego 
Domu,  więcej  mu  lat  rachuje:  ho  powiada,  ze  się  urodził,  w 
roku  1391.  umarł  1508.  zył  lat  sto  siedmnaście :  Aojalowicz 
in  JUS.  twierdzi,  ze  jeszcze  zył  w  roku  1509.  i  podpisał  się  na 
liście  królewskim.  To  pewna ,  ze  widząc  go  Alexander  Król 
Polski,  w  sędziwej,  ale  i  zy^yej  starości,  pytał  się  go  cieka- 
wiej, jakimby  sposobem,  w  tak  późne  lala,  wiek  swój  przecią- 
gnął? na  co  3Iikołaj  odpowiedział:  Od  młodości  mojej  prawi, 
nigdym  się  nikczemnym  zbytkiem  nie  bawił,  zdaleka  zawsze 
od  gorących  trunków  hpyałcm ,  a  same  tylko  wodę  z  źródła 
pijałem  :  Przetocki,  kazań,  na  S.  Mikołaj ,  i  inni,  gdy  przy- 
daje ,  ze  na  placu  dworu  swego  w  Wilnie ,  kościół  na  część 
S.  Jerzego  wjslawil,  i  przy  nim  00.  Karmelitów  osadziwszy, 
klasztor  Im  ufundował.  Na  fabrykę  także  kościoła  00.  Ber- 
nardynów, aby  w  tcmze  Wilnie  co  prędzej  stanął,  największy 
sumpt,  między  innemi  Panami  Litewskiemi,  łożył,  kędy  po 
śmierci  pogrzehiony,  do  której  od  własnego  syna  Albrychta 
biskupa,  na  szczęśliwe  z  tego  świata  zejście  był  przygotowany. 
Z  Anny  Mondwidowny,  blizklej  we  krwi  Króla  Jagiełłą ,  córki 
dwie  spłodził,  jedna  z  nich  Zofia,  wyposażona  za  Hadersch- 
bana,  Prymasa  Węgierskiego,  druga  Anna,  za  Ziemowita  ksią- 
żęcia  3Iazowieckiego,  jako  chce  Bielski  fol.  517.  gdzie  o  niej 


44  Radziwit. 


powiada,  ie  po  śmierci  męża  swego,  trakt  Wizki  wykupowala, 
na  synów  swoich,  od  Glinków  w  roku  1511.  ze  zszedłszy  z 
tego  świata,  w  Warszawie  u  00.  Bernardynów  pochowana 
w  r.  1521.  yb/.  550.  atoli  Kojuiow.  i  Starowol.  in  Monum. 
TL  jej  nag^robku ,  który  zmarłej  matce  wystawił  syn  Stanisław, 
książę  Mazowiecki  ,  świadczą  ,  ze  była  Konrada  ksiązccia 
Mazowieckieg^o  małżonką ,  i  synów  czterech  :  Mikołaja ,  Al- 
brychta,  Jerzego  i  Jana,  którzy  wszyscy  jeszcze  za  żywota  ojca 
sweg^o ,  w  senacie  Litewskim,  wraz  z  nim  zasiadałi.  Stryjków. 
Kojat.  Z  tych 

Mikołaj  III.  syn  pierworodny  Mikołaja  II.  podczaszy  Li- 
tewski, namiestnik  Bielski,  jakom  wyżej  dowodził  z  Statutu 
Łaskiego.,  potem  wojewoda  Trocki,  aż  też  Wileński  i  kan- 
clerz wielki  Litewski,  książę  na  Goniądzu  i  Medele,  pan  na 
Chorewni ;  z  temi  tytułami  podpisał  list  Zyg^munta  I.  w  roku 
1511.  w  Książce  Praioa  i  przywileje  Narodu  Ruskiego^ 
fol.  23.  i  1514.  fol.  25.  Ten  w  roku  1452.  w  leg-acyi  wy- 
słany do  bana  Tatarskieg^o ,  upominając  się  połomanego  od 
nich  przymierza,  przez  najeżdżanie  Podolskicli  krajów,  w  tej 
drodze  będąc,  wszystko  swoje  straciwszy,  ledwo  życie  salwo- 
wał ,  przyprowadził  z  sobą  Szaehmata  bana  Tatarskiego, 
który  od  Taurykanów  zwyciężony ,  w  księztwie  Litewskiem 
osiadł,  to  o  nim  rozpisali  nasi  historycy,  ale  to  hardziej  ojcu 
jego  służy,  inaczej,  bardzoby  długo  musiał  życ;  ten  Mikołaj 
Królowi  Alcxandrowi ,  w  wielu  wprawdzie  interesach  był  do- 
świadczonej dzielności ,  osobliwie  jednak  w  ponowieniu  pa- 
któw i  unji  między  koroną  Polską  i  księztwem  Litewskiem  w 
roku  1499.  g^dy  albowiem  Jana  Albrychta  Polskiego,  i  \^'^ła- 
dysława  W^ęgierskiego  i  Czeskiego  Królów ,  braci ,  Turecka 
wojna  przyciskała,  żeby  w  ojczyźnie  pokoju  wnętrznego  do- 
mowe rozruchy  nie  kłóciły ,  obojga  tych  naradów  zupełna 
harmonia  zdała  się  hyc  potrzebna.  W^  tymże  roku  z  książę- 
ciem  Ostrogskim  Konstantynem,  w  szczupłej  Litwy  garści  pod 
Wiedrussą,  na  daleko  liczniejsze  wojsko  Moskiewskie ,  wiel- 
kieni  sercem  nacierał;  wyszedł  jednak  z  tej  klęski  szczęśliwie. 
Stryjkozoski  Uh.  27.  cap.  7.  Bielski  fol.  489.  Gvagnin. 
Wkrótce  polem  po  zejściu  Jana  Albrychta  Króla,  na  sejm 
Piotrkowski,  z  W^ojciechem  Taborem ,  biskupem  Wileńskim, 
i  Janem  Zabrzezińskim  marszałkiem  Litewskim,  w  legaeyi  jeź- 
dził, którą  sprawił,  że  Polscy  Panowie  nakłonili  się  na  elek- 
cyą  Alexandra  Króla.  Bielski  fol.  285.  Cromer  lib.  30.  I 
lubo  w  wielkich  faworach  u  Królów  Polskich  zawsze  profito- 
wał,  przecież  praw  i  swobód  ojczystych  nięnadwerężenia,  gor- 
liwie bronił  i  przestrzegał.  Doznał  tego  Krzysztof  Ilinicz ,  gdy 
mu  nad  prawo  starostwo  Lidzkie  odebrano.   Skoro  się  zaś  re- 


Radziwił.  45 


bellia  Glińskiego  otworzyła ,  Mikołaj ,  na  ten  czas  podczaszy 
Litewski ,  wziął  województwo  Trockie  po  Zabrzeziilsklm  od 
Glińskiego  zabitym  w  roku  1505.  Stryjkotv.  fol.  690.  Nic  tu 
stan<,'ła  łaska  królewska,  dobra  mu  nawet  Goniądz  i  Rajgród, 
po  Glińskim  do  Moskwy  zeszłym,  w  dziedzictwo  oddała  w  r. 
1509.  Tem  zachęcony  wielkiego  pan  umysłu,  gdy  w  r.  1511. 
Helena  Moskiewskich  monarchów  córka ,  pozostała  Alexandra 
Króla  wdowa,  z  naprawy  niektórych,  kryjomie  z  Wilna,  wlel- 
kieml  ojuczona  skarbami,  do  3Ioskwy  ubiegać  zamyślała,  prze- 
zornego na  wszystkie  przypadki,  niemogła  się  uchronić  Miko- 
łaja :  bo  ją  ten  z  drogi  nazad  do  Wilna  odprowadził.  W  roku 
1512.  kiedy  w  Poznaniu  na  walnym  Królów  Chrześcijańskich 
sejmie,  w  pięknym  ludzi  dworskich  kompucic  stanął.  Mo- 
skiewskim i  Tatarskim  krojem  przystrojonych ,  przy  powadze 
Zygmunta  Króla ,  (niektórzy  ich  tysiąc  narachowali)  i  na  dru- 
gim znowu  w  Auszpurgu  sejmie,  kędy  zważywszy  w  nim  Pań- 
skie przymioty,  między  książęta  Rzymskie,  pierwszego  z  tego 
domu  policzył,  z  tytułem  ksiąźęcia  na  Goniądzu  i  Medell,  Ma- 
xymilian  Cesarz,  herb  jego  w  ten  kształt  przeformowawszy; 
to  jest ,  ze  powinien  być  orzeł  czarny  z  skrzydłami  i  nogami  i 
ogonem,  rozciągnionemi,  z  pyskiem  otwartym,  trochę  w  lewą 
stronę  obróconym,  i  z  językiem  wywartym,  na  głowie  jego 
mitra  książęca,  na  piersiach  tarcza,  na  której  trzy  trąby  my- 
śliwe, niby  w  tryangul  ułożone,  widzieć.  Wzbraniał  ci  się  tej 
godności  3Iikołaj,  dosyć  lustry  z  domowych  i  ojczystjch  splen- 
dorów mając ,  ale  mu  ją  3Iaxymilian  Cesarz  do  Litwy  przez 
Wawrzeńca  3Iiedzielewskiego ,  proboszcza  W^ileńskiego ,  choć 
nie  affektującemu ,  w  roku  1518.  do  Litwy  zasłał,  z  pięknem 
tego  domu  zaleceniem :  bo  tam  familią  Radziwilowską  Nobi- 
Iłssimam,  i  same  książęta,  Frałres ,  et  Consanguineos  suos 
(podobno  z  książąt  Mazowieckich  ,  ile  wuj  ich  był  rodzony) 
nazywa.  Jeszcze  jednak  i  tu  się  opierał  przywoźnemu  tytułowi 
Mikołaj  ,  gdyby  mu  go  była  Rzeczpospolita  na  sejmie  w  Brze- 
ściu ,  publiczną  uchwalą  nie  przyznała.  Ten  ztemwszystkiem 
tytuł  książęcy,  nie  długo  w  tej  linji  Radziwiłowskiej  dziedzi- 
czył, w  krotce  albowiem  na  synach  jego  trzech  bezpotomnie 
zeszłych,  zginął.  To  Kojałowicz:  patrz  co  o  tem  pisze  Adam 
Grodziecki  w  Książce^  której  tytuł:  Przestroga  o  tytułach^ 
num.  33.  Zył  lat  więcej  niz  siedmdziesiąt  którego  jednak  roku 
życie  skończył,  nigdziem  się  nie  mógł  doczytać,  leży  w  Wil- 
nie w  katedrze  u  S.   Stanisława. 

3Iikołaj  ksiąze  na  Goniądzu  i  Medelach,  biskup  Zmudzki, 
ten  Knyszyn,  dziedziczne  swoje  dobra,  pańską  fantazyą  Zy- 
gmuntowi L  Królowi  Polskiemu  darował.  Pod  który  czas,  i 
jak  długo  na  tej  katedrze  prezydował,  nigdziem  się  nie  mógł 


46  Radziwft. 


domacad ,  to  tylko  namienia  Facies  liet^um  Sarmat.  Ks.  Na- 
ramow.  S.  J.  ze  miał  mieć  jakieś  zatarcfi  z  kapitułą  swoją,  i  z 
bratem  swoim  starostą  Zmudzkim.  Brat  jego  rodzony  Stani- 
sław ,  w  młodym  wieku  z  tego  świata  zebrany.  Siostry  także 
icb  rodzone,  Ełzbieta,  Jerzemu  Ołełkowiczowi ,  ksiązęciu  Słu- 
ekiemu  ,  Bielski  fol.  453.  druga  Zabrzeziiiskiemu  ,  marszał- 
kowi Litewskiemu  ,  trzeeia  książęeciu  Dubrowickiemu  ,  zaślu- 
bione :  te  jednak  wszystkie  dzieci ,  i  jeszcze  Jan  starosta  Zmu- 
dzki ,  o  którym  niżej ,  z  którejby  matki  były  spłodzone ,  nie- 
wiem  bo  Geneal.  Radziw.  powiada,  ze  ojciec  icb  31ikołaj  III. 
miał  za  sobą  Zofią  ksi«^'znc  Nasiłowską,  jam  zaś  czytał  in  MS. 
PetricoiK  na  liście  Zygmunta  I.  że  ten  Mikołaj  III.  osierociała 
zostawił  zonc^'  swoje,  Zofią  Paeownę,  wojewodzankę  Połocką 
i  marszałkownę  Litewską,  która  koło  roku  1525.  będąc  tenu- 
tarką  Kobrynia,  kościół  tamże  fundowała.  Był  ten  Mikołaj  III. 
w  róznycli  naukacłi  i  w  wielu  językacb  dobrze  biegły ,  ale  go 
najwięcej  żarliwość  o  wiarę  katolicką,  i  cnoty  pańskie  zale- 
cają ,  o  którycb  ztąd  sobie  każdy  snadno  wnieść  może ,  że  ile 
razy  mszy  świętej,  dla  nacisku  różnycb  zabaw,  słuchad  nie 
mógł ,  albo  ubóstwu  do  stołu  służyć  ,  tyle  razy  cały  dzień, 
umartwiwszy  się  od  wszystkich  potraw ,  na  samym  tylko  chle- 
bie i  wodzie  przestawał,  i  w  tem  przedsięwzięciu,  trwał  aż  do 
zgonu  życia  swego. 

Jan  książę  na  Goniądzu  i  Medele,  starosta  generalny  Zmu- 
dzki ,  a  przedtem  cześnik  Litewski ,  syn  trzeci  Mikołaja  III. 
wojewody  AYileńskiego  i  kanclerza ,  brat  Stanisława  i  Miko- 
łaja biskupa  Zmudzkiego ,  przybrawszy  sobie  w  dożywotnią 
przyjaźń  Annę  Kościeniownę ,  trzy  tylko  z  niej  córki  spłodził, 
które  z  różnemi  połączył  domami ,  to  jest :  Annę  z  Stanisła- 
wem Kiszką,  wojewodą  Połockim,  hetmanem  Litewskim,  Pc- 
tronią  z  Stanisławem  Dowojną,  wojewodą  Płockim,  Katarzynę 
czy  Elżbietę  z  3Iikolajem  Sieniawskim,  wojewodą  Ruskim  i 
hetmanem  wielkim ,  koronnym.  Zszedł  z  tego  świata  w  roku 
1542.  w  Kejdanacli  pochowany.  Stj'}/Jkow.  lib.  24.  cap.  5. 
fol.  759.  i  na  nim  tytuł  książąt  na  Goniądzu  i  Medele  ustał. 
Pamiętna  będzie  jego  dla  ojczyzny  przysługa  i  odwaga :  bo 
gdy  Wojciech  margrabia  Brandeburski,  mistrz  Krzyżacki,  pe- 
łen nadziei  odjęcia  Litwie  księztwa  Zmudzkiego ,  część  wojska 
swego  tak  konnego  jako  i  pieszego,  do  Żmudzi  ^ł-jsJa}^  któraby 
drogę  większemu  wojsku,  z  którem  sam  ciągnął,  do  dalszego 
zwycięztwa  torowała,  ten  Jan  w  roku  1516.  zebrawszy  na 
prędce  rycerstwo  tego  księztwa  na  pustoszących  koło  Bagnety 
Krzyżaków,  mężnie  natarł,  i  fortunnie  ich  poraził,  inszych  do 
ucieczki  przymusił,  a  co  największa,  Wojciecha  mistrza  tak 
dziarskością  swoją  przei'aził,  że  od  imprezy  wojennej  cale  ręce 


Radzi  wit.  47 


opuścił.  Kojnt.  in  Fustis  Radwil.  Tu  przeslrzcjjani ,  Staro- 
wał, in  Bellat.  Sarmat,  wleloin  z  tego  domu  dogia  swojej 
popisał,  ale  i  w  iniieniacli  I  w  lalacli,  i  w  wyliczaniu  dzieł  ich, 
wiele  się  pomylił,  tak,  ze  eo  jednemu  należało,  lo  on  drugie- 
mu przywłaszczył. 

Albi-yclif,  najprzód  biskup  Łucki,  a  potem  Wileński,  syn 
drugi  Mikołaja  II.  wojewody  Wileńskiego  i  kanclerza  Litew- 
skiego ,  po  śmierci  Tabora ,  objął  rządy  dyeeezyi  Wileńskiej, 
w  roku  1505.  gdzie  nieporównaną  na  ubóstwo  szczodrobliwo- 
ścią, zasłużył  sobie,  źc  go  jałnnr/.nikicm  zwano.  Powróciwszy 
z  Rzymu,  kędy  od  Juliusza  II.  Papieża,  mile  był  przyjęty,  na 
wielu  miejscach  ,  osobliwie  w  ojczystych  dobrach ,  cokolwiek 
jeszcze  bałwochwalstwa  pogańskiego  znajdować  się  mogło, 
wszystko  to  wykorzenił ,  bałwany  ręką  swoją  pokruszył  przy- 
wileje wielkie  kościołowi  swemu  u  koronatów  Polskich  wyje- 
dnał ,  które  wraz  z  inneml  dawniejszemi ,  w  jedne  księg^ę  ze- 
brane, ze  stolica  apostolska  potwierdziła,  uprosił.  Tenże  swój 
kościół  w  bogaty  apparal  przystroił,  w  porządek  ułożył,  śwlą- 
tobliwemi  i  mądremi  kapłanami  zagęścił ,  którym  do  wszy- 
stkiego dobrego ,  pizykładem  swoim  był  powodem.  Klasztor 
00.  Bernardynom  tamże  w  Wilnie  wystawił  i  ufundował. 
Nie  było  żadnego  dnia,  któregoby  się  gromadno  na  paląc  jego 
ubodzy  nie  cisnęli,  a  według-  niektórych,  liczba  ich  do  trzech- 
set  dochodziła.  Skarga  libro  de  SS.  Eucharist.  tym  on  sam 
potrawy  nosząc,  do  stołu  służył,  i  nig^dy  pierwej  do  stołu 
swego  nie  siadł,  choćby  najzacniejszego  miał  Gościa  w  domu 
swoim,  pókiby  był  gościa  Chrystusa,  jako  zwykł  był  mawiad, 
w  osobie  owego  kalectwa  nie  uczęstował  należycie:  ztąd  wielka 
o  nim  opinia  świątobliwości  u  wszystkich ,  a  nawet  i  u  ojca 
własnego,  który  mu  do  mszy  sługiwać,  nie  wstydził  się.  Umarł 
jak  żył  pobożnie  w  Werkach  w  roku  1519.  Staroiool.  tn  Mo- 
num.  z  nagrobku  jego  w  JP^ilnie  u  S.  Stanisława, 

Jerzy  kasztelan  Wileński,  hetman  wielki  Litewski,  trzeci 
syn  Mikołaja  II.  brat  Albrychta  biskupa,  i  innych ;  pisał  się  na 
Birzach  i  Dubinkach,  które  Dubinki ,  według  Długosza  histo- 
ryi  w  roliu  1415.  Witold  wielki  książę  Litewski  zakładał 
i  fundował.  Wspaniałego  to  był  gieniuszu  ten  Jerzy,  i  dla 
tego,  posłując  na  koronaeyą  Zygmunta  I.  Króla  Polskiego,  w 
roku  1507.  w  takiej  się  ludzi  swoich  komitywie  na  nię  stawił, 
że  jej  równej  nie  było,  ale  się  nad  wszystko,  bardziej  Marsowy 
duch,  i  nieulęknione  serce,  wydawały,  trzydzieści  bitew  jego 
racłiują  z  różnemi  nieprzyjaeielami,  zawsze  jednak  z  powodu- 
jącem  się  szczęściem.  W  roku  1511.  z  Jerzym  Olelkowiczem, 
książęeiem  Stuckim,  Tatarów  od  Kijowa  z  plonem  obfitym  po- 
wracających, we  dwudziestu  milach  dogoniwszy,  i  pogromił,  i 


48  Radziwił. 


wyziil  z  zdobyczy.  Nie  mniejszem  sercem  na  nicli,  w  roku  iia- 
st^pujjjcym,  z  ksliłzęciem  Ostrowskim,  pod  Wiśniowcem  na- 
cierał, jT^dzie  w  sześć  tysięcy  wojska  naszego,  3Icndyycreja 
hana,  dwudziestą  tysięcy  Tatarów  uzbrojonego,  porażono, 
tak  fortunnie,  ze  ledwo  sam  han  ze  trzema  synami  swemi, 
życie  mógt  ucieczką  salwować,  gdy  z  naszych  tylko  sto  trupem 
legio,  a  co  tern  dziwniejsza,  ze  ta  potyczka  cały  dzień  wrzała. 
We  dwie  lecie ,  na  Celadyna  Moskiewskiego  hetmana ,  szablę 
swoje  obrócił,  którego,  między  Orszą  i  Dąbrówna ,  z  tymże 
ksiązęciem  Ostrogsklm  tak  starł  na  głowę,  ze  z  ośmdziesiąt  ty- 
sięcy Moskwy  ,  czterdzieści  tysięcy  trupa  rachowano  ,  sam  Ce- 
ladyn  I  z  dziesięciu  wojewodami ,  w  ręce  się  naszych  dostał. 
W  roku  1519.  na  ten  czas  wojewoda  Kijowski  i  starosta  Gro- 
dzieński ,  skoro  Wojciecli  Brandeburski  margrabia ,  a  mistrz 
Krzyżacki,  granice  Polskie  z  wojskiem  najechał,  Jerzy  z  Litwy 
do  Prus  wtargnąwszy,  na  różnych  miejscacli  tak  go  szczęśli- 
wie raził,  I  tak  długo,  źe  go  przymusił  do  tego,  iz  o  pokój 
prosie  u  Króla  Zygmunta  musiał ,  który  mu  do  czterech  lat 
przeclągniono.  Gdy  się  od  jednej  ściany  ojczyzna  uspokoiła, 
znowu  od  drugiej,  na  nię  burza  powstała.  Tatarzy,  samą  tylko 
drapieźą  życie  prowadząc,  na  Podole  i  Podgórze,  we  trzydzie- 
ści i  cztery  tysiące,  w  roku  1522.  wyciekli,  Konstantyn 
książę  Ostrogski ,  z  tymże  Jerzym  wsławionym  wojownikiem, 
już  na  ten  czas  wojewodą  Trockim ,  pasy  im  przecięli ,  już 
w  czterdzieści  mil  za  Kijowem ,  dwadzieścia  i  cztery  tysiące 
od  szabli  ich  legło,  a  między  niemi,  Imbraim  Basza  Perekopski 
Turecki,  a  niewolnika  ośmdziesiąt  tysięcy  odbito:  słowem,  tak 
się  wszędzie  z  fortunnem  męztwcm  swojem  popisał  Radziwił, 
że  po  śmierci  Ostrogskiego  książęcia  w  roku  1533.  najzdol- 
niejszym go  do  buławy  wielkiej  Litewskiej ,  wszyscy  sądzili. 
Król  Zygmunt,  to  ich  zdanie,  swoim  przywilejem  utwierdził, 
przydawszy  do  tego  i  kasztelanią  Wileńską,  po  tymże  Konstan- 
tynie wakującą.  I  nie  omyliła  się  na  nim  ojczyzna,  w  wielu  na 
Moskwę  expedycyach  :  ho  w  roku  1535.  Homla  mocą  pod 
niemi  dobył,  Starodubu  w  Siewierskiem  księztwie,  którego  Ow- 
czyna  wódz  3Ioskiewski,  w  sześćdziesiąt  tysięcy  swoich  bronił, 
dostał,  i  ogniem  w  perzynę  obrócił;  tyle  zaś  tam  niewolnika 
Moskiewskiego  naszym  się  dostało ,  że  daleko  liczbą  swiyą, 
komput  wojska  Litewskiego  przechodził:  patrzał  na  to  z  da- 
leka Bazyli  Car  Moskiewski ,  ale  sił  swoich  z  tym  Polskim 
Herkulesem  próbować  nie  śmiał;  aż  też  między  takieml  tryum- 
fami śmierć  go  zastała ,  nie  tak  laty ,  jako  hardziej  zasługami 
dojrzałego,  w  roku  1541.  do  której  całcmei  się  wprawdzie  ży- 
ciem zawsze  gotował,  ale  osobliwie,  kiedy  się  co  rok  od  Kwie- 
tnej niedzieli  aż  do  Wielkiejnocy ,   w  klasztorze  jakich   zakon- 


Radziwil.  49 

ników  zamykał,  lak  na  roztrząsaniu  suniionia  swego,  jako  i 
świętej  bogoniyślności.  Zaślubił  byl  sol)ie  Barbarę  Wolską  z 
Podhajce,  ile  się  domyślam,  była  to  córka  3Iikołaja  kasztelana 
Sendomierskiego,  ta  mu  powiła  dwie  córki:  z  których  jedna 
Anna  dostała  się  w  małżeństwo  ksiązęeiu  Hołszańskiemu, 
druga  Barbara,  tej  gdy  młodo  odumarł  Stanisław  Gaslołd  wo- 
jewoda Trocki,  krasnością  urody  jej  i  wdziękiem  przymiotów 
uwiedziony  Zygmunt  August  I.  dożywotnie  ją  sobie  związał, 
która  w  Krakowie  pompatycznie  w  roku  1550.  na  tronie  Pol- 
skim ukoronowana  zasiadła,  nie  długo  jednak  cieszyć  się  jej 
tą  godnością  pozwolono,  bo  z  tronu  do  grobu  weszła  w  roku 
1551.  pochowana  w  Wileńskiej  katedrze. 

Mikołaj  ksiąze  naBirźach  i  Dubinkach,  syn  dopiero  wspo- 
mnionego  Jerzego ,  kasztelana  Wileńskiego  i  łietmana ,  naj- 
przód jiodczaszy  Litewski  od  roku  1544.  tak  się  podpisał  n 
Herhiirta  w  Stat.  fol.  303.  i  u  Januszotu.  fol.  837.  polem 
wojewoda  Trocki,  według  Stryjków,  lib.  24.  caj).  Q.  f  763. 
i  Kajał.  par.  2.  od  r.  1551.  do  którego  krzesła  przydał  mu 
Król  August  Kiejdanów  z  przyległościami  wiccznem  prawem ; 
jeszcze  liyt  tymże  wojewodą  w  r.  1564.  co  poznać  z  dykcyo- 
narza  Jana  Mączyńskicgo,  synowi  jego  3Iikołajowi  w  tvm  roku 
przypisanego  ,  gdzie  go  wojewodzieem  Trockim  zow  ie ,  nako- 
niec  wojewoda  ^Yilcński ,  i  kanclerz  Litewski ,  które  obadwa 
honory  zlały  się  na  niego,  po  śmierci  Mikołaja  Czarnego,  jjrata 
stryjecznego ;  a  nadto  lietman  wielki  Litewski ,  po  Grzegorzu 
Chodkiewiczu,  starosta  Oszmiański,  gubernator  Inłlantski  ksią- 
zęciem  S.  R.  Imperii  od  Karola  V.  wyniesiony.  Najwięcej 
tego  Mikołaja  expedycye  wojenne  w  sławiły,  Król  August  wiel- 
kie wojsko ,  na  Gwilbelma  Fiirsztenberga  mistrza  krzyżaków 
Intlantskich  uzbroił,  które  pod  Pozwołem  obozem  stanęło  w 
roku  1557.  tjin  czasem  z  pewną  częścią  ludzi  31ikołaj  w  In- 
flanty wkroczył,  gdzie  Gwilhelm ,  to  pożarem  tej  prowincyi 
przerażony,  to  męztwem  walecznego  wojownika  Mikołaja  na- 
straszony, przez  posłów  Ferdynanda  Cesarza  pokój  sobie  upro- 
sił; tymże  postracłiem  ulęknionc  Tatarskie  kosze  na  ^Vołyń 
wyciekające,  nie  raz  przed  jego  szablą  pierzchały:  i  3Ioskwa  w 
roku  1561.  z  Inłlant  już  do  Lit^^y  inkorporowanycli ,  nawel 
gdy  powtóre.  Witebskie  województwo  naszła,  i  koło  Dam- 
browny  wszystko  ogniem  niszczyła ,  skoro  się  o  zbliżeniu  jego 
dowiedziała,  do  granic  się  swoich  umknęła,  którym  wet  za 
wet  oddając  Mikołaj,  Smoleński  kraj  w  perzynę  obrócił.  We 
trzy  lata  polem,  to  jest  w  roku  1564.  z  Grzegorzem  Chodkie- 
wiczem ,  nic  mając  do  boju  tylko  cztery  tysiące  SMoich,  Piotra 
Szujskiego  trzydziestu  tj'sięcy  Moskwy  uzbrojonego  nad  Ułą 
rzeką  na  głowę  poraził,  zamek  im  Taurus,  choćel  dobrze  opa- 
ToM  VIII.  4 


60  Radziwil. 


trzony,  szUirincm  odebrał.  f^arsai<ici//s  in  paneg.  Stephani. 
Za  Kr»)la  Stefana  j>od  wojn(;  3Ioskie\vską,  juz  z  wielkij  bu- 
ławą betmaniąc ,  pod  Polockiem  i  wielkicnii  Lukami ,  wszy- 
stkie!) tryumfów  tet>'0  Króhi  ])yl  nierozdzielnym  towarzyszem, 
jjod  Sokołem  lak  pasy  wszystkie  zaległ  Szeremetowi  z  woj- 
skiem Rossyjskiem  cii}gnącemu ,  że  niemógl  dae  odsieczy  obic- 
zeńconi.  ^V  roku  1580.  Uświaię  przez  akkord  odebrał,  Jezie- 
rzyjski  zamek,  tylko  się  na  imię  tego  wielkiego  lietmana  cłieial 
poddać.  Bielski  772.  i  77(5.  Tak  na  usługacb  tej  ojczyzny,  i 
zdrowie  i  życie  styrał  w  roku  1588.  w  Geneweńskieb  nowin- 
kacb  uplatany,  a  jako  nagrobek  jego  u  Starowol.  iii  Monum- 
powiada  o  nim:  Privali  boni  negligentior  ^  publici  studiosis- 
simus.  Zona  jego  według  Kojnł.  Księzka,  według  Geneal. 
Katarzyna  Tomicka,  podobno  Stanisla^ła  wojewody  Kaliskiego 
córka ,  z  tej  synowie  :    3Iikolaj  i  Krzysztof.    Z  tycb 

3Iikołaj  ksi;}ze  na  Bir/acli  i  Dul)inkach,  wojewoda  Nowo- 
grodzki ,  starosta  3Iozyrski  i  3Iei'eeki ,  a  drzedtem  najprzód 
łowczy,  dalej  podkomorzy  Lite\^skl.  Stryjków,  iv  roku  1581. 
przypisał  mu  Księgę  f^.  kroniki  stoojej  Litewskiej .,  z  czego 
poznać,  ze  jeszcze  za  żywota  ojca  swego  już  i  z  bratem  swoim 
Krzysztofem  w  senacie  zasiadał ;  jak  ojczyznę  kocliał ,  dowo- 
dem jest  jego  e.\pedycya  na  Moskwę  pod  wielkiemi  Łukami, 
gdzie  się  z  nieporÓMiianą  odwaga,  osobiście  na  nieprzyjaciele 
narażał.  Saclunus  Histor.  Societ.  part.  5.  /ih.  2.  nuiu.  35. 
twierdzi,  ze  po  śmierci  Stefana  Batorego  Króla,  gdy  niektó- 
rzy zawaśnieni  na  niego  ,  na  sejmie  electionis  domogali  się 
tego,  aby  akta  lego  pana  skassowala  Rzeczpospolita,  a  os(d)li- 
wle  yyzględem  fundacyi  koHcgji  naszego  Połockiego ,  od  tego/, 
koronata  uczynionej ,  najwięcej  się  tak  niez^-^czajnym  zama- 
cbom  oparł,  ten  Mikołaj,  co  tym  dzi\iniejsza  w  nim  powinno 
być,  że  z  ojca  swego  był  od  wiary  katolickiej  daleki.  Sprzy- 
siągł się  był  dożywotnie,  najpi-zód  z  jVle.\andrą  księżniczką 
Wiśniowiecką,  zda  mi  się  wojewodzanką  Wołyńską,  wdową 
pozostałą  po  Jerzym  ksiązęciu  Czartoryskim ,  atoli  z  nią  ste- 
rilis ,  a  potem  z  Zofią  Cblcbowiezowną,  miała  to  być  córka 
wojewody  Podlaskiego:  Paproć,  o  herb.  fol.  661.  z  tej  się 
zostało  dwie  córki:  z  tycb  jedna  Katarzyna,  lino  roto  Naru- 
szewiczowi, 2do  voto  Piotrowi  Gorajskiemu  staroście  Uszpol- 
sklemu ,  dożywotnią  świadczyła  przyjaźń ;  druga  Zofia ,  ta 
wprzód  Jerzemu  Cblebowiczowi  staroście  Zmudzkiemu,  po  nim 
Krzysztofowi  3Iondwidowi  Dorobostajskiemu  ,  marszałkowi 
wielkiemu  Litewskiemu,  zaślnl)Iona,  i  syn  Jerzy.  Jest  w  druku 
u  Hubnersa  tabttl.  Geneal.  1.327.  Radziwiłów,  ale  w  niej 
kilkanaście  oczywistycb  mankameut(iw  znalazłem. 

Jerzy  ksiąy.e   na  Blrzad)    i  I>uł>lnkaełi  ,    kasztelan   Trocki. 


Raflzi%¥ił.  Si 


syn  Mikołaja  wojewody  Nowogrodzklejfo ,  sio  iissarvi ,  lvle/. 
piechoty ,  ti'zyinal  swoim  suiupteiu  przeciwko  Szwedom  pod 
Kokeiiliauzciii.  Histor.  decenui  belli  Livon.  3Iai'szałko«al  w 
trybunale  Litewskim,  w  roku  1599.  przeszedł  na  wieczność  w 
roku  1613.  według-  Starowol.  in  Monum.  3Iiał  za  solłą  Zofią 
Zborowską  kasztelanki;  Gnieźnieńską  ,  iietinanowny  nadworną 
koronną,  która  po  je<jo  śmierci  ponowiła  śluby  z  Abrahamem 
Sieniutą.  ^^cta  Terrestr.  Caliss.  iv  roku  1610.  wspominają 
Jerzego  kasztelana  Trockiego  źon»; ,  Zofią  Czarnkowską,  córkę 
Adama  Sendziwoja ,  wojewody  Łęczyckiego  i  generała  Wiel- 
kopołskieg'0  :  umarł  Jerzy  sterilis. 

Krzysztof  ksiąze  na  Birźach  i  Dubinkacli,  \vojewoda  ^Vi- 
ieński,  hetman  wielki  Litewski,  starosta  Solecki,  Urzędowski, 
BoryszoM  ski,  Kokenhauzki,  syn  drugi  3Iikołaja  wojewody  ^Vi- 
leńskiegfo  i  hetmana,  brat  rodzony  3Iikołaja  ]\owogTodzkiego. 
Bvł  najprzód  podczaszym  Litewskim ,  i  hetmanem  polnym  Li- 
tewskim, osiadł  w  krotce  ha  kasztelanji  Trockiej,  co  poznać  z 
Księgi  III.  Kroniki  Stryjkowskiego  ,  przydała  mu  łaska  kró- 
lewska pieczęć  mniejszą  ,  do  tych  wszystkich  przeszłych  fawo- 
rów,  ojciec  zaś  własny,  spuścił  na  niego  pieczęć  wielką,  z 
której  się  jednak  Krzysztof  po  śmierci  jego  wyzuł ,  osiadłszy 
na  krześle  województwa  Wileńskiego  i  z  buławą  wielką  Li- 
tewską. Cztery  razy  wkraczał  w  małżeńską  ligę ,  pierwszy  raz 
z  Anną  Sobkowną  starościanką  ^Varszavvską ,  z  tej  dzieci,  3Ii- 
kołaj  i  Barbara,  młodo  pomarły:  drugi  raz  z  Katarzyną  księ- 
żniczką Ostrogską,  Konstantyna  wojewody  Kijowskieg-o  córką, 
z  tej  syn  Janusz ,  o  którym  niżej  :  trzeci  raz  z  Katarzyną  Tę- 
czyńską ,  Stanisława  wojewody  Krakowskiego  córką ,  pozo- 
stałą yydową  po  Jerzym  ksiązęciu  Słuckim,  z  lej  syn  Krzysztof, 
i  córka  Ełżl)ieta ,  z  Leonem  Sapielią  wojewodą  Wileńskim  i 
hetmanem  wielkim  Litewskim  skołligowana,  na  kościół  S.  Ka- 
zimierza w  Wilnie  dobroczynna:  Annuae  Socielat.  1608. 
umarła  1610.  Czwarty  raz  z  Elżbietą  księżniczką  Ostrogską, 
siostrą  rodzoną  Katarzyny,  drugiej  zony  tegoż  Krzysztofa,  ale 
z  nią  bezpotomny ,  l)yła  to  wdowa  po  Janie  Kiszka  staroście 
Zmudzkim.  Paproć.  Ogród.  fol.  207.  Syt  honorów ,  i  pełen 
zasług-  w  ojczyźnie,  dni  swoje  skończył  w  roku  1603.  Bu- 
cholcer  Chronol.  kędy  go  zowie  Heros  inclyUis.,  i  pewnie  bez 
pochlebstwa  to  napisał :  bo  z  młodych  lat  swoich  zaprawi- 
wszy rękę  na  3Ioskiewskicli  karkaeli  pod  Sokołem  i  Uświatą, 
zasłużył  sobie  na  to  ,  ze  go  ojcu  jeg-o  za  kolleg;c  przydano  z 
mniejszą  buławą:  od  którego  z  wojskiem  wysłany  do  Inflant, 
na  wielu  mie;jscach  wojsko  Moskiewskie  starł  szczęśliwie ,  oso- 
bliwie jednak  pod  Wendą ,  gdzie  trzemasly  jazdy ,  cztery  ty- 
siące ich  poraził ,  Kierepecz  zamek  szturmem  wziął  pod  niemi, 

4* 


52  Radziwił. 


i  (lenioliował ,  wojewodów  i  dziaJ.i  zabrane  w  tej  kanipanji, 
ojcu  sweinu  do  Wilna  przyprowadził.  Stefanowi  Królowi 
droi^ę  torując  do  Moskwj-,  Kozian,  Sitno,  Krasne  i  insze 
mniejsze  forteczki,  wszysikic  prezydia  w  nich  ^^'J-ci,'iwszY, 
ogniem  spalił.  Pod  Turowlą  jakim  sercem  i  męztwcm  na  nich 
naeierat,  pisze  Biel.  w  i-okii  1579.  Jo/.  763.  toz  uczynił  pod 
wielkiemi  Łukami  trzema  tysięcy  łudzi  uzł)rojony.  Cłiorąg-iew 
jeg^o  Avraz  z  drugą  Kazanowskiego ,  napadłszy  na  wycieczkę 
Moskiewski} ,  mężnie  ją  wsparła.  Biel.  fol.  779.  W  gł."}lj  po- 
tem Państw  3foskiewskicIi  Krzysztof  wtargnąwszy,  w  szerz  i 
w  zdluz  tamte  kraje  ogniem  pustoszył,  aź  do  Wołgi  rzeki ;  pa- 
frzał  na  to  rezvdującv  tamże  Car  3Ioskiewski ,  ale  clioc  doma- 
gającemu się  lego  Krzysztofowi ,  p<da  nigdzie  dac  nieclicial, 
więc  Radziwił,  Rzów,  Toropec  i  Slarzycę  opaliwszy,  z  obfitym 
plonem  do  ojczyzny  odwrócił,  kniazia  zaś  Moskiewskiego,  tak 
odwagą  swoją  dobrze  nastraszonego  zostawił ,  ze  zaraz  po  po- 
wrocie Krzysztofa ,  księdza  naszego  Possewina  witsiał  do  Ste- 
fana Króla,  pokoju  szukając.  Biel.  Jol.  783.  Na  Szwedów 
potem  potęgę  swoje  obrócił,  którycli  najprzód  przez  swego  re- 
gimentarza  Jana  Siecińskicgo  ,  pod  Orłem  tak  dobrze  przetrze- 
pał,  ze  pierzchać  musieli;  atoli  znowu  większe  zel)rawszy 
\yojsko  w  roku  1601.  Karol  syn  Fiarola  Króla  Szwedzkiego  z 
niedobrego  łoza  s])lodzony,  do  Inflant  wtargnął,  zaszedł  mu 
drogę  lubo  w  nierównych  silach  Krzysztof:  stoczyw'szy  z  niemi 
bitwę,  cztery  tysiące  Szwedów  trupem  na  placu  położył,  z 
obozu  i  dział  wyzuł,  Kokenlianz  miasto  do  poddania  się  przy- 
musił, Wendę,  wyrzuciwszy  ztamtąd  nieprzyjaciela,  odjął. 
Cbwer  Jhl.  711.  Kojal.  Z  tego  swego  kawalerskiego  serca, 
majestatom  Polskim  zawsze  ł)ył  miły,  to  jest  Stefanowi  Kró- 
lowi, któreg'o  w  roknl576.  na  granicach  Polskich  witał.  Biel- 
ski Jhl.  726.  Constit.  Jol.  293.  i  Zygmuntowi  III.  któremu, 
gdy  się  z  ojcem  swoim  Janem  Karolem  w  Rewlu  dla  różnych 
konferencyi  zjechał,  w  pięknej  łudzi  swoich  komitywie  assy- 
stował :  A  że  był ,  w  nagłej  potrzebie  tej  ojczyzny ,  pewnej 
summy  pożyczył,  dla  tego  w  niej  puszczono  mu  było  staro- 
stwo Zyzmorskie ,  co  potem  approl)owała  Rzeczpospolita  przez 
Konstytucyą  1616.  /b/.  44. 

Janusz  książę  na  Rirżach  i  Dubinkach ,  koniuszy,  a  dalej 
podczaszy  Litewski ,  starosta  Roryszowski ,  Zyzmorski ,  Ry- 
strzycki  i  Szywcjski,  syn  starszy  Krzysztofa  wojewody  ^Yłleii' 
skiesTO  i  hetmana  w.  Litewskiego  z  Katarzyny  księżniczki 
Ostrogskiej  ,  z  którym  WTaz  Szwedów  w  roku  1601.  i  innych 
czasów,  w  dwieście  usaryi ,  których  z  swojej  szkaliiły  wysta- 
wił ,  wojował ,  a  w  Kokenhauzie  mężnie  oblężenie  wytrzymał, 
rozdrażniony  jednak,   to  Myszkowskiego  marszałka  koronnego 


Kartziwił.  S5 


proc«dereiu ,  2c  w  tumulcie  j)ev\iiyni  w  Krakowie,  pod  królew- 
skim bokiem  \vszcz<^'tvm,  niektórych  jego  ludzi  sekwestrowano, 
to  że  starostwo  Dudziitskie  sobie  jeszcze  za  żywota  ojcowskie- 
go od  Króla  obiecane ,  Ckodkiewiczowi  Karolowi  hetmanowi 
dano,  do  rokoszanów  się  przeciwko  Zygmuntowi  Królowi  przy- 
wiązał ,  u  których  i  marszałkowa!  na  zjeździe  Lu])elskim ,  i 
partyą  ich ,  lak  swoim  jako  tez  i  swoicli  niektórych  wojskiem 
zmocnił,  wszakże  j)o  rozgromieniu  ich  pod  Guzowem ,  laskij 
królewską  sobie  snadno  ])rzejednal ,  w  kilka  lat  potem  kaszte- 
lanią Wileńską  uczczony,  na  któi-ej  siedział  do  roku  1620. 
jadąc  albowiem  na  sejm  koronny,  w  Pi-usicch  g"o  śmierć  za- 
stała: wkroczył  b^■l  w  stan  nial/.cński,  z  Zofią  Olelkowiczowną 
księżną  Słucką,  bllzką  swoją  krewną,  która  mu  lubo  sleri/is, 
dobra  Sluckie  i  Kopylskie  zapisała,  po  niej  z  Elżbietą  Zofią 
księżniczką  Brandcbui-ską  (1613.),  córką  Jana  Jerzego  kurfir- 
szta,  z  tej  svn  co  idzie.  Temu  Januszowi,  i  bratu  jego  Krzy- 
sztofowi na  Indurskieh  dobrach  fiziedzietwo  przyznała,  Konsty- 
tucya  1616.  /«/.  4.3. 

Bogusław  książę  na  Birżach  i  Dubinkach  ,  chorąży,  a  po- 
tem koniuszy  Lite\yski,  z  tym  tylulem  podpisał  pacta  coiwenta 
Jana  Kazimierza  Króla,  w  roku  1648.  Pięknie  się  był  popisał 
ojczyźnie  z  swem  męztM  em  :  Ijo  najj)rzód  pod  Beresteczkicm, 
do  zwycjęzlwa  nad  Kozakami,  już  na  ten  czas  generał  gward\  i 
ki'ółewskiej ,  siła  dopomógł ,  z  niemniejszą  stawał  odwagą  j>()d 
Mołiilowem  ,  i  ^y  insz^"ch  kampaniach  ,  Ayszędzie  nieprzyjacio- 
łom wiclkiem  sercem  odpór  dając;  atoli  \>'idząe  dużo  nachylone 
szczęście  Jana  Kazimierza  Króla,  przykładem  wielu  inszycli 
Panów  Polskich,  jako  i  Litewskich,  i  on  się  też  do  Szwedzkiej 
strony  nakłonił  w  roku  1655.  fulden.  lib.  5.  Histor.  przy 
której  żwawiej  się  trzymając,  Słuck,  Mir,  Nieśwież  i  Tykocin 
Szwedami  osadził,  Brześcia  Litewskieg'o  doby\yał,  z  temiż 
Szwedami  pod  ^Varszawą  za  Jana  Kazimierza  Króla,  pod  Prost- 
kami z  Pruskiem  wojskiem,  na  Wincentego  Gosiewskiego,  i 
Michała  Kazimierza  Radziwiła ,  nacierał ;  widząc  jednak ,  że 
znowu  Bóg"  nad  wszystkie  nadzieje  stronę  Jana  Kazimierza 
Króla  dźwigać  począł,  i  on  g'o  przeprosił;  a  że  się  z  starostwa 
Barskiego ,  dla  dobra  lej  ojczyzny ,  dobrowolnie  mtzuI  :  dla 
tego  Rzeczj)ospolita,  przez  Konslytucyą  1661.  z  pierwszych 
wakansów  deklarowała  mu  to  aequivalenter  nadgrodzic,  a  tym 
czasem  w  pewnej  suinmic  insze  mu  dobra  puściła.  Constitut. 
fol.  5.  AV  nastcj)ującyni  roku  posłował  na  sejm,  gdzie  o  nim 
Konslytucyą  świadczy yb/.  10.  że  liczny  komput  ludzi  swoich 
stawił  pod  Wilno  do  boku  królewskiego.  Aż  też  oslalni  z  tej 
linji  książąt  na  Birżach  i  Dubinkach,  zszedł  z  tego  świata. 
Maryą  Annę  albo>yieni  córkę  jedynaczkę  Janusza  książęcia  Ra- 


54  Radziwił. 


dziwiła,  wojewody  Wileńskiego  i  hetmana  w.  Litewskiego, 
brata  swego  rodzonostryjecznego ,  zaślubiwszy  sobie,  z  niej 
lylko  córkt;  Liidowikę  Karolinę  spłodził,  która  \mu  r>oto  zvła 
z  Ludwikiem  ksiązęeiem  Brandebiirsklm  ,  z  tym  steriUs,  2do 
roto  z  Karolem  ksiąźęelem  jNeiburskim ,  z  którym  także  lylko 
córka  została,  Anna  księżniczka  Neiburska ,  dziedziczka  na 
Słuckn,  Kopyhi ,  Birźacli  i  Dubinkacb. 

Krzysztof  ksiijze  na  Birźacb  i  Dubinkacb,  syn  drugi  Krzy- 
sztofa wojewody  Wileńskiego  i  hetmana  z  Tęczyńskiej.  Pod 
Janem  Karolem  Chodkiewiczem,  hetmanem  wielkim  Litew- 
skim, do  któreg^o  obozu  w  znacznym  się  kompucie  ludzi  swoich 
rycerskich  stawił,  zaprawił  się  w  marsowe  dzieła,  osobliwie 
w  roku  1009.  pod  Parnawą  przeciwko  Szwedom  wojując,  dla 
tego  ten  pamiętny  wojownik,  widząc  w  nim  nieulękniony  umysł, 
i  prędk;}  w  naglycli  okkurencyacb  radę,  i  u  obozo>ł-ych  ludzi 
alfekt,  najwięcej  u  Zygmunta  IIL  Króla  pracował  koło  tego, 
zęby  mu  go  było  za  kołłegę  z  mniejszą  buławą  przydano ,  co 
się  tez  stało.  Pod  Cliocimską  e.\pedycyą  obojga  narodów  het- 
man Cłiodkiewicz,  Turków  z  Carem  ich  Osmanem,  gdy  tryum- 
falnie razi,  Gustaw  Król  Szwedzki,  widząc  og"ołocone  z  wojska 
Królestwo,  i  Turecką  wojna  zatrudnione,  przeciwko  paktom 
wpadł  do  Inllant  z  wojskiem,  i  nad  mniemanie  wszystkich, 
Ryga  mu  się  prędzej  poddała,  a  wkrótce  całą  tę  prowincyą  po- 
siadł; wprawdziec  Firzysztof,  zebrawszy  co  móg't  naprędce  ludzi 
zdolnych  do  boju  ,  podjazdami  na  różnych  miejscach  wojska 
Szwedzkie  napadał,  i  fortunnie  gromił,  niemog-ąc  jednak  wię- 
kszej daleko  potencyi  wydołać,  z  garsztką  swoicłi  musiał  się 
przytrzymać,  pókiby  mu  większy  sukkurs  na  pomoc  nic  przy- 
szedł. (^Starował.  Orat.  in  fnnere  Sigism.  III.  powiada  ,  ze 
ten  Krzysztof  pod  ]\ilawą  lak  dobrze  icli  przetrzepał,  ze  i  z  INi- 
lawy  ustąpić  musieli ,  i  do  Szwecyi  ucłiodząc  ,  ledwo  drogę  do 
morza  znaleźć  mogli.)  Ze  jednak  po  zerwanym  sejmie,  żadne  nic 
były  opatrzone,  Gustaw  więcej  sol)ie  ])ozwolif,  niespodzianym 
w  Litewskie  granice  wkroczeniem ,  Birzę  zamek  dziedziczny 
lego  Krzysztofa  obiegi,  w  roku  1625.  i  po  kilku  szturmach 
przypuszczonych ,  przycisnął  go  do  tego,  że  się  poddać  musiał, 
gdzie  sześćdziesiąt  miedzianych  dział  I  znaczną  zdobycz  zna- 
lazłszy, do  Bygi  Sz\ycd  uprowadził.  Bruchcl  Uh.  5.  Pinscc. 
koc  anno.  Krzysztof  jednak  szczupłą  garsztką  ludzi  swoich  tak 
nieprzyjacielowi  dokuczył ,  wiełą  podjazdami  niszcząc  wojsko 
jego,  ze  dalej  w  głąi)  Lit>\y  nie  |)0sląpil.  Do  tego  nieszczęścia 
pomogła  nie  mało  zawisna  niektórych  nienawiść  przed  Królem 
Zygmuntem,  która  na  tego  przezacncgo  męża  nie  mogąc  zdro- 
wem  okiem  pairzyc  dzieła,  ale  go  przed  majestatem  Polskim 
udawała.   Biachel.  Uh.  2.  Ptasec.   przyszło  do  tego,   że  lubo 


Railzi\%ił.  SS 


tak  zaslużouego  tej  ojczyźnie,  z  Lulawjj  wiclk;j  Lltewsk,-} .  wa- 
kującą po  śinlerci  Chodkiewicza ,  nad  zwyczaj  ,  że  pospolicie 
hetmani  polni ,  na  wielką  postępować  zwykli,  minięto:  Kray- 
sztof  jednak,  chocci  tak  w  respekcie  królewskim  upośledzionv, 
przecież  po  klęsce  naszvch  pod  Walmiizą  od  Szwedów ,  że 
sobą  zasłonił  Litwę  od  dalszych  inkursyi  niepi^zrjacielskich, 
solennie  mu  za  to  na  sejmie  dziękowano ,  koszta  wszystkie  i 
szkodv  podjęte,  nadgrodzic  deklarowano.  Constit.  162(5.  y.  10. 
Wszakże  przezorny  len  Pan  ,  unikając  niesnasek  jakich ,  któ- 
rebv  wyniknąć  moo"ły,  nie  interesował  sic  do  żadnych  i"zadów 
wojskowych,  aż  do  śmierci  Zyg-munta  Króla,  po  której  mar-, 
szalkowa!  na  konwokacyl  do  elekcyi  ^^  ladyslawa  Kr()la  w  r. 
1632.  ho  nietylko  hyl  w  ręku  silny,  ale  i  w  radzie  wielki,  dla 
tego  o  nim  na]>isal  Potocki  in  Centur.  f^iror.  fol.  108.  Sic 
artna  tnictufif.  ut  Bellonae  armiilam  Palladem  jiingeret. 
J/oderatorem  Comitiorum  si  audisses ,  Juliuni  reducem  orhi 
Palono  arhitrureris:  Sinolensco  ohsidione  Sebiniana ^  id  est 
ultra  cent II ni  milliam  inrorinn,  liberando  ^  seji'decim  fere 
suorum  millibiis  illtim  ad/iibnit  fladislaus  ly.  tanlorum 
triumpliornm  additaineniiim.  f^iruni  impeiałoris  artibus  in- 
signeni  ud  seniiim  iisąne  aeqiiabili  passii  comitata  est  for- 
tuna, qui  ut  Bellatoris^  itn  et  Pacntoris  Lituuni  nomen  me- 
ruit.  Władysław  IV.  jak  lylko  na  tronie  Polskim  osiadł.  Krzy- 
sztolowl  zr;izu  kasztelanią  ^^  ileilską ,  potem  i  województwo 
Wileńskie  z  buławą  wielką  ofiarował,  z  któremi  tytułami,  ko- 
missarzem  uczyniony .  w  roku  1634.  pokój  z  3Ioskwą  zawarł 
i  podpisał.  Tak  od  jednej  strony  uspokoiwszy  Moskwę,  do 
Szwedów  i  Inllaut  się  z  wojskiem  obrócił,  gdzie  fortunnie  na 
wielu  miejscach  zagaił  początki  tej  e\pedycyi ,  atoli  zaszłe  z 
Szwedami  pakta ,  piękną  do  zwycięztw  dalszych  zalamoyyaly 
mu  drogę,  a  wkrótce,  to  jest  w  r.  1640.  i  w  inszą  wieczności 
drogę  poszedł,  Genew eńskiej  sekty  obrońca  yyielki  i  protektor. 
Z  Anny  z  Ciechanowa  Kiszczanki ,  w  ojewodzankl  Mścisław- 
skiej  ,  córkę,  zręezył  z  Jerzym  Chłehowiczeni  wojewodą  Wi- 
leńskim ,  syn  zaś  z  niej  ,  ten  co  idzie. 

Janusz  książę  na  BIrżacli  iDubinkaeh,  podkomorzy  Li- 
tewski,  dalej  starosta  ZmudzkI  i  hetman  polny,  a  na  koniec 
wojewoda  Wileński  i  hetman  Litewski  wielki,  marszałek  trj- 
huuału  Litewskiego  w  roku  1648.  Pod  Smoleńskiem  z  ojcem 
swoim  na  3Ioskwę  w  ojiijąc  ,  początki  marsowe  zakładał  :  sam 
już  buław  ę  w  ręku  mając  ;  jak  nieulęknioncg^o  był  serca ,  po- 
kazał na  karkach  Kozackich,  w  roku  albowiem  1649.  Turów  a, 
Mozyru  ,  Bohrójska  ,  Rzeczycy  dobywszy  ,  w  szystkich  rebelli- 
zantów,  których  tam  znalazł,  wyciął;  pod  Łojów em,  napadł- 
szy  na   Krzyczcwskiego   czterdziestą   tysięcy  uzbrojoneo^o ,    na 


^0  Rafl%ivril. 


g^łowę  porazif ,  jego  samego  dobrze  rannego  pojmał :  Pińsk 
przez  regimentarza  swego  Grzegorza  Mirskiego  odebrał ,  za 
które  jego  dla  ojczyzny  zabiegi ,  pui)lieznie  na  sejmie  W  ar- 
szawskim  Rzeczj)ospolita  podziękowawszy ,  niektóre  mii  dobra 
przez  Konstytucy;}  wiecznem  prawem  puściła.  Czem  zacb»v 
eony,  w  roku  1650.  pod  Soszą ,  Niebab<;  pułkownika  Koza- 
ckieg'o ,  z  piętnastą  tysięcy  J)untowników,  i  z  życia  wyzuł,  i 
z  obozu;  za  powodująccm  szczęściem  dalej  id;|c,  przyciągnął 
pod  Kijów,  obawiając  się  jednak  rozbukane  clilopstwo ,  za- 
wczasu z  miasta  pierzcbnęli :  obywatelów  tylko  tego  miasta, 
gdy  się  na  sławę  imienia  jego  poddali ,  do  przysięgi  wierności 
przymusił.  Złączywszy  się  potem  z  Polskiem  wojskiem ,  gdy 
pod  Białocerkwią  do  bit^yj'  przyszło ,  Janusz  prawe  skrzydło 
nieprzyjacielskie  swoją  natarczywością  złamał ,  i  z  pola  do 
obozu  wpędził ,  az  tez  i  do  traktatów  przymusił :  tą  swoją 
tryumfalną  nad  niemi  ręką,  tyle  w  nieb  sprawił,  ze  lubo  potem 
po  Polszczę  grassowali ,  Litewskiej  jednak  prowincyi  granic 
nie  tykali.  W  roku  jednak  1654.  novya  się  burza  od  Moskwy 
na  to  Królestwo  zwiała ,  którycb  jednak  Janusz  dobrze  pod 
Szkłowem  przywitał ,  kiedy  icb  trzydzieści  tysięcy  z  pola  spę- 
dził krwawą  bitwą.  Dalsze  jego  procedery  w  tych  tam  konjun- 
kturach,  opisuje  Apologia^  którą,  broniąc  sławy  jego,  do 
druku  podano  ;  także  Theatrum  temporis  Germanicum ,  Hen- 
rici  ylnshebni  de  Ziegder ,  impressum  Lipsiae  f.  822.  umarł 
w  Tykocinie  1655.  intensissimis  artuum  doloribus  pres- 
sus ^  mówi  Potocki  kasztelan  Kamieniecki,  Centiir.  f^irorum 
fol.  107.  któreg"o  rodzoną  siostrę,  a  córkę  Stefana  wojewody 
Bracławskiego  i  pisarza  polnego  koronnego ,  na  imię  Kata- 
rzynę,  miał  ten  Janusz  za  sobą,  ta  gdy  mu  świątobliwie  zeszła 
yy  roku  1643.  ile  prawowierna  katoliczka,  pojął  po  niej  Ilinę 
Mobllankę  hospodarownę  AYołoską  :  z  Potockiej  był  syn  Krzy- 
sztof, ale  młodo  wszedł  do  grobti :  córka  zaś  Marya  Anna, 
zręczona  z  Boguslayyem  Radziwiłem ,  koniuszym  Litewskim, 
jako  się  wyżej  mówiło. 

Jan  kasztelan  Trocki,  betman  Litewski,  czwarty  syn  Mi- 
kołaja yytórego  ,  wojewody  AVileńskIego  i  kanclerza  ,  pisał  się 
z  Muśnik  według-  Starował,  in  Monum.  był  marszałkiem  Li- 
tewskim i  starostą  Słonimskim ,  z  temi  tytułami  czytam  go  na 
liście  Zygmunta  L  Króla:  w  książce,  której  tytuł:  Prawa  i 
przywileje  narodu  Ruskiego .,  fol.  26.  w  roku  1514.  Osobli- 
wsze  się  w  nim  wydawało  nal)ozeiistwo :  bo  n.ijprzód  pacierze 
kapłańskie  codzień  zwykł  był  mawiać,  w  wielki  post  ledwo  co 
jadł,  chlebem  się  tylko,  i  to  go  wprzód  popiołem  posypayyszy, 
w  stępną  środę  poświęconym ,  zasilał.  \V^iary  świętej  katoli- 
ckiej gorllw  ym   był    obrońcą :    dla  czego   też ,    gdy  nawiedzał 


Kaclzit¥il.  ^7 


|)rogI  śś.  apostołów  Piotra  i  Pawła  w  Rzymie ,  od  Juliusza 
Papieża,  tern  imieniem  wtóreg^o ,  wielkiemi  nadany  odpustami, 
i  mile  przyjęty,  jako  i  od  innyeli  Włoskich  ksiijząt ;  fundował 
parochie,  Nieświezką  i  Drubowską.  Ojczyzna  tez,  jego  zasłu- 
gami zaszczycona :  1)0  najprzód  posłował  po  dwakroc  do  Mo- 
skwy, raz  w  roku  1506.  drugi  raz  w  roku  1508.  Kojałow. 
Tatarów  na  Podole  wpadających ,  nieraz  z  inszemi  gromił ;  z 
ojcem  I  z  bracią,  tryumfalnych  nad  Moskwą  expedycyi  i  tru- 
dów bvł  nierozdzielnym  towarzyszem.  Do  om  ej  nad  Tatarami 
pod  Kłockiem  tak  znacznej  wyg^ranej,  siła  dopomógł,  ale  naj- 
więcej się  jego  męztwo,  żadną  przygodą  niepoalterowane,  i 
zywośc  pańskiej  duszy,  prędki  dowcipu  obrót,  niespracowana 
na  dobro  pospolite  czułość,  w  cxpugnacyi  Starodubu ,  poka- 
zały. Tak  Moskwie  i  Tatarom  nie  jednym  bojem  sił  dobrze 
przytarłszy,  pełen  zasług-  świat  pożegnał  w  roku  1542.  Trzy 
razy  śluby  małżeńskie  ponawiał ,  pierwszy  raz  z  księżniczką 
Łukomską,  z  tej  zostaw  ił  dwie  córki,  Annę  Stanisławów  i  Kiez- 
gajło ,  hrabi  na  Krozacli :  Zofią,  lliniczowi,  hrabi  na  3Iirze, 
skolligowanc;  z  tej  potem  racyi,  gdy  Kiezgailów  i  Iliniczów 
niestało  potomstwa ,  obadwa  te  hrabstw  a  zlały  się  na  potom- 
ków tego  Jana  Radziwiła.  Drugi  raz  z  Gastoldowną,  z  której 
dzieci  młodo  pomarły.  Trzeci  raz  z  Kiszczanką,  z  tej  miał 
trzech  synów,  3Iikołaja  Czarnego,  tak  od  włosów  nazwanego, 
Jerzego,  w  dzieciństwie  zmarłego,  i  Jana. 

Jan  książę  na  Ołyce  i  Nieświeżu ,  krajczy  Litewski  (syn 
Jana  kasztelana  Trockiego  z  Kiszczanki)  na  sejmie  Brzeskim 
od  Zv£:munta  I.  w  roku  1544.  kreowany,  z  tvmże  tytułem 
podpisał  p?'Zj/wtle/  zieiiii Bielskiej  U  Januszów,  w  Stat.  f.  837. 
Slrt^jkow.  lib.  24.  cap.  5.  f.  760.  umarł  1551.  wieku  swego 
35.  czego  dowodem  nagrobek  jego  w  katedrze  Wileńskiej, 
który  wypisał  Sturowol.  in  Jlonutn.  gdzie  o  nim  tak  mówi : 
Ob  eg7'egias  virtutes ,  Imperatori  Carolo  f^.  et  Regibus 
Poloniae.,  Sigismundo  I.  et  Sigisimtndo  Augusto,  et  Prin- 
cipibus  Italiae,  praecipue  Ferdinando  Gonzagae  Principi 
Malphetae  amabilis:  bo  już  miał  zaręczoną  sobie  córkę  jego, 
ale  śmierć  tę  ligę  rozerwała ;  pierwsza  zaś  żona  jego  według 
Genealogji,  miała  być  Fredrów  na  ,  w  cdlug  Iiojałow.  w  dowa 
po  Iliniczu,  z  której  potomstwa  nie  miał;  Król  August  był  na 
jego  pogrzebie. 

Mikołaj  Czarny  książę  na  Ołyce  i  Nieświeżu ,  w  ojew  oda 
Wileński ,  marszałek  w  ielki  i  kanclerz  Litewski,  starosta  Bi'ze- 
ski,  Kowieński,  Mozyrski,  Lidzki ,  Boryszowski  i  Szawelski, 
syn  starszy  Jana  kasztelana  Trockiego  z  Kiszczanki ,  ten  go 
jeszcze  młodego .    dla  większego  poleru ,   do   cudzych    krajów 


m  ltatlxU%il. 


«"V'i)rawił,  [)0(l  klóry  czas,  całą  jn-awic  zM'iedz!\vszv  Eiiroiic. 
gdy  do  ojczyzny  powrócił,  wszyslliicli  opinio  o  soJtic  zwycię- 
żył ,  a  skoro  się  z  pięknem!  natury  laientunii ,  na  dworze  Zv- 
g-niunta  I.  Króla  Poiskicj^^o  j)okazał ,  serce  sol)ie  pańskie,  tak 
niemi  uj;jl  ,  /.*•  mu  laskę  wielką  Litewską  w  roku  154^.  konfe- 
rował. Stri/jAuu'.  Auj^ust  I.  Król,  do  faworów  ojcowskicli. 
jeszcze  i  swoje  przydał :  l»o  względem  Baihary  Kadziwilo^  n\ 
zony  swojej ,  a  stryjeczno  rodzonej  siostry  tego  Mikołaja, 
chcąc  wyżej  wynieść  jej  familią,  wysiał  go  posłem  swoim  na 
sejm  rzeszy  JNiemieckiij ,  do  Karola  V.  Cesarza,  kędv  ten  mo- 
narcha, szacując  w  nim  Pańskie  przMnioty,  tytuł  A'.  Roiiiani 
Imperii  Principis ,  po  zeszłej  hezpotomnie  linji  Radziw  itow- 
sklej  ksią/.ąt  na  Goniądzu  i  3Icdcle ,  zlał  na  niego,  i  na  jego 
hrata  rodzonego  Jana  krajezego,  i  na  stryjecznego  icłi  jMiko- 
łaja,  na  Birzaeh  i  I)uł)inkaeli  dziedzica,  i  na  wszystko  potom- 
stwo od  nich  j)ocłiodzące:  do  herbu  nawet  ich,  to  jest  do  orła 
w  koronie,  trzy  hełmy  przydał,  tym  kształtem,  ze  we  środku 
powinno  hyc  pół  (tria  takiego,  jako  i  na  tarczy,  po  prawej 
stronie  tarczy,  pół  gryfa  z  skrzydłami  i  nogami  dwiema  dt» 
góry  wspiętcmi ,  ku  orłowi  głową  oltróeoncgo,  po  le>>'ej  zaś 
stronie,  pół  Iwa  z  dwiema  łapami  wyniesionemi  w  górę,  także 
do  orła  głową  skierowanego  i  całym  sobą.  Przywilej  dany  od 
Karola  w  roku  1549.  w  tymże  roku  potwierdził  August  I.  i 
Rzeczpospolita  na  sejmie  Brzeskim  przyjęła. 

Khidę  tu  słowa  przywileju  Karolowego.  Qho  vero  ejtis- 
modi  tllnstratio  mag/s  resplendeat  aintis  nrmts  et  insigni- 
bus  oesfris,  aqiiilam  iiig>'ani,  ciijits  pedes  sini  coerulei  cnlo- 
ris,  /'n  glauco  cumpo^  et  in  peclore  ucjnilae  scutuin  ad  an- 
gulos  reclos  ,  in  (jtiafuor  piu-les  prnportiondlcs  diristim^ 
quarum  stiperior  dextra^  et  inferior  sinislra^  caelestini^  re- 
liqHae  vero  duae  oppositae  rubri  coloris  sint,  superior  <jui- 
dem  deutra,  tres  liibas  nigri  coloris ^  cum  zonis  aurei.-i^  Ires 
vero  caeterne  hiijus  scz/ti  partes  alin  nrma  et  insignia  Fa- 
miliae  f^estrne^  nempo  inferior  dextru  duos  pisccs  albi  seti 
(irgentei  coloris ,  sinisira  lunani  aurei  sen  crocei  coloris, 
cornibus  sursum  rergetitibus,  et  supra  liintim ,  ejusdem  co- 
loris aurei  slellam ,  sex  radiis  coruseantetn ;  superior  au- 
tem laera  pars  clijpei  soleain  ferreuni  equi^  coloris  urgentei 
compleclatur.  Ad  haec,  galeas  tres  in  summo,  ex  his  inter- 
medium fjuidem ,  fjuue  simililer  Pairuo  vestro  u  Caesare 
.}Iaximiliuno  concessa  erat^  aurutam^  cum  corona^  et  dimi- 
dia  aquila  superposita,  cxtensas  alas,  et  caput  aurea  co- 
rona  regali  coronntum  habente ,  de.rteram  itidem  cum  co- 
rona,  etfuluo  Leone  diniidiato,  quo  etiam  untiquitus  Majo 
res   restri   usi  sunt.     Sinistram    vero   galeum  ,   etiam   cum 


Radziwit. 


59 


corona,  et  anterio?'e  parte  Gri/p/ti  fuhi  coluris ,  uddendu, 
concedenda ,  et  largienda  du.rimtis.  W  teni  opisaiuu ,  czlery 
się  herby  tego  Mikołaja  Czarnego  wyrazajij.  Pierwszy  Trąby, 
ojczysly ;  drugi  Leliwa,  babki  z  ojca  3Ioiiwido\viiy ;  trzeci 
Podkowa  macierzyński,  Kiszczanki;  czwarty  Ryby,  babki  z 
matki,  ile  dochodzę  Naruszewiczowny.  We  dwie  lecie  potem, 
do  laski  Litewskiej,  przydano  mu  j)ieczcc  wielką,  a  wkrótce, 
po  zejściu  Gastolda,  woiewó<lztwo  Wileńskie;  z  temi  tytułami 
wyprawiony  do  Ferdynanda  Króla  Rzymskiego  aby  imieniem 
Zygmunta  yiugusta  Króla,  zrękowiiiy  uczynił  z  Katarzyną 
córką  tegoż  Ferdynanda ,  pozostałą  Mdową  po  ksiązęciu  Man- 
tuańskim,  którą  legacyą  M-ielkim  kosztem,  nie  mniejszym  splen- 
dorem zakończył,  i  Ki-ólową  do  Krakowa  S|)rowadził ,  jtod 
który  czas  Ernestowi  synowi  3Ia.\ymiliana  Króla  Czeskiego, 
był  ojcem  clirzesnym.  Inflanty  potem  obszerne  mu  pole  otwo- 
rzyły do  wiekopomnej  stawj' ,  których  obronę  przeciw  3Io- 
skiewskim  insultom  od  Króla  mając  sobie  powierzoną ,  z  lekka 
do  tego  nakłonił ,  ze  pewnemi  kondycyami ,  jego  przemysłem 
utozonemi,  ta  prowincya  i  z  Kurlaudyą,  inkoiporowane  do 
ksicztwa  Litewskiego  zostały ,  a  zęby  fem  gruntowniejsza  ta 
liga  na  potem  trwała,  w  Rydze,  imieniem  Króla  swego,   vice- 


tio  Kadziwil. 


rej  31ikołaj,  pi-zysięgę  odbierał  wierności  w  roku  1560.  tak  od 
Gotarila  Kellera,  i  w  nim  ealej  kawaleryi  jego,  jaku  i  od  ar- 
cybiskupa Rygskiego ,  i  w  nim  ealej  kaj)ituly;  krzyż  złolv. 
który  zwykł  był  na  szvi  nosie  niisti*z  Krzyżacki ,  i  pieczęć ,  na 
klói-ej  była  wyryta  najś.  Panna  na  oślęciu  do  Eg\ptu  uebo- 
dząca ,  w  AYiliiie,  w  oezacb  senatu  całego.  Królowi  oddał. 
.Kojał.  in  Fastis  Radiv.  Zawdzięczajjjc  mu  taką  przysługę 
Król  August,  puścił  mu  rządy  lułlaiitskiego  księzlwa.  Na  tak 
wielkie  fawory  królewskie,  nie  mogła  zdrowem  okiem  patrzyć 
nienawiść,  przetoż  pokątuie  szeptać  poczęła,  jakl>y  po  śmierci 
Augusta  I.  Króla,  ile  bezpotomnego,  kslęzt«a  Litewskiego 
allektował,  aż  się  też  i  do  uszu  królem  skieb  przecisnęła  ta  no- 
wina, którą  lem  więcej  rozżarzyła  susj)icya,  gdy  w  roku  156 i. 
na  sejmie,  unia  Litwy  z  Koioną  nie  doszła,  na  który  3Iikolaj 
posłem  był  z  innemi  Pannami  Litcwskiemi,  Constit.  fol.  52. 
ale  to  wszystko  śmierć  uspokoiła,  która  pi-zypadla  na  rok  1567 
w  Łukiszkaeb.  Bucholcer  1565.  Byt  pan  wielkicli  cnót,  buj- 
ny, przezorny,  miłosierny,  ludzi  mądrycb  i  r\cersklcli  kocba- 
jący,  ojczyźnie  wielmi  zasłużony,  a  jako  Aloysius  Lipomanus.^ 
nuneyusz  nieg'dy  w  Polszczę  papiezki,  w  liście  swoim  do  niego 
danym  1556.  kędy  zaszezyeiwsz>  sie  ie^o  ku  sobie  alTektem. 
tak  o  nim  pisze,  (jiiod  olim  de  Saladino  Saracenoi'um  Prtn- 
cipe  dicebatur :  JM/ul  illi  ad  virtutem  defuisse  j  nisi  qtiod 
Christumiis  non  esscf ,  koc  de  te  quoque  merito  dicendnm 
esse^  nihil  tibi  ad  virtulis  cumulurn  deesse^  praeter  Catholi- 
cam  religionein ,  on  albowiem  pierwszy  Geneweńskic  nowinki 
do  księztwa  Litewskiego  wprowadził,  i  żwawie  utrzymywał,  co 
poznać  z  listu  jego  do  tegoż  Lipomana  danego  w  roku  1556. 
który  w  Królewcu  wydrukowany  od  apostaty  Wergeryusza. 
Biblią  na  Polski  język  od  swoieli  miuistrchł'  przełożoną ,  w 
Brześciu  Litewskim  w  roku  1563.  swoim  nakładem  jtodal  do 
druku.  AV  Ołyce  zamek  z  fundamentu  wyniósł.  Ciało  jego  z 
Wilna  do  Dui)Inków  przeniósł,  Krzysztof  IL  Radziwil ,  za 
kouseuscm  wnuków  jego.  Elżbietę  Szydłowieeką  ,  kasztelankę 
Krakowską,  zaślubiwszy  sobie,  cztery  córki  z  temi  połączył 
domami,  Krystynę  z  Janem  Zamojskim,  kanclerzem  i  lietma- 
neni,  umarła  1580.  Micku  swego  18.  Bielski  fol.  770.  Zofią 
z  Acbacym  Cenią  >yojewodą  Pomorskim,  ta  zbudowała  w  Gnie- 
wie Kruczji-anek.  Annę  3Iaii'dalene  z  Mikołaiem  Buczackim 
podkomorzym  Podolskim,  starostą  Barskim.  Elżbietę  z  31iko- 
lajem  Mieleckim  wojewodą  Podolskim  i  lietmauem  w.  koron- 
nym ,  przedziwnej  pamięci  była  ta  Pani :  zkąd  całego  prawie 
pisma  ś.  nauczA-Ayszy  się ,  wielu  doktorom  katolickim ,  przy 
obrocie  swoim,  ciężka  w  dyskursie  o  >yierze  była,  przy  ojcow- 
skich błędach  mocno  się  zastawiając .  atoli  potem ,  i  Arryań- 


Radziirił.  (>1 


skich  i  inszych  si<'  chwylafa;  az  tez  przez  ks.  Benedykta  Her- 
hesta  Soc.  Jesii,  do  kościoła  katolickiego  skierowana,  i  owdo- 
wiawszy, statecznie  w  tej  wierze  i  świątobliwie  wiek  swój 
skończyła.  I  svnów  czterccli :  3IikoIaja  Sierotkę,  Jerzeg^o  kar- 
dynała, All»rvclita  i  Stanisława. 

Stanisław  ksiąze  na  Olyce,  syn  3Iikotaja  (czarnego  naj- 
młodszy, naj|)rz()(I  marszałek  nadworny  Litewski  1587.  Sarmc. 
dedykat.  dalej  wielki ,  laskę  potem  dolirowolnie  spuściwszy, 
osiadł  na  krześle  starostwa  Zmudzkiego,  z  tego  do  grobu  wnie- 
siono' w  roku  1599.  w  Ołyckim  kościele,  hiboc  go  śmierć  w 
drodze  do  Rzymu  na  jubileusz  m  ielki ,  w  Palestynie  zastała, 
któremu  syn  jego  Albrycbt  nagrobek  postawił,  Staroiool.  in 
Monum.  Młodszym  będi|c ,  gdy  się  z  cudzych  krajów  wrócił, 
żarliwości  swojej  o  wiarę  katolicką  i  pobożności,  znaki  dal 
oczywiste:  bo  najprzód  z  Olyki  ministrów  Kalwińskich,  tam 
od  ojca  swego  sprowadzonych  ,  rugował ,  i  księżą  katolickiemi 
osadził;  tamże  nowy  kościół  z  fundamentów  wyniósł  Pańską 
strukturą ,  i  obostrzył ;  jeżeliby  kiedyżkolwick  sukcessorowie 
jego  ,  mieli  się  wj'dzielic  od  społeczności  z  kościołem  Rzym- 
skim,  aby  na  ten  czas  Jus  Patronutus  \c^o  kościoła,  do  bi- 
skupów Łuckich  należało.  Insze  także  synagogi  heretyckie  po- 
znosił. Rusi  zaś  schizmą  zarażonej  dał  na  wolą ,  albo  przystą- 
pienie do  unji,  albo  z  dóbr  wyzucie,  i  z  miasta  ooypędzenie : 
czem  się  wielu  ich  do  jedności  nakłoniło.  Łukiszki  folwark  do 
akademji  Wileńskiej  wieczną  darowizną  przyłączył.  Co  rok 
pod  czas  wielkiego  postu  zwykł  się  był  zamykać  w  Eremito- 
rium,  przy  klasztorze  Nalihockim,  który  on  fundował  na  cześć 
Boską,  tam  wszystek  ten  świętj-  czas,  na  rozmyślaniu  o  męce 
Pańskiej,  i  inszych  dobrych  uczynkach,  pędził  aż  do  Miełkiej- 
nocy.  Po  wysłuchaniu  mszy  ś.  prosto  się  udaooał  do  szpitala, 
tam  ręką  swoją  tihogicb  karmił,  odziewał,  chorych  przez  do- 
mowego medyka  ratował ,  toż  dopiero  do  pałacu  swego  po- 
wracał na  obiad.  Ojczyźnie  też  pokazał ,  jak  mu  była  miła, 
kiedy  pułk  cały  jazdy,  z  swojej  szkatuły,  Stcfano\łT  Królowi 
sprowadził.  Z  bracią  swoją  rodzonemi,  taką  uformował  ordy- 
nacyą,  aby  na  dobrach,  osobliwie  Ołyce,  iNieświeżu,  Kłecku, 
Mirze ,  Grodku  i  innych  ,  córki  nigdy  w  tym  domu  nie  dzie- 
dziczyły, ale  tylko  synowie,  i  to  starszy  z  nich  ,  a  gdyby  tych 
niestało,  tedy  bliżsi  z  tejże  linji ,  osobliwie  starszy,  żeby  na 
tych  dobrach  brał  sukcessyą,  którą  ordynacyą,  najprzód  Stefan 
Król  potwierdził  swoim  przpyilejem ,  a  potem  Zygmunt  III. 
z  konsenseni  Rzeczypospolitej  w  roku  1589.  Constit.  f.  529. 
Sprzysiągł  się  był  dożpyotnie  z  3Iaryną  z  Markowie,  3Iichała 
Myszki  kasztelana  Wołyńskiego  córką ,  zeszła  w  roku  1 600. 
z  tej  Elżbieta  była  za  Jędrzejem  Sapiehą  wojewodzicem  Miń- 


62  Radziwił. 


skini,  slaroslą  Hoinelskiiii  i  Bielskim,  Histor.  Sapte/ia  :  Druga 
Krvslyna,  ta  poświęciwszy  życic  swoje  Bogu  w  klasztorze  >ie- 
świezkini  S.  Benedykta,  ksicnią  tam  prezydowala ,  łionstył. 
1638.  yb/.  53.  wspomina,  ze  pewne  swoje  ojczyste  dobra  za- 
mieniła za  insze  w  ]\owog'rodzkiem  lezficc  ,  które  ,  za  konscn- 
sem  Rzeczypospolitej  do  swego  konwentu  przyłączyła,  to  jesl 
\Vilzvna ,  Łiiczna  ,  i  Słol)oda  :  zrcia  swego  terminu  dopędzila 
w  Gdańsku  w  roku  1057.  sńigiilare  decus  monialiiitn,  wedlui;- 
Szczygieł,  in  ^^(juila  fol.  155.  Synów  także  dw  óeli ,  31iko{aj 
Krzysztof,  powróciwszy  z  cudzycli  krajów ,  wieku  swego  25. 
w  roku  1614.  z  światem  się  rozstał ,  do  >ajśw.  3Ialki  szcze- 
gólniej naljozny.  Dredelius  in  dedic.  Gymnasii,  Annuae  So- 
ciet.  1584.  Cic/ioc.  AUo(ju.  lib.  21.  c.  21. 

Albryclit  Stanisław,  ksiąze  na  Olyce,  kanclerz  Litewski, 
stiirosta  Łucki,  Piński,  Gniewski,  Kowieński,  Tucholski,  i 
Wicloński,  syn  drugi  Stanisława  starosta- Zmudzkiego  ;  zona 
jego  pierwsza,  Reina  de  Eisenrych ,  rodem  z  Bawaryi ,  kędy 
jej  dom  sławą,  zacnością,  urzędami,  i  wysokiem  spowinowace- 
niem kwitnął,  wdowa  po  Michale  Dzialyńskim  wojewodzie 
Brzeskim  Kujawskim,  tej  Alhrycht  postradał  w  roku  1637. 
Druga ,  Krystyna  Luboniirska ,  Stanisława  wojewody  Krakow- 
skiego ou-ka  ,  atoli  z  ol)ienia  żyjąc  bezdzietny,  poszedł  j)o  za- 
płatę świątobliwego  swego  życia,  w  roku  1656.  w  Gdańsku, 
w  Ołyce  pogrzebiony.  Przez  czterdzieści  lat  prawie,  w  których 
urząd  tak  podkanclerski,  jako  i  kanclerski  piastował,  tak  nie- 
nadweręzenia  sumienia  swego,  jako  i  całości  praw,  I  swobód 
ojczystych ,  szczególniej  przestrzegał.  ^Yładyslawowi  IV.  w 
roku  1624.  do  cudzych  krajów  wyjeżdżającemu,  Zygmunt  III. 
Król  I  ojciec,  przydał  go  za  marszałka,  percgrynaeyą  tę,  nie- 
wypowiedzianą roztropnością ,  powinna  powagą,  kosztem  tez 
nawet  I  swoim  miarkował,  z  wielkim  tak  Władysława  liono- 
rem ,  jako  i  swoim ,  u  wszystkich  Panów  Chrześcijańskicli ,  ale 
najbardziej  u  Urbana  VIII.  Papieża:  wolno  czasem  strofował 
w  młodym  Królewiczu  skore  i  bujające  postępki,  przecież  z  taką 
modcracyą  ,  ze  mu  ta  funkcya  jego  nie  była  na  potem  prze- 
szkodą do  tego  respektu,  w  sercu  ^Vładyslawa ,  juz  na  tronie 
Polskim  osadzonego,  w  jakim  profitował  u  Zygmunta  ojca,  i 
owszem  clicial  go  ten  Pan  na  wyższe  krzesła  posunąć,  gdyby 
był  Alhrycht  nie  wyłamał  się  z  nich,  jedynie  tym  prete\tem, 
żeby  byt  na  pieczętarskim  urzędzie,  miał  obszerniejsze  pole  do 
przysłużenia  się  i  religji  i  dobru  pospolitemu,  ^fa  wszystkie 
kampanie  za  czasów  trzecli  Królów,  Zygmunta,  Władysła\ya 
i  Jana  Kazimierza,  liczne  chorąg^^■ie  zw^kl  był  do  obozu  posy- 
łać, które  jak  z  jego  szkatuły  powstały,  tak  też,  żeby  i  żyły 
bez  uciemiężenia  ludzkiego,  prowidował.   W  Kownie  w  zaniku 


Radziwił.  ^<> 


wifźą  wyinm-owal ,  i  w  niej  laniiis  na  konsci'\vacv;}  ksi."}f«-  ziein- 
skidi  i  j^i'odzki('li ,  co  aj)j)rol)0\vala  Rzeczpospolita  na  sejmie 
1638.  fol.  53.  toz  samo  podjął  się  uczynid  i  w  inszych  mia- 
stach, klói'vcli  hy!  slarosl.|,  osobliwie  «  Pińsku,  Tnclioli,  i 
Gniewie,  Cunslit.  1047.  /«/.  25.  a  jako  o  nim  napisał  Pofoc. 
Centur.  f^^iror.  fol.  308.  Mujorum  institutis  propiignandis 
iinpendit  infam,  adversus  intia  Iteiptibl.  sita  mule  labentis, 
sletit  fjiutsi  solus  ,  cadentemqiie  (jitantum  retraki  potuil^  re- 
tiiiuit,  dum  vixit.  Oratio  illi  minus  coinpta,  sed  ipsum  qui 
in  animo  erat.,  loquebatur  candorem ;  lingua  illi  cum  pe- 
clorc  mira  consentiebat  harmonia,  Korrupcyom  wszystkim 
przystępu  do  sieliie  zawsze  "loi-liwie  bronił,  zt.-jd  g^dy  jeden  z 
Panów  Litewskicli ,  dziesięć  tysięcy  czerwonych  złotych  ofia- 
rował mu,  zęby  tylko  do  wakansu  pewnego  nic  byt  mu  na 
przeszkodzie,  i  pieniędzmi  wzgardził,  i  do  Makansu  drogę  za- 
tamował, ze  przeciwko  prawu,  nie  mógł  się  na  nim  mieścit-. 
Lnl)o  przy  urzędzie  pieczęlarskim  tak  zatrudnionym  ,  żadnego 
jednak  dnia  nie  opuścił,  klóregoby,  krom  pacierzy  kapłańskich, 
nie  miał  odmówić  Officium  parimm  B.  Mariae  f^irginis  : 
Godzinek  o  niepokalanem  poczęciu  lejźc  Matki  Boskiej ,  i  Ró- 
żańca; codzień  nadto  godzinę  jedne,  a  czasem  dwie  albo  trzy, 
nabożnym  dawał  rozmyślaniom.  Pilne  zawsze  miał  oko  na 
swoje  dworską  czeladkę,  i  zęby  jakiej  obrazy  Boskiej  nie  było, 
troskliwie  przestrzegał ,  i  za  nich  się  często  do  Boga  modlił. 
Juz  kanclerzem  będąc,  na  początku  każdego  miesiąca,  do  kon- 
gregacyi  przy  akadcmji  Wileńskiej  zstępował,  i  tam  studen- 
ckiej młodzi  patronów  świętych  rozdawał.  Mszy  świętej  co- 
dzień słuchał ,  a  do  spowiedzi  i  komunji  prawie  co  tydzień 
przystępował,  także  w  święta  uroczyste  3Iatki  Boskiej  i  swoich 
świętych  patronów.  Pospolicie  zaś,  klęcząc  na  obadwa  kolana, 
modlił  się,  z  czego  gdy  się  jedno  z  nich  skancerowało,  nie  prę- 
dzej jednak  leczyć  się  na  nie  pozwolił,  aż  póki  oczywiste  gan- 
greny niebezpieczeństwo,  nie  yyymusiło  na  nim  ratunku,  prze- 
cież i  w  ten  czas ,  gdy  na  jedno  chorował ,  na  drugiem  klęczed 
nic  przestał.  Tak,  lubo  przeyy lokiem  klęczeniem,  postami  i  in- 
szemi  sposobami ,  ukrócał  ciało  swoje ;  nie  mając  jeszcze  na 
tern  dosyć,  wymyślił  był  taką  machinę,  w  której  się  pewnych 
czasów  zamykać  kazał,  tak  misternie  zrobiona  była,  że  się  w 
niej,  ani  ręką,  ani  nogą  ruszyć  nie  mógł,  i  jego  samego  wi- 
dzieć nie  było,  tylko  grzbiet  jego  do  biczowania  obnażony, 
tam  poufalszemu  słudze  swemu  siec  się  kazał,  sam  sobie  na- 
znaczywszy wiele  plag  wbić  miał  w  Pańskie  ciało ,  a  żeby  był, 
ani  prośbą  jego  albo  stękaniem,  ani  miłosierdziem  zmiękczony, 
nie  folgował,  ale  szczerze  dokładał,  za  każdą  rażą  po  takiej 
katoM  ni ,    Pańsko  go  udarował.    Na   ubogich   był  prawie   roz^ 


B4  Radziwil. 


i-ziitny,  w  Wilnie  i  w  Pińsku  pod  czas  <yłodu,  u  stołów  po  uli- 
cach dla  nacisku  wystawionych,  przez  naszych  ojców  niezniiern.'! 
zgraj(,'  ludzi  zywit  i  sustentowal ;  toz  i  w  Pińsku  w  tejże  przv- 
o-odzie  wyświadczył.  Wysiał  hył  swoje  własn.-j  chorągiew  do 
ohozu  ,  przeciwko  nieprzyjaciołom  ojczyzny,  ta  ni<^'źnie  nacie- 
rając ,  wszystka  w  pień  wjcicta.  Niewiedział  jeszcze  o  niczem 
ksiąze  Alhrycht ,  w  tern  gdy  si^'  modli  nie  daleko  kominka, 
stawa  przy  nim  jeden  z  pobitych  towarzystwa,  i  nieśmiejąc  mu 
przeszkadzać  do  modlitwy,  drewka  tylko  na  ogień  przykładał. 
Obejrzy  się  ksiąze,  i  j)oznawszy  go,  pyta  coby  tu  robił,  od- 
powiada ,  żeśmy  wszyscy  w  potrzebie  na  placu  legli ,  to  nasze 
szczęście,  ze  wszyscy  do  nieba  nalezemy,  atoli  jeszcze  się  mu- 
siemy  wypłacać  sprawiedliwości  Boskiej ,  ty  byłeś  chciał ,  mo- 
żesz nam  dac  pomoc:  będziesz  zaś  miał  ten  znak  pewny,  ze 
potrzebujemy  jeszcze  twego  ratunku ,  gdy  zapuściwszy  sie(' 
w  poblizszy  swemu  pałacowi  staw,  tak  lgnąc  będzie,  ze  jej 
ciężko  dobyć  będzie ,  i  zniknął.  Wylał  się  zatem  na  dobre 
uczynki  Alhrycht  za  ich  dusze ,  osobliwie  msze  i  jałmużny ,  i 
gdy  w  staw  zapuście  kazał  niewód ,  a  więznął ,  znowu  i  po 
drug^iraz  czynił  za  nich  dobrze ,  dopiero  za  trzecią  rażą  gdy 
siec  wolno  przeszła ,  zrozumiał ,  że  i  oni  na  wolność  synów 
Boskich  wyszli.  Naram.  Fac.  rer.  Sarmat,  fol.  321.  Poka- 
zała mu  się  także  pierwsza  żona  jeg"o ,  i  z  płaczem  go  prosiła, 
żeby  ją  z  mąk  czyscowych  ratował,  niemógł  się  pojąc  Alhrycht, 
że  białogłowa  tak  pobożna ,  i  po  tak  wielu  mszach  i  jałmu- 
żnach ,  jeszcze  się  nie  wypłaciła  Panu  Bogu ,  ale  mu  to  podzi- 
wienic  wybiła,  gdy  powiedziała,  że  te  wszystkie  suffragia  komu 
inszemu  Bóg  przyłączył,  dla  tego  kochający  żonę  i  po  śmierci 
książę ,  jak  na  nowe  o  jej  duszę  starach  się  począł.  Idem  Ibi- 
dem fol.  318.  Przy  kollegiacie  Ołyckiej  fundował  i  z  żoną 
swoją  pierwszą  nabożeństwo  do  najśw.  sakramentu  we  wszy- 
stkie czwartki  całego  roku,  z  publiczną  processyą,  po  której 
ubóstwo  długim  szykiem  szło  do  zamku :  tam  zasadzonym  u 
kilku  stołów,  bo  ich  czasem  sto,  czasem  dwieście  liczono,  do 
stołu  służyli,  ])otrawy  nosili,  napój  podawali,  i  chojną  jałmu- 
żną opatrzonych  \vypuszczali ;  żadnego  zakonnika,  ani  ubogiego 
nieodprawili  z  próżną  ręką  od  siebie ,  i  owszem  kościołów  i 
kapłanów  inaczej  nie  zwali ,  tylko  miłemi  dziatkami  swemi, 
szpitale  nawiedzali,  i  jako  mogli  chorych  ratowali.  JNadto  z  tąż 
żoną  swoją  ,  fundował  kolłegium  nasze  Pińskie  ,  które  appro- 
howala  JKonsfi/(łici/a  163.5.  /b/.  27.  Alumnów  Krakowskich  u 
00.  Dominikanów,  kollegiatę  Ołycką,  Ay  niej  ołtarze  wszystkie 
marmu^o^ye,  obrazy  od  pędzla  i  sztuki  szacowne,  monstran- 
cyą,  kielicli,  krzyż,  patynę,  lichtarze,  szczerozłote,  probo- 
szczem infnłackim  i  kanonikami  ia  osadził :   Ciało   S.  Angen- 


Radziwił.  dó 


lyna  żołnierza  i  męczennika,  w  Rzymie  sobie  od  Papieża  dane, 
z  solenn."j  j)onij)ą  do  niej  wprowadził,  Avroliul627.  lirom  tego, 
iiościoły  w  Rumszyszliaoli  i  w  AYeloniu  ,  plel)anie  Kazimirow- 
slta  i  iNalil)ocka  z  jego  szkatuły  powstały,  innycli  zaś  wiele 
domów  Boskicli ,  albo  reformowane,  albo  (łostateeznie  kościei- 
nemi  apparalami  ubogacone.  Do  Najśw.  3Iatki  niepokałanie 
poczętej  szczególniej  nabożny,  obowiązał  się  ślubem,  proszą- 
cym się  dla  niej  o  co,  niczego  nie  odmówić,  ztąd  i  wielkie 
krzpvdy  swoje,  dla  niej  z  clięcią  darował,  i  znaczne  summy 
wysypał.  Napisał  i  podał  do  druku  kilka  swolcb  ksi.-jzek,  jak(» 
to  De  Laudibits  Deipurae  f^irginis^  De  cructatibus  spina- 
rtim  Christi ,  Dijskurs  nuboiny  163.J.  Elog-ta  12.  f^irtutum 
sine  labę  Conceptae  Deiparae  1C55.  umierając  zostawił  nie- 
dokończone opus ^  Rerum  suo  seculo  in  Europa  gestaru/n'). 
Testamentem  swoim  1656.  w  metryce  mniejszej  koronnej  ro- 
borowanym,  zapisał  był  25.  tysięcy  na  dobracli  swoich  Collng, 
pode  Gdańskiem ,  na  sustentacyą  tych ,  którzyby  z  heretyków 
do  kościoła  katolickiego  nawrócili  się,  kollegio  także  Gdań- 
skiemu naszemu  ośm  tj'sięcy,  na  starostwie  Gniewskiem  zale- 
głej summie  naznaczył,  ale  to  oboje  skutku  nie  wzięło.  Hist. 
Colleg.  Gedan.  S.  J. 

Wojciech  książę  na  Kłecku ,  marszałek  wielki  Litewski, 
a  przedtem  nadworny.  Kowieński,  Rumborski,  Braclawski  sta- 
rosta, syn  trzeci  Mikołaja  Czarnego,  wojewody  Wileńskiego, 
kanclerza  i  marszałka.  ^V  roku  1582.  do  3Ioskv\y  w  legacyi 
wysłany,  tyle  na  dobro  Rzeczypospolitej  pracował,  że  pożą- 
dany pokój  swoim  zabiegiem  zawarł,  Biel.  fol.  785.  ale  też 
i  w  boju  mężny,  kiedy  Stefanowi  Królowi  pod  Połock  i  Wiel- 
kołuki,  w  pięknym  gronie  łudzi  wojskowych,  tak  jazdy,  jako 
i  piechoty,  stawiwszy  się,  wielkiem  sercem  nieprzyjaciela  raził. 
Po  zejściu  Króla  Batorego ,  wprawdzie«5  on  z  bratem  swoim 
Jerzym  kardynałem  utrzymywał  stronę  3IaxymilianaAustrYaka, 
jako  pisze  Piaseckie  atoli  potem  niechcąc  miłej  rozrywać  oj- 
czyzny, do  Zygmunta  się  III.  Króla  wkrótce  nakłonił,  które- 
mu, w  legacyi  wysłany,  Annę  księżniczkę  Rakuską  i  zaślu])ił 
w  małżeńską  ligę,  i  do  Polski  sprowadził  w  Pańskiej  komity- 
wie: to  mu  poselstwo,  wielki  afTekt  u  majestatu  Polskiego,  nie- 


*)  Jest  także  jego  Dyaryusz  łacińskim  językiem  pisany,  zaczyna  się 
od  śmierci  Zygmunta  III.  Króla  r.  1632.  —  To  pismo  szacowne 
dla  wielu  tam  wyrażonych  okoliczności  których  on  byj  świadkiem 
poprawił  nieco  i  w  lepszą  formę  ułożył  Ogrodzki  sekretarz  wiel. 
koronny.  Kopią  tego  Dyaryuszu  posiadał  Ignac.  Krasicki  biskup 
Warmiński.  —  Hr.  Edward  Raczyński  wydał  drukiem  po  polsku 
pod  tytułem  :  Pamiętniki  Albrechta  Stanisława  księcia  Radziwiłła 
kanclerza  w.  Litewskiego.  %  Tomy  w  Poznaniu  1839.  —  P.  łF. 
Tom  VIłI.  5 


66  Railziwil. 


mniejszą  u  wszystkich  zjotliiało  slym^-.    Pan  z  Bogiem  złączony  : 
l)o  |jowi'(»ci\\ szy  z  Niemiec  do  ojczyzny,  za  kooperacyą  księdza 
Piolia   Skarj^i   Soc.  J.    i  z  l>i'acią  swoją  wyrzekłszy  się  kalwiń- 
skicii  błędów ,   kościoły  wszystkie  w  doł)riiełi  swoicli  katolikom 
przywrócił,  drugie  odnowił,  inne  z  "runlu  postawił,  osobłiwie 
w  Kłecku,  i  księży  przy  nim  w   docłiody  opatrzył,  tamże  szpital 
wyniósł,  i  sowicie  uposażył ;  w  \\'ilei'iskim  zaś  naszym  S.  Jana 
kościełe  ,   ołtarz  wielki  i  organy  ,    jego  nakładem  stanęły  ,    sam 
się  nawet  dla  przymuo/.enia   większej   chwały   Boskiej    na  ró- 
żnych instrumentacli  na  chórze  grpyac  nie  wstydził,  ile  w  mu- 
zyce dobrze  wycw  iczony,  mszy  świętej  nigdy  nie  opuścił,  ciało 
swoje  róznemi  trapił  mortyfikacyami ,    przeniósł   się   na   nieu- 
mierające  z  Bogiem  życic,  w  roku  1593.  w  Krakowie,  ale  w 
Wilnie  w  kościełe  naszym  pogrzebiony  od  zony  swojej ;  była 
to  Anna,    Golarda  Ketlera  niegdy  mistrza  Krzyżaków  Inllant- 
skich ,  a  potem  ksiązęcia  Kurhmdzkiego,   córka,   tej  on  jtowo- 
dem  był  do  lego,   że  się  z  lierelyckiej  trzody  wydzieliła,   z  nią 
w  Rzymie  progi  śś.  apostołó^y  Piotra  i  Pawła  nawiedził:  córka 
V.  niej   Barbara ,    paraliżem  w  młodych  leciech  ruszona ,    nocy 
jednej  nagle,   nic  bez  oczywistego  cudu,  zupełnie  zdrową  zo- 
stała, więc  za  to  dobrodziejsl>yo  dziękując  Bogu,  juz  była  w 
klasztorze  Panieńskim  poświęcić  życie  sw  ojc  chwale  jego  po- 
stanowiła, jakoż  przez  siedm  lat  w  klasztorze  Ś.  Klary  będąc, 
lubo  świecka,  żyła  jednak  jak  zakonnica  w  pokorze,  cichości, 
umartwieniu,   miłosierdziu    ku  ubogim,   ustawicznie  się  «5wi- 
cząc;  z  woli  jednak  Króla  Zygmunta  III.  jako  opiekuna,    za 
Mikołaja  Kiszkę,  kasztelana  Trockiego,  wydana,  przy  dziecię- 
ciu umarła,  w  wielkiej  świątobliwości  życia,  yyieku  swego  23: 
i  syn  Jan  Wojciech ,  ten  wkroczpyszy  w^  małżeńskie  związki 
z  Lawinią  księżniczką  Korecką,  rodzoną  siostrą  Samuela,   pa- 
miętnego wojownika,  spłodził  z  niej  córkę  Annę,  Janowi  Lu- 
bartowiczowi  Sanguszkowi,   książęciu  na   Kowlu  i  Smolanach 
zaślubioną,  i  synów  dwóch,  Jana  i  Michała:  z  łych  Jan  AVła- 
dysław   starosta   Wiślicki,   życic  s\yoje  bezżennie   w    cudzych 
krajach  całe  przepędził,  wielkiej  nauki  człowiek,  ale  i  niemniej- 
szego  serca,  kiedy  będąc  lui  dworze  Króla  Francuzkiego,  słu- 
sznym zdjęty  feryyorem  ,  o  honor  narodu  Polskiego,   posła  Hi- 
szpańskiego   w    pojedynku   zabił :    to    pisze  JJS.   o  Familiach 
Pruskich. 

Michał  Karol,  książę  na  Kłecku  i  (uodku  ,  krajczy  Li- 
tewski, z  tym  tytułem  podpisał  Confoed.  Ordin.  1648.  syn  to 
drugi  Jana  z  księżniczki  Koreckiej,  ten  pod  wojnę  Kozacką, 
kilka  chorągwi  zebrawszy,  nieprzyjaciół  w  Polesie  wpadają- 
cych, szczęśliwie  i  nieraz  pogromił,  3Ioskw ie  także  i  Szwedom 
dal  się  w   znaki;    z    Izabelli    Kalarzvn>    Sapieżanki ,   Jędrzeja 


RadKiwił.  07 


kasztelana  Wileńskiego  córki,  którą  brał  w  roku  1649.  już  na 
ten  czas  chorąży  Litewski,  zostawił  tlwóch  synów,  ale  pier- 
wszy 3Iicliał  młodo  umarł. 

Stanisław  książę  na  Kłecku  i  Grodku  marszałek  Litewski, 
a  przedtem  stolnik  Litewski  1678.  Conslit,  fol.  7 .  drugi  svn 
3IicLała  chorążego  Litewskiego,  wyzuł  się  z  śmiertelności  w 
roku  1690.  w  którym  pojął  hył  3Iuryą  Katarzynę  de  Bethune 
margrahiankę,  ale  z  nią  niemiał  potomstwa.  Kłecko  to,  nic- 
gdy  książęce  dobra  były;  ))0  w  roku  1422.  3Iichałowi  synowi 
Zygmunta  w.  książęcia  Litewskiego,  Kazimierz  książę  Litew. 
dał  był  Kłecko,  które  potem  dobra,  w  dom  się  Radziwiłowski 
dostały.  Strijjkoio.  fol.  597.  Kojatow.  par.  2. 

Jerzy  kardynał  ])od  tytułem  S.  Siuti\  i  biskup  Krakowski, 
syn  di"ugi  3Iikołaja  Czarnego ,  wojewody  Wileńskiego  z  Szy- 
dłowskiej ,   którego  skoro  tylko  matka  powiła ,   rój  pszczół  do 
jego  się  kolebki  zleciał;  we  dwunastu  jednak  łeciccłi,  od  obojga 
rodziców  osierocony,   do  Lipskich  szkół   na  nauki  Ijył  dany: 
zkąd  powracając  i  z  bracią  swoją,  Stanisławem  i  Wojciechem 
w  roku  1572.  lubo  jeszcze  na  len  czas ,   ojcowskim  koło  wiary 
duchem  tchnęli,  nawiedzał  nasze  kolłegium  Poznańskie,  wkrótce 
jednak  wraz   z  rodzonemi  swemi ,   za  księdza  naszego  Skargi 
staraniem,  zbył  się  błędu  heretyckiego,  i  katolicką  wiarę  przy- 
jąwszy,  stał  się  jej  wielkim  obrońcą  i  pomnożyciełem.   ^Vale- 
ryan   Protaszewicz  infułat  "Wileński  w  łata  i  zasługi  podeszły, 
widząc  w  nim  i  naukę  i  skromność  i  piękne  obyczaje,  a  osobli- 
wie zrozumia^vszy  w  nim  chęć  do  stanu  duchownego,  żeby  był 
fatalnym  berezyi  progressom,  drogę  zatamował,  jego  soljie  za 
koadjutora  przybrał,   na   co  i  Stefan  Król  zupełnie  przystał,   i 
Grzegorz  XIII.    pocliwałił  z  approbacyą ,   ale  go    do   Rzymu 
tenże  ojciec   świętj-   wezwał,    gdzie    gdy  z  młodszym  bratem 
swoim  Stanisławem  stanął,   po   książęcu  od  Papieża  kilka  lal 
traktowany,  które,  to  na  naukach  pod  Acłilllesa  Gałiarda  Soc. 
Jesu  instytucyą,  to  przy  papiezkim   dworze,   z  przedziwną  u 
wszystkicii  cliwałą  przepędził,   a  osobliwie,  gdy  się  powrócił 
z  Hiszpanji,   dokąd  się  był  wezbrał,   na  nawiedzenie  grobu  S. 
Jakóba  w  Kompostelli,  pieszo,  w  stroju  pielgrzymskim,  i  osobę 
swoje  utaiwszy,   nie  mógł  się  nacieszyć  Grzegorz  z  tak  świętej 
w  książęciu  rezolucyi.   Tym   czasem  AValeryan  biskup  umiera, 
wraca  się  z  Rzymu  do  swego  biskupstwa  Jerzy,  i  w  roku  24. 
życia  swego,   pasterski  na  się  urząd  bierze.   Tu  najpierw  ej  bc- 
rezyom  wojnę  wypowiedział,   lisięgi  wszystkie  luterskie ,  jako 
i  kalwińskie,  i  innych  sektarzów,  w  popiół  palie  kazał,  biblio- 
teki z  błędliwych  autorów  oczyszczać,   i  żeby  ich  nikt  ani  wy- 
dawał ,  ani  przedawał ,   surowym    dekretem  zakazał.    Chciałci 
się  wprawdzie  od  tej  pasterskiej  funkcyi  ucliylic  Jerzy,  i  w  za- 

5'" 


(J8  Radziwit. 


konie  Soe.  Jcsii  yyeie  swoje  1*.  Uogu  poświęcić,  w  której  nia- 
teryi  pisa!  podwakroc  do  RzYinii ,  pozwolenia  proszijc ,  aloli 
gdy  niu  nawet  pod  posłuszeństwem  tego  zabroniła  slolica  apo- 
stolska ,  w  roku  1583.  od  Bolognclla  nuneyusza  w  Polszczę 
papiezkieg-o ,  poświęconym  na  biskupstwo  został ,  wprzód  się 
przez  kollekcye  do  tego  stanu  ś\\'iąlol)liwic  przygotowawszy. 
W  tenzc  sam  czas,  w  gnberniiim  nin  oddal  Inllaiity  na  Irzy 
lata  Stefan  Król  Polski,  gdzie  on,  gdy  się  niektóre  miasta 
chciały  Duńskiemu  Królowi  poddać,  zaniki  im  niektóre  pood- 
bierał,  osobliwie  Karkus,  Ei-nies  ,  llelnie!,  Ilu  jen,  przez  Pc- 
kosławskicgo  reg^imenlarza ,  kilk;}  utarczkami  rebcllizujących 
dobrze  przytarlszy :  całej  nawet  ziemi  Inflantskiej  pi'zysięgc 
wierności,  Ki-ólowi  Polski(;mu  ,  czynit'  kazał.  Biel.  fol,  71)5. 
Sprawiedliwości  w  s.-ydacb  tamecznych  świątobliwie  przestrze- 
gał ,  a  przytem  łag-odną  ale  skulecznjj  porswazvą ,  wielu  do 
teg^o  przywiódł,  ze  się  Lutra  i  Kalwina  wyrzekli.  Co  słysząc 
o  nim  Grzegorz  XIII.  w  konsyslorzu  swoim  deklarował  go 
Eminentissimiim  ,  a  Król  Stefan  w  Wilnie  w  kościele  kate- 
dralnym S.  Stanisl.awa,  nic  się  takiego  niespodziewająeemu 
Jerzemu  ,  oraz  i  Wojciechowi  Bołognettowi ,  nuncyuszowi  na 
ten  czas  u  sieliic  papiezkieniu,  l>ii'ct  kardynalski  na  g-łowę  wło- 
:?.ył ;  Zygmunt  zaś  III.  w  ośm  lat,  to  jest  w  roku  1590.  na 
Krakowską  go  katedrę  przeniósł;  Klemens  VIII.  Papież,  le- 
o-atem  iro  swoim  ehoc  nienrzYlomnejro  nominował ,  zc])v  l)vł 
między  Rudolfem  Cesarzem  i  Zygmuntem  III.  Królem  Pol- 
skim pokój  ugruntował,  co  on  swoim  zabiegiem  do  skutku 
przypi'o\\adził ,  i  córkę  Cesarską  Annę  ,  zmówiwszy  Zygmun- 
towi w  małżeńską  ligę ,  do  Krakowa  ją  z  wielką  pompą  wpro- 
wadził :  przedtem  zaś  w  roku  1589.  jeździł  do  tegoż  Rudolfa 
względem  utwierdzenia  Będzińskiej  tranzakcyi.  Temuż  Zy- 
gmunto\\i,  córkę  Maryą  Annę,  i  ^VładvsłaAva  syna ,  potem 
Króla  Polskiego ,  ochrzcił.  Na  dwóch  elckcyach  papiczkich 
w  Rzymie  zasiadał,  to  jest  Innocentego  IX.  i  Klemensa  VIII. 
kędy  wielu  kardynałów  na  niego  infułę  papiezką  galiło.  Gdy 
się  znowu  na  jubileusz  wielki  do  Ilz%inu  wezbrał,  i  tam  przy 
ceremoniach  otwierania  Porlae  sanctae  Klemensowi  assysto- 
wał ,  niespodzianą  cłiorobą  zwąllony ,  w  roku  1600.  wieku 
swego  44.  przeniósł  się  z  ziemi  do  nieba.  Dniem  przedtem  na- 
wiedzał go  Papież  i  odj)ustem  zupełnym  na  tę  drogę  uzl)roił; 
a  o  śmierci  jego  dowiedziawszy  się ,  zapłakał:  zkąd  ktoś  dwa 
wiersze  napisał.  Nemo  lcvem  credal  mortcm ,  sub  qua  Captil 
Orbis  sndavif  subilo  ,  debiiit  esse  gravis.  Pochowany  z  woli 
swojej  ostatniej  w  kościele  naszym  Rzymskim  ,  pod  tytułem 
imienia  Jezus,  z  nagrobkiem,  który  wypisał  Storowol.  in  Mo- 
ntniicn.  ciało  zaś  jego  dla  większej   pompy,    przez  pałac  swój 


Radziwił.  69 


nieść  kazał  Papież.  O  jego  nauce  i  poboznozci  czytaj  list  29. 
S.  Karola  Borromeiisza  kardynała ,  między  inuenii  m  ydruko- 
uanenii  w  Antw  crpji  jego  listami  w  roku  1G23.  kardynał  takie 
Sarnunus  in  descript.  Jubilaci ^  ji-go  cnotĄ-  \vysławia.  Jakoż 
l)yło  w  nim  eo  cliwaiic,  a  najprzód  Pańską  na  Boga  szczodro- 
bli\yość,  z  której  Seminarium  Clericorum  w  ^Yilnie ,  a  dru- 
ffie  w  Krakowie  ufuudowal.  ^^  ieś  Jezowo  kolleifio  naszemu 
Lubelskiemu  darował  1594.  ^yileńskiej  naszej  akademji  wiele 
uczynił  doljroczynności.  Pierwszy  kamień  na  kościół  nasz  w 
Krakowie  S.  Piotra  położył.  Wiele  zaś  inszych  klasztorów 
obojga  płci,  i'oezną  jego  raz  naznaczoną  pensyą  żyło.  Rozrau- 
tnoś(5  na  ubogich ,  którą  uboższe  Panienki  wyposażał ,  szpitale 
nawiedzając,  hojną  jałmużną  nędze;  kalectwa  dźwigał.  Ró- 
żnym młodzi  sumpt  swój  na  nauki  prowidował .  aż  też ,  gdy 
mu  biskupich  prowentów  nie  w^-starczalo  na  ratunek  potrze- 
bujących ,  Bóg  mu  sam  skarb  poddał ,  kiedy  w  biskupich  do- 
brach ,  miedziane  i  srebrne  w  Kieleacłi  otworzyły  się  za  jejro 
czasów  minerały.  Z  miedzi  tyle  dał  na  pokrycie  zamku  kró- 
lewskiego w  Krakowie,  świeżo  pogorzałego,  ile  było  potrzeba. 
Tak  się  zaś  w  nim  świętej  nie\yinności  żywy  konterfekt  wyda- 
wał, że  i  u  samycłi  nawet  dyssydentów  był  w  wiełkiem  podzi- 
wieniu.  Ile  zaś  mu  tylko  zdrowie  służyło  ,  eodzień  ołtarzowe 
tajemnice  sprawował ,  nic  niedbając  na  języki  ludzkie ,  które 
go  o  to  censurowały :  czy  to  zaś  chrzcił ,  czy  kościoły  albo 
księży  święcił ,  czy  bierzmował ,  czynił  to  z  niewypowiedzianą 
i  ochotą  i  ukontentowaniem  ,  l)ez  respektu  na  słabe  zdrowie 
swoje ;  sam  co  rok  przez  siebie  samego  dyecćzyą  wizytował, 
niektóre  klasztory  w  lepszą  zakonności  klubę  zaprawowa! :  du- 
chowieństwo ,  i  przykładem  swoim ,  i  przymiloną  perswazyą 
na  tór  pobożności  kierował :  liyl  albowiem  dzi.wnie  miłych  oby- 
czajów, przyjemności  takiej,  że  wszystkich  do  siebie  ciągnęła: 
pamięci  osobliwszcj  ,  tak ,  że  eudzoziemskicmi  językami  mó- 
wiąc (umiał  icli  zaś  kilka)  jakl)y  się  w  każdym  z  nich  urodził, 
doskonale  mógł  się  rozmówić.  Pisali  o  nim :  Andr.  f^iciovel. 
in  f^il.  Ponlif.  et  Cardin.  fol.  17G3.  Starowol.  in  yit.  Epi- 
scop.  CracoiK  Petramella?n'us.  Foxius  Orał.  de  laud.  ipsius. 
Daniel  Niger  Orat.  funeb.  Iiojaf.  in  Fast.  Radiril.  Rescius 
in  f^ita  Hosii. 

3Iikołaj  Krzysztof  Sierotka,  książę  na  Ołyee  i  Nieświeżu, 
syn  pierworodny  3Iikołaja  Czarnego,  wojewody  Wileńskiego, 
brat  rodzony  Jerzego  kardynała,  i  drugich.  Urodził  się  w  r. 
1549.  z  rodziców  jeszcze  na  ten  czas  katolickich,  i  od  katoli- 
ckiego kapłana  ochrzczony.  Sierotką  ztąd  nazwany ;  za  czasów 
Zygmunta  Augusta,  gdy  się  na  dworae  królewskim  weseln) 
akt  odprawiał,  wszyscy  ciekawością  aktu  tego  uwiedzieni,  roz- 


70  Hafiziwił. 


biej^li  się,  zostawiwszy  w  ])okojacli  królewskich  dzieciy  samo 
Mikołaja,  po  długiej  ocliocie  wchodzi  Zygmunt  do  swego  po- 
koju ,  we  łzy  lozkwilone  znajduje  ksiąźijtko ,  i  z  komizeracyi 
nad  nim  zawoła,  Sierotka !  jakl»y  opuszczony:  zkąd  potem  toz 
mu  nazwisko  przywłaszczono.  Skoro  się  ojciec  jego  od  kato- 
lickiej wiary  wyłączył,  i  syna  tez  tego  w  błędach  kalwińskich 
uwikłał  tak  mocno,  ze  podrósłszy  w  lata.  Rzymskie  ceremonie 
w  żarty,  w  ohydę  posty,  zakonnych  ludzi  w  szyderstwa ,  obró- 
cił :  było  to ,  ze  w  zakonne  sukienki  dworskich  swoich  przy- 
stroiwszy, którzy  po  całych  nocach  grassowali ,  święte  kla- 
sztory, osol)liwie  u  niewiadomych ,  ohydził.  Raz  proszącemu 
o  jałmużnę  zakonnikowi ,  konia  nieujcźdzanego  i  skorego  z  tą 
kondycyą  darował ,  zęby  na  nim  do  swego  konwentu  zajechał, 
spodziewając  się,  ze  go  gdzie  zrzucie  z  siebie  miał  nieuno- 
szonv  Rumak ,  ale  Róg-  inaczej  sporządził :  bo  pod  owym  za- 
konnikiem tak  szedł  spokojnie,  jak  gdyby  juz  dohrze  przytarty 
szkapa.  Atoli  już  na  ten  czas  marszałek  nadworny  Litewski, 
błędami  heretyekiemi  wzgardził.  Do  czego  dwie  mu  rzeczy 
osobliwą  pobudką  były.  Pierwsza,  list  ojca  jego,  w  którym 
się  żalił  na  swoich  ministrów,  że  go  fałszpvą  nauką  tak  daleko 
w  wierze  zawiedli ,  iż  niewiedział  w  co  wierzył ;  i  powtóre, 
gdy  się  go  ten  Sierotka  radził  w  wątpliwościach  sekty  swojej, 
tak  mu  odpisał :  masz  rozum ,  ten  cię  najlepiej  nauczy ,  co 
masz  czynie,  bo  ja  fobie  na  to  odj»owiedzieć  nie  umiem. 
Druga,  cud  jawny,  o  którym  pisze  Jamis  JSicius  Erithraeus 
fol.  187.  Kojał.  tn  Miscellaneis.  Zycie  tego  Mikołaja  po 
łacinie.  Przetocki  Kolenda ,  gdy  albowiem  z  Warszawy  do 
W^ilna  dąży,  stanąwszy  w  gospodzie  w  dzień  piątkowy  przed 
Kwietnia  niedzielą,  czyli  jak  inni  chcą,  w  sam  dzień  Wielko- 
piątkowy, z  mięsem  sobie  jeść  gotować  kazał,  więc  przy  stole 
z  katolickich  obrządków  szydzą  ,  i  tajemnic  się  ołtarzowych 
naśmiewają,  kłoś  z  kompanji  owej  stołowej  z  tem  się  odezwał. 
Tak  to  prawda  co  katolicy  uczą ,  jak  to ,  ze  ten  kapłon  upie- 
czony, tu  na  półmisku  postawiony,  żyje.  Rzecz  dziwna,  ka- 
płon z  półmiska  się  porwał,  i  skrzydłami  strząsnąwszy,  zapiał. 
Wszyscy  na  to  widowisko  przelęknieni ,  w  zadumieniu  stanęli, 
osobliwiej  jednak  Radziwił,  który  rozważając  z  sobą,  że  go 
Róg  cudowncmi  nawet  s|)osohami  do  siebie  i  wiary  pra\ydzi- 
wej  ciągnie,  niechcąc  dalej  opierać  się  ciągnącej  się  łasce  Ro- 
skicj ,  w  roku  dziewiętnastym  życia  swego ,  w  roku  Pańskim 
1568.  z  kościołem  się  katolickim  pojednał,  i  tak  gorHw;j-m  się 
stał  jego  olirońcą,  że  gdy  mu  sługa  jego  coś  wybluźnił  na 
najśw.  sakrament,  okrzyknął  go  i  zgromił,  i  lubo  mu  był  do 
dworskich  dyspozycyi  bardzo  potrzebny,  przecież  zaraz  go  od- 
prawił, mówiąc:  Niechcę  takiego  sługi,  któiy  Pana  me-go  blu- 


Itatlziwil.  71 


źni :  Braci  nawet  swoim,  /eby  ojcowskicli  wyrzekli  się  hlędów 
koło  wiaiy,  i  przykładem  hył  i  j)ol)iidk;{.   Z   temlź  /.mó\vi«'szv 
się,  znaezuą  sunimci  pif^eisj  tysięcy  czerwonycli  złotych,   wszy- 
stkie lieretyekie  książki,   z  Liljliotek  tak  prywatnycli  jako  i  pu- 
blicznyełi ,   a  osol)liwie  biblii; ,  pod  imieniem  <»jea  swojego  do 
druku  podaną,   wykupił,   i   wśród  rynku  Wileńskiego,    w  po- 
tężny stos  ułożoną,   spalił,    zonę   nawet   swoje  i  \yielu  inszych 
do  owczarni  katolickiej  pozyskał.   W  tyełi  kolo   wiary  zabie- 
g-ach,   i   ojczyźnie   chciał   się   przymilic,    a    najprzód  pod   Ulą 
przeciwko  Moskwie  zwjcięzko  stawał,  w  roku  1573.  z  innem! 
posłem  jeździł  do  Francyi,    zaj)raszająe   Henryka  AYalezyusza 
na  tron  Polski.  Bielski  fol.  698.   Z   Stefanem  polem  Królem 
Gdańszczanów  rehellji    ukrócał,    a   na  Moskiewską  e.ypedyeyą 
w  licznym  ludzi  rycerskich  kompueie ,  na  nieprzyjaciela  nacie- 
rał,  aż  też  w  szturmie  do  Połoeka,   w  głowę  z  pnlhaka  ra- 
niony, jako  sam  o  sobie  pisze  w  swojej  peregrynacyi ,   tak  cię- 
żko ,  że  wszystkie  na  kuraeyą  jej  medyków  zabiegi ,  nie  mogły 
złemu  zabieżec,  dopiero  po  uczynionym  ślubie  pielgi-zyniowa- 
nia  do  ziemi  świętej ,   cale  się  rana  zupełnie  zagoiła :   przecież 
gdy  znowu   do  oblężenia    Pskowa    w  oliozie  pod   niewczesny 
czas,    serca    drugim    dodaje,    bólem   gloyyy    nieznośnym  sci- 
śuiony,  już  na  ten   czas  marszałek  wielki  Litewski,   w   roku 
1582.  w  przedsięwziętą  wybrał  się  drogę,  z  ks.  Lenardem  Pa- 
cifikiem  Soe.   Jesu ,   gdzie   u<zciwszy   z   należytą  weneracyą  te 
miejsca ,    klóre   Chrystus  Pan   poświęcił ,   żyjąc   tu  z   nami  na 
ziemi,  zdrów  nazad  do  ojczyzny  powrócił,   lubo   tej  podróży 
swojej  w  komityvyie  miał  ludzi  dwanaście,   ab^  tysiąc    niebez- 
pieczeństw i  życia  i  fortuny  ;  o  czem  czytaj  jego  Peregrynacyą 
po  Polsku  którą  do  druku  podał  in  fol.  a  Tomasz  Treterus 
na  Łaciński  Ją  jc^yk  przelozi/wszi/ ,  powtóre  tvi/drukouial 
w  Brunsberdze  injol.  1601.   Tam   kawalerem  Bożogrobskim 
uczyniony,  widząc  w  jakim  niedostatku  zostawali  Chrześcija- 
nie,   czynsz  roczny  w  ^Yeneckiem  Państwie  zakupił,   zkąd  co 
rok  dla  zakonników  S.  Franciszka ,    0?'din.   Minor,   sto  czer- 
wonych złotyidi  corocznie  na  ich  potrzełiy  wypłacać  miano ,  a 
zaś  dwadzieścia  i  pięć  czerwonych  złotych,  na  lampę,  którab\ 
u  grobu  Pańskiego  na  zawsze  gorzała.  Nadto ,   do  grobu  Pań- 
skiego dał  kielich  szczerozłoty,  takąż  i  patynę  i  lampę:  do  Bcl- 
leem  zaś   kielich  srebrny  z   patyną,  pozłociste.    Stanąwszy  w 
Polszczę,  wszystek  się  yyylał  na  przymnożenie  chwały  Boskiej. 
Dnikarnią  akadcmji  ^^ileńskicj  darował,  i  dochodów  jej  przy- 
czynił. Nieśwież  miasto  swoje  dziedziczne  zmocniwszy  i  ufor- 
tyfikowawszy,  zamkiem  z  fundamentu  wywiedzionym  ozdobi- 
wszy, nowemi  od  Stefana  i  Zygmunla  III.  przywilejami  ugrun- 
towawszy, Constit.  1503.  fol.  663.  tamże  najprzód  kollegium 


72  Radziwił. 


Soc.  Jesu  o«l  roku  1586.  do  roku  1588.  zupełnie  ufundował, 
<o  a|i|)rol)owała  Konstytucya  1589.  f.  529.  kościół  przy  nim 
pod  tytułem  Bożego  ciała  wspaniały ,  na  który  sam ,  i  z  zoną 
swoją,  i  z  bratem  Stanisławem,  fundamenta  kopał,  w  którym 
złożył  partykułę  drzewa  krzyża  świętego  w  złoto  I  perły  oj)ra- 
wną,  i  apparatem  go  drogim  ubogacił.  Tamże  w  roku  1593. 
klasztor  i  kościół  pod  tytułem  S.  Katarzyny  00.  Bernardy- 
nom wj-nióst.  Tamże  klasztor  Panieński ,  którego  żadnego  w 
całem  ksicztwie  Litewskim  nie^  było ,  pierwszy  założył  i  upo- 
sażył, Panny  zakonne  reguły  S.  Benedykta  z  Cłiełmna  w  roku 
1591.  sciągnąvyszy  do  Nieświeża,  przy  kościełe  pod  tytułem 
S.  Eufemji,  pańsko  wystawionym,  osaiłził,  w  3Iirze  na  cześd 
S.  Mikołaja  biskupa,  i  w  Świerznie  kościoły  farne  wymurował 
i  nałeżycie  nadał.  Tamże  za  miastem  na  wzgórku ,  kapłieę 
na  cześć  Ś.  Rafała  z  muru  wyprowadził,  a  potem  kościół  da- 
łeko  obszerniejszy  pod  tytułem  SS.  Aniołów  stróżów  i  S.  MI- 
ebala  arcłianloła,  przy  którym,  w  roku  1688.  Domus  terttae 
Probatiotiis  dła  naszych  ojców  założona.  jNadto  do  Bazyłlki 
naszej  S.  Kazimierza  w  AVIinIe,  dol)roczynnoścIą  swoją  siła 
dopomógł :  w  Krozacli  zaś  na  kołłeglum  nasze  gruntów  i  pla- 
ców pozwolił.  Komendę  dła  kawalerów  31ałtańsklcb  w  Stwoto- 
wicach  I  Pociejkacłi  fundow  al ,  zostawiwszy  Jus  Patronaltis 
przy  ordynatach  Nieświezkich.  Gdy  tak  na  Boga  łiojnie  for- 
tunę swoje  szafuje,  ten  mu  jeszcze  tu  na  świecie  nadgradzał 
na  siebie  wywnęlrzającą  się  szczodrol)liwośe ;  spuściwszy  albo- 
wiem wielką  laskę  Litewską,  wziął  krzesło  kasztelanjl  Tro- 
ckiej, z  tej  postąpił  na  województwo  Trockie,  uaostatek  lubo 
się  i  nadwerężonem  zdrowiem,  I  sytością  tak  wielu  honorów, 
wyłamywał ,  ba  i  wyzue  się  chciał  z  krzesła ,  województwo 
Wileńskie  żeby  przyjął,  prawie  był  przymuszony,  i  tak  pod 
bokiem  cztereełi  Kritlów  Polskich  senatorem  będąc ,  ojczyźnie 
mądrze  i  wiernie  służył:  osobliwie  Zygmuntowi  IIL  przy  któ- 
rym pod  domową  wojnę  nienadwerężenie  dostawał.  Wiele 
bardzo  zawaśnionych  między  sobą  serc,  do  zgody  i  zobopolnej 
miłości  nakłonił,  wiele  przytrudniejszych  Interesów  swoim 
obrotem  uspokoił.  Jego  staraniem  stanęła  Tahula  Geogra- 
phicu ,  na  której  opisanie  jest  księztwa  LltcAysklego  i  Zmu- 
dzkieg'0  tn  Atlantę  Novo  p.  \.  fol.  20.  kędy,  co  pisali  mniej 
prawdziwie,  nieświadomi  tycli  krajów  cudzoziemcy,  krótko  się 
refutujc,  był  albowiem  w  geogTafjI  i  medycynie  znacznej  umie- 
jętności, w  księgach  się  kochający,  w  językacłi  cudzoziemskich 
dobrze  biegły,  w  gospodarstwie  przemyślny,  ztąd  drogi  publi- 
czne we  wszystkich  dobrach  swoich  wielkim  nakładem  napra- 
wił, i  drzewami  osadził,  rzemieślników  różnych  z  cudzych  kra- 
jów  pnsprowadzał,  ratusze  w  miastach,  szpitale,  powystawiał; 


Radziwit.  75 


na  sieroty  panienki  posagi  naznaczył :  uboższych  studentów  i 
przyodziewat,  i  na  nauki  im  nakładał,  niewolników  wykupo- 
wał.  Co  rok  w  wielki  Czwartek  dwunastu  ubogim  nogi  umy- 
wał, całował,  a  potem  icli  uczęstowawszy,  sowitą  jałmużną 
ojjalij-wał :  nigdy  nie  siadał  do  stołu  inaczej,  tylko  zęby  mu  na 
pt)czątku  zaraz  podano  popiołu  ,  którym  on  pierwsze  kawałki, 
którvcii  miał  pozywać,  zwykł  był  posypowac.  Bractwo  miło- 
sierdzia w  Nieświeżu  fundoM  ał.  Pewny  sługa  jego,  w  ręku  ma- 
jąc dobra  jego  Pańskie ,  do  stu  tysięcy  blizko  Mikołaja  ukrzy- 
wdził ;  tym  bezsumiennvm  zbiorem  do  wielkiej  fortuny  I  u 
wszystkich  akceptacyi  przyszedł,  gdy  go  jednak  sumienie  coraz 
o  niesłuszne  nabycie  fortuny  strofowało ,  spowiada  się  przed 
kapłanem,  między  inszemi  I  tego  grzechu  5  przydaje  jednak,  ze 
niemogę  inaczej  uzurpowanej  bezprawnie  summy  wrócić,  tylko 
z  uszczerbkiem  i  sławy  i  honoru  i  stanu  mc"-© ,  do  którego 
przyszedłem  z  tejże  samej  summy:  niemam  Inszego  sposobu  z 
tej  toni  wybrnąć ,  tylko  jedynie  jeżeli  respekt  książęcy  fawory- 
zować mi  będzie.  Spowiednik  chcąc  proszony  ratować  czło- 
wieka, Idzie  do  ksiązęcia,  osoby  nIewA"mieniając ,  co  się  stało 
powiada :  Mikołaj  rellektowawszy  się :  z  chęcią  prawi  daruję 
mu,  a  jak  zwyczaj  miał  żartować,  mówi:  Nie  wiedziałem  żem 
był  lak  wielkim  Panem,  że  choćby  mię  kto  ukrzj-wdzit,  w  tak 
wielu  tysięcy,  przecież  mogłem  utrzymać  z  reszty,  honor  i 
mój,  i  domu  mego.  Naostatek  pełen  lat  I  zasług,  po  peregry- 
nacyl  życia  tego  67.  odpoczął  w  Panu,  w  roku  1616.  kazał 
się  w  Nieświeżu  w  naszym  kościele ,  ostatnią  yyolą  swoją ,  po- 
chować, w  stroju  pielgrzymskim,  którego  niegdy  w  podróży 
do  ziemi  świętej  zażywał :  a  pod  statuą  swoją ,  przy  nogach 
ukrzyżowanego  Chrystusa,  przypisać  owe  pisma  słowa,  Ad- 
renu  ego  sum  et  peregrinus  apud  te,  sicut  omnes  Putris  met. 
Ciało  jego  do  tycli  czas  nieskażone  pokazują ,  krom  jednak 
głt)wy.  Skolligował  się  był  z  Elżbietą  Eufemią,  Jędrzeja  ksią- 
zęcia AViśniowIeckiego  wojewody  AYolyńskiego  córką ,  z  tej 
córkę  Elżbietę,  najprzód  zaślubił  Tęczyńskiemu,  po  nim  Krzy- 
sztofowi Kiszcze  wojewodzie  Witebskiemu ,  i  synów  pląclu 
zrodził,  Jana,  Wojciecha,  Zygmunta,  Krzysztofa  i  Alcxandra. 
Jan  Jerzy,  książę  na  Nieświeżu,  kasztelan  Trocki,  z  tym 
tytułem  w  roku  1613.  komissarzem  zapisany  do  ukojenia  zwią- 
zkowych IV  Konstytucyach  fol.  5.  (że  o  dwóch  imionach, 
zląd  błąd  urósł,  że  go  jedni  autorowie  tylko  Janem,  drudzy 
tylko  Jeizym  pisali)  marszałek  trybunału  Litewskiego  w  roku 
1616.  syn  Mikołaja  Sierotki,  wojewody  Wileńskiego  najstar- 
szy, przeniósł  się  na  inszy  świat  w  roku  1626.  w  łym  szczę- 
śliwy ,  że  pi"7.y  zgonie  życia  swego ,  rozwiozłe  ukrócił  nałogi : 
przybrał    liył    sobie    w    małżeńską    ligę    Eleonorę   księżniczkę 


74  Kadziwił. 


Ostrogską,  według-  Geneal.  Radzitu.  Medkig-  liojul.  in  MS. 
Jazłowicckij ;  oboje  to  prawda:  ho  ta  Eleonora,  Janusza  ksią- 
z<^'cia  Ostrogskiego ,  kasztelana  Krakowskiego  córka,  najorzód 
żyła  z  Hieronimem  Jazłowieckim ,  wojewodą  Podolskim,  a  po 
jego  zejściu,  z  tym  Janem;  był  to  Pan  szczodry,  i  elileba  ni- 
komu nie  załujijcy.  Krzysztof  Mikołaj,  drugi  syn  Mikołaja  Sie- 
rotki ,  ucząc  się  w  szkołacli  Bonońskieb  ,  w  roku  życia  swego 
16.  w  Pańskim  1607.  z  świata  zebrany,  ale  w  Nieświeżu  od 
ojca  pogrzebiony.  Tym  dwiema  liraci ,  i  trzeciemu  Wojcie- 
cbowi,  g;dy  się  uczyli  w  Auszpurgu,  Matth.  Raderus  przy- 
pisał l^iridarium  Sanctoi-um,  kędy  w  prefacyi  ojca  ich  i 
matkę  sławi. 

Wojciech  Władysław,  książę  na  Nieświeżu,  trzeci  syn 
Mikołaja  Sierotki,  wojewody  Wileńskiego,  najprzód  kasztelan 
Trocki ,  a  potem  Wileński ,  starosta  Sereszowski :  rycerskich 
dzieł  początki  zakładał  pod  Janem  Karolem  Chodkiewiczem, 
pamiętnym  wojownikiem,  pułki  liczne  na  nieprzyjaciół  ojczy- 
zny ,  kosztownym  nakładem  do  obozu  sprowadzając ;  w  Szwe- 
dzkich tedy  pod  Parnawą  i  Dynamnndą,  i  Moskiewskich  kam- 
paniach ,  piękną  męztwa  swego  i  wojennej  umiejętności  sławę, 
o  sobie  wznieciwszy,  zasłużył  na  to,  że  już  miał  ofiarowaną 
sobie  od  W^ładysława  IV.  Króla  Polskiego  buławę  polną  Li- 
tewską, z  tej  się  jednak  wymówił  funkcyi ,  widząc  stargane 
obozowemi  niewczasami  zdrowie,  ale  się  wszystek  udał  na 
przygotowanie  się  do  dobriy'  śmierci  przez  pobożne  uczynki, 
w  których  życie  zamknął  w  roku  1636.  w  Nieświeżu  pogrze- 
biony.^ ic^o  sumptem  stanął  ołtarz  wielki  w  kościele  Nieświe- 
zkim  SS.  Aniołów  stróżów.  Alandus  in  Histor.  Mirac.  Eccle- 
siae  SS.  Angel.  Skontraktował  był  dożywotnie,  najprzód  z 
Anną  Sapieżanką ,  Leona  wojewody  Wileńskiego  i  hetmana 
w.  Litew.  córką,  a  gdy  mu  ta  umarła  w  roku  1627.  z  Anną 
Zienowiczowną  z  Bratoszyna,  kasztelanką  Połocką,  dzieci  je- 
dnak jego  wszystkie  bardzo  młodo  w  grób  weszły.  Jest  iv  druku 
na  jego  pogrzebie  panegiryk  od  ks.  Rywockicgo  Soc  Jesu 
napisany  w  roku  1636. 

Zygmunt  Karol,  książę  na  Nieświeżu,  czwarty  syn  Miko- 
łaja Sierotki  wojewody  Wileńskiego,  najprzód  krajczy,  potem 
podczaszy  Litewski ,  umarł  wojewodą  Nowogrodzkim  w  roku 
1642.  w  lat  50.  w  Assyżu  w  kościele  S.  Franciszka  pocho- 
wany, kędy  mu  nagrobek  wystawił  brat  stryjeczny ,  Albrycht 
Stanisław  kanclerz  Litewski.  Starował,  in  Monum.  Był  oraz 
starostą  Słonimskim,  Upitskim  i  Szawelskim,  kawalerem  Mal- 
tańskim ,  komendorem  Poznańskim ,  Stwolowickim  i  Pociej- 
skini,  komissarzem  generalnym  mistrza  Maltańskiego,  kiedy 
imieniem   jego  ,    Wojciecha   Srzedzińskiego   przypuszczał   do 


Railziwił.  7o 


profcssyi  zwyczajnej  tejże  kawaleryi.  Birkowski  kazanie :  Ka- 
waler Maltański.  Wshiwit  się  był  wielce  męzlwem  swojcm, 
najprzód  albowiem  wojował  z  Turkami  na  morzu,  potem  za 
Ferdynandem  Cesarzem  przeciwko  rebellizantom  w  Niemczecb, 
hetmanir-je  tam  Polskiemu  wojsku ,  na  sukkurs  temu  monarsze 
zesłanemu :  w  Polszczę  zaś,  już  przeciwko  Moskwie ,  osobliwie 
pod  Smoleńskiem,  i  pod  Skowronkową  górą,  juz  pod  Choci- 
mem  przeciwko  Turkom  ,  i  Osmanowi  Carowi  Tureckiemu, 
już  w  Prusiech  j)rzeciwko  Szwedom ,  wszędzie  z  pięknem  od- 
ważnego serca  zaleceniem.  W  Stwołowicach  domek  Loretań- 
ski  na  cześć  3Iatki  Boskiej  wystawił,  umyślnie  na  to  architekta 
z  ^Vłoch  sprowadziwszy,  który  ubogacił  od  pereł  i  srebra 
sprzętem  kościelnym,  a  na  kapłanów,  przy  tymże  domku  re- 
zydujących, wieś  Berezowiec,  za  pięćdziesiąt  tysięcy  kupioną, 
dał  darował :  tamże  cztery  cerkwie  wystawił.  Pi^zetoc.  Tubae 
Radiinl.  Jul.  Bell.  hiśłor.  lib.  3.  ful.  145.  między  inszemi 
książętami  katolickiemi ,  kiórzy  w  roku  1619.  nową  kawaicryą 
Sanctae  militiae  nazwaną,  na  obronę  wiary  katolickiej  zakła- 
dali,  jako  pierwsi  jej  aulorowie,  liczy  też  książęcia  Radziwiła: 
takbym  rozumiał,  że  o  tym  Zygmuncie  mowa,  osobliwie,  gdy, 
jako  się  już  wyżej  mówiło ,  za  Ferdynanda  Cesarza  stroną, 
piersi  swoich  nadstawiał. 

Alexandcr  Ludwik,  książę  na  Nieświeżu,  syn  piąty  i  naj- 
młodszy Mikołaja  Sierotki ,  wojewody  Wileńskiego  :  najprzód 
wojewoda  Brzeski  Litewski ,  polem  według  Kojałow.  in  MS. 
Witebski,  spuściwszy  to  krzesło,  wziął  laskę  nadworną  Litew- 
ską w  roku  1636.  dalej  większą,  z  tej  znowu  przesiadł  się  na 
krzesło  województwa  Połockiego  ,  czego  dochodzę  z  Mowy 
JVłudijsława  Reja  wojewody  Lubelskiego ,  który  imieniem 
królewskiem  oddając  w  roku  1662.  w  małżeństwo,  córkę  jego 
Cecylią ,  marszałkowi  na  ten  czas  nadwornemu  koronnemu, 
Mikołajowi  Sieniawskiemu ,  a  ])otem  wojewodzie  W^ołyńskie- 
mu  i  hetmanowi  polnemu  koronnemu,  zowią  ją  wojewodzanką 
Połocką ;  tej  zmarłej  w  roku  1682.  dobroczynność  na  matkę 
Bolesną,  w  Jarosławiu  cudami  wsławioną,  wspomina  historya 
tego  miejsca ,  dokąd  bardzo  bogaty  apj»arat  oddała.  Trzy  razy 
zaś  ponawiał  śluby  małżeńskie  ten  Ale.\ander,  pierwszy  raz  z 
Teklą  Wołowiczowną  st^irościanką  Zmudzką,  z  Gosławskiej 
urodzoną ,  drugi  raz  z  Tyszkiewiczowną ,  była  to  Katarzyna 
Eugenia,  córka  Janusza  wojewody  Wileńskiego,  wdowa  po 
Januszu  książęciuWiśniowieckim,  koniuszym  koronnym,  trzeci 
raz  z  Lukrecyą  księżną  de  Strozen ,  która  po  jego  śmierci  po- 
szła za  Kopcia  kasztelana  Trockiego,  z  tej  Alexandra,  córka 
'była  Cecylia  wzwyż  wspomniona  :  druga  zaś  Anna  Eufemia, 
zaślubiona  Stanisławowi  Donhollowi   staroście  Wieluńskiemu, 


76  Radziwit. 


i  Radomskiemu,  która  w  Kruszynie  kurs  o  Najśw.  Matce  fun- 
dowała, a  w  Cz«^'stocliovvie ,  za  dusze  męża  swego,  pewne  le- 
gaeye  poczyniła,  przeszła  na  wieczność  w  roku  1663.  Trzecia 
Joanna,  primo  voto  Jakói)owi  Weilierowi  wojewodzie  Pomor- 
skiemu ,  2do  voto ,  Bogusł.awowi  Leszczyńskiemu  podkancle- 
rzemu  koronnemu,  i  generałowi  Wielkopolskiemu,  zaręczona: 
synowie  zaś  dwaj ,  krom  młodo  zmarłych ,  Michał  i  Dominik. 
Był  ten  Ałexander  oraz  starostćj  Upitskim ,  Jurhorskim,  admi- 
nistratorem Szawelskim ,  komissarzem  do  traktatów  o  pokój  z 
Szwedami,  Constit.  1623.  Jol.  3.  a  w  roku  1632.  imieniem 
Władysława  Królewicza,  na  sejmie  electioius ,  u  stanów  Rze- 
czypospolitej prosił  o  królewską  koronę ,  i  w  pewne  kondycye 
umówił,  Porządek  Elekcyi  fol.  10.  dn^ swoje  skończył  w  r. 
1654.  w  Bononji,  zkąd  sprowadzone  śmiertelne  zwłoki,  syn 
Michał,  pompatyczną  pogrzebową  apparencyą,  wniósł  do  grobu 
w  Nieświezkim  kościele. 

Dominik  Mikołaj  ,  ksiąze  na  Ołyce  i  Nieświeżu  ,  syn  Ale- 
xandra  wojewody  Połockiego  z  księżny  de  Strozen  ,  najprzód 
podkanclerzy  1685.  a  potem  kanclerz  wielki  Litewski,  starosta 
Radomski,  Piński,  Gniewski,  Tucholski,  z  tenii  tytułami  pod- 
pisał konfederacyą  generalną  Warszawską  w  roku  1696.  Mar- 
szałkował  w  trybunale  Litewskim  w  roku  1685.  przeszedł  na 
życie  nieśmiertelne  1697.  Pierwszym  związkiem  ślubował  An- 
nie Polubińskicj  ,  marszałkownie  Litewskiej ;  ta  zeszła  w  roku 
1690.  drugim,  Krystynie  Annie  Lubomirskiej  ,  marszałkownie 
wielkiej  koronnej  i  hetmanownie  polnej ,  owdowiałej  po  Fran- 
ciszku Sapieha  koniuszym  Litewskim  :  zostawił  po  sobie  kilka 
córek,  jedna  z  nich  Lukrecya,  dożywotnie  złączona  z  Grudziń- 
skim starostą  Golubskini,  2</o  z  Donhoffem  podczaszym  Litew- 
skim ;  druga  Zofia,  konsekrowała  życie  swoje  na  wieczną  służbę 
boską ,  przez  śluby  zakonne ,  w  klasztorze  Panien  a  f^isila- 
tione  B.  M.  J^irginis  ,•  trzecia  Adelaida  Cecylia ,  zaślul)iona 
Wojciechowi  Dąnibskicmu ,  marszałkowi  nadwornemu  koron- 
nemu ;  czwarta  Maryanna ,  w  niedorosłym  wieku  świat  poże- 
gnała, i  z  bratem  swoim  Fełixeni ,  synowie  zaś  trzej:  Jan,  Mi- 
kołaj ,  i  Michał. 

Jan,  ksiąze  na  Olyce  i  Nieświeżu,  syn  Dominika  kanclerza, 
wojewoda  Nowogrodzki,  a  przedtem  krajczy  Litewski,  starosta 
Lidzki,  podpisał  konfederacyą  generalną  Warszawską  wraz  z 
inszemi  w  roku  1696.  posłując  na  konwokacyą ;  w  roku  także 
następującym,  komissarzem  zapisany,  do  nakłonienia  wojska 
Litewskiego  na  stronę  Augusta  IL  Króla  Polskiego,  Consttl. 
Jol.  15.  złączył  się  był  dożywotnie  z  Dorotą  Przebendowską, 
podskarbianką  wielką  koronną ,  i  generałowną  Wielkopolski' 
syn    z    niej    spłodzony  ,    Marcin    Dominik    krajczy    Litewski, 


Radziwił.  77 


najprzód    zył    z    Bełchacką    kasztelanów.'}    Biecką  ,•  po    niej    z 
Trenibicką. 

Syo  Marcina  krajczego  Litewskiego  z  Bc/chac/e/ej ,  (Józef)  byl 
pisarzem  Litewskim ,  zaślubił  sobie  Miączyńskp  kasztelankę  Pod- 
laską ,  później  wziął  krzesło  województwa  3Iiriskiego  na  którem 
umarł  r.  1783.  —  Siostra  jego  wydana  za  Józefa  3Iassalskiego 
podskarbiego  Litewskiego. — Krasicki.  (O  potomstwie  3Iarcina 
z   Ti'einbicliiej  stoi  niżej.) 

Michał,  ksiąze  na  Ołyce  i  Nieświeżu,  krajczy  Litewski, 
syn  drugi  Dominika  kanclerza,  zona  jego  ksi(;żniczkaMaryanna 
Siesicka ,  wojewodzanka  3Iścisławska ,  z  której  svn  Leo  ksijjźc 
Kadziwił,  i  córka  Izabella,  za  Tadeuszem  Ogińskim  pisarzem 
Litewskim. 

Mikołaj  Faustyn ,  ksic-jze  na  Ołyce  i  Nieświeżu ,  trzeci  syn 
Dominika  kanclerza,  najprzód  miecznik  Litewski,  a  potem  wo- 
je«oda  Nowotfrodzki ,  które  krzesło  wzi.-jł  w  roku  1728.  po 
bracie  swoim  Janie  zmarłym,  skollig^ował  si«^'  z  Barbarą  Fran- 
ciszką Zawiszanką ,  wojewodzanka  3Iińską ,  z  której  synowie 
czterej  :  pierwszy  I  dairyk  koniuszy  Litewski ,  starosta  Miński, 
pojął  Zofią  Rejownę,  podstolankę  Chełmską,  pozostałą  wdowę 
po  Janie  Peplowskim  kasztelanie  AYołyńskim ,  Pan  i  w  ksią- 
żkach i  w  mądrych  się  ludziach  kochający ;  posłował  sześć 
razy  na  sejmy  walne :  drugi  Wojciech  starosta  Rzeczyeki : 
trzeci  Krzysztof:  czwarty  Stanisław:  córka  zaś  tego  Mikołaja 
wojewody  Nowogrodzkiego  Teresa ,  wydana  za  Józefa  Sci- 
piona,  marszałka  nadwornego  Litewskiego,  i  starostę  Lidzkie- 
sfo.    Druffa  u  Panien  Wizytek  w  Wilnie. 

u  dal  ryk  najstarszy  syn  Mikołaja  wojew.  Nowogrodzkiego  koniu- 
szy Litewski  z  Rejoiuną  był  bezdzietny ,  później  pojął  Kamie- 
niecką i  z  tej  miał  syna.  —  Umarł  r.  1769.  —  Stanisław, 
brat  Udalryka,  podkomorzy  Litewski,  z  Poc/ę/o?<'«^  wojewodzanki 
Trockiej  zostawił  potomstwo.  —  Krzysztof,  drugi  brat  Udal- 
ryka, wojewoda  Nowogrodzki  (?)  z  Sapiezanką  wojewodzanka 
Mścisławską  żył  bezpotomnie;  umarł  r.  1757.  —  Wojciech, 
trzeci  brat  Udalryka  ,  starosta  Rzeczyeki  z  Chalecką  miał  po- 
tomstwo. —  Córka  jego  N.  wydana  za  Pocieja,  strażnika  Litew- 
skiego, po  którego  śmierci  ponowiła  śluby  z  Granowskim  starostą 
Tarnogrodzkim.  —  Krasicki. 

Michał  Kazimierz,  ksiąze  na  Ołyce  i  Nieświeżu,  syn  star- 
szy Ałe.\andra  wojewody  Potockiego,  już  krajczy  Litewski,  juz 
podczaszy,  już  kasztelan  ^Yileński,  juz  wojewoda,  juz  nako- 
niec  podkanclerzy  Litewski,  i  hetman  polny  Litewski,  starosta 
Przemyslki ,  Lidzki ,  Upitski,  Rabsztyński ,  Człuchowski ,  Ni- 
ziński,  Ostrzewski,  Krzyczewski,  Gulbiński,  Kamieniecki,  Ho- 
melski, Propojski,  marszałek  izby  poselskiej  w  roku  1661. 
Constit.  fol.  78.  kędy  jego  przemyślnym  zabiegiem,  obrady 
publiczne  do  pożądanego  skutku  przyprowadzone.    Marszałek 


78  Radziwił. 


w  trybunale  Litewskim  po  dwakro<5,  osobliwie  w  roku  1664. 
Fundator  00.  Reformatów  w  Biały  w  roku  1671.  pod  tytu- 
łem 3Iaryi  Anielskiej,  i  z  zoną  swojjj  Katarzyną  Sobieską,  ka- 
sztelanką Krakowską,  siostrą  rodzoną  Jana  III.  Króla  Polskie- 
go, także  opactwa  Clarimontis  Benedyktynów  Kassyńskieb. 
Komissarz  do  traktatów  o  pokój  z  Moskwą  1662.  Constilut. 
fol.  1.  i  do  rozerwania  związku  wojska  Litewskiego  1667.  r. 
Constit.  fol.  3.  gdzie  związane  na  zgubę  ojezyzny  ręce  rozer- 
wał szczęśliwie.  Ablegat  wielki  tak  do  Cesarza  Leopolda,  kędy 
z  taką  paradą  do  Wiednia  wjeżdżał,  ze  patrzących  na  nic 
Niemców  oczy  raziła,  widziałem  ja  ją  na  blasze  sztycbowaną, 
jako  i  do  Innocentego,  tem  imieniem  XI.  Papieża,  z  oddaniem 
posłuszeństwa  stolicy  apostolskiej  od  Jana  III.  Króla  Polskiego 
w  roku  1681.  wprawdziee  zakurzone  w  Niemczech  powietrze, 
które  mu  wielu  z  dworu  jego  o  śmierć  przyprawiło ,  drogę  ta- 
mowało ,  przecież  go  ani  to  niebezpieczeństwo ,  ani  tysiąc  in- 
nych trudności,  z  przedsięwziętej  do  Rzymu  imprezy  nie  zbiło ; 
po  odprawionych  kwarantanach  przewloktycb ,  w  Karynlyi  i 
w  Wenecyi ,  legacyą  swoje  w  Rzymie,  z  przedziwnym  wszy- 
stkich  plauzem ,  pompatycznie  zakończył ,  z  niemniejszą  imie- 
nia swego  stymą :  Beatyfikaeyą  B.  Janowi  Kantemu ,  mszą 
także  o  nim  ,  i  pacierze  kapłańskie  A\yjednał ;  atoli  powracając 
z  swojej  funkcyi  do  ojczyzny,  w  Bononji  fatalnej  ojcu  jego, 
i  stryjowi ,  i  on  ostatni  dzień  życia  sweg"o  znalazł,  spłodziwszy, 
krom  inszych  w  dzieciństwie  zmarłych,  trzech  synów:  Miko- 
łaja Franciszka ,  starostę  Kamienieckiego ,  ten  jeszcze  za  ży- 
wota ojca  swego  zniknął  w  roku  1671.  Jerzego  i  Karola  Sta- 
uishiwa.  Do  polem  w  naukach  ,  którego  ten  Michał  nabył  już 
w  Polskich  szkołach,  już  w  cudzoziemskich,  przydał  z  usta- 
wicznego historyków  różnycli  czytania,  wielką  biegłość  w  ma- 
tematyce ,  geografji ,  alcbemji  niepospolitą  umiejętność,  W 
dziełach  zaś  wojennych  pierwiastki  zakładał  pod  Januszem  Ra- 
dziwiłeni  hetmanem  Litewskim ,  z  którym  Krzyczewskiego, 
i  z  nim  Moskwę  poraził :  pod  MohiloMcm  potem  z  swemi  lu- 
dźmi przeciwko  temuż  nieprzyjacielowi  odważnie  stawał :  w 
Nieświeżu  mocne  prezydium  i  armatę  wojenną  zamknąwszy, 
Chowańskiego ,  Żmijowa  i  Szczerby ,  3IoskiewskIch  wodzów 
impety,  szczęśliwie  utrzymał,  lubo  nie  bez  zniszczenia  pobliż- 
szych  dóbr  swoich:  o  czem  świadkiem  jest  Konstytucija  1661. 
fol.  4.  i  druga  1662.  fol.  11.  pod  Brześciem  potem  z  Honi- 
sowem ,  pod  Basią  I  Czcreją  z  Dołhorukim  mężnie  się  ścinał. 
Szwedów  pod  Wai'szawą ,  Brześciem  ,  Prostkami ,  Nowodwo- 
rem ,  Pułtuskiem ,  zwycięzką  szablą  dobrze  przytępił.  Pod  Fi- 
lipowem gdy  w  bataljl  naciera,  konia  pod  nim  zabito:  pod 
Narwą  całemu   wojsku  Litewskiemu  reglmentował.   Pod  Cho- 


Radziwit.  79 


ciinem  swoją  natarczywością  siła  do  zwycicztwa  dopomógł,  w 
tej  oltazyi  szahlą  w  głowę  cięty,  swego  adwersarza  Baszę  Tu- 
i-ecliiego  z  pistoletu  zabił.  Jana  Kazimierza  Króla  w  Biały  ma- 
jąc u  siel)ie,  i  z  całym  senatem  Polsliim,  gościem,  pańslio  su- 
stentował.  Bosliiego  honoru  nie  mniej  w  swoicli  wszystkich 
|)rzestrzegał :  dozór  pilny  zleciwszy  niektórym,  jeżeliby  kto 
mszy  świętej  nieslucliał  w  dzień  święty,  żeby  go^  surowic  ka- 
rano. W  dobrach  swoich  j)ilno  zakazał,  żeby  Żydom  żaden 
Chrześcijanin  nie  służył.  ^V  Gdańsku,  gdy  na  kościół  nasz, 
pierwszy  kamień  zakładano,  w  roku  1676.  on  go  z  Janem 
Ignacym  Bąkowskim  wojewodą  Pomorskim  ,  niósł  na  funda- 
menta ,  z  podziwieniem  i  zbudowaniem  patrzących  na  to  aka- 
tolików. 


Jerzy  książę  na  Ołyce  i  Nieświeżu,  podczaszy  Litewski, 
syn  Michała  Kazimierza  podkanclerzego  i  hetmana  polnego  Li- 
tewskiego,  ten  gdy  już  województwo  Trockie  czekało  go,  i 
cisnęło  się  w  dom  jego,  uprzedził  niespodzianą  śmiercią  ubie- 
gające się  do  siebie  honory,  w  roku  1689.  z  księżniczką  An- 
liaidzką,  dożywotnie  j)oprzysiąglszy  kontrakty,  potomstwa  nie 
zostawił:  była  to  Marya  Eleonora,  córka  Jana  Jerzego  książę- 
cia  de  Anhalt-Dessau. 

Karol  Stanisław,  książę  na  Ołyce  i  Nieświeżu,  syn  młod- 
szy Michała  Kazimierza  podkanclerzego  i  hetmana  polnego  Li- 
tewskiego z  Sobieskiej,  stolnik,  koniuszy  Litewski,  a  potem 
podkanclerzy ,  nakoniec  kanclerz  Litewski,  Przemysłki,  Bra- 
cławski,  Człuehowski,  Kamieniecki,  Krzeczowski,  Ostrzewski, 
Niziński  starosta.  Pan  samą  prawie  szczerością  tchnący,  spra- 
wiedliwość kocliający,  wielkiej  ludzkości;  marszałkował  w  try- 
bunale Litewskim  w  roku  1701.  i  w  trybunale  skarbowym  w 
roku  1703.  Constit.  f.  29.  Fundował  w  Nieświeżu  00.  Be- 
nedyktynów, pod  tytułem  S.  Krzyża,  a  w  Biały  00.  Bazylia- 
nów, co  approbowała  Konstytucija  1690.  fol.  14.  Znaczne 
jego  w  Rzeczypospolitej  merita ,  zapisała  druga  konstytucya 
sejmu  Lubelskiego,  w  roku  1703.  fol.  32.  Termin  życia  jego 
przypadł  na  rok  1711.  z  Anny  księżny  Sanguszkowny,  sio- 
stry rodzonej  marszałka  wielkiego  Litewskiego ,  zrodził  cztery 
córki:  Katarzynę,  z  Janem  Branickim  chorążym  koronnym, 
hetmanem  polnym  koronnym:  Konstancyą,  z  Janem  Sapiehą 
kanclerzem  wielkim  Litewskim:  Teklę,  najprzód  z  Jakóbem 
Flemingiem,  generałem  feitmarszałkiem  Saskim,  i  koniuszym 
Litewskim ,  %do  voto  z  Michałem  książęciem  Wiśniowie- 
ckim ,  wojewodą  Wileńskim  i  hetmanem  wielkim  Litewskim : 
Karolinę,  Imo  z  Karolem  Sapiehą,  generałem  artylleryi  Li- 
tewskiej ,  2do ,  z  Alexandrcm  Jabłonowskim  starostą  Buskim, 


»0  Radziwil. 


złączone,    i   synów   trzecli  :   Mikołaju,   3Iicliała,  i  Hieronima. 
Z  tycli : 

31icliał  Kazimierz,  lisiąze  na  Ołyce  i  Nieświeżu,  łconiuszy 
Litewski,  i  marszałek  łrył)unałii  Lilewskiejj^o  w  roku  1728. 
(lałej  marszałek  nadworny  Litewski  1734.  komissarz  do  Kur- 
landyi  joer  Consfit.  1726.  naznaczony,  potem  kasztelan  Tro- 
cki ,  które  krzesło  wziął  po  Janie  Sapiełia  ,  jak  mu  pieczęć 
wiełką  Litewską  dano ,  i  hetman  połny  Litewski ,  temi  czasy 
gdy  to  piszę,  po  Józefie  Oj^ińskim ,  zmarłym  1737.  wojewoda 
Trocki,  starosta  Człucłiowski  i  Kamieniecki.  Pojął  księżniczkę 
Wiśniowieeką,  Franciszkę  Urszulę,  kasztelankę  Krakowską, 
i  z  niej  ma  potomstwo,  córki  dwie,  Teofilę  i  Katarzynę,  tyleż 
synów,  Janusza  i  Karola  , ^  ordynatów  Nieświezkiego  ,  i  Oły- 
ckiego ,  kawalerów  orderu  S.  Huberta,  kreowanycli  1739.  od 
Karola  Fili[>a  elektora  palalini  Rlieni.  3IikoIaj  ,  bral  3Iicłiala 
starszy,  podczaszy  Litewski,  we  dwudzieslu  i  dwóch  leeiech 
od  śmierci  zabrany.  Hieronim ,  najmłodszy  ich  bral ,  podcza- 
szy Litewski  teml  czasy,  starosta  Przemyski,  Egues  S.  Hu- 
hej-ti. 

W  końcu  tu  wspomniany  Hieronim  ks.  Rtidziwil  najmłodszy  brat 
Mikołaja  i  Michała,  chor.-jźy  wielki  Litewski,  Przemyski, 
Krzeczowski  starosta ,  umarł  bezdzietny  roku  1760.  Trzy  razy 
ponawiał  małżeńskie  śłuby :  pierwszy  raz  z  Teresą  Sapifzanką 
podskarbianką  nadworną  Litewską ,  —  drugi  raz  z  Magdaleną 
Czapską  wojewodzanką  Pomorską ,  —  trzeci  raz  z  Miqcsi/iisk<! 
wojewodzanką  Czerniechowską:  ta  po  jego  śmierci  ponowiła  śluby 
małżeńskie  z  księciem  Woronieckim.  — 

Linia  od  ks.  Michała  wojewody  ff^ileńsldego ,  hetmana 
polnego  Litewskiego. 

Michał  Kazimierz  książę  na  Ołyce  i  Nieświeżu,  koniuszy  Li 
tewski  i  marszałek  tryb.  Litew.  później  wojewoda  Wileński  i 
hetman  polny  Litewski ,  byt  jednym  z  najgorliwszych  przyjaciół 
partyi  Saskiej  w  Polszczę  i  najzaciętszych  przeciwników  Stani- 
sława Leszczyńskiego.  August  III.  Król  pamiętny  jego  ku  sobie 
przychylności  udarował  go  znacznemi  włościami.  Umarł  w  Wilnie 
r.  1763.  ■ —  Dwa  razy  ponawiał  związki  małżeńskie  Vo  z  księ- 
żniczką Franciszką  Urszulą  Wiśniotciecką  kasztelanką  Krakowską 
(jak  wyżej),  z  tej  potomstwo: 

I.  jerzy  umarł  bezżenny. 

II.  Karol  wojewoda  Wileński:  po  śmierci  ojca  ogromną  posiadł 
fortunę,  tak,  że  roczne  jego  dochody  do  1,300,000  talarów  wy- 
nosiły. Posiadał  kilka  obronnych  zamków  i  do  6000  własnego 
żołnierza.  W^ychowany  w  kraju  w  nieograniczonej  wolności,  przy 
szlachetnych  i  wzniosłych  uczuciach,  pałał  dziką  walecznością. 
W  r.  1762.  August  III.  ażeby  tem  silniej  zabezpieczyć  sic  prze- 
ciw partyi  książąt  Czartoryskich,  mianował  ks.  Karola  hetma- 
nem wielkim  Litewskim.  Później  zachowując  ciągle  przychylność 
swoją  dla  domu  Saskiego  był  najzaciętszym  przeciwnikiem  Króla 


Radziwił.  81 


Stanisława  Augusta  Poniatowskiego  —  niemógt  jednakże  elckcyi 
jego  przeszkodzić;  lecz  i  po  wstąpieniu  na  tron  Stanisława  Au- 
gusta r.  17(54.  nicprzestał  być  jego  niebezpiecznym  nieprzyjacie- 
lem i  utworzył  przeciw  niemu  kontederacyą  w  Radomiu.  Wywo- 
łany z  kraju  i  dóbr  swych  pozbawiony,  puścił  si^;  z  200  konnych, 
którzy  mu  pozostali ,  przez  Dniestr  i  uszedł  na  ziemię  turecką. 
Przez  sejm  r.  17(54.  złożony  z  województwa  i  krzesło  to  oddane 
ks.  Michałowi  Ogińskiemu.  —  lis.  Karol  pozbawiony  swych 
dóbr  i  dostojeństw  żył  później  wSaxonji  w  Dreźnie:  niedługo  jednak 
w  tej  nieczynności  zostawał ,  i  wkrótce  stanął  na  czele  nowej  kon- 
federacyi  (Barska)  pod  obcą  prolekcyą  zawiązanej.  W  tryumfie 
na  czele  2000  szlachty  wszedł  do  Wiluii  i  został  przez  sejm  roku 
1768.  napowrót  do  wszystkich  godności  i  dóbr  przywrócony.  — 
Gdy  i  Król  przystąpił  do  tejże  konfederacyi  i  nczynil  ją  konfede- 
racyą  generalną,  wszedł  Karol  ks.  Radź.;  z  Rossyanami  do 
Warszawy.  Wkrótce  jednak  poznał,  że  jak  Król,  tak  i  on  sam 
byli  tylko  sprężynami  silniejszej  władzy  i  że  wszystkie  jego  czyn- 
ności bacznie  były  strzeżone.  Gdy  przeto  widział  się  być  wstanie 
omylenia  baczności  na  siebie,  uszedł  do  Litwy,  gdzie  niedługo 
potem  napadnięty  został  w  zamku  swym  Niekwicrz  i  stronnicy 
jego  rozproszeni.  Potem  wypadku  zatrzymał  tylko  000  sobie  wier- 
nych ,  których  postanowił  użyć  na  dobro  ojczyzny ;  lecz  gdy  i 
temu  zamiarowi  okoliczności  owoczesne  stały  na  przeszkodzie, 
powierzył  tych  walecznych  tworzącemu  na  korzyść  partyi  Sa- 
skiej konlederacyą  ,  a  sam  z  resztą  swych  skarbów  schronił 
się  d6  Austryi.  Tam  znalazłszy  księżnę  TarakanolT,  uchwycił 
sposobność  szkodzenia  Kossyi ;  lecz  poczyntijący  brak  dostate- 
cznych do  tego  funduszów,  zmusił  go  do  zaniechania  tego  zamiaru. 
Zniechęcony  ciągłemi  niepomyślnościami  powrócił  do  Litwy,  gdzie 
był  powszechnie /ł/'ó/eOT  Litwy  zwanym,  i  tamże  daleki  od  życia 
publicznego  zakończył  życie  r.  1790.  ■ —  Pomimo  ciągłych  .niepo- 
wodzeń zostawił  znaczny  majątek.  —  Dwa  razy  ponawiał  śluby 
małżeńskie  \mo  z  Maryą  ks.  Lubomirską  starościanką  Bolemow- 
ską.  tdo  z  Rzewuską  córką  Wacława  hetmana  wiel.  koronnego, 
lecz  z  obydwoma  niezostawił  potomstwa.  — • 

III.  Córka  ks.  Teofila  wydana  za  Ignacego  Morawskiego  generała 
leitnanta  wojsk  Litewskich ,    kawalera    orderu  Orla  białego.  —   . 

IV.  Córka  ks.  Katarzyna  za  Stanisławem  Rzewuskim  chorążym 
Litewskim. 

Powtórnie  ożenił  się  ks.  Michał  hetman  polny  Litewski  z  Mi/cielską 
kasztelanką  Poznańską  wdową  po  Leonie  (?)  Radzi wile  kraj- 
czycu  Litewskim  i  z  tą  miał  potomstwo : 

V.  Córka  ks.  Waronika  za  Franciszkiem  Stanisławem  Czapskim 
wojewodą  Chełmińskim. 

VI.  Córka  N.  za  Grabowskim. 

VII.  Córka  N.  za  Morykonim. 

VIII.  Córka  N.  za  Stanisławem  Brzostowskim  wojewodą  Inflantskim. 

IX.  Syn  Hieronim  ks.  Radziwił  podkomorzy  w.  Litewski  kawaler 
orderów  Orła  białego  i  Sgo  Huberta  Bawarskiego.  Ten  wstąpił 
w  związek  małżeński  z  Zofią  księżniczka  de  Tour  et  Taxis  — 
i  z  tą  jedyny  syn  jego 

Dominik  ks.  Radziwił  urodzony  roku  1786.  Po  śmierci  stryja 
swego  ks.  Karola  wojewody  Wileńskiego ,  ordynat  Nieświezki  i 
Ołycki,  szambelan  dworu  Rossyjskiego ,  później  pułkownik  naj- 
ToM  VIII.  "  6 


82  Railziwlł. 


przód  8.  pułku  ułanów  wojsi;  polsliicti  łcsięztwa  Warszawskiego, 
a  potem  pulkowni,k  gwardyi  Cesarza  Francuzów  Napoleona,  ka- 
waler orderów,  Sgo  Huberta  ,  Lcgji  honorowej  i  krzyża  wojsko- 
wego polskiego,  oraz  Sgo  Jana  Jerozolimskiego.  Ks.  Dominik 
poświęciwszy  całe  swoje  mienie  na  usługi  krajowe,  walczył  za- 
szczytnie w  wojnach  roku  1H12.  w  Rossyi  i  1813.  w  Niemczech 
i  w  skutku  otrzymanej  rany  w  bitwie  pod  Hanau,  umarł  w  mia- 
steczku Lauterech ,  G  mil  za  Moguncyą,  dnia  11.  Listopada  1813. 
roku.  —  Ksi.-jże  Dominik  ożeniony  był  Imo  ?'0^  z  Izabeli,-)  br. 
Mniszchoiuną;  z  tą  rozwiódłszy  się,  pojął  2(lo  roto  Teofilę  Mo- 
rawską, rozwiedzioną  Starzeiiską.  Jedyne  potomstwo  z  tego  mał- 
żeństwa była  córka  księżniczka  Stefania  Kadziwiłowna  urodzona 
roku  1810.  Freilein  dworu  Cesarzowej  Rossyjskiej  i  zamężna  z 
księciem  Ludwikiem  de  Wittgenstein  adjutantem  Cesarza  Rossjjj- 
skiego.  —  Umarła  roku  1832.  u  wód  zagranicznych  w  Ems.  Na 
księciu  Dominiku  Radziwile  zgasła  najstarsza  linia  domu  Itadzi- 
wiłłów  a  Ordynacye  Nieświezka  i  Olycka  przeszły  w  posiadłość 
drugiej  linji ,  (jak  niżej)  do  ks.  Antoniego  Radziwiła  ożenio- 
nego z  księżniczką  Pruską  FryderTjką  Dorotą  Ludwiką  Filipiną. 

Linia  od  ks.  Michała  Radziunła  luojewody  Jf^ileńskiego 
z  hr.  Przezdziecką. 

Michał  syn  Marcina  krajczego  Litewskiego  z  Trcmhickifj  uro- 
dzony r.  1744.  wojewoda  Wileński  złączył  się  z  hr.  Prezdziecką 
podkanclerzanką  Litewską.  Przetrwawszy  burzliwe  czasy ,  usunął 
się  nakoniec  od  życia  publicznego  i  żył  powiększej  części  w  do- 
brach swoich.    Umarł  r.  1831.  Potomstwo  jego  jest  następujące : 

L  Ludwik  Mikołaj  urodzony  roku  1773.  jeszcze  za  życia  ojca 
otrzymał  od  tegoż  Ordynacyą  Kiecką  i  mieszkał  w  Radziviłmonl- 
cie  w  Litwie,  umarł  r.  1830.  zostawiwszy  z  małżeństwa  swe- 
go z  Wodziiiską  syna  jedynego  Leona:  ten  urodzony  roku 
1808.  Cess.  rossyj.  rotmistrz  i  adjutant  przyboczny,  zaślubił  so- 
bie d.  12.  Lutego  1833.  księżniczkę  Zofią  Urussów,  —  i  córkę 
Helenę  zaślubioną  ks.  Fryderykowi  Wilhelmowi  Radziwi- 
łowi  (jak  niżej). 

II,  Antoni  Henryk  drugi  syn  Michała  wojewody  Wileńskiego 
z  Przezdzicckiej,  urodź.  r.  1775.  w  młodzieńczym  jeszcze  wieku 
przybył  na  dwór  królewski  w  Berlinie ,  i  rzadkiemi  przymiota- 
mi zyskawszy  sobie  przychylność  księżniczki  Fryderyki  Doroty 
Liidiriki  Filipiny.,  córki  księcia  Ferdynanda,  najmłodszego  brata 
Króla  Pruskiego  Fryderyka  Wielkiego  poślubił  ją  d.  17.  3Iarca 
1796.  roku.  Przemieszkiwał  powiększej  części  w  Berlinie,  gdzie, 
jako  szczególny  miłośnik  i  protektor  kunsztów,  wkrótce  dom  swój 
uczynił  zgromadzeniem  uczonych  i  w  talentach  celujących  mężów. 
Sam  będąc  szczególnym  miłośnikiem  muzyki,  oprócz  wielu  innych 
tworów ,  skomponował  muzykę  do  Fausta  Gothego ,  które  to 
dzieło  staM'ia  go  w  rzędzie  najpierwszych  mistrzów.  W  roku 
1815.  mianowany  Namiestnikiem  w.  ks.  Poznańskiego ,  od  tego 
czasu  przemieszkiwał  częściowo  w  Berlinie  i  Poznaniu.  Jeszcze 
za  życie  ojca  swego  był  księciem  na  Nieświerzu  i  Ołyce ,  hrabią 
na  Mirze.  Umarł  w  r.  1833.  —  zostawiwszy  potomstwo.  Synów 
1.  Fryderyk  Wilhelm  książę  na  Nieświerzu,  Ołyce  i  Mir, 
urodzony    d.    19.    3Iarca  1797.  lir.  pruski  pułkownik  i  dowódzca 


Raes*  83 


11.  putku  piechoty:  dwa  razy  wstępował  w  związki  małżeńskie 
lo  z  stryjeczną  siostrą  swoją  ks.  Heleną  Radziwiloicną  urodzoną 
dnia  10.  Lipca  1805.  poślubioną  dnia  23.  Stycznia  1825.  a 
zmarłą  26.  Grudnia  1827.  roku.  2^o  d.  4.  Czerwca  1832.  z  Ma- 
tyldą Krystyną  księżniczką  Clarij  i  AUhutgcn ,  ma  potomstwo 
syna  Fryderyka  Wilhelma  Antoniego  i  córkę  Wilhelminę 
Ludwikę  Elżbietę. 

2.  Bogusław  (Fryderyk  Wilhelm  Ludwik)  drugi  syn  księcia 
Antoniego  urodzony  dnia  3.  Stycznia  1809.  r.  zaślubiony  dnia 
17.  Października  1832.  roku  z  Leontyną  Gabryela  córką  księ- 
cia Karola  Józefa  Clarij  i  ylldriiigen,  siostrą  bratowej  swojej: 
z  tej  ma  synów  dwóch:  Alexandra  Ferdynanda,  i  Karola 
Władysława.  — 

3.  Augusta  Wilhcl.  Ludw.  Wanda,  córka  ks.  Antoniego,  urodź. 
29.  Stycznia  1813.  r.  zaślubiona  d.  12.  Grudnia  1832.  r.  z  księ- 
ciem Adamem  Czartoryskim. 

III.  Michał,  trzeci  syn  Michała  wojewody  Wileńskiego  urodzony 
d.  24.  Września  1778.  r.  odebrawszy  stosowne  wysokiemu  rodowi 
wychowanie,  w  czasie  powstania  w  r.  1807.  wstąpił  w  szeregi 
współrodaków  i  otrzymał  pułk  piechoty.  Później  w  Gdańsku  po- 
stąpił na  stopień  generała  brygady,  i  odznaczał  się  w  obronie 
tego  miasta  ,  pod  dowództwem  generała  Rapp.  W  roku  1815.  po 
ustanowieniu  Królestwa  Polskiego ,  został  generałem  dywizyi  i 
senatorem  Królestwa,  i  w  tych  czynnościach  zostawał  aż  do  roku 
1830.  Po  zaszłych  w  tym  czasie  w'ypadkach  i  zmianie  w  Króle- 
leslwie  Polskiem,  powołany  został  w  r.  1831.  na  naczelnego  do- 
wódzcę  armji  owoczesnej  ,  na  którym  stopniu  stosownie  do  mo- 
żności i  okoliczności  postępując  ,  wkrótce  potem  usunął  się  od 
czynności  publicznych.  W  roku  1815.  zaślubił  hr.  Stecką  uro- 
dzoną r.  1790.  i  ma  potomstwo :  córkę  ks.  Michalinę  urodzoną 
d.  10.  Kwietnia  1816.  wydaną  w  roku  1839.  za  N.  Ryszczew- 
skiego :  i  synów  dwóch  — ■  Karola  urodź.  1.  Stycznia  1821.  r. 
—  i  Zygmunta  urodź.  d.  2.  31arca  1822.  r. 

IV.  Andrzej  Walenty  czwarty  i  najmłodszy  syn  Slichała  wo- 
jewody Wileńskiego  z  Przezdzieckioj  urodzony  dnia  4.  Lutego 
1780.  roku  członek  rady  administracyjnej  Królestwa  Polskiego  i 
komandor  Maltański ,  zmarły  w  Dreźnie  r.  1838.   — 


RAES     HERB. 

W  herhie  tym ,  powinna  bjc  tarcza  wzdłuż  przedzielona 
od  wierzchu  az  do  spodu ,  po  prawej  stronie  jej  powinien  bj  c 
w  czarnym  polu  krzyż  długi  stryfiasty,  po  lewej  stronie,  ośni 
pasów,  cztery  z  nich  szkarłatne,  cztery  srebrne,  wszystkie  na 
ukoś  od  prawe<;;o  boku  z  g'óry,  na  lewą  na  dół  id.-jce,  w  liełmie 
są  dwa  skrzydła  orle,  jedno  podłe  drug;ieg'o,  nic  rozczepie- 
rzone ,  ale  obadwa  ku  prawej  stronie  obrócone ,  jedno  z  nich 
szare ,  drugie  złote.  Z  tym  herbem  do  Polski  przyszedł ,  za 
czasów  Władysława  IV.  Króla  Polskiego  koło  roku  1642. 
Henryk  Raes  z  Luxeniburskiego  ksicztwa ,   kędy  zdawna  ta  fa- 

6* 


84 


Raes. 


R  AE  S 


HERB. 


ijiilia  się  j^niezdzila ,   sci;jjj;ii!oiiy  w   te  (u  kraje  nasze  od  Rof^u- 
sława  ksiązccia  Raflziwiia ,    i   z  nim  by}  we  \\  szvstkieli  rewolu- 
cyach  za  Jana  Kazimierza  ,   Szwedzkieli ,  Moskiewskich  ,  Wę- 
gierskich ,   Kozackich  ,  Tatarskicli ,  az  tez  podczaszym  Witeh- 
skim  zostawszy,   pojął  w  małżeństwo  3Iaryannc  Brzostowską 
herbu  Pólkozie ,   jiodslohinkę  Rawską,    z   Katarzyny  Mirskiej 
straznikowny  Litewskiej  urodzona,  ta  mu  powiła  trzech  synów: 
Kazimierza  podczaszego    Wilel)skiego ,    deputata    na  trybunał 
Litewski  w  roku  1722.   tego  z  Felieyanny  Ejsmuntowny  pod- 
czaszanki  Orszańskiej  lierl)u  Korab,   (z  kiórą  wraz  wiele  łask 
świadczyli  kolłegio  naszemu  Słuckiemu ,   i  missvi  Kejdansklej) 
ci  synowie;  Józef,  towarzysz  cliorąg-wi  usarskiej  Króla  Aug^usta 
w  Litewskiem  wojsku;  Antoni,  horodniczy  Trocki,  i  Tadeusz. 
Jana  sędzieg-o  grodzkiego  Rzeczyckiego  ,   deputata  na  trybunał 
Litewski  1726.   ten  z  Barbarą  Ejsmuniowną,   siostrą  tamtej, 
zostawił  córkę,   która  wydana  za  Stanisława  ^A'^ołowicza  refe- 
rendarza Litewskiego.    Stanisława  starostę  Cełskiego,  deputata 
na  trybunał  Litewski  1724.  lego  zona  Bykowska  herbu  Łopot, 
sterilis ,    l)ył    i    porucznikiem   Petyliorskim   w  wojsku   Litew- 
skiem.  Córki   tegoż  Henryka,  Katarzyna  za  Stanisławem  Kor- 
sakiem herbu  Lis,    cześnikiem    i  sędzią  grodzkim  Nowogro- 
dzkim; Teofila,   \mo  twto,  za  Janem  Wojną  podczaszym  No- 
wogrodzkim lierbu  Klamry,  2do  za  Kazimierzem  Niesiołowskim 
kasztelanem   Smoleńskim  ,    starostą   Cyryńskim.    3!aryanna  za 
Janem  Zernickim  łierbu  Rogala,  2do  za  Raka.   Teresa  za  Sta- 
nisławem   Klokockim    łowczym    Dobrzyńskim    lierbu   Nałęcz. 
Konstancya  za  Kosakowskim   strażnikiem  Braclawskim.    Reina 
za  Kostrowiekim.    Dominika  zakonnica  S.  Benedykta. 

Kazimierz  Raes  w  r.  1778.   sędzia   ziemski    Trocki.    —    Fran- 
ciszek podwojcwodzi  Troi^ki.  —   ti'rasłcA-i. 


Rsifałow^tki  — Rajecki.  8i5 

Rafałowscy  książęta.  Tych  początki  Genealogia 
Ogińskich  na  mappie  sztychowana^  wywodzi  od  Teodora 
ksii|zccia  Slewierskicgo,  a  w  nim  od  jedynowladzcÓM  Ruskich, 
którego  dwaj  synowie,  Jędrzej  i  Jan,  dwóch  faniilji  ksią- 
żąt autorami  zostali ,  to  jest  Holowczyńskich  i  liafalowskich  ; 
patrz  com  pisat  w  czwartym  lonilc  pod  Hołowczyńskiemi  herbu 
Łabędź. 

Ralioza  herbu  Sreniawa  z  krzyżem,  czyli,  jako  go 
drudzy  zazvwają,  z  źeleźcem  od  strzały,  położonym  na  wierz- 
chu Srenia^\~\.  Z  tvch  był  Micliał  Ralioza  metropolita  Ki- 
jowski ,  który  posłuszeństwo  stolicy  apostolskiej  i  Klemen- 
sowi VHI.  Papieżowi,  oddał  w  roku  1595.  Dawnicjszemi  zaś 
czasy ,  według-  Ko/ałow.  in  MS.  kwitnął ,  Rahoza  kanclerz 
wielki  Litewski,  drugi  podskarbi  nadworny  Litewski,  Bogdan 
na  imię.  Bazvli  chorąży  nadworny  Litewski,  brat  jego  sędzią 
byl  ziemskim  Mińskim,  którego  syn  Dymitr  mąz  rycerski.  Ste- 
fan sędzia  ziemski  Rzeczycki  1627.  komissarz  z  sejmu  do  soli. 
Gabryel  podpisał  w  3Iińskiem  elekcyą  Władysława  IV.  Samuel 
w  zakonie  naszym  umarł  w  Wilnie  w  roku  1655.  drugi  ^y  Lu- 
blinie życie  zamknął  w  r.  1737.  Józef  Rahoza.  N.  Rahozianka 
była  za  Bogdanem  Judiekim. 

W  r.  1778.   Kazimierz  Ralioza  horodniczy  Bracławski.  —  Prsy- 
pisy  Krasickiego. 

Rajecki  herbu  Łabędź.    Ci   w  powiecie  Radomskim 
na  Rajcu  kiedyś  kwitnęll,  ale  Jan  Rajecki,  po  długiej  wojennej 
służbie  w  Litew  skiem  wojsku ,  za  Zygmunta  L  osiadł  w  woje- 
wództwie Trockiem,  synowie  jego:    Kasper  chorąży  Trocki   i 
Balcer  wojski  Trocki ,  córka  jego  Elżbieta  ,  była  za  Maciejem 
Oziębłowskim   starostą  Szymańskim  ;   synów  zaś  było  pięciu  : 
Jan,  Teofil,  Ale.\ander,  Gedeon  i  Wojeiecli.   Z  tycli,  Jan  rot- 
mistrz królewski.   Teofil   rotmistrz  pod  rajtaryą  królewską,  w 
obozie  pod  Chocimem  za  Zygmunta  IIL   życie  swoje  położył, 
w  W  ilnie  u  S.  Jana  pochowany,   zostawił  syna  podsędka  Tro- 
ckiego.  Alexander  marszałkiem  był  Wiłkomierskim ,   z  sejmu 
1607.   komissarzem   do  pogranicznych  dylferencyi  od  Kuilan- 
dyi ,   i  1611.    Constil.  J".  41.  i  do  dystrybuty  pieniężnej  1613. 
marszałkowa!  w  trybunale  Litewskim   1601.   r.   Gedeon,   pod 
wszystkie  e.ypedycye  za  Karola  Chodkiewicza  hetmana,  mężnie 
się  sta\vlal :   gdy   w   r.    1625.  Gustaw^  Król  Szwedzki  wtargnął 
do  LitwT,  szlachta  AYiłkoniierska  za  wodza  go  sobie  obrała, 
z  którą  on  pod  Czadoscaml   podjazd   Szwedzki  w  sto  kont  wy- 
ciął: w  roku  1633.  ^Vładysław(»wi  Królowi  z  chorągwią  swym 
kosztem  wystawioną,  pod  Smoleńsk  przybył,  od  którego,   naj- 
przód kasztelanią  Parnawską ,   polem  Mińską,   nakoniec  woje- 
wództwem  Mińskiem,   i  starostwem  Rum!)orskieni ,  uczczony. 


m  Rajecki. 


Svnów  zostawił  czterech,  Władysława  starostę  Rumborsliiego. 
Teofila  marszałka  Liilzl^iego ,  posłował  na  sejm  1661.  ztamti(<l 
ilcpiitowany  na  trybunał  fiskalny  Litewski,  Constit.  fol.  4.  i 
1662.  zkj](l  komissarzcm  slanąl  do  zapłaty  wojsku,  Constiiut. 
fol.  6.  i  1670.  deputat  do  pisania  inslrukcyi  na  poselstwo  do 
Moskwy,  Constit.  fol.  16.  PomatowsAi  Mot^ze  frijdu^e ,  ie 
miał  za  sobą  ksi(^'/.n(;  Drucką ,  syn  zaś  jego  Michał  starosta 
Ilumborski  trzy  razy  śluby  małżeńskie  ponawiał ,  najprzód  z 
Komorowską ,  zŁą  bezdzietny ,  potem  z  Siesicką ,  z  tej  syn 
Adam,  starosta  Rumborski,  żyje  temi  czasv  z  3IarYanną  Bro- 
niszowną  sędzianką  ziemską  Wiłkomierską,  dziedzic  na  do- 
brach Komaje,  Juzynty  i  Połajki.  Trzecia  zona  3Iichała  Ze- 
browska, która  po  zejściu  jego,  weszła  w  kontrakty  małżeńskie 
z  Ruzewiczem.  Katarzyna  marszałkowna  Lidzka,  najprzód  żyła 
z  Samuelem  Komorowskim;  podkomorzym  Wileńskim,  potem 
z  Janem  Oziębłowskim  starostą  Jakońskim.  Zygmunta,  ten 
według-  tegoż  Poniatowskiego.,  P^j^l'  Mleczkownę  starośeiankę 
Zmudzką,  i  Gedeona  ten  spłodził  Jana  Teodora,  najprzód  cze- 
śnikaBractawskieg-o,  potem  starost*;  Jakuńskiego  1669.  na  elek- 
cyi  Króla  Michała  tak  się  podpisał,  córek  tegoż  wojewody  było 
trzy,  z  tych  jedna  Swiętosława,  żyła  najprzód  z  Leszczyńskim 
Wacławem,  podkomorzym  Brześciańskim,  dalej  z  Sakowiczem 
wojewodą  Smoleńskim  ,  potem  z  Mikołajem  Potockim  genera- 
łem Podolskim,  nakoniec  z  Prażmow skini,  cliorążym  nadwor- 
nym koronnym.  Druga  \mo  volo  z  Haleekim  marszałkiem  Li- 
dzkim,  2</o  z  Tryzną  podskarbim  Litewskim.  Trzecia  z  Stefa- 
nem Radzimińskim  Frąckiewiczem  ,  starostą  Słonimskim  ,  z 
której  syn  Frąckiewicz  ,  starosta  Zedicanensis ,  i  córka  Firle- 
jowa:  to  Poniatowski.  H^ojniłoivicz  kazanie  Relihaia.  Któraś 
z  tych  dwóch  ostatnich  była  za  Krzysztofem  Potockim ,  pod- 
czaszym Litewskim.  W^ojciech,  piąty  syn  Balcera  wojskieg-o 
Trockiego,  najprzód  pisarz  ziemski  Trocki,  potem  sędzia,  z 
Sokolińskiej  córki  Konstantyna ,  zostawił  córkę  Rachelę  Bar- 
barę ,  małżonkę  Pawła  Brzostowskiego  wojewody  Trockiego, 
ta  z  mężem  swoim  aukcyą  fundacyi  uczyniła  kollegio  naszemu 
Mińskiemu,  co  approbowała  Iionstytticya  1683.  fol.  9.  i  sy- 
nów"  dwóch  :  Konstanteg-o  dworzanina  królewskiego,  ten  będąc 
deputatem  w  trybunale  Litewskim ,  młodo  umai'ł ,  i  Piotra 
podkomorzego  Smoleńskiego,  rotmistrza  królewskiego,  męża 
wielkiej  odwagi,  zszedł  z  tego  świata  w  roku  1659.  Jan  Ale- 
xander  Dunin  Rajecki ,  sędzia  grodzki  Trocki.  Jerzy  podstoli 
Orszański ,  poseł  na  sejm  1667.  ztamtąd  komissarz  do  zapłaty 
wojsku,  Constit.  fol.  3.  syn  jego  Teofil  1674.  Benedykta  za- 
konnica Ś.  Benedykta  w  Wilnie  1676.  N.  była  za  Janem  Czy- 
żem  podstolim  'Wileńskim.   N.    za  Janem  Janiewskim.   Krzy- 


Rajecbi.  87 

sztof  pisara  Litewski  1697.  Jan  Teodor  podstoli  Oszmiański 
1674.  zostawił  syna  Michała,  starostę  Berklańskiego ,  który 
sterilis  wszedł  do  grobu  ,  kalwińskie  błędy  odrzuciwszy  ,  miał 
za  sobą  Annę  Chreptowiczownę  podkoniorzank«,'  nowogro- 
dzką. Fedor  I>unin  Rajecki  horodniczy  Nowogrodzki ,  miał 
synów  dwóch ,  Jędrzeja  komornika  Nowogrodzkiego  sterilem, 
i  Michała,  tego  liyło  synów  czterecli ,  Teodor  liezzenny,  Hie- 
ronim, Jerzy,  Dominik  podstoli  Derbski ,  i  Mikołaj.  Z  tych 
Hieronim  zrodził  Krzysztofa,  który  w  niewolą  wziętj-  do  Mo- 
^wy,  tiimze  życie  skończył.  Ale.\andra,  ten  po  dwakroc  w  kra- 
t!2ał  w  kontrakty  małżeńskie,  raz  z  Piotrowiczowną,  z  tej  był 
Stefan,  a  drugi  Floryan  podstoli  3Iiński ,  obadwa  bezpotomni, 
Floryana  zaś  zona  3Iaryanna  Brusiowna,  po  jego  zejściu  po- 
szła za  Komorowskiego  podstolego  Pińskiego.  Drugi  raz  z  Ju- 
styną Kasianowiczowną  ,  z  tej  synowie  dwaj  ,  pierwszy  Zy- 
gmunt podczaszy  Smoleński,  temu  Krystyna  Kozakiewiczowna 
podslarościanka  3IIńska,  powiła  dwóch  synów,  3Iiehala,  któ- 
rego z  Rodomanowny  syn  Bogusław,  i  Dominika  strażnika 
\\'^iIkomierskIego ,  dziedzica  na  dobrach  Rudniki  nazwanych, 
jeszcze  młodziana,  i  córek  cztery,  Eleonorę  Ginluwtową  cze- 
śnikową  Bracławską,  Teofilę  Snadzką  cześnikową  Orszańską, 
Rachelę  Bereśniewiezową  i  Zofią  Pannę.  Drugi  Samuel  pod- 
stoli ^Vołyński ,  ten  \mo  voto  z  Katarzyną  Owierkowiczowną, 
spłodził  syna  Bogusława  rotmistrza ,  którego  synów  czterech, 
z  Katarzyny  Obuchowiczowny  skarbnikowny  3Iozyrskiej  zro- 
dzonych, Stanisław,  Kazimierz,  Dyonizy  i  ^Viktor  dziedziczą 
na  dobrach  Koszelew  w  województwie  Nowogrodzkiem.  2do 
voto  z  Heleną  Imienińską  miecznikowną  Brześciańską ,  Fran- 
ciszka i  Gedeona ,  z  tych  Franciszek,  sprzysiągł  się  dożywotnie 
z  Anną  Łaniewską  Wolkowną  miecznikowną  Glińską,  dobra 
jego  Girdowka  i  Poluze.  Ztio  voto  z  Ludowiką  Holów  niańką 
oboźnianką  Nowogrodzką,  Władysława,  Józefa,  Tadeusza  i 
Adama,  dziedzicó:^^ia  dobrach  Rajca.  Mikołaj  trzeci  syn  Hie- 
ronima ,  bral  Krzysztofa  i  Ale.\andra ,  synowie  jego  Jan  i 
Eliasz,  ten  młodo  wszedł  do  grobu,  Jan  zaś  z  Niedzwiczowną 
miał  syna  także  Jana,  którego  zabito.  Jerzy  Dominik  podstoli 
Derbski,  trzeci  svn  3Iichała ,  bral  Hieronima  i  Teodora,  i  3Ii- 
kołaja  bezpotomnego,  posłował  z  Trockiego  vyoje\yództwa  na 
sejm  1668.  r.  i  komissarz  do  zapłaty  wojsku,  zaślubił  sobie 
Emelliannę  Korfownę ,  z  tej  spłodził  syna  Jana  dziedzica  na 
dobrach  Kościuszki  nazwanych  w  województwie  Trockiem, 
którego  zona  po  śmierci  męża  ponowiła  śluby  z  Jakóbem  Dre- 
lingiem  skarbnikiem  Inflantskim ,  a  potem  z  Janem  Grońskim 
łowczym  Wiłkomierskim.  Adam  chorąży  Pai-nawski  1648.  r. 
podpisał  elekcyą  Króla  Michała  1669.  r.   z  Nowogrodzkiego, 


B8  Rakowicz— Rakowski.  ' 

synów  niial  dwóch,  Jerzego  steriiem  i  3IikoJaja,  tego  córka 
Wasilewska,  i  syn  Michał,  któremu  Franciszka  Brzozowska, 
pow  ihi  syna  3Iikohija  */e/77ewł ,  i  Jerzego  dziedzica  na  Skrzy- 
szowie i  córki  Katarzynę  i  3laryann<^-.  Samuel  Dunin  Rajecki, 
osiadł  w  Wolyńskieni  województwie,  syn  jego  Jakóh,  tego 
zaś  potomstwo,  Paweł,  Kazimierz  i  Józef.  Krzysztof  Włady- 
sław najprzód  pisarz  Litewski,  potem  kasztełan  Brześciański, 
zona  jego  Joanna  Sapiezanka  Ayojewodzanka  Brześciańska ,  ałe 
z  ni;}  stei-ilis,  la  potem  poszła  za  Tyszkowskiego.  Jerzy  mar- 
szałek Wiłkomicrski,  starosta  Kokonawski  1661). 

Teofil  Kajetki  mężnie  się  potykając  zgiii.)!  pod  Zbarażem  roku 
1649.  —  tiochoir.  Ann.  I.  fol.  123.  —  J  lizef  Rajecki  w  roku 
1778.  budowniczy  Nowogrodzki.  —  W  roku  1788.  Dyonizy 
skarbnik  Nowogrodzki.  —  Krasicki. 

Itakoiitiez  herbu  Leliwa,  w  księztwie  Litewskiem, 
Paprocki  i  OkolskI  o  nicłi  nie  pisał. 

Ritkon sKi  /lerbii  Iiościeszn ,  w  Przemyslkiej  ziemi, 
Mazowszu  i  Prusiccii.  Stanisław  Rakowski  z  ziemi  >Viskiej, 
osiadł  w  Prusiech  na  Pustnikacłi,  spłodził  dwóch  synów,  Ada- 
ma i  Bartłomieja.  Jerzy  hrat  Stanisława,  osiadł  na  Pudłakn 
w  ^Varmji ,  nazwany  od  dóbr  Pudliński,  ten  także  miał  synów 
dwóch,  Jana  i  Kaspra:  od  Jana  hył  Bartłomiej,  mąz  rycerski, 
który  w  Połockiem  województwie  gnieździe  się  począł,  od 
tego  był  Hieronim ,  Rafał  i  Sylwestei-.  Od  Kaspra  Jan ,  naj- 
przód żołniersko  się  bawił,  potem  sobie  stan  dncliowny  obrał, 
i  Jakóh,  od  którego  syn  Piotr  zacny  kapłan.  Od  tychże  poszli 
Stanisławscy.   Jakób ,  miał  za  sobą  Marcyannę  Olszyńską. 

Rakonski  herbu  Lubicz^  w  ziemi  Ciechanowskiej. 
Jakóh  i  ^Yojciech  Rakowscy ,  podpisali  clekeyą  "SYładysła- 
wa  IV.  Zofia  Stanisława  Broniewskiego  małżonka  podczaszego 
Owruckiego. 

Rakonski  herbu  Radwan.,  w  ziemi  Warszawskiej  1 
w  Płockiem  województwie.  ]N.  Rakowski ,  opat  Płocki  koło 
roku  1680.  Jan  proboszcz  i  dziekan  Pilznieńskl  ,  liclitarze 
srebrne  dat  do  ołtarza  S.  Kostki  w  Krakowie,  i  bibliotekę  swoję 
kollegio  Ki-akowskiemu  1675. 

Rakowski  ^er^//  Trzi/wdar,  w  ziemi  Wizklej ,  i  w 
księztwie  Litewskiem,  piszą  się  z  Rakowa.  Idą  od  Jamhrzy- 
ków,  ale  nazwisko  od  dóbr  wzięli.  Stanisław  na  Bogini  i  Cza- 
chach Rakowski,  mąz  rycerski,  którego  syn  Jan  dworzanin 
1  trukczaszy  Zygmunta  Augusta  Króla ,  poseł  z  3]azowieckiego 
na  sejm  Lubelski ,  podpisał  unią  Litwy  z  Koroną  1569.  roku, 
Constit.  fol.  172.  hył  potem  starostą  SVizkim,  spłodził  dwóch 
synów,  3iacieja  i  Jana:  z  tych  Maciej  zostawił  tak/.e  dwóch 
synów ,  Kaspra  za  którym  była  Komoi-owska  ,   i  Mikołaja  chn- 


Rato — Ramauski.  89 

rą/.ego  Wizkieg-o  1636.  Nieszpork.  Odrób,  stołu  fol.  118. 
o  jł"i^^o  córce  namienia.  Jan,  drugi  svn  Jana,  brat  Macieja, 
pojąf  Dorotę  Oborską  słarościankę  Kiernowsk;}.  ta  mu  powiła 
trzeeb  syuów .  Mikołaja  \^'  zakonie  Soc.  Jesu  ,  Wojtioeba  ka- 
sztebina  ^Vizkieg■o  ,  starostę  Płockieg^o  i  Ueiańskiego ,  zszedł 
z  tego  świata  w  roku  1617.  w  \Vilnie  pochowany:  w  ^Yilnie 
i  w  AVi>ni  kościoły  wystawił,  na  domy  Boskie  i  ubogich  szezo- 
drobliwy.  Elegus  P^ilnen.  Coli.  Z  Zotji  Pacowny,  Pawła  ka- 
sztcłana  ^ViIeńskie"-o  córki,  która  ^^  ołowiczowna  urodziła, 
miał  SYiia  Jana ,  męża  w  różiucli  językach  i  obvczajacli  bie- 
g-łego ,  i  legaeyą  do  Anglji  wsławionego,  bvł  najpraód  pod- 
skarbim nadwornym  Litewskim,  potem  wojewodą  Brześciań- 
skim ,  umarł  Witebskim,  wieku  swego  45.  Pańskiego  1639. 
w  katedrze  ^Yiłeńskiej  po  śmierci  złozonv.  Starowot.  in  Mo- 
nwnen.  Z  Anną  3Iarcellą  księżniczką  Korecką,  która  pierwej 
/,vła  z  Mikołajem  Chłcbowiczem  kasztelanem  AVileiiskim  ,  nie 
miał  żadnego  potomstwa.  Xa  sześciu  kapłanów  w  AYilnie  na 
zamku  fundacyą  uczynił,  był  oraz  starostą  Mścibowskim  i  Ja- 
łowskim.  Jan  ,  trzeci  brat  Wojciecha  kasztełana  Wizkiego, 
podkomorzy  AYizki  ,  pod  interregnum  w  roku  1587.  suiToga- 
tem  ^Vizkim  obranv.  Constit.  1588.  fol.  479.  Svnów  jcijo 
trzecli  zostało,  Stanisław  proboszcz  Pułtuski ,  kustosz  Kiecki, 
kanonik  Płocki ,  nagrobek  Wojciechowi  kasztelanowi  Wizkie- 
mu  w  Wilnie  postawił.  Jan  dziekan  Łomżyński ,  kanonik  Ka- 
mieniecki ,  Dominik  w  zakonie  Kaznodziejskim.  Krom  tych  ci 
kwitnęli :  Jakób  podstarości  Kolski ,  poborca  w  ziemi  Wizkiej 
1593.  Constit.  fol.  661.  Jędrzej  sędzia  grodzki  "Warszawski, 
syn  jego  3Iaxyniilian  :  którego  żona  Anna  Kiełpińska.  Jan  Karol 
1674.  Tomasz  i  Wawrzeniec  :  Franciszek  cześuik  i  rotmistrz 
ziemi  Wizkiej  1704.  yJcta,  Confoed.  Sandom.  Mikołaj  z  Le- 
śniowic Rakowski  1452.  Acta  Terrestr.  Leopol. 

W  r.  1589.  w  ratyfikacyi  Iranzakcyi  Bendziiiskicli  mianowany  jest 
poseł  z  wnjew(')dztwa  3Iazowieekiego  Olbractit  Rakowski  }o- 
żniczy  królewski.  —  W  r.   1778.  Jakób  podwojewodzi  Wizki. 

—  Franciszek  komornik  ziemski   Wizki.    —   Daniel   reg^ent. 

—  Michał  burgrabia.  —    Wojciecli  regent  grodzki  Koliński. 

—  Marciu  pisarz  grodzki  Winnicki.  —  Paweł  łowczy  Zwi- 
nogrodzki.  —  W  roku  1788.  Ambroży  starosta  Stężycki.  — 
Przypisy  Krasickiego. 

Kało   herbu  Pobog ,    w    księztwie    Litewskieni ,    patrz 
Kalou. 

Raiuaiiski  herbu  Slepowron.   O  Ramańskich  świad- 
czą księgi  grodzkie  Ostrzeszowskie  1624. 


90 


Ramel — Raniiilt. 


R  A  ME  L 


HERB 


Powinien  bj  c  mur  czerwony  o  trzech  blankach ,  nad  nim 
gwiazda  srebrna  w  złotem  polu ,  na  hchnie  i  koronie  cztery 
pióra  pawie,  czy  inne  szachowane  czarne  i  blale.  Tym  się  her- 
bem szczycą  Ramclowie  w  Pomorskiem.  Z  tycli  był  Henryk 
Ramel,  Króła  Duńskiego  kanclerz.  Otto  Ramel  u  Jana  Fry- 
deryka książęcla  Pomorskiego  kanclerz  przez  lat  18.  ohadwa 
w  roku  1610.  bieg  ten  życia  śmiertelnego  zakończyli.  Jerzy 
protonotarius  Pomorskiego  ksiąźęcia  1482.  roku.  W  księztwic 
Brunświckiem  Ramel  mąz  szlachetny,  konia  pod  górą  u  gałęzi 
na  drzewie  uwiązał ,  który  gdy  kopytem  podkowanym  raz  i 
drugi  w  ziemię  uderzył,  zylkę  ołowną  wykoj)ał,  po  któi-ej  do- 
kopano się  potem  ołownej  góry,  z  której  ołowiu  siła  bardzo 
dobpyają :  na  pamiątkę  zaś  tego ,  górę  tę  Ramelem  zowią. 
3IS.  de  Famil.  Priiss.  N.  była  za  Weiherem ,  matka  Ernesta 
pułkownika. 

Ramsza^  w  Przemystklej  ziemi:  ze  kwitnęli  w  r.  1562. 
świadczy  Rej  w  swoim  Zwierzyiicu  ,  atoli  bliższych  czasów 
Ramsza  Paweł  z  Witebskiem  województwem,  podpisał  elekcyą 
Jana  Kazimierza  Króla. 


R  A  M  U  Ł  T     HERB. 

Ma  być  w  polu  czerwonem  pięć  róź  białych,  takim  kształ- 
tem ułożonych,  jak  cynek  kości  wjrazają,  na  hełmie  pawi 
ogon.  Tak  go  opisał  Paproć,  w  Gniazdzie  fol.  1121.  o  herb. 
fol.  569.  Okol.  tom.  2.  fol.  578.  Klejnot ij  fol.  78.  Przynie- 
siony ten  herb  z  Francyi  od  Baldwina  biskupa  Kruświckiego, 
który  według  Paprockiego ,  tylko  rok  i  to  nie  cały,  na  tej  ka- 
tedrze prczydował  1128.  r.  według  katalogu  IJ^olborskiegOy 
siedział  lat  dwanaście,  zszedł  z  tego  świata  w  roku  1122. 
Według  Długosza  histoi-yi,  wstąpił  na  tę  infułę  w  r.  1111. 


Ramułt. 


91 


RAMUŁT 


HERB. 


ustąpit  z  niej  w  roku  1128.  Pasterz  przykładny  i  wicią  cnót 
ozdobiony.  Od  hrata  tedy  jego  rodzonego,  rozpleniona  w  Pol- 
szczę familia  Raniultów,  jeszcze  i  podziśdzień  kwitnie,  w  W  o- 
łyńskiem  i  Podolskieni  województwach.  Jan  z  Zabtojcia  Ra- 
niult,  o  którym  Pap7'ockł  fisze,  że  wiele  ])ism  swoich  do  druku 
podał ,  mnie  sl<?  jednak  łe  tylko  widzieć  dostało  :  De  Sacra 
Poenitentia  et  ejus  partibiis,  Dialogus^  in  12.  anno  1571. 
Cracov.  Compendiaria  institueiidorum  nobiliuin  liberorum 
ratio ,  dictis  et  exempłis  tllustrium  Virorum  expolita ,  in 
8.  Cracoi).  1576.  Wojciecha  chwali  tenże  autor  \y  swojej 
kslijzce,  której  tytuł  Panosza.  Klemens  w  zakonie  S.  Fran- 
ciszka de  Ohserimntia ,  kaznodzieja  przez  lat  40.  świątobliwy, 
wiele  rzeczy  przyszłych  z  ambony  opowiadał ,  i  ziściły  si(; ; 
przeniósł  się  po  zapłatę  prac  swoich  koło  roku  1564.  chwali 
go  Orichovius  dial.  de  Execut.  collog.  3.  z  wielkiej  życia 
pobożności  i  gorliwości  apostolskiej.  Mikołaja  wspomina  Pa- 
proć, o  herb.  w  roku  1501.  yb/.  701.  i  drugiego  plebana  w 
Cudzcu.  Jędrzej  z  Solca  1589.  r.  o  którym  księgi  grodzkie 
Opoczyńskie :  tenże,  czy  inny  Jędrzej,  miał  za  sobą  Barbarę, 
z  Orska  Orzecką,  z  którą  miał  córkę  Jadwigę  za  Abrahamem 
Ligęzą.  Gabryela  i  Mikołaja ,  ludzi  rycerskich ,  wspomina 
Okolski.  Alexander  Mikołaj ,  ofllcyał  i  kanonik  Łucki ,  pro- 
boszcz Jarosławski,  pleban  Ostrogski,  umierając,  ostatnią  wolą 
koUegio  naszemu  1654.  odkażał  bibliotekę  swoje,  i  sprzęt  do- 
mowy: brat  jego  Jan,  dziedzic  na  Dmitrowicach ,  zona  jego 
Anna  z  Trojczyc  Trojecka ,  stolnikowna  Przemysłka.  Stani- 
sław 1682.  r.  Jadwiga,  żona  Maryana  Głoskowskiego  herbu 
Korab.  Kromer  o  sobie  świadczy,  że  matka  jego  była  tego 
herbu.  Tymże  się  klejnotem  Ramułt ,  szczycą  Czermińscy, 
Łośmińscy  i  lViśniowscy .,  lubo  nieco  odmiennie. 


92 


Rapacki — Rarowski. 


Ramult  rotmistrz  hussarski  w  Moskwie ,  Poźarskiego  wodza  Mo- 
skiewskiego z  pułkiem  zwyciężył,  w  drugiej  potrzebie  gdy  po- 
wtórnego zwycicztwa  dociera,  zabity.  —  Kobieizycld ,  hislor. 
J^huUsl.  Uh.  I  11.  fol.  112.  —  Niemceiuics,  Dzieje  Patiów. 
Zygm.  III.   Tom  HI. 

Rapacki  herbu  ff^arnia.  O  łych  Paprocki,  ani  Okol- 
ski  nie  pisał:  \v  Przemyslkiej  ziemi.  N.  Rapacka  ksicni  Byd- 
g^oska  zakonu  S.  Francsizka,  koło  roku  1090.  N.  Rapacki, 
który  zostawił  synów  trzecli,  z  tych  Piotr  w  duchownym  sta- 
nie temi  czasy  żyje ,  a  Franciszek  w  zakonie  naszym  pokorne 
sohle  ohrawszy  życie,  dotąd  służy  Bogu.  Prócz  lycli  ,  są  i  insi 
Rapaccy,  ale  się  lierl)em  Lułjiez  zaszczycają. 

W  r.  1788.  Ignacy  Rapacki  komornik  ziemski  Kaliski.  —  P>''.'/- 
pisij  Krasickiego. 


R  A  P  P  E 


II  i:  R  B. 


W  Prusicch  dom  starożytny.  Z  tych  Rugeliiardus  Rappe, 
podpisał  pokój  Pruski,  u  Łaskiego  u<  Statucie  fol.  149.  w  r. 
1464.  Krzysztof  kancłerz  księztwa  Pruskiego  1609.  r.  dekret 
komissyi  królewskiej  podpisał.  Otto  Ernest,  pułkownik  kró- 
lewski, komendant  Białocerkiewski,  któremu  Konstyt.  1078. 
fol.  18.  i  1683.  fol.  11.  każe  płacie  jego  krwawe  zasługi, 
gdzie  tez  m«'ztwo  jego  sławi.  Herh  ich  tym  kształtem  powi- 
nien hyc  ,  jako  tu  widzisz.  Tenże  czy  inszy  Rappe  komendant 
Niemirowski  i  Sorocki  1695.  Są  i  Ryppowie  w  Prusicch  ksią- 
zccych,  z  których  Jędrzej  Rypp  1612. 

Rarog.  Walenty  Rarog ,  wielką  odwagą  j)rzy  dobywa- 
niu Smoleńska,  wsławiony,  na  sejmie  1638.  r.  nobilitowany. 
O  czem  Konstyt.  Okol.  tom.  2.  fol.  360. 

RAROWSKI  inaczej  ROR  HERB. 

Powinno  hyc  sześ<5  ceffieł  złotych,  we  trzy  rzędy  nlo/o- 
nyili ,  w  pierwszym  i  najniższym  powinny  hyc  trzy,  w  drugim 


Rarow8ki« 


a* 


ilwic ,  w  Irzecim  jedna,  w  polu  czerwonem,  na  liełmie  nad 
k.oi'(»n;j  jal)lko  zlotc,  nad  nim  krzyż  ztoty  ,  które  dwa  delfiny 
opasuj.j,  głowami  na  dót,  oj^-onami  do  g^óry,  z  których  jeden 
biały,  drugi  czerwony,  to  Okolski  tom.  2.  fol.  621.  Takii 
lierb  znajdziesz  u  naszego  Petrasancla  fol.  221.  Okazysj  na- 
l)ycia  tego  herbu  t«^^  byc  mieni  Okolski.  Waleczny  mąź  Rhor 
nazwany,  gdy  Budzynia  miasta  lezfjcego,  w  Kroacyi,  od  Tur- 
ków opanowanego,  zMojskiem,  nad  którem  hetmanił,  doby- 
wał, pierwszy  na  mur  wskoczywszy,  walie  go  począł,  a  potem 
nicztwem  zołnierstwa  swego  wsparty ,  zwyci«;zko  go  podbił, 
berło  nieprzyjacielskie  skruszywszy ,  miasto  na  Cesarza  odzy- 
skał :  za  co  prawi ,  tez  same  cegły ,  które  sam  był  zrzucił ,  ja- 
kim sposobem  na  ziemi  leżały ,  takim  ich  w  herbie  jego  uło- 
żono:  ostatek,  w  zacnych  dzieł  swoich  nadgrodę  ,  już  potem 
wzięli.  Sześciu  potem  braci  tegoż  herbu  Rhor,  na  Szłąsku 
koło  roku  Pańskiego  1100.  kwitnęło,  mi<;dzy  niemi,  Prosper 
hrabia ,  kawaler  Jerozolimilański  i  Maltański ,  który  zszedłszy 
z  tego  świata  1107.  pochowany  w  Wiedniu.  Drugi  Fryderyk, 
od  Kalixta  II.  Papieża  kardynałem  uczyniony.  Poty  Okolski; 
ale  ten  autor,  nie  tylko  że  Budzyń  z  W^ęgier  do  Kroacyi  prze- 
niósł, ale  też  Turków,  którzy  dopiero  w  wieku  pi(,'tnastym,  to 
jest,  po  roku  1400.  Europf^i  najeżdżać  poczęli ,  jeszcze  przed 
rokiem  1100.  już  icli  chce  mied  w  Budzyniu  długo  zamieszka- 
łych. Dla  tego ,  wątpliwą  swoję  powieść?  uczynił.  Mikołaj 
Rhor,  miał  trzech  synów  na  Szłąsku,  Jędrzeja  na  Gałowicach, 
Dawida  na  Kamieniu,  i  Jana  na  Ratajach,  dziedziców.  Z  tych 
ostatni,  sprzedawszy  ojcowską  w  tamtych  krajach  substancyą, 
do  Polski  się  przeniósł,  gdzie  od  Bartłomieja  Laskowskiego, 
w  Wieluńskiej  ziemi,  kupiwszy  w  roku  1570.  dobra  Laski  i 
Groźna  nazwane,   o  czem  Acta  Vieliinen.  indygcnat  przez  ry- 


!>4         Raszanowicz— Raszowskl. 

cerskie  dzieła  swoje  otrzymał,  kiedy  pod  Gdańskiem  za  Stefaiui 
Ki"óla,  i  indziej,  rycersko  się  połykał,  len  pospolitym  głosem, 
miasto  Rłior,  Rarowskim  nazwany,  pojąwszy  Działowsk.j ,  z 
niej  spłodził  synów  pi(^H'iu:  Karoła,  Krzysztofa,  Jana,  Serafina 
i  Bartłomieja.  Z  tyeli  Karoł ,  z  Masłowską  w  Wieluńskiej 
ziemi  zostawił  potomstwo.  Jan  i  Serafin,  pod  Smoleńskiem, 
krwią  swoję  miłość  ku  ojczyźnie  zapieczętowali.  Bartłomiej 
tamże,  i  w  inszycli  z  Chodkiewiczem  lietmanem  kampaniacli, 
odważnie  się  potykał,  wjsłuzywszy  sobie  przez  to  trzy  wsi  w 
Inllanciecli,  tamże  się  gnieździe  począł.  Krzysztof  po  oLozo- 
wycli  experymentach ,  złączył  się  dożywotnie  z  Anną  Bielską, 
Joachima  sekretarza  królewskiego  córką,  z  tej  miał  dwie  córki : 
Katarzynę  za  Floryanem  Inwałdzkim ,  Zuzannę  za  Stanisła- 
wem Dembińskim  ;  synów  zaś  czterech :  Krzysztofa  męża  ry- 
cerskiego,  miał  za  sobą  Krystynę  Przyłęcką.  Mikołaja,  dzie- 
dzica na  Górkach,  wojownika  przeciwko  Szwedom  i  Kozakom, 
Maryna  Niewiarowska  małżonka  jego ,  w  Krakowie  na  Kazi- 
mierzu u  Bożego  Ciała,  umarłego  pogrzebią.  Joachima,  dzie- 
dzica na  Malkowicach,  przez  dwanaście  łat  wojenno  traktował, 
i  Jana.   N.  Rarowski,  miał  za  sobą  Krystynę  Piotraszewską. 

RaszanowiCK*  Stanisław  Raszanowicz  w  Żmudzi  pod- 
pisał elekcyą  Jana  Kazimierza  Króla. 

Raszkon^ski  herbu  Sas  na  Rusi ,  piszą  się  z  Raszy- 
nia.  Prokop  Raszko,  poseł  1576.  na  zjazd  Jędrzejowski,  Con- 
stitut.  fol.  246.  w  roku  1578.  już  sędzia  Halicki  i  poborca, 
Constit.  fol.  353.  w  roku  1590.  podkomorzy  Halicki,  poseł 
na  sejm,  ztamtąd  deputowany  do  lustraeyi  dóbr  królewskich 
na  Rusi,  Constit.  fol.  575.  N.  miał  za  sobą  Siecińską  herbu 
Rogala. 

Raszo>(VSki  herbu  Grzymała,  w  Zakroczymskim  po- 
wiecie, dom  starodawny,  i  w  Krakowskiem.  Zawisza  z  Ra- 
szowa  wojski  Lubelski  1412.  na  liście  klasztoru  Miechów,  u 
Nakiel.  fol.  384.  Paweł  Raszowski  dziedzic  na  Sładowie, 
dwie  miał  żony.  Pierwszą  Janowską,  podsędka  Krakowskiego 
siostrę,  drugą  Strusownę,  Erazma  córkę,  z  obiema  potom- 
stwo zostawił.  Jana  także  dwie  były  małżonki ,  od  pierwszej 
była  córka  Jadwiga  za  Zygmuntem  Myszkowskim,  ^cta  Castr. 
Crac.  1650.  druga  żona  była  Zofia  Zbyłitowska,  córka  pod- 
sędka Krakowskiego,  z  którą  zostawił  Piotra,  Wacława,  Ste- 
fana, Barbarę  i  Zofią:  ten  Jan  przed  śmiercią  1626.  został 
katolikiem,  leży  w  Pińczowie.  Tomasz  w  Troidenowie,  mila 
od  Krakowa,  trzy  razy  śluby  małżeńskie  ponawiał,  pierwszy 
raz  z  Małgorzatą  Czerską,  drugi  raz  z  Achlerowną,  trzeci  raz 
z  Mękarską,  zostawił  potomstwo.  Alexander  brat  tych,  z  Anną 
Żukowską  miał  dzieci.    Jan  synowiec  tych,  z  Bcllnianką  na 


Raszten— Ratowskl.  9» 

Podgórzu  zostawił  potomstwo :  póły  Baranowski.  Jan  Raszew- 
ski huruTahla  Ostrzeszowski  1568.  Acta  Castren.  Ostrzeszov. 
Zolla  l)yła  za  Janem  3Irozovvickim,  Krystyna  za  Adamem  Oża- 
rowskim. Stanisław  pisarz  gTodzki  Sendomierski  1G79.  S;} 
też  i  Rąszoeki  z  R;]szoeic  w  Krakowskiem.  Mikołaj  Raszewski 
cliorązy  Treml)owoIski  1735.  r.  N.  miał  za  sobij  Maryannę 
Niewiarowską. 

W  r.   177H.  Józef  Kaszowski  miecznik  Lubelski.  —   Krasie/,/. 

Raszteil^  w  ksi(;ztwi<^  Zmtidzkiem,  Jan  Raszteu  pod- 
pisał elekeyą  Jana  III.  Ki-óla. 

Kaszyc  herbu  ff^ieie.,  na  Szłijsku,  to  jest  powinna  ł)ye 
Wieża  okrągła,  z  której  blanków,  dwie  inne  wieżyczki  z  blan- 
kami na  wierzcłiu  powstają,  w  każdej  z  nicłi  okno  jedno,  na 
liełmic  takaż  wieża.  Paproć.  tv  Stambuch  Szląskt^  gdzie  w 
dedykaeyi  powiada ,  że  ten  łierb  nabyły  za  Rołesława  Króla 
(rozumiem  Krzywousta)  kiedy  przodek  domu  tego,  do  Nowego 
zamku  nad  Odrą  rzeką  leżącego,  a  od  nieprzyjaciela  .ścisło  w 
koło  obb^żouego,  niełylko  że  sic^i  sam  przedarł  przez  obóz  nie- 
przyjacielski ,  ale  leż  łakicm  g-o  sercem  nieustraszony  bronił, 
że  nieprzyjaciel  zwątpiwszy,  żeby  go  mógł  kiedy  dostać,  ustą- 
[)ie  w  zad  musiał.  Za  ty  tedy  przysług*^' ,  od  Pana  swego  tym 
klejnotem  uczczony.  Z  tego  domu  kwitn(;li  w  r.  1255.  Otto 
i  Rudolf  Raszycowie ,  którym  Władysław  książę  pozwolił 
prawa  Magdeburskiego,  na  dobraeli  Rudniku,  Wośnicy,  Me- 
daracb  ,  i  Stryjbrniku.  W  roku  1307.  Piotr  Raszyc,  Leszka 
książccia  kousyliarz,  i  jeg-o  syn,  w  foIłu  1343.  konsyłiarz  Mi- 
kołaja książęcia  Raciborskiego  i  Opawskiego.  W  roku  1(507. 
Jerzy  z  Raszyc  sędzia  ziemski  ksi(;ztw  Opolskiego  i  Racibor- 
skiego, i  jpgo  bracia,  którym  Paprocki  swó/ StambucA  S/ę- 
*Ai' przypisał.  Przydaje  tamże ,  że  Kozłowscy,  Osyńscy,  Bo- 
ryńscy ,  Weprewski ,  tegoż  są  domu  i  berbu ,  i  wszyscy  od 
przodków  Raszyców  poszli ,  ale  od  dóbr,  na  którycb  osiedli, 
inszycli  każdy  z  nieb  nazwisk  nabył.  Był  w  r.  1607.  Kasper 
Kozłowski ,  dziedzic  na  Adamowicacb ,  sędzia  ziemski  księztwa 
Opolskiego  i  Raciborskiego;  nietylko  zaś  w  Szląsku,  niektórzy 
z  nich  dziedziczyli ,  ale  i  w  Morawie  i  w  Polszczę.  To  Pa- 
procki. 

Katotfsk.i*  Ratowska  była  za  Stanisławem  Gozdzkim, 
Tomasz  pisarz  ziemski  Braeławski  1674.  N.  Ratomski  z  Or- 
szy,  deputat  na  trybunał  Litewski  1740.  N.  Ratowska,  żyje 
z  Wieniawskim  chorążym  Przemysłkim  ,  tej  brat  rodzony 
Reformat. 

W  r.  1778.  Józef  Katowski  miecznik  Trembowelski.  ^  Jan  re- 
gent ziemski  Piński.  —  Krasicki.  —  Małachowski  w  Zbiorze 
nazwisk  Szlachetnich   do  berbu  Junosza  familią  tę  podciąga.  — 


96 


Ratuld — Rautenlier^. 


R  A  T  u  L  D 


HERB. 


Powinno  hyd  pół  pierścienia  złotego ,  do  g^óry  końc.imi 
obróconeo^o  ,  w  środku  jego  krzyż,  w  polu  czerwonem,  na 
hełmie  trzy  pióra  strusie  ,  tak  go  opisują  Paproć,  o  herb. 
fol.  587.  Okol.  tom.  2.  fol.  579.  różni  się  w  tern  od  herbu 
Szeliga ,  że  w  Szelidze  powinno  l)yc  pół  księżyca  niepełnego, 
a  w  nim  kizyz,  a  na  hełmie  pawi  ogon.  Z  jakiejby  okazvi  ten 
herb  był  nabjly,  żaden  nie  pisze,  tylko  na  to  się  zgadzają,  ie 
kiedyś  hrabiów  Jlatuldów  można  kwitnęła  familia,  którzy  w  r. 
1296.  JUS  pałronatus  opatowi  Czyrzyckiemu  ustąpili  do  ko- 
ścioła S.  Jana  we  wsi  Góra.  Pisali  się  kiedyś  z  Skrzydlna, 
potem  za  Kazimierza  III.  kontrowersyą  mieli,  w  roku  1477. 
o  wieś  Szaflary ,  która  im  jednak ,  za  pokazaniem  prawa  do 
niej ,  wrócona  była.  Atoli  zszedł  już  ten  dom  dawno :  bo  Ma- 
rek Ratułd  nie  zostawił  tylko  córię  jedynaczkę,  która  poszedł- 
szy za  Jana  Pieniążka ,  sędziego  Krakoyyskiego ,  starostę  Są- 
deckiego i  Nowotargsklego ,  vyszystkę  fortunę  w  dom  Pienią- 
żków przeniosła.  Piszą  też  nasi  pisarze  Ratultów  herbu  Dzia- 
łosza,  ale  tamtychże  samych  położyli,  o  których  tu  mówią. 
Paprocki  o  herbach,  Ratuldów  już  pod  herbem  Szeliga,  już 
pod  Ratuldem  położył ,  ale  to  musi  hyc  omyłka  z  podobień- 
stwa obudwu  tych  licrbów. 

Rat;}'lisk.i«   Ratyńska  Maryanna,  była  za  Bartłomiejem 
Włodkiem. 

W  r.  1778.  Felicyan  Katyński  łowczy  Miński.   —  W  r.   1788. 
Ignacy  koniuszy.  —  Krasicki. 


RAUTENBERG    HERB. 

Powinien  hyc  baran  w  lewą  obrócony,  w  pół  od  nóg  i 
brzucha  ostrzyżony ,  na  hełmie  zaś  i  koronie  ,  pół  barana ;  tak 
go  opisał  MS.  o  Familiach  Pruskich,  bo  Paprocki  I  Okolski 


Raiva — Rawicz.  97 

o  nich  milcz,"}.  Używają  '^o  Ilauteubergowie  w  Prusiech.  Nic- 
wiein  czy  tii  należy  Ludwik  Rauler,  naJYł-yźszy  konsyliarz  w 
Prusiech  ,  i  rej^cns  ksicztwa  Pruskiego  ,  pierwszy  podpisał  de- 
krcta  komissyi  królewskiej  1609. 

Kaiva*   Rawa  Jerzy,  rotmistrz  Rajlarski ,   dla  nicztwa 
nobilitowany  na  sejmie  1662.  Constit,  fol.  40. 


RAWICZ  .fiT^mitmmm^         lIKKłi 


Powinna  hyd  Panna  rozczesana ,  w  koronie  na  j^łowie, 
ręce  obie  do  góry  rozszerzone  i  trochę  podniesione  mająca, 
w  sukni ,  tjlko  po  ramiona  gołe  ręce,  siedząca  na  niedźwie- 
dziu czarnym  ,  w  lewą  tarczy  bieżącym  ,  prawa  noga  przednia, 
jak  do  biegu  podniesiona  u  niego ,  w  polu  źóltem  ;  w  hełmie 
nad  koroną,  między  dwiema  jeleniemi  rogami ,  pół  niedźwie- 
dzia większe,  obróconego  w  lewą  tarczy,  jakby  siedzącego, 
nogę  przednią  spuścił ,  w  prawej  różą  trzyma.  Tak  go  opisał 
Paprocki  o  herb.  fol.  428,  Okol.  tom.  2.  fol.  581.  Początki 
tego  herbu  ,  w  Angiji  zakładają ;  gdy  bowiem  Król  Angielski 
schodząc  z  tego  świata,  syna  jednego  i  córkę  zostawił,  której 
w  posagu ,  wszystkie  ruchomości ,  a  między  niemi,  skarby  kró- 
lewskie odkaża! :  brat  jej,  który  się  był  został  przy  Królestwie, 
po  śmierci  ojcowskiej,  widząc,  żeby  był  tak  wielkich  skarbów 
postradał,  gdyby  była  siostra  jego  za  granice  za  mąż  wydana, 
ile,  że  możni  i  potężni  o  nic  konkurrowali  Panowie,  za  porada 
swych  Panów,  dal  ją  na  pożarcie  drapieżnemu  niedźwiedziowi, 
wszakże  ten,  za  sprawą  Boską,  nietylko  jej  najmniej  nie  szko- 
dził, ale  też  ułasiwszy  się,  stopy  jej  lizał,  tak  dalece,  że  go 
pasem  swem  okiełznawszy,  na  nim  z  tarasu  wyjechała.  O  czem 
gdy  znać  dano  bratu  jej ,  przeprosiwszy  ją ,  wydał  w  małżeń- 
stwo książęciu  Lotaryńskiemu ,  z  którym  gdy  spłodziła  kilku 
synów,  o  to  się  postarała,  iż  im  ten  herb  nadano.  Ci  rozbie- 
ToM  VIII.  7 


98  Rawicz. 


zawszy  się ,  czy  tez  ich  potomkowie ,  po  różnych  ivrajacli ,  do 
Czech  też  niektórzy  zaszli ,  a  ztamtiid  do  Polski :  to  Paproć,  i 
Okol.  i  inni. 

Wiele  domów  jest  w  Europie,  które  niedźwiedzia  w  her- 
bie zażywają.  A  najprzód  Familia  Caesarinoriim.,  y^yka  świad- 
czy Ulysses  Aldrovandus  tom.  1.  lib.  2.  Ornith.  czego  po- 
piera Historija  o  Papieżach  Rzymskich  i  o  Kardynałach,  no- 
sili Orla  z  rozci.-jgnionemi  skrzydłami ,  na  kolumnie  stojącego, 
do  której  uwiązany  byt  niedźwiedź.  Z  tej  familji  było  czterech 
kardynałów,  Julianów  dwóch,  i  dwóch  Ale.\andrów,  z  któ- 
rych jeden  Julian ,  ^Yladyslawa  Króla  Polskiego  i  Węgier- 
skiego ,  na  wojnę  przeciwko  Turkom  namówił ,  z  którym  ra- 
zem pod  Warną  zginął  1444.  Z  tych  także  Prosper  Caesarinus 
Columna,  z  Włoch  wyniósłszy  sl«;,  i  z  innemi  Panami  Rzym- 
skiemi,  w  ksicztwie  Litewskiem  osiadł.  Ursynów  także  familią, 
do  tegoż  lierbu ,  to  jest  do  niedźwiedzia ,  niektórzy  ciągną ,  ale 
się  mylą,  bo  zdawna  się  różą  pieczętowali 5  o  czcm  mówiło  się 
pod  herbem  Poraj.  Bisciola  t.  1.  Horarum  subseciv.  1.  20. 
c.  23.  opisuje  statuę  człowieka  zbrojnego  wszystkiego,  ta  w 
jednej  ręce  pi'awej  trzymała  różą ,  w  drugiej  lewej  szalę ,  na 
piersiach  jej  był  niedźwiedź  wspięty  ;  jedni  z  Jerzym  Spalatin 
twierdzą ,  że  to  była  statua  Hermana ,  sławneg-o  wodza  Nie- 
mieckiego,  drudzy,  że  Armiuina  wielkiego  wojownika,  o  któ- 
rym Vellejus  lib.  2.  Histor.  Juvenis  genere  nobilis^  manu 
fortis^  sensu  celer.,  ultra  barbarum  promptus  ingenio  Armi- 
nius ,  Sigimeri  Principis  gentis  ejus  Jilius  ,  ardorem  animi 
vultu  oculisfjue  praesejerens,  assiduus  militiae  Romanae  co- 
mes ,  et  jam  Ciritatis  Jiomanae  Jus ,  equestremque  consecu- 
tus  gradum.  Hic  Ule  Arminius ,  qui  invictissimas  Romano- 
rum  legiones  tres.,  totidemque  ulas,  et  sex  cohortes ,  occi- 
sione  delevit,  ipsumque  exercitus  Principem  Quinctilium 
f^arrum  ,  ut  sibi  munus  afferret^  compulit.  W  Bawaryi,  fa- 
milia Hacloderyuszów,  z  tabliczką  złotą  na  szyi  niedźwiedzia 
w  herbie  nosi.  Bern  miasto  w  Szwajcarach ,  na  czterech  no- 
gach  niedźwiedziem  się  szczyci.  Sangalienses  i  Abbatiscellen- 
ses,  niedźwiedziem  Mspięlym  do  góry.  Gesnerus. 

Długosz  tv  historyi  sioojej  lib.  4.  w  roku  1100.  pisze, 
że  Wawrzeniec  Lorek,  Bożej  nazwany,  z  familji  Rawitów, 
od  Bretysława  książęcia  Czeskieg"o  urażony,  że  całą  jego  fa- 
milią z  państw  swoich  rugował,  zabił  go,  na  którego  miejsce, 
gdy  Borzywoj  brat  jego  rządy  Czeskie  objął,  Bożejowi  i  Mu- 
łynie  bratu  jego  rodzonemu  ,  darowawszy  zabójstwo ,  do  łaski 
przywrócił,  i  dobra  te  oddał  Bożej,  Sancz,  3Iutync,  i  Lewto- 
morzyce  1101.  r.  atoli  Swialopełk  książę  Czeski  ,  w  roku 
1108.  3Iutyoc,   i  z  dwiema  synami  jego,  Bożejem  i  Borsza- 


Rauicz. 


91) 


kiem ,  także  Unisława  i  Domislawa.  \vszvslko  to  Rawiczanic 
byli,  pozabijar  kazał,  czem  przerażeni  (li'U(lzv  leg'!)/,  domu  la- 
milianei ,  do  Polski  się  wynieśli:  przyjął  icli  mile  Bolesław 
Krzywousty  Krcjl  Polski ,  i  w  dobra  icli  w  Rawskiem  woje- 
wództwie opatrzył,  gdzie  wiele  zamków  i  miast  pofuiidowali. 
i  familią  swoję  w  tym  tam  kraju  rozplenili.  ^V  następuj.;}evni 
potem  roku,  Jan  Czysta,  z  namowy  Krz\'wousta ,  zabił  Swia- 
topełka  ksiceia  Czeskiego:  to  Długosz  loc.  ctf.  Croiiier  /ib.3. 
et  5.  i  inni  za  niemi  bistorycy  nasi.  Atoli  Paprocki  w  Ogro- 
dzie fol.  183.  Balbinus  Epitom.  Rer.  Bohem.  łib.  2.  c.  9. 
poświadcza  i  Bielskie  iv  to  nie  Ursovitae  byli,  jako  vlice  D/u- 
gosz ,  ale  W^ersoritae ,  nie  Rawiczanie ,  ale  AVerszowcv ;  a 
drudzy,  juz  ieb  L  rsoritas ,  juz  AVersovitas  piszą,  w  erem  siy 
mylą ,  bo  inszy  jest  berb  Wiersza ,  inszy  Rawicz.  Lepiejby 
tedy  mówić,  ze  i  herb  ten  i  familianci  jego,  jeszcze  za  monar- 
cbów  pogańskich  ^y  tej  ojczyźnie  kwitnęli.  Z  tych  Prandot:t 
był  ^voje^yodą  Rawskim  1230.  drugi  tegoż  imienia  1260.  trzeci 
1394.  czwarty  1440.  jako  się  mówi  \v  pierwszym  tomie.  To- 
mlslaw_  także  woje^yodą  Sendomierskim  w"  roku  132.5.  Pran- 
dota  z  Żelazny  wojełyodą  Płockim,  w  roku  1452.  Sylwester 
albo  Lassota,  proboszcz  Szkalmirski,  tegoż  herbu,  pisał  się 
z  Zdziechowa ,  ten  po  zejściu  Jana  Rzeszowskiego  herbu  Pól- 
kozic,  arcybiskupa  Lwowskiego,  już  był  zgodnie  od  kapituły 
Lwowskiej,  na  jego  katedrę  obrany;  atoli  >S'ładysław  Jagiełło 
Król  Polski,  w  roku  1436.  na  instancyą  Hcliasza  książęcia 
3Iultańskiego ,  Sylwestra  z  tej  infuły  strącił,  a  na  miejsce  jego 
wysadził  Jana  z  Sprowy  Odrowąża.  O  czem  Długosz  w  swo- 
jej łiistoryi  libro  12.  tom.  l.Jol.  691. 


Baranowski., 

Biedrzyckie 

Bielskie 

Binbink, 

Boguski, 

Bo7'i/szewski\ 

Celgowski, 

Chobrzyński, 

Czerskie 

Czysta, 

Dąbrowski, 

Dębiński, 

Dembiński, 

Der  gon, 

Drzewiecki, 


Herboioni. 

Galimski, 
Gano  Lipski. 


rawroti 


iski. 


Gniewosz, 

Gołyński, 

Górski, 

Gowarczewski, 

Gou<orek, 

Grodzki, 

Grot, 

Grotowski, 

Gut, 

Jarocki, 

Jasieński, 

Jasi/kowski, 


Jastkowski, 
Jeziorkowski, 
Kamieński, 
Karwowski, 
Kiemlicz, 
Kłoczeivski, 
Kosecki, 
Kosiński, 
Kostro, 
Kraśnicki, 
Kurosz, 
Lasota, 
Leniek, 
Linowski, 
Lipicki, 
7' 


100 


Raykoivski — Rayski. 


Mułgieivski^ 

Przyjemski, 

Szydłowski, 

Męczyński, 

Pszczyński, 

Tadejowski, 

Melgiewski^ 

Rąblewski, 

Trzciński, 

3Iichowski, 

Raciborski, 

JVarsz, 

3Iikulowskł, 

Radziejoivski, 

Jf^ęgrzyn  o  wski. 

Nie  ih  ia  Ikotuski^ 

Reszczeński, 

Tfilkowski, 

Niemczewicz, 

Rogaliński, 

fflsimirski. 

JSiesielkotvski, 

Rokicki, 

Jt^ojciński, 

Noskowski, 

Rudziński, 

lVojczyński, 

Nowomiejski, 

Rusiecki, 

ll^olski. 

Noźotoski, 

Samborzecki, 

ft^olniiński, 

Okolski, 

Siedlecki, 

Jfołucki, 

Olędzki, 

Skawiński, 

ffoźnicki. 

Olszewski, 

Skin  der. 

Zaborowski, 

Oski, 

Skotoieski, 

Zaczkoiuski, 

Ostrowski, 

Słupecki, 

Załuski, 

Otrembtis, 

Snopkowski, 

Zawada, 

Owsiany, 

Sołomerecki, 

Żelazo, 

Ozarotoski, 

Stecki, 

Ziemacki, 

Oign, 

Suliszewski, 

Zołędkowski, 

Podczaski, 

Sum, 

Zwań. 

Pfitsiński, 

Szczerba, 

Duitcsewski ,  Ktiropatnicki ,    Małachowski  i  łVielądek  następujące 

familie  równie  do  herbu  Rawicz  podciągają : 

Bilbink,  Męciiiski,  Strachocki, 

Depalt,  Mitrowski,  Szaciitskl, 

Fribes,  Modlissewski,  Warszawski, 

Kieniewicz,  Niesułkowski,  Wyszomirski, 

Kochan,  Prandota,  Ziemak. 


Lasotowics 


Przystalowics, 


]layko^vski  ^  w  województwie  Inowrocławskiem. 

Rayiłlir  herbu  Abdank ,  w  Łukowskiej  ziemi  było 
dwóch  braci  rodzonych  Raymirów  za  czasów  Paprockiego. 

Rayski  herbu  Kietlicz  na  Szląsku.  N.  Rayski  sędzia 
Oświęcimski,  którego  córka  Anna,  była  za  Wikohijem  Bran- 
dyszem ,  sędzią  Zatorskim  i  Oświęcimskim.  Achacy  podsta- 
rości  Oświęcimski,  z  sejmu  1653.  deputat  na  trybunał  skar- 
bowy Lwowski.  Constit.  fol.  2.  Tenże  czy  inszy  podscdek 
Zatorski,  z  sejmu  1061.  r.  komissarz  do  granic  od  Szląska. 
Constit.  fol.  26. 

Rayski  herbu  Korab,  w  Kałiskiem  województwie,  je- 
dnaz  ich  dzielnica  z  Radłickiemi.  Z  tych  Jan  Rayski,  dziedzic 
na  Raysku,  umarł  w  roku  1578.  Katarzyna  była  za  Zawadzkim 
Tomaszem  Swiatopełkiem. 

Rayski  herbu  Jelita,  z  Połski  niektórzy  się  z  nich  \\^- 
niósłszy,  w  Litwie  osiedli.    Melchior  Rayski  z  sejmu   1590. 


Razek  — Ifęczajski.  101 


komissarz  do  jaranie,  mi('dzv  Podlaskiem  i  Brze!?ciaiiskieni  wo- 
jewództwy.  Constit.  fol.  683.  Stanisław  sekretarz  królewski 
w  Brześciaiiskiem  ,  Jan  w  Wlleiiskiem  1648.  N.  podkomorzy 
Wiłkoniierski.  Polcncyanna  ,  Jana  Kaininskie^o  kasztelana 
Mścislawskiego  małżonka  1644.  N.  Mikołaja  Dorohostajskiego 
wojewody  Połoekiego ,  Henryk  cześnik  Potocki  1674.  r.  zona 
Latyczyńska.  Ale.\ander  stolnik  Slarodubowski.  Anna,  Miko- 
łaja Krzyczewskiego  małżonka. 

Kazek,  herbu  Ahdank^  czy  nie  Raczek.  Paprocki. 
Paweł  Raczek  na  wesełn  Zamojskiego  z  kopiij  gonił. 

Rtlllłtowski  herbu  Drogosław ,  z  Ł(;czyckiego  wo- 
jewództwa niektórzy  z  nich  osiedli  w  Nowogrodzkiem.  Jan 
Rdnłtowski  z  Radzikowa  na  Cndnikaeli  I  Rdnłtowie ,  skaritnik 
3Iozyrski ,  potem  podkomorzy  Der|»ski :  synowie  jego  z  Prola- 
szewiezowny  ,  3Iicłiał  podczaszy  Czernlecłiowski ,  I  Krzysztof": 
poty  Kojatowicz  in  MS.  bo  Paprocki  i  Okolski  o  nich  nie 
pisał ,  ale  ponieważ  si<^'  z  Radzikowa  piszij ,  tocby  się  raczej 
miało  mówię,  że  do  Ogończyków  należą,  jako  1  Radzikowscy, 
które  herby  są  sobie  podobne.  N.  podczaszy  Miński ,  córka 
jego  Eleonora,  była  za  Bazylim  Filipowiczem  stolnikiem  Rze- 
czyckim.  Jan  Michał  1674.'  Paweł  1648.  Piotr  w  Mińskiem 
1674.  Jan  na  Rdnłtowie  Rdnłtowski,  sędzia  ziemski  Nowo- 
grodzki ,  j)oj;}ł  Helenę  Wańkowiezownę  stolnikownę  Mińską, 
z  którą  spłodził  dwóch  synów ,  Antoniego  teraźniejszego  sę- 
dziego grodzkiego  Nowogrodzkiego,  i  drugiego  Leona,  córek 
cztery ,  Eleonorę ,  Ale.\androwi  Sowiczowi  Korsakowi ,  pod- 
stolemu  i  pisarzowi  grodzkiemu  Nowogrodzkiemu,  Judytę,  Be- 
nedyktowi Bohuszewiczowi,  skarl)nIkowi  3Iińskiemu,  Bar])arc, 
Janowi  Haraburdzle  łow  czemu  Nowogrodzkiemu  ,  zaślubione. 
Zofia  jeszcze  Panną.  Eleonora  z  Rdnłtowie  cliorążanka  Zator- 
ska, była  za  Wojciecliem  z  Dziergowa  31iklaszewskim.  Jan, 
najprzód  kasztelan  Witebski ,  które  krzesło  wziął  po  Jerzym 
Tyszkiewiczu,  Mzląt  potem  w  roku  1739.  po  śmierci  Nlezabi- 
towskiego ,  kasztelanią  Nowogrodzką. 

W, roku  1778.  Chryzostom  Rdułtowski  chorąży  Nowogrodzki. 
Zona  jego  Rzewuska  cliorążanka  Litewska  —  z  tej  córka  za  Rze- 
wuskim wujem  rodzonym.  —  Krasicki. 

R(1zaivski  z  Rdzawy ,  Marcin  RdzawskI ,  córka  jego 
Anna,  była  za  Tomaszem  Trembeckim.  Acta  Castr.  Cracov. 
1602.  Jan  Soc.  Jesu  zabity  od  Kozaków. 

Ręliieliński  herbu  Lubicz.,  patrz  Reniliieliiiski. 

RccłaTVSki.  N.  Ręeławskl ,  miał  za  sobą  Klemano- 
wnę,  MS.  de  Famil.  Pruss. 

Ręczi^ski  herbu  Rogala^  w  Mazowieckiem  woje- 
wództwie.   N.   Ręczajski ,   z  Jadwigi  Dzierzgowsklej  wojewo- 


102  Rędzina— Reg:iilski. 


(Izaiiki  Mazowiftklej ,  syn  jego  Wojciech  kasztelan  Warszaw- 
ski, starosta  Derj»ski  i  Kowalski:  Kazanie  Pamiątka:  z  sejmu 
(Icjuitat  do  kwarty  Iławskiej.  Constit.  1589.  _/b/.  561.  Bielski 
o  nim  nisze  /b/.  78^i.  ze  JMoskw*;,  chcącą  ubiec  Pleszków,  |»o- 
razil,  150  ich  na  |»]acu  położył,  sześćdziesiąt  pojmał.  Jionsti/- 
łucya  1593.  yb/.  050.  sukcessorom  jego  każe  z  skarbu  oddać 
summę,  którą  l)ył  dał  na  potrzeby  tej  ojczyzny.  Hieronim 
aieliidyakon  Ki'aku\>  ski ,  proł)oszcz  Piotrowiuski ,  kancłei'z  u 
Maciejowskiego  kardynała,  kustosz  Kielecki,  illusfri  pruden- 
lia^  facunidaqiie ^  juris  peritia  singula7't ,  innocentia  morum 
praestaiili.  Sekretarzem  liyl  łegacyi  od  Zygmunta  III.  do 
8*awła  V.  Papieża,  00.  Karmelitów  Bosych  w  Krakowie,  rze- 
czy swoich  rucluimych ,  ostatnią  wolą ,  dziedzicami  uczynił, 
którym  na  kościół  S.  Miełiała,  pier\yszy  kamień  położył  w  r. 
1611.  kędy  tez  po  śmierci  złożony.  Wojciech  1683.  Jednaz 
icli  dzielnica  z  Laskiemi. 

Kędzilia.  herbu  Łada,  w  ziemi  \^'arszawskiej. 
RegOYYSki  herbu  Abdank,  w  Sendomiersklem  woje- 
wództwie ,  w  powiecie  Radomskim.  Felix  Rego\yski  opal  Sic- 
ciechowski ,  gdzie  i  nagrobek  jego  widzieć  ,  a  pod  nim  drugi, 
brata  jego  Jana,  m«,>za  sławnego  i  rządnego.  3Iikohij  trzeci 
brat  ich,  miał  za  sobą  Annę  Siedlecką,  z  której  zostawił  po- 
lomstwo.  Stanisław,  czwarty  ich  brat,  w  ziemi  Clielmskiej 
osiadł.  Seweryn  podwojewodzy  Chełmski,  z  sejmu  1627.  po- 
borca.   Samuel  podczaszy  Chełmski  1661. 

Re;s;illslŁi^  w  ziemi  Warszawskiej.  Jan  Pusz  na  Regu- 
łach, i  Maciej  Kazimierz  i  Stefan,  Regulscy  1674.  N.  miał  za 
sobą  Jurecką  Annc.   Jadwiga  była  za  Adamem  Rychłowskini. 

Ręka  w  herbie.  Ręka  z  koronką,  patrz  Betman.  Ręka 
z  pochodnią  gorającą,  patrz  Połota.  Ręka  świni  pysk  rozdzle- 
i-ająca,  patrz  herb  Świnka.  Ręka  z  obłoku  mieczem  zaniesiona, 
patrz  Pogonią  \lo.  Ręka  z  korony  z  mieczem  na  dół,  patrz 
Brandys  tom.  2.  fol.  265.  Ręka  z  kitą,  patrz  Krzycki.  Ręka 
przez  łokieć  strzałą  przeszyta,  patrz  Sapieha.  Krom  tych, 
Okolski  tom.  2.  fol.  603.  Klejnoty  fol.  106.  ba  i  mnie  się 
w  Uubnie  dostało  widzieć  między  herbami  ksiązęeemi,  2do 
loco ,  rękę ,  po  ramię  zbrojną ,  prawą ,  w  polu  ezerwonem, 
która  na  prawy  bok  tarczy  trzymała  trzy  strzały ,  dwie  pobo- 
cznie na  krzyż  złożone,  żeleźcem  na  dół  obrócone,  trzecia  we 
środku  ich  prosto  ułożona,  ostrzem  do  góry,  wszystkie  złote, 
pióra  u  nich  srebrne.  Ten  herb  nadany  od  książąt  Litewskich, 
gdy  albow  lem  Tatarzy  haraczu  się  od  Litwy  domagali ,  ci 
chcąc  się  z  lej  niewoli  wyble,  posła  do  nich  wysłali  z  wypo- 
wiedzeniem wojny,  ten  gdy  odważnie,  na  znak  wojny,  Irzy 
slrzały  im  oddał,  w  nadgrodę  swej  przyslugn,   wziął  w  łierhle 


Reklewski— Keiubiewski.         103 


też  same  strzały:  to  Okol.  domysł  z  Stryjkoio.  lib.  G.J".  26^J. 
gdzie  o  Erdziwile  pisze.  Ktoby  sii'  jednak  tym  herbem  za- 
szczycał ,  żaden  nie  namienia.  W  kościele  lakże  3Iiedzvrzc- 
ckim  00.  Franciszkanów  pod  Ostrogiem ,  jest  takaż  ręka, 
która  na  le\vv  Jjok  tarczy,  i  tylko  d\yie  strzały  trzyma,  na 
krzyż  złożone,  ostrzem  na  dół.  Tenże  Okol.  tom.  2.  f.  005. 
kładzie  lierb  t;iki,  gdzie  ręka  na  prawy  bok  tarczy  trzyma  krzvż, 
na  hełmie  zaś  jest  kogut,  i  przydaje,  że  ten  herb  przyniesiony 
z  Francyi  przez  marszałka  w  Priisiecli ,  który  pod  wojnę  Krzy- 
żacki} poległ  na  placu  :  Biel.  fol.  299.  ale  i  tu  łamilianta  ża- 
dnego nie  przypisał  Okolski ,  dla  c/.<'go  i  ja  rycin  tych  herbów 
nie  ktadę. 

Reklewski  herbu  Gozdawa.^  w  Poznańskiem  woje- 
wództwie i  indziej.  Jan  z  Reglewic  cliorąży  Czerski  1436.  u 
Łaskiego  w  Statucie  fol.  140.  .lakób  w  Scndomicrskiem, 
którego  syn  Jan  1598.  podstarośei  Opoczyński.  Acta  Castr. 
Opocznen.  AVojciech  eześnik  Sendomierski  1660.  Wacława 
córka  3Iaryanna ,  była  za  3Iicliałcm  3Iietelskim.  N.  miał  za 
sobą  Cielecką,  z  której  córka  za  Tchorzewskim ,  Zygmunt  w 
ziemi  Liwskiej  1674.  N.  Antoniego  Jarzyny  małżonka. 
W  r.  1778.  X.  Reklewski  skarbnik  Pilznieiiski.  —  Iu'asickł. 
RekiiC  herbu  Leliwa.  Monwidowicz ,  syn  Jana  Mon- 
wida  wojewody  Trockiego,  spłodził  syna  Rekucia,  od  którego 
początek  wziął  dom  kniaziów  Rekiiciów,  dziedziców  na  Kro- 
zach:  są  i  w  3Iińskiem  \yojewódzlwie ,  z  których  Salomon  Re- 
kuc  Władysława  IV.  Paweł  Jana  Kazimierza  podpisali  elekcye, 
to  Kojal.  in  JJS.  ho  Paprocki  i  Okolski  o  nich  niewiedzieli. 

Remllieliliski  /terbu  Lubicz,  w  Mazowieckiem  wo- 
jewództwie. Felix  Rembieliński ,  kanonik  Gnieźnieński  i  Ło- 
wi cisi ,  mąż  ludzki  i  pobożny,  imiarł  1527.  któremu  synowiec 
jego  Jan,  kanonik  Gnieźnieński  i  Łęczycki,  nagrobek  w  Gnie- 
źnie wystawi!.  Starował,  in  JJonum.  i  znowu  w  roku  1578. 
kwitnęli ,  Jan  Rembieliński  J.  1.  D.  i  Felix,  kanonicy  Gnie- 
źnieńscy. Acta  Synod.  Petric.  jN.  Rembieliński  miał  za  sohą 
Nadarzyńską,  z  której  córka  >^'eronika ,  dostała  się  w  małżeń- 
stwo Uchańskiemu ,  staroście  Chełmskiemu.  Jakób  pojął  Go- 
Jyńską ,  którego  córka  z  niej  Emereneyanna ,  wydana  za  Ję- 
drzeja Lipskiego  herbu  Łada.  S.  Rembieliński,  żona  jego  By- 
kowska 1693. 

W  r.   1778.  Franciszek  Rembieliński  yiceregent  Krasnostawski. 
—  W  r.   1788.  Kajetan  żupnik  Ciechanowski.  —  Krasicki. 

Keiullienski  herbu  Jastrzębiec,  w  Sieradzkiem  i 
Bełzkiem  województwach  ,  piszą  się  z  Rembiszowa.  Przydo- 
mek mają  Kruszyna.  INiewiem  czy  nie  tu  należy  Ki-uszyna  z 
Galowa ,   jeden  z  panów  Podolskich ,   kłóizy  Podole  vr  roku 


104 


Reiuliiewski  —  Keiiibowski. 


1430.  od  Lifw-j'  oderwawszy,  do  Polski  przyłączyli ,  o  czem 
Kromer  lib.  20.  Biel.  i  StryjkoivskL  N.  JRembicwska,  była 
za  Brzozowskim  chorążym  Gostyńskim.  Jadwiga  za  ^\  alcw- 
skim,  matka  podkomorzego  Sieradzkiego.  J<»drzej  poboi-ca  w 
Siei-adzkiem  1647.  Constit.  fol.  46.  Zofia,  Albraehta  Zeb;- 
ckiego  Doliwezyka  małżonka. 

ReillbieiYSki  herbu  Rogala.)  w  województwie  Pło- 
ckiem. Marcin  Rambiewski ,  Poznański  i  Płocki  kanonik  w  r. 
1524.  na  przywileju  Collegiaty  Łowickiej. 


Rembowski  herbu  Ślepo 


łvron ,  w  ziemi 


Cieci 


leclianow- 


skiej.  N.  kasztelan  Ciechanowski.  Gabryel  rotmistrz  i  żołnierz 
sławny.  N.  miał  za  sobą  Konstancyą  Ciemniewską.  Jakób  Rem- 
bowski stolnik  Zakroczymski.  Według  genealogji  Krasińskich, 
poszli  od  Sławka  Krasińskiego,  sędziego  Roźańskieg^o ,  z  któ- 
rego piąciu  synów  był  Stesław,  temu  ze  si»^'  działem  dostał 
Rembów,  od  niego  on  i  potomkowie  jego  nazwani  Rembowscy. 


REMBOWSKI 


HERB. 


Powinien  l)yć  w  polu  czerwonem  oszczep  albo  rohatyna, 
z  gałką  i  jedwabną  streH},  ostrzem  do  góry  prosto  postawiony, 
i  dwie  strzały  na  krzyż  złożone  przez  oszczep ,  takim  kształtem 
jak  w  herbie  Jelita,  w  hełmie  nad  koroną  orle  skrzydła  czarne, 
tak  go  opisał  3IS,  o  Familiach  Pruskich.,  i  jam  widział  w  ko- 
ściele Peplińskim  :  l)o  Paprocki  i  Okolski  o  nich  niewiedzieli. 
Przodek  domu  tego,  urodziwszy  się  w  województwie  Lubel- 
skiem ,  do  Prus  przyszedł ,  pojąwszy  Tuczyńską  de  ^Vedel, 
spłodził  trzech  synów.  Jeden  z  nich  w  wielkim  Turzu  mie- 
szkał, miał  córkę  jedne,  3Iichałowi  Konarskiemu  wojewodzie 
Pomorskiemu,  staroście  Grudziądzkiemu  i  Ilamelsztyńskicmu, 
zaślubioną,  synów  zaś  trzech:  Leonarda  opata  Pej)łińskiego ; 
Jerzego,   któremu  3Ialzcwko  działem   się  dostało ,    tego  tylko 


Reiner— Renard.  105 

Irzy  córki  zostały ,  jedna  zmówiona  była  z  Sebaslyanem  Jasiń- 
skim w  Osli-owitym,  drug-a  z  Marcinem  Dulskini,  trzecia  z 
Łukockim ;  i  Wojciecłia,  tego  te  córki  były,  Kossowa,  Nie- 
wieścińska,  Lokowa,  Anna  Bocbliiiska,  a  jtotem  poszła  za  Sta- 
nisława Bartliiiskiego,  synów  zaś  Irzedi.  Lenard  opat  Pcpliń- 
ski,  blizko  lat  40  komissarz  zakonu  Cystercyenskieg-o,  ojczyźnie 
dobrze  zasłużony,  umarł  1649.  ^idryan  dworzanin  i  sekretarz 
królewski ,  od  Zygmunta  III.  poseł  do  Selima  wlórego  Cara 
Tureckiego,  którą  legacyą,  z  pocbwałą  wszystkicb ,  godnie  od- 
prawił, i  pewnieby  był  wjsoko  urósł,  tak  dla  swoicb  zasług, 
jak  tez  dla  miłyeb  i  przyjemnych  obyczajów,  gdyby  była  śmierć 
Wijtku  życia  nie  przerwała,  która  przypadła  na  rok  1646.  po- 
grzebiony  w  Peplinie  z  marmurowym  nagrobkiem,  od  Leo- 
nory  de  Langnaun  małżonki  jego  wjstawionym ,  która  zszedł- 
szy z  tego  świata  1649.  tamże  pochowana,  ta  najprzód  była 
za  Gissą;  Adryanowi  powiła  trzecli  synów,  z  tych  Krzysztof, 
miał  za  sobą  Dorpowską  z  Krowiczyna  herbu  Junosza,  z  której 
miało  być  dwóch  synów,  na  Suminie  i  Sycyminie  dziedziców. 
Były  i  siostry  cztery  Krzysztofa  i  Adryana,  ale  znać  nie  ro- 
dzone, jedna  za  Jerzym  Gzarlińskim,  druga  za  ^Vojciechem 
Białochowskim ,  trzecia  za  Janem  ^Yolfem,  czwarta  za  Mro- 
czyiiskim.  Drugi  syn  z  Tuczyiiskicj  osiadł  w  małym  Turzu. 
Trzeci  Krzysztof,  z  matki  Łukockiej  urodzony,  złączył  siy  był 
dożj-wotnie  z  Bystramowną,  urodzoną  z  Rabianki ,  z  której 
córka  jedynaczka,  poszła  za  Jędrzeja  Branta,  i  wniosła  w  dom 
Brantów  Rokocin.  N.  przeorysza  w  Zukowie  zakonu  S.  Nor- 
berta, życie  pobożne  zakończyła  w  roku  1698.  Ignacy  miał 
za  sobą  Barbari;  Pruszakown*; ,  z  tej  synowie ,  Józef  i  Ja- 
kób ,  i  córka  31aryanna ,  Stanisława  Jasińskiego  sędzica  Pu- 
ckiego żona. 

Reilier^  w  ksicztwie  Litewskiem.  Jan  Renier  miał  za 
sobą  Annę  Koniecką.  Stefan  w  Wilkowiskiem  1674.  N.  ge- 
nerał artylleryi  Litewskiej,  o  którym  Abn*/^#«cya  1690.  y.  11. 
Mateusz  chorąży  Trocki  1703.  N.  Rejmer  miał  za  sobą  Zu- 
zannę Kołontajownę. 

Reiniesz  ^  w  księztwie  Litewskiem  ,  w  powiecie  Li- 
dzkim,  kwitnęla  niegdy  można  familia  Remieszów,  dziedziców 
na  Lipniszkach.^ 

Ren^  w  Żmudzi  Jerzy  Ren  1621. 

RENARD     HERB. 

Powinna  być  liszka  żółta,  w  prawą  tarczy  Iłieżąca,  z  ogo- 
nem do  góry  zadartym,  w  polu  modrem,  na  hełmie  nad  koroną 
skrzydło  orle  białe.  Ten  herb  nadany  Janowi  Renardowi,  pod- 


1U6 


Renard— Rescius. 


RENARD 


HERB. 


stolemu  Nurskiemu  ,  staroście  Tyszowieckiemu ,  pułkownikowi 
<;wardyi  królewskiej,  a  potem  feldmarszałkowi  wojsk  Saskich, 
iuifj'dzy  rycerstwo  Polskie  policzonemu,  przez  konstytucyjj  sej- 
mu Grodzieńskiego,  w  roku  1726.  od  Augusta  II.  Króla  Pol- 
skiego, od  którego  wzięli  także  przywilej  na  Baronatum,  kędy 
o  nich  powiada,  ze  z  Fraucyi  ta  familia  do  Polski  przyszła, 
ie  miał  brata  ten  Jan  Benedykta ,  rotmistrza  w  w  ojsku  Pol- 
skiem  ,  ze  dwóch  synów  jeg-o  zostało,  Jakób  Antoni,  i  Jan 
Piotr,  że  siostra  Jana,  była  za  Klaudyuszem  Heniykiem  Morel, 
z  której  córka  Maryanna  Orzelska ,  księżna  Holsztyńska. 

]lepliiisli.i  herbu  Pogonią  Polska ,  w  powiecie  Woł- 
kowiskim. 

ResciliSt  Stanisław  Rescius,  na  dworze  się  kardynała 
Uozyusza  wychowawszy ,  znać  było  w  całym  życiu  jego ,  jakie 
lam  wziął  do  wszystkich  cnót  i  nauk  ćwiczenie :  znać  i  z  tego, 
co  o  nim  napisał  Bai'onius  kardynał  in  j\o(łs  ad  7.  Muji^  gdzie 
o  nim  tak  mówi :  Slanislaum  Rescium  S.  R.  E.  Piotonota- 
rii/m ,  optimi  illius  utque  doctisshni  Stanislai  Cai^dinalis 
ałummim ^  ob  moriim  egregiam  integrilatem  et  insignem  eru- 
ditio7ie/ii ,  plurimi  facio.  Lipsius  także  Epist,  Select.  Cen- 
ttir.  siugul.  ad  Italos  et  Hispanos,  et  ad  Rescium  Epist.  12. 
jego  nauce  osobliwsze  elogium  zapisał ;  jakoż  znacznie  się  wy- 
daje w  różnych  od  niego  na  świat  księgach  wydanych.  Imo.  Z/e 
Atheissimis  et  Phalarissimis  Evungelicorum,  libri  diin,  JSea- 
połi  in  ito  1596.  ubi  in  primo  libro  ostendit ,  gitomodo 
Evangelici  Scripturam ,  Jidei  symbolum  etc.  corruperint 
perrerterint  etc.  altero  libro  agit  de  crudelitatibtis  illorum 
in  templa ,  monasteria ,  bona  Ecclesiastica  etc.  Addidit  Pa~ 
raenesim  ad  E(juites  Polonos ,  (]uod  liberlati  Polonae  non 
indecens  sit,  parere  Ecclesiasticis  legibus.   2do.  Paraphra- 


Resciiis.  i^' 


SIS  in  septem  Psalmos  Poenitentiales  ^  Cracov.  1591.  tn  12. 
Accessit  ejusdem  Panegyricus  de  l^ictoria  de  Turcis^  ad 
NaupactiUH  obtenta.  3tio.  De  rebus  hi  Electione ,,  pt'ofe- 
ctione,  Coronatione  Henrici  Regis  Polomae,  in  Galliu  et 
in  Polonia  gestis^  Romae  1574.  4to.  Rozmowa  o  śmierci 
człowieka  z  duchem,  exlatina,  cuaauctorscripsit,  lingitatjue 
Polonice  reddita  a  JI.  ^1.  S.  et  1675.  impressa  in  Ato  Crac. 
Sto.  f^ita  Stanisłai  Hosii  Cardin.  et  Episcopi  P'armiensis, 
Romae  1587.  2do  Olirae  1680.  in  8i'o ,  ubi  appositu  est  Re- 
latio  de  transita  et  dormitione  ejusdem  ,  ab  eodem  Rescio 
conscripta,  et  Parisiis  impressa  1582.  in8vo,  separafim. 
6lo.  Spongia  pro  Societate  Jesu,  1590.  in  Ąto  Crac.  qnam 
comtnemorat  cum  laude  Sachinus  Hist.  Soc.  par  5.  lib.  10. 
num.  85.  Listy  jego  niektóre  znajdziesz  in  Toma  2do  Oper. 
Hosii  Cardinalis,  adjinem.  Swlyty  też  Karol  Boromeusz  kar- 
dynał, w  Hscie  s>yoini  do  niefro ,  który  \yidziec  między  inszcnii 
tego  świętego  listami,  w  Antwerpji,  w  roku  1623.  ^ydruko- 
wanemi,  sla\yi  jego  ciimiam  animi  simplicitatem ,  et  ad  Jesu 
C/iristi  tiomen  ampli/icandum,  studium.  Henryk  Król  Polski 
szczególniej  go  sobie  poważał,  i  między  sekretarzów  go  swoich 
policz\'\yszy ,  do  Francyi  go  z  sobą  zapraszał ,  bo  i  sam  juz 
byt  z  Polski  wyjechał,  po  śmierci  brata  swego  Króla  Francu- 
zkiego.  Sy.Ytus  V.  Papież,  Ctriuscue  signaturae  referendary,-} 
go  uczcił.  Zyg-munt  III.  Król  Polski,  krom  dziekanji  ^Var- 
szawskiej  ,  kanonji  ^Yarmińskiej  ,  opactwo  mu  Jędrzejom  skie 
konferoAyał,  i  między  synów  koronnych  go  policzywszy,  w  ró- 
żnych go  legacyach  i  interesach,  jako  doświadczonej  roztro- 
pności i  dzielności  męża,  zażywał:  osobliwie  do  Syxta  Papieża 
względem  kanonizacyi  S.  Jacka,  w  roku  1589.  Sererin.  in 
S.  Hyacin.  lib.  4.  Do  ]\eapolu  także,  względem  pcnsyi  Bar- 
skiej ,  kędy  się  z  światem  pożegnał  w  roku  1600.  3.  Kwietnia, 
trochę  przedtem  bibliotekę  swoje  Domui  Professae  CracO' 
viensi  Soc.  Jesu,  w  osohliwsze  księgi  obfitując.-j,  darowawszy. 
Histor.  Domus.  Zwał  się  przedtem  Beska ,  potem  Kescius, 
według  Starował,  in  Scriptor.  Polon,  centum  f.  32.  Patria 
Posnaniensis,  gdzie  też  ten  autor  powiada,  że  jeszcze  od  Ste- 
fana Batorego  był  do  Polski  sciągniony ,  i  opactwem  Jędrze- 
jowskiem  uczczony ;  w  legacyi  jeździł  od  niego  do  Grzego- 
rza XIII.  i  Syxta  V.  Papieżów,  i  znowu  od  Zygmunta  III.  do 
Rzeczypospolitej  ^Ycneckiej ,  do  Ferdynanda  ksi.-jżęcla  Hetru- 
ryi,  do  Klemensa  VIII.  Pajńcża,  któremu  imieniem  tegoż 
Króla  posłuszeństwo  oddawał.  Krom  wzwjż  wyrażonych  ksiąg 
jego,  jeszcze  te  liczy,  Tractatum  de  Majestate  Sedis  Apo- 
stolicue.  Sermones  de  Sacerdotio,  Pia  progymnasmata.  Li- 
br um  pro  augmento  fidei  Orthodoxae.,  Librurn  pro  de  fen- 


108        Reszczeuiski— Rewkoiv8ki. 

sione  Patrum  Societ.  Jesit,  krom  tamtej,  Spoiigia  nazwanej. 
Orationein  in  causa  Canonisalionis  S.  Hyacinthi.  Librum 
Epislolarum  Fatniliarium . 

Reszczeusk.!  herbu  Rawicz,  w  województwie  Kra- 
kowskiem. 

Są  także  w  Lubelskiem,  powiecie  Łukowskim,  z  tych  Marcin 
kościeszek  Reszczyński,  z  Barbarą  z  Mikołajewskich  małżonką 
synów  miał  czterech:  1.  Kajetana  Onufrego  dwóch  imion. 
2.  Ignacego  Michała.  3.  Jana  z  Dukli.  4.  Seweryna  An- 
toniego, o  czem  zaświadcza  tranzakcya  we  Lwowie,  d.  4.  Sty- 
cznia 1783.  w  aktach  złożona.  —  H^ielądek. 

Retlilislli^  w  Dobrzyńskiej  ziemi.  Wojciecli  Relfiński, 
najprzód  podsłaro^cl  Bohrownicki,  potem  podstoll  Dobrzyński, 
w  roku  1611.  poborca  w  tejże  ziemi.  (Jnwer.  Pobór.  'S.  miał 
za  sobą  Konstancją  Rutkowską  ,  pisarzownę  ziemską  Do- 
brzyńską. 

Retko^slli*   Dorota  Retkowska ,   najprzód  Melcbiora 
Karczewskiego ,  potem  Mikołaja  Peperzyńskiego  albo  Zebrzy- 
f     dowskiego  małżonka. 
1         ''  Reiit  herbu  Gozdawa,    w    Połocklcm    województwie. 

O  tych  ani  Paprocki,  ani  Okolski  nie  pisał.  Romanus  Reul  w 
Połockiem  poborca  1589.  Constitut.  fol.  5bS.  Fiedor  1601. 
Coiistit,  Jol.  777.  Alexander  w  Smoleńskiem  ,  Jan  w  zakonie 
naszym ,  apostolskiej  missyi  w  Persyi  podjąwszy  się ,  na  niej 
życie  stargał,  tamże  w  roku  1713.  Synowiec  jego,  w  szkołach 
Poznańskich  Syntaxim  się  ucząc ,  śmiertelnie  zacliorował  ; 
w  tej  chorobie  d.ano  mu  konfekcik  jakiś  na  ostudzenie  mali- 
gny, którego  lubo  on  dla  słabości  sił  nie  mógł  połknąć,  prze- 
cież spytany,  powiedział,  że  go  połknął:  w  tym  skonał;  za  to 
kłamstwo  trzy  lata  czyscową  karę  ponosił,  dopiero  po  skoń- 
czonych tych  latach ,  gdy  w  tejże  samej  Syntaxim ,  w  której 
się  uczył,  studentom  książki,  kałamarze,  czapki,  jawnie  z  ła- 
wek na  ziemię,  bez  ^laruszenia  jednak,  zrzucał;  za  ręce  i  su- 
knie ciągnął,  zaklęty  i  pytany,  ktoby  był,  wypowiedział  wszy- 
stko, i  czego  nikt  niewiedział,  winę,  o  którą  go  w  Czyscu 
chłostano ,  wyznał ,  o  modlitwę  za  sobą  prosił ,  za  którą ,  w 
kilka  dni  potem ,  idąc  już  do  nieba ,  podziękował.  Histor. 
Colleg.  Jan  mleczny  Połocki. 
Antoni  Reut  w  r.   1778.    budowniczy  Połocki.  —    Józef  sędzia 

ziemski  Witebski.    —   Mateusz   w   r.    1788.    podstoli   Połocki. 

—   Bazyli   Reut   podpisał  ratiBkacyą  tranzakcyi  Bendziuskiej  r. 

1589.  —  Krasicki. 

Rewkowski  herbu  Swierczek,  w  powiecie  Grodzień- 
skim ,  tak  nazwani  od  dóbr  nazwiskiem  Rewno  ,  zfąd  się  piszą 
Rewko  Gawroński.  Są  i  w  Litwie  Rewkowscy  lego  herbu: 
Kojał.  tn  MS.  bo  Paprocią'  i  Okolski  o  nich  nie  wiedział. 

\ 


Rey.  109 

Key  herbu  Oksza  w  Krakowskiem ,  na  Rusi  i  w  Wiel- 
kiej-Polszcze.  Jan  Rey  proboszcz  S.  Michahi  na  zamku  Kra- 
kowskim, na  liście  \Vladyshawa  Króla  danym  miastu  Lwow- 
skiemu 1444.  a  Długosz  Uh.  W.  fol.  294.  wspomina  Jana 
Reja  w  roku  1410.  ze  w  Grunwaldskiej  potrzebie  z  Krzyżaka- 
mi, odważnie  z  innemi  stawał.  Niewiem  czy  nie  tenże  sam  Jan 
był  potem  sędzią  ziemskim  Sendomierskim  w  roku  1434.  Slo- 
gniew  Rey  starosta  na  Rawie,  co  dziś  Barem  zowią,  o  którym 
Mieciloy.  lib.  4.  pisze,  ze  był  od  Tatarów  pojmany  w  roku 
1452.  Piotr  Rey  dziedzic  na  Nagłowicach,  ale  ze  bezzenny 
umarł,  dobra  te  poszły  do  ri-jk  brata  jego  rodzonego  Stani- 
sława człowieka  rycerskiego ,  ten  najprzód  źył  z  Buczacką 
herbu  Alidank,  potem  z  Barbarą  z  Fulsztyna  Herburtowną, 
siostrą  rodzona  Herbui'la  Odnowskicgo  kasztelana  Bieckiejio  i 
starosty  Sądeckiego,  wdową  po  Zórawińskim,  którego  pojmali 
byli  Turcy  na  Bukowinie,  za  Ale.\andra  Króla,  gdzie  w  wię- 
zieniu w  kilka  lat  unjarł :  z  tą  Stanisław  w  roku  1516.  spło- 
dziwszy Mikołaja,  wiek  swój  skończył,  poeliowany  w  Zóra- 
wnie :  trzymał  w  Krakowskiem  Topolą,  Stanowice,  Bobin. 
Mikołaj  we  dwudziestu  lat  oddany  do  Tęczyiiskiego  Jędrzeja, 
na  ten  czas  wojewody  Sendomierskiego ,  tak  się  polerować  za- 
czął, że  lubo  nic,  albo  mało  co  łacińskiego  języka  umiał,  prze- 
cież z  wrodzonego  dowcipu ,  do  tej  perfekcyi  przyszedł ,  ze 
książki  pisał:  Powiadał  sam  o  sobie,  ze  był  tak  fortunny  czv 
niefortunny,  ze  nigdy  póki  tylko  zył ,  taka  na  niego  przygoda 
i  potrzeba  nie  przypadła,  zęby  w  niej  będąc,  miał  kiedy  szabli 
swojej  dobyć,  chyba  w  rozwadzaniu.  Pojął  był  Kosnownę  z 
Sędziszowa ,  siostrzenicę  arcybiskupa  Gnieźnieńskiego  Bory- 
szewskiego  herbu  Róża,  który  mu  w  Chełmskiej  ziemi  kupił 
Sienice ,  i  Kobylskie  dobra.  On  tez  niedaleko  od  Chełma  za- 
łożył miasteczko  i  nazwał  Rejowiec.  Król  Zygmunt  I.  i  Kró- 
lowa Bona,  łaskawi  będąc  na  niego,  dali  mu  jurgielt  w  Szkal- 
mierzu.  Od  arcybiskupa  Gamrata ,  dzierżawą  trzymał  Kurze- 
lów  i  Biskupice.  Urzędu  żadnego  ziemskiego  przyjąd  nie- 
chciał,  mówiąc:  ze  wolność  i  sumienie,  w  zabawionym  żywo- 
cie, nigdy  bezpieczne  hyc  nie  możej  wszakże  posłem  na  sejmy 
bpyał,  i  żadnej  koronnej  sprawj-  ani  zjazdu  nie  omieszkał.  Od 
Zygmunta  Augusta  Króla,  wziął  dziedziczną  wieś  Mikołaja 
Odnowskiego,  blizkiego  brata,  Dzievyiąciele  nazwaną,  tylko  że 
miała  na  Króla  przypaść /wy-e  donatario.  Paweł  także  Bystram 
brat  jego  hlizki,  bezpotomny  jednak,  dał  mu  dwie  wsi  w  Lu- 
belskiem województwie,  Popkowice  i  Skorczyce.  Okszą  mia- 
sto w  Krakowskiej  ziemi  nad  Nidą  rzeką  założył,  i  wiele  do 
niej  wsi  przykupił.  Pisał  wiele  ksiąg,  z  których  kilka  jest 
przeciwko   wierze   katolickiej ,   lubotS  wiele   ich  już  zaginęło. 


liO  Rey. 

Imo.  Postilla  polskim  językiern.  2do.  Katechizm  dyalogiem. 
3lio.  Psałterz  Dnivid6w  przełożył  loierszem.  4l(>.  Żywot  i 
sprawy  Józefa  Patryarc/iy.  oto.  Spectrum  albo  Sowi/  czy- 
ściec. 6to.  Sprawa  człowieka  Chrześcijaiiskiego  pod  figurą 
kupca.  7ino.  Apocalipsim  S.  Jana  iinjłozyl  Polskim  języ- 
kiem. 8vo.  O  potopie  Noego.  9iio.  ff'izerunek  dla  dwor- 
skicfi  ludzi.  lOmo.  Zwierzyniec  Stanów  Szlacheckich .,  któ- 
rzy na  ten  czas  iyli-,  wierszem  opisał,  limo.  Zatargnienie 
fortuny  z  cnotą  dla  białychgłóiv.  12mo.  Księgi  Żywota  czło- 
wieka poczciwego^  rozdzielone  na  trzy  toieki  Jego:  tytuł 
Książki,  Zwierzciadło.,  albo  kształt  zycia^  in  fol.  13mo.  Na- 
rzekanie na  nierząd  Polski.  14to.  Apophtegmata  rozmaite. 
15to.  Przemowa  do  poczciwego  Polaka  stanu  Rycerskiego. 
16to.  Zbroja  Rycerza  Chrześcijańskiego.  17mo.  Zegnanie 
z  światem.  ^Sa  żadnej  jednak  j)(idpisae  niccheiat  imienia  swe- 
f^o  ,  ze  jako  sam  mówił ,  od  niedouczonego  pochodziły.  Trze- 
cieski  w  życiu  jego.  Kwitnął  1567.  zostawił  synów  trzech 
według"  Paproć,  przecież  trzeciego  nie  wyraził  ten  autor.  Z 
tycli  J(;drzej  sędzia  kapturowy  Krakowski  1587.  Const.  f.  421. 
z  Katarzyny  Dembińskiej  kasztelanki  Krakowskiej ,  spłodził 
d\yie  córki ,  Ann«>  3Iiękickc'}  w  Przemysłkiej  ziemi ,  i  Ewę ,  za 
Adamem  Lanckorońskim ,  obiedwie  bezpotomne.  Syna  zaś 
Marcina,  który  dwa  razy  śłuhy  małżeńskie  ponawiał,  pierwszy 
raz  z  Ujejski}  z  Wielkiejpołski,  drugi  raz  z  Anną  Maryą  Słu- 
pecką, kasztelanką  Lubelską,  z  Leszczyńskiej  urodzoną,  z  obie- 
ma potomst\yo  zostawił:  \o  Baranowski.  Był  ten  Marcin  sędzią 
kapturowym  Krako\yskim  1632.  r.  Acta  interregni.  3Iikołaj 
drugi  syn  Mikołaja  poety,  złączył  się  był  dozpyotnic  z  Dorotą 
Chlebowiczowną,  \yoje\yodzanką  Wileńską,  z  której  syn  Krzy- 
sztof. Jędrzej  Rey,  kanonik  Krako\yski ,  dochodami  swemi 
chojnic  się  z  ubogiemi  dzielił,  a  potem  spuści\yszy  kanonią,  do 
zakonu  S.  Franciszka,  w  Krako\yie  na  Stradomiu ,  wstąpił, 
gdzie  świątobłiwem  życiem ,  cierpliwością ,  pokorą  ,  przykła- 
dem ,  był  \yszystkim ,  tak,  ze  tez  wielu  patrzącycli  na  siebie, 
do  pogardy  świata  zachęcił,  zasnął  w  Panu  1643.  23.  Sty- 
cznia. Krzysztof  stolnik  Lubelski ,  miał  za  sobą  Katarzynę 
Drohojewską  (córki  Krzysztofa,  Anna,  Stanisława  Piekar- 
skiego, Katarzyna,  Piotra  Bog^usza,  małżonki)  z  tą  spłodził 
czterech  synów;  Marka,  który  Imo  voto  pojął  Gołuchowską, 
z  tej  miał  syna,  ale  bezpotomneg^o,  2</o  i'oto  z  Ożarowską,  z 
tej  nie  zostawił  tylko  czteiy  córki ,  Elżbietę  Borkowską ,  ka- 
sztelanową Lubaczewską,  Suchodolską,  Zbigowską,  i  Górecką. 
Adama ,  tego  żona  ^Viclowiejska.  Stanisława  sekretarza  kró- 
lewskicgo,  z  sejmu  1611.  naznaczonego  do  lustraeyi  dóbr  kró- 
lewskich w  Mazowszu ,  Constit.  fol.  36.   potem  stolnika  Lu- 


Reyczyuski.  iH 


belskieo;o,  ten  sterilis.  .lodrzeja  starostę  Llbuskieg^o,  posło- 
wał z  Poznaiisliiego  województwa  na  sejm  1627.  Const.  f.  8. 
i  1628.  fol.  2.  i  1629.  i  na  lionwokaeyą  1632.  pokój  z  Mo- 
skwą po(łpisał  I  1638.  /b/.  3.  miał  za  soł)ą  Latalsk;} ,  z  której 
svnów  jeg-o  dwócli:  Władysław  wojewoda  Lubcłski,  marszałek 
Krółowy  Połskiej ,  wspominają  g^o  konstytucye  na  róznvcli 
miejscaeli ,  az  do  roku  1676.  złączył  się  był  doźj-wotnie  z  Go- 
rajską,  z  którą  żył  bezpotomnie.  Siostry  jego  dwie  byłv,  jedna 
Ioto  Doto   za  Leszczyńskim,  2do  za  Buczackim,   dru^a   Kar- 

•  '  'O 

wieka.  3Iikołaj ,  brat  rodzony  Władysława  wojewody ,  pojął 
Bojanowską.  która  mu  powiła  dwie  córki,  Zofią,  3Iacieja 
Twardowskiego  łierbu  Ogońezyk ,  małżonkę ,  drugą  Potwo- 
rowską :  i  synów  dwócli,  Karola  podstołego  Chełmskiego,  sę- 
dziego grodzkiego  Krasnostawskiego,  tego,  z  Maryanny  Bre- 
zickiej,  syn  Stanisław,  młodo  w  roku  1716.  wszedł  do  grobu 
w  Krasnymstawie,  córka  zaś  Zofia,  zaślubiona  Janowi  Peplew- 
skiemu  kasztelanowi  Wołyńskiemu  a  wprzód  podkomorzemu 
Podolskiemu  *) ,  i  Jana  starost*^  Libuskiego,  teg^o  z  Bramowny 
było  córek  dwie ,  Ludowika  Romerowa  sędzina  Nowomiejska, 
i  3Iaryanna  Rylska ,  komornikowa ,  synowie  także  dwaj ,  Sta- 
nisław młodo  zniknął ,  i  Jan  ,  miał  za  sol)ą  Stadnicką  kaszte- 
lanką Belzką,  z  tej  syn  Tadeusz.  Adam  Rey ,  komissarz  do 
granie  od  Węgier,  Constilut.  fol.  5.  Jędrzej  starosta  3Iało- 
goscki,  spłodził  syna  Władysława ,  i  córkę  Eleonorę,  Józefa 
Potockiego  kasztelana  Kijowskiego  małżonkę,  siostra  jej  Lu- 
dowika, z  Samuelem  Kozierowskim  stolnikiem  Dobrzyńskim, 
weszła  w  kontrakty  małżeńskie ,  ale  sterilis.  AYładysław,  ten 
złączył  się  doż>-wotnie  z  Czerną,  z  której  córki,  Maryanna  za- 
konnica, Teresa  za  Leonem  Kamińskim,  i  Zofia  Panna,  synów 
dwóch,  z  tjch  jeden  Karmelita  Bosy,  drugi  Józef.  N.  Rey 
miał  za  sobą  Katarzynę  Kobielską  sędzlankę  grodzką  Piotr- 
kowską. N.  miał  za  sobą  Teofilę  Morsztynownę  starościankę 
Bolnicką. 

Reyczyiiskl  herbu  Li/bicz^  piszą  się  z  Prosikowa, 
znać  ze  od  Prostków  idą.  Paprocki  o  Raczeńsklch  w  Drohi- 
ckim  pisze,  ze  są  Lubiczowie;  mnie  się  zda,  że  ten  autor  mia- 
sto Reyczyńskich,  położył  Raczeńskich.  Maryanna  Reyezyńska 
zakonnica  S.  Benedykta  w  Staniątkach ,  umarła  1707.  siostra 
jej  Teresa,  była  za  Małachowskim  herbu  Gryf  w  Wielkiej- 
Polszcze. 


")  Po  śmierci  Peplewskiego  pierwszego  męża  swego,  Zofia,  pono- 
wiła śluby  małżeńskie  z  Udalrykiera  ks.  Radziwiłem  koniuszym 
Litewskim.  Od  jej  rodzonego  brata  J  ózef  Rej  kanonik.  Przemyski 
umarł  w  młodym  wieku  ,  brat  jego  31ichał  starosta  Aowomieiski. 
Siostra  obydwócli  wydana  za  Rocłia  hr.  Krasickiego.  —  Krasicki. 


112  Reyila— Rezwie. 

Rey«la*  Anna  Reydowna ,  Felixa  Kaspra  Arcieeliow- 
skic""o  ,  i)0(ls(^Hlka  Liwskiego  małżonka  167S. 

Keyiiitm  m  Prusiech.  N.  Rcynian  Abscl  starosta  Kwi- 
dziński ,  miał  za  sol).]  Brantownę,  z  której  córka  jedna  Milew- 
ska, driif^a  za  Walentym  W.-jglikowskim. 

Keyiliuilt  herbu  Boźawo/a ,  w  Ruskiem  wojewódz- 
twie. Franciszek  Reymunt  1686.  Paprocki  \  Okolski  o  n\c\\ 
nie  pisał. 

RE  Y  TEN     HERB. 

Noszą  w  herbie  męża  zbrojnego  na  koniu ,  z  dwiema  roz- 
dartemi  na  końcach  kopijami  i  oszczepem:  w  hełmie  także  mąr 
zbrojny,  w  ręku  trzyma  dwie  kopije  rozdarte  i  oszczep.  Z  tych 
Jan ,  syn  Jerzego  z  Saczkowny ,  dziedzica  na  Zakrzewie  i  Ko- 
złowie,  pierwszy  w  Litwie  osiadł,  tam  w  wojsku  długim  żoł- 
dem na  sławę  zapracowawszy,  umarł  nagle  w  Warszawie,  po- 
grzebiony  w  Stwołowicach  w  Lorecie  łundacyi  Radziwilow- 
skiej  :  miał  za  soliij  Borzymowską,  której  siostry  rodzone,  jedna 
żyła  z  Białozorem  ,  druga  z  Połul)ii'iskim  ,  trzecia  z  Syruciem, 
ta  zaś  Borzymowska  owdowiawszy ,  poszła  2do  voto  za  Ale- 
xandrowicza  sędziego  ziemskiego  Grodzieńskiego ,  z  którym 
miała  dwóch  synów,  Stefana  marszałka  Grodzieńskiego,  a  po- 
tem kasztelana  Nowogrodzkiego ,  i  Kazimierza  pisarza  Gro- 
dzieńskiego ,  z  Reytenem  także  dwóch  synów ,  Marcyana  i 
Franciszka ,  tego  tylko  córki  zostały ,  z  którycli  jedna  Sybilla, 
przeoryszą  w  Wilnie  w  zakonie  S.  Benedykta.  Marcyan  zaś 
wojski  Lidzki ,  rotmistrz  w  wojsku  Litewskiem  ,  z  Choromań- 
sklej  zrodził  pięć  córek:  Kuhlicką  stolnikowę  Inflantską,  Kierz- 
nowską  podczaszynę  Starodubowską  ,  Massalską  sędzinę  W  oł- 
kowiską,  Jurewiczową  podstolinę  Słonimską  i  Pogorzelską,  i 
syna  Micłiała ,  skarbnika  Mozyrskiego  ,  chorążego  Usarskiego, 
męża  rycerskiego  pod  W  iedniem  i  indziej  ,  miewał  komendy 
nad  wojskiem,  umarł  w  Słucku  w  roku  1706.  pochowany  w 
Nieświeżu  u  00.  Bernardynów,  żona  jego  Rosudowska,  po- 
została wdowa  po  W^ojniłowiczu,  tylko  mu  jednego  syna  po- 
wiła Dominika,  strażnika  Nowogrodzkiego,  cliorążcgo  Usar- 
skiego pod  hetmańską  cliorągwią :  ten  żył  z  Teresą  Wołodkie- 
wlczowuą  stolnikowną  Mińską. 

31  i  chał  Reytan  w  r.  1778.  pisarz  ziemski  Nowogrodzki.  —  Prs^- 
pisy  Krasickiego. 
Rezgol  na  Żmudzi,  Jan  i  Stanisław  Rezgolowie  1621. 

REZWIC     HERB, 

na  Szląsku.  Paprocki  7V  swoi/n  Statnbuchu ,  takim  kształtem 
herb  ten  położył;  są  trąby  myśliwe  siedm,  średnia  między  nie- 


Ridger— Roch.  il3 


mi  prosto,  drurfie  sześć  po  bokach  jej  zakrzj-wione ,  ułożone 
Mszyslkie  na  kształt  Konchy,  wszystkie  się  scliodz.*}  u  g;ói'v 
cieiiszenii  końcami ,  nad  niemi  ksi(;zyc  nie  pełny ,  obiema  ro- 
bami do  "óry  obrócony,   na  każdym  rojru  ic"o  "wiazda.   Jerzy 

o  Ot  «^  .o»loo  . 

Rezwic  z  Kędzierzyna  na  Petro\yicach  ,  sędzia  ziemski  Opolski 
i  Raciborski,  z  ojca  Jana,  tak/.e  sędzieg^o  Opolskie<^-o ,  uro- 
dzony, brat  jej^o  \Vaclaw,  sędzia  ziemski  Opa\yski,  mąz  wiel- 
kiego do\ycipn ,  w  roku  1608.  Anna  Rezwicowna ,  małżonka 
Szetichy.  Ryli  przodkowie  tego  domu  hetmanami  zieniskicmi 
Opolskiemi,  patrz  KeZ¥t'iCK  pod  Leliwn. 


R  I  D  G  E  R  AlMfMMM-  ^r  )k        HERB 


Powinna  być  tarcza  tego  herbu  wzdluz  przedzielona ;  po 
lewej  stronie,  ma  być  ręka  zbrojna,  prosto  w  górę  trzymaj;jca 
taką  formę,  po  prawej  stronie  tarczy,  trzy  pasy  na  ukos  od 
lewej  strony  z  góry,  na  dół  w  prawą,  nad  hełmem  i  koroną 
ręka  zbrojna ,  takaż  jako  i  na  tarczy ,  między  dwiema  skrzy- 
dłami ,  z  których  jedno  prawe ,  czerwone  do  potowy  od  góry, 
niżej  białe,  lewe  zaś  białe  od  góry  w  pól,  niżej  czerwone;  tak 
go  opisuje  3IS.  o  Familiach  Pruskich^  bo  Paprocki  {  Okolski 
o  nich  nic  pisał.  Tym  się  szczycą  Ridgerowie ,  w  Prusiech 
dom  starodawny,  z  których  3IIko}aj  Rhediger,  wielu  dóbr  dzie- 
dzic, i  Felix  Ridger,  konsyliarz  u  Rudolfa  i  Macieja  Cesarzów 
Rzymskich. 

ROCH  HERB  i  K0LU3I>A. 

Paprocki  o  herbach  fol.  464.  tak  o  tym  herbie  pisze : 
Kolumna  herb  tu  przyniesiony  z  U^łoch,  jako  o  tern  Kata- 
log dostatecznie  świadczy,  używali  w  polu  czerwonem  ka- 
miennego słupa ,  na  którego  wierzchu  korona  złota.  Pote?n 
tu  odmieniony  takim  kształtem:  miasto  korony ^  baszta  niie- 
ToM  VIII.  8 


114 


Roch. 


nią  to  być  nie  kolumnę ,  ale  Roch ,  htórego  na  grze  u  Sza- 
chóiu  używają^  i  powiadają  być  wla.śnie  w  Polszczę  nadany. 
Poty  Pap?'ocAi  przed  lal  j)óltortista  pisz;|c  :   dla  tego  podle  sie- 
bie dwa  razem  te  licrby  polozyl,  koliiniiię  i  Roch  :  a  mnie  tern 
swojem  zdaniem  dał  okazyą,  zem  familiaiitów  tego  lierbu ,   do 
herbu  Roeli,  w  przeszłych  tomach  pociągnął:    cózkolwieli  je- 
dnak bądź ,   ze  za  czasów  Paprockiego  herbu  Roch  zażywali, 
teraz  jednak   do   kolumny  prawie  się   wszyscy    referują ,    dla- 
czego i  Okolski  lom,  \.  fol,  117.  pod  literą  C,  albo  Columna, 
wszystkich  bcrbownych    rcjestiujc,   a   tamo  2do  pod  literą  R, 
albo  Roch,  tylko  Picrzcliałów  i  31roczków  położył,  i  Leśniow- 
skicb ,   ale   o    tych    mówił    i   pod    Kolumną.     Co  się  tedy  tycze 
herbu  Roch,  powinien   ])ye  w  polu  białem  Roch  czarny,  ja- 
kieg^o  więc  w  szacłiy  grając  zażywają,   a  na  hełmie  pię<5  piór 
strusicłi,   tak  go   opisuje  Długosz  w  hisforyi  swojej  pod  ro- 
kiem 1333.  Paprocki  w  Gniazdzie  fol.  1089.  i  1176.  O  herb. 
fol.  497.  Okol.  tom.  2.  fol.  614.  klejnoty  fol.  72.   Początki 
tego  lierl)u  Okolski  z  tej  okazyi  naznacza  :   ksiąze  ])rawi  Mazo- 
wiecki ,  w  obozie  wojennemi    interesami  zatrudniony ,   Pierz- 
chałę  rycerza  w  szachy  z  sobą  dla  rozerwania  mełancholji,  wy- 
ciągnął: gdzie  gdy  mu  Pierzchała  Szaclimat  dał  Roełiem,  ksiąze 
mu  tegoż  samego  Rocha  w  herbie  nadał ,   i  w  dobra  opatrzył : 
przecież  zapomniał  się  ten  autor  w  swych  pismach :   bo  lubo  te 
dwa  łif  rby  za  ró/.ne  od  siebie  przyznał ,    zteniwszystkiem  i  pod 
herbem    Rocli ,    Oborskicli ,    Walewskich   i   Łąckich ,    chwali, 
choć  juz  ich  pod  herbem  Kolumną  osadził.   Klemensa  także  bi- 
skupa Płockiego,  juz  tu,  już  pod  kolumną  kładzie.   Co  się  zaś 
lYcze   herbu  Kolumna,   powinna   być  w  czerwonem  polu  kolu- 
mna prosto  do  góry  stojąca,  na  wierzchu  jej  korona,  w  liełmie 
nad  koroną  takaż  kolumna;  lak  go  ciz  co  wyżej  autorowie  opi- 


Roch.  ll.i 

sują.  Ton  licil)  przyniesiony  do  Polski  od  Hałlona,  arcybi- 
skupa Giiic/.niiilskics^o ,  z  famiiji  Kolunuiów  w  roku  970.  O 
której  fauiilji  lu  niektórych  zdania  przytoczę  ni/.ej.  Co  się 
tycze  herbu  Roch  2rfo,  ten  tak  opisuje  6>/io/*/.7  ^.  1.  f.  617, 
powinny  hyc  Irzy  gradusy  kamienne,  od  dola  większe,  trzeci 
na  górze  najniniejszy,  na  którym  stoi  lilia  sama  bez  korzenia, 
rózczki  i  listków,  ua  hełmie  pięe  piór  strusich,  pole  tarczy 
czerwone,  lilia  biała.  Jedni  to  zowi;j  Skal;)  loman,-},  drudzy 
Kolumną,  a  gradusy  postumentami  jej,  inni  Rochem,  ale  od 
tamtego  różnym,  pocz.jtki  zas'  tego  herbu  Ayywodzi  (en  aulor 
z  Włoch.  Pod  Kolumn.i  tedy  położył  łych  lamiliantów,  Brxi- 
leiiskich,  C/iraplewsAic/t,  Cieciszewskich,  Czoinowsktc/i,  Ko- 
zuchows/ach,  Leśniows/dch^  Łąckich,  JJi/szczi/ńskic/i,  Nudol- 
skic/i,  Oborskich,  Pęczyckich,  Pru.szkoioskich,  Walewskich. 
Pod  herbem  Roch  1/mo,  Pierzchałów,  Ptiwlowskich,  i  zuom  ii 
Leśniowskich ;  pod  bei-beiu  Roch  2do,  Giowińskich,  ff^iszu- 
watych,  Chorązyczewskich,  i  znowu  Walewskich,  Oborskich. 
Cieciszewskich.  Ja  wszystkich  razem  na  końcu  rejestrował- 
będę ,  ile  że  nic  mam  zupełnej  wiadomości ,  kto ,  i  z  jaką  dy- 
stynkcją, tym  się  herbem  I  cmi  czasy  zaszczyca,  lierb  takzc 
Roch  2</o  niżej  obaczysz. 

Columnarum  Domum  in  Italia  praeclarissimani  mulli 
aulhores  ab  origine  deduxerunt.  Sunt  alif/ui,  qui  Ulani  fa- 
bulosis  ab  Herciile  involvunt  inifiis.  ^llii  ad  Carolum  Ma- 
gnum Imperatorem  referunt.  Tessier  ad  Guelfum  Ducem 
Bavariae,  et  ab  hoc,  Petrum  Columnani  Comilum  Colernen- 
sium  Saforem,  ex  (juibus  Burgravios  Norimbergenses,  et 
ab  his  Serenissimos  Electores  Brandeburgicos ,  dedticit. 
Sed  Joannes  Crescentius,  in  Corona  Nobilitatis  Itulicae,  ad 
Trajanum  Imperatorem  referl ,  qui  aitclor  fiiit  Columnae, 
admirando  operę,  Romae  crectue  ,  a  (jua  et  stemma  et  no- 
men ejus  posteri  derivarunt,  et  oppidum  cum  arce,  et  si- 
mili  columna  coiididerunt ,  indeque  suum  familiam  hucus- 
que  notanl.  Spenerus  enumerat  ex  hac  familia  viros  insi- 
gnes,  nempe  Xistum,  Marcellum,  Adrianum  III.,  3Iurti- 
num  f^.,  Jllerandrum  III.,  Stephanum  f^I.,  Pontijices  Ma- 
ximos,  Cardinales  plurimos,  f^iccreges  ^Jragoniae  et  Neu- 
politanos ,  ibidemque  Comestuhiles  haereditarios.  Ilorum 
primus  in  familia  est  semper  Eques  aurei  felleris,  pri- 
musque  Princeps  Pontificii  sola.  Consanguinitates  cum 
Supremis  Europac  familiis  gerunt,  uuus  illorum  contraxit 
matrimonium  cum  Alberti  Austriuci  Imperatoris  filia,  quae 
demum  Andreae  Regi  Hungariae ,  el  f^enetiarum  Principi 
nupsit.  Columnarum  haereditaria  bona  in  regno  Neapoli- 
tano.     Inter  eorum    tilulos    numerantur    Ducatus    Paliani, 

8' 


IIG  Roch. 

frincipa/tis  Ptilcstrinae^  Dttcatus  et  Principałus  Caslillio- 
nis  et   So/iniiu\    Principatns   Buterae    in   Sicilia^   Diicnliis 
łiassanelli^  Principatns  Corboniuni  et  Ga//icani,  quae  linea 
prius  fiiit  Ducinn  de  Zagarolo.   De  itlis  qiioque  f^olaterrn- 
nns  sic  scrihit.  De  Coltimensiiim  origitie ,   ut  par  est  in  hoc 
loco  recensere,  nihil  piane  explorałum :  authoretn  tamen  ha- 
heo ,   qtn  fert  eos  ex  oppido   Columna  descendissc.  Ipsi  in 
Stetnmate  nihil  antiquius  proferunt,  quain  ab  hinc  annis  ferc 
(juingentis ^   Odonem  que7idam  mititem  magnum,   qui  omnia 
simul  eorum  castra  uniis  possidebat.  Deinde  Familiae  tri- 
/)le.r  facta  dednclio.  Prima,  quae  de  Ginabano  dicittir.   Se- 
ennda  de   Gallicano.    Terlia  prope  de  Cohimna,  in  quibns 
l^iri  Principes  prope  ducenti  nsqiie  in  hodierntim  emicnere. 
lieligiosias   inter  eos  nihil  Joannę  Ediiardi Jilio  nominatur. 
Ps.    Cardinalis   S.    Praaedis,    ac  Legutiis   in   eapeditione 
Hierosolimitana  fuit   anno   1220.   Martijrium  fere  passus, 
nam  inter  diios  posies ,   a  barbaris  hostibus  inclus/ts ,  jam 
secundus  erat,  nisi  illos  divina  proridcntia  ,  ejtis  constantia 
Jideque  permofos  poenittiisset.    Rerertens  7'ero ,    columuam. 
Ci/i  Christus  alligatus  ad  plagas  fuerat  secum  attulit,  qiiae 
nunc  apud  aedeni  S.  Praxedis  risitur.  Ab  his  etiam  viris 
Xenodochium  prope  Basilicam  Servatoris  excitatum.  Nihil 
rero  undacius  Sciarra  qui  Bonifacio   Octavo  restitit,  sive 
Petro  Columna ,  qui  sub  Paschali  Carios  oppidum  occupa- 
rit;  sire  Joannę  Columna,  milite  Ladislai  liegis.   JSihil  in- 
super    contumacius   Stephano   Columna,    qui  Romne    iiwifo 
Ponti/ice  L.  Bararum  coronarit ,   unde  Columnae  Genti  co- 
rona  est  addita.   Nihil  denique  melius  Martino,   cujus  fama 
bonitatis ,  modum  tot  Ecclesiae  turbinibus  imposuit.   IIuJus 
e.r  Agapito  patre   tres  fratres  fuere.    Jordunus  ma.rimus 
natu,  Dux  f^enisiae,  deinde  Princeps  Salernitanus.  Sciarra, 
aut  sine  liber is  decessit.  Et  Laurentius   Comes  Albae,  ac 
mascnus  Res'ni  Camerarius.    I/uic  item   ultimo    tres    liberi 
fuere,  Anlontus  Princeps  Salernitanus,   et  Marchio  Croto- 
nis  ac  Urbis  Praefectus.  Prosper,  S.  Georgii  ad  f^elabrum 
Diaconus  Cardinalis ,   et  Eduardus  Dux  Amalfitanus ,  ex 
quo  Joannes  et  Fabricius  genti.  Ex  Antonio  rero ,  Joannes 
Cardinalis ,  ac  Prosper,  qui gratia  nunc  apud  Julimn  Pon- 
tijicem   florent ,    quantum    sub   Alexandro   prius   exagitati 
fuere.    Ipsi  autem  Prosper  et  Fabricius  impigri  Duces  in 
rebus  Neapolitanis  egregiam  niiper  Hispanis  operam  nava- 
runt.  Póły  f^olaterranus.  Sarry  z  doiuu  Kuliiiniiów  znajdziesz 
elogium  in  Paulo  Jorio  lib.  1.  fol.  33.  Tainzc  lib.  2.  J".  63. 
Juliana  Cesaryiiu  kardynała,  i  innych. 

^Niemniej   i   łv   Polskieni   Królestwie  dom  Koliimnów  kwi- 


Roch.  117 

liijjł.  A  najprzód  Hatto,  albo  według-  drngicli  Haniu,  ./«- 
ntcius.  Hauno ,  arcybiskup  drugi  Gnieźnieński ,  Rzymianin, 
który  pierwszy  z  herbem  Kuiumna  w  Polszczę  zawitał ,  od 
Jana  Xni.  Papieża  w  roku  970.  zesłany  ,  układnością  prze- 
dziwną obyczajów  swoicli ,  świeżo  pozyskanych  przez  Clu-zesI 
Bogu  ziemianów,  w  wierze  świętej  utwierdzał,  drngicli  od 
l)ałwochwalstwa  odciągnionych ,  kościołowi  j)ozyskal,  tylko  że 
już  podeszłe  lata,  nie  długo  mu  w  winnicy  Pańskiej  pracować 
pozwoliły ,  we  dwie  lecie ,  to  jest  w  roku  972.  żye  i  robit-  na 
chwałę  Boskij  przestał.  Catalog.  Liscor.  Damal.  in  Archiep. 
Gnesn.  Długosz  ,  Crassinius ,  Janicius, 

Tymoteusz  biskup  Poznański ,  który  z  \Vłocli  rodem  bia- 
dać, po  zejściu  pierwszego  biskupa  Poznańskiego  Jordaua,  w 
roku  1001.  rządy  tego  kościoła  objąwszy,  przez  lat  ośmnaście, 
w  dyecezyi  swojej ,  siła  dusz  do  Boga  swoim  zabiegiem  pocią- 
gnął, ai  też  kresu  śmierteinttści  dopędził  w  roku  1020.  Dłu- 
gosz^ Paprocki.  Ten  ostatni,  z  Jana  Brygiera  kroniki, 
wspomina  Kośeisława  hrabię,  który  w  roku  1238.  od  Koni-ada 
książęcia  Mazowieckiego  wysłany  z  wojskiem  przeciwko  Li- 
twie i  Jadźwingom ,  Czerwieński  powiat  ogniem  i  mieczem 
pustoszącym,  nie  czekając  drugich  chorągwi,  z  którcmi  się  na 
pewnem  miejscu  zejść  miał,  dowiedziawszy  się  o  równym 
wojsku  Pogan,  mężnie  uderzył  na  nich.  Ci,  nicmogąc  natar- 
czywości jego  siłą  swoją  złamać,  do  zdrady  się  uciekli,  co  raz 
ustępując  to  dalej  ,  gdy  Rościsław  tym  bardziej  na  nich  na- 
ciera,  przywiedli  go  na  lud  swój  daleko  liczniejszy,  co  |io- 
strzegłszy  mąż  waleczny,  a  zmiarkowawszy  sily  swoje,  nazad 
z  swojemi  odwrócił;  wtem  nad  nadzieję  swoje,  potyka  się  i. 
swojemi  chorągwiami,  których  niechciał  czekać;  z  temi  się 
dopiero  złączywszy,  tak  się  o  Litwę  silnie  otarł,  że  Poganów 
owych  na  głowę  poraził.  Od  tego  czasu  żartem  miedzy  kawa- 
leryą  zwany  był  Pierzchała,  że  pierzchnął  z  pot\czki ,  i  przy- 
daje ten  autor,  że  ten  Rościsław  był  Praejeclus  Plocensis, 
de  ea  familia^  (jiiue  defert  Columnam,  seu  Ruchiim  scacn- 
lein  pro  insigni ^  et  c.rinde  familiae  suue  nomen  indidii ; 
tinde  alii  vocantur  Pierzchały ,  alii  Rocitowie  ^  a  primo  pu- 
rente  Roc/i  nominato.  Z  tego,  co  się  z  tego  autora  mówiło, 
poznać,  że  herb  Roch  dayynlejszemi  czasy  zwano  Kolumną. 
Druga ,  a  ponieważ  ten  herb  ma  i  drugie  nazyyisko  Piei*zchała : 
bo  go  tak  zowie  Statut  Łaskiego ^  gdy  powiada,  że  na  sejmie 
Hrodelskim,  jeden  z  Panów  Litewskich  przezwiskiem  Uau.\a, 
wziął  na  siebie  i  na  sukcessorów  swoich  herb  Pierzchała,  że 
tego  imienia  nabył ,  nie  od  kogo  innego  ,  ale  od  Rościsława 
tego  Pierzchały.  Biel.  fol.  164. 

Klemens  biskup  Płocki ,  o  tym  Długosz  w  Historyi  swo- 


118  Koch. 

jej  pod  trokiem  1333.  tiik  in(n\  i  :  Clemeiis  Praeposili/s  Plo- 
rcnsis^  Floinano  de  Kościelec  in  Episcopatu  Płoccnsi  suc- 
cedit ,  fuit  nobiłis  de  donto  cl  familia  Pierzchała ,  (jtiae 
jUaisclialcti/n  scacalem  deferl  pro  insigui ^  ulias  Hoclium. 
Ilocca  zaś,  w  Włoskim  języku,  liaszlę  albo  wieź;j  znaczy. 
Ten  Klemens,  od  Janislawa  arcybiskupa  Gnieźnieńskiego  po- 
święcony, skoro  sobie  Kazimierza  Króla,  mniej  |)rz\cliylnea'o 
swojej  elekcji ,  przejednał ;  na  której  stolicy  lat  dwadzieścia  i 
Irzy  zapracowawszy,  odpoczął  yy  roku  1358.  Łubieński  in 
1'^ilis  Episcop.  Płocen.  Do  tegoż  licrłiu  niektórzy  pociągają 
Wernera  biskupa  Płockiego,  ale  Mcdlug  zdania  daleko  więcej 
pisarzów,  był  berbu  Róża,  gdzie  i  ja  o  nim  mfiwiiem.  O  Sta- 
nisławie także  z  Pawiowa  Pieizciiała,  biskupie  Płockim,  pisa- 
łem go  pod  Pawlowskiemi  Rochami,  ten  był  z  ojca  Mroczka 
z  Gnatowic  urodzony :  z!ąd  Okolski  Mi-oezków  pod  herbem 
Roch  położył  :  ale  to  Imię  jego  ,  nie  nazwisko  famllji.  Ale- 
xandra  Kolumnę  biskupa  Margarilańsklego ,  wspomina  Ery- 
dri/chow.  in  Hijncint.  fol.  119.  Cromer  in  sita  Polonia^  po- 
wiada, ze  ojciec  jego  był  herbu  Pierzchała,  luboe  potem  i  jemu 
i  bratu  jego  nowy  herb  nadany,  o  czem  siib  litera  C. 

Prokuir  Wioch  Kolumna  ,  biskup  Krakowski  drugi ,  we- 
dług Starował,  in  f^itis  Episcop.  Cracov.  fol.  4.  ten  od 
Jana  XVI.  Papieża  poś\vięcony,  i  do  Polski  od  niego  wysłany, 
chcąc  zadosyć  pasterskiej  swojej  iunkcyi  uczynię,  Ayiele  z  sobą 
ksiąg,  jako  i  ludzi  mądrych  z  Rzymu  sproyyadzil,  któremi 
dyecezyą  swoje  zagęściwszy,  siła  balwocliwaleów,  takiemi  ope- 
raryuszami ,  do  wiary  katolickiej  nawrócił,  nawet  młódź  Pol- 
ską ,  przy  dworze  swoim  chowając ,  i  świątobliwą  im  dając 
edukacyą ,  gdy  potem  dorósłszy,  ducłiowny  stan  sobie  obrali, 
miał  z  nich  zdolnych  do  pracy  koto  o\yieczek  swoich  pomocni- 
ków; tak  przez  lat  dziesięć  koto  trzody  swojej  chodząc,  przy- 
kladnem  życiem,  ludzkością  i)rzedziwną,  wszystklcli  do  siebie 
nęcąc,  szczerością  samą  mówiąc,  gorliwie  o  honor  się  Boski 
zastayylając ,  |)rzeniósł  się  po  zapłatę  sw^-ch  zasług,  w  r.  996. 
w  katedrze  Krakowskiej  pogrzebiony ,  niąz  zawsze  w  życiu 
wesoły,  I  żadną  przeciwnością  nie  pomieszany,  książki  swoje 
katedrze  tamecznej  przy  śmierci  odkażał. 

Tegoż  wieku  ,  jako  pisze  J\ojułowicz  w  Historyi  Liteia- 
skiej,  Palemon ,  albo  Libo,  z  Prosperem  Cczarynem,  obadwa 
Kolumnowie  ,  to  jest  kolo  roku  Pańskiego  990.  z  Wtoch  od 
Jnsubryi,  czyli  Liguryi ,  albo  lictruryi,  przybyli  do  pustyń 
Litewskich  morzem,  w  komitywie  pięćset  ludzi,  kędy  Palemon 
założył  miasto  od  swego  imienia  Liba,  od  którego  potem  zna- 
czna kraina  przezwisko  swoje  yyzięta,  to  jest  LIbonia,  a  teraz 
LIwonIa.   Wystawił  i  drugie ,   na  pamiątkę  rodu  swego,    i  na- 


jKoeli. 


119 


zwał  Roinam  novam,  a  z  czasem  Romnowne  nazwane.  Trzecie 
niiaslo  zalozyf  Erraj^olc,  to  jest  Errantium  Colonium.  Tamże 
potomstwo  zostawił,  które  nieustało  pr^ulzej ,  az  na  Men(log'u, 
pierwszym  i  ostatnim  Królu  Litewskim.  Genealogią  jego  po- 
łóż*^, gdzie  się  l)<;dzie  mówiło  o  ksi.iżętaeh  Litewskich;  tu  tym 
czasem  dosyć  niech  będzie ,  to  przytoczyć  na  zaszczyt  Koln 
mnów  domu. 

Herhoivni. 

Larysz^ 

Leśmows/ii, 

Łącki, 

Łukoiiiski  kniui^ 

31yszczyński\ 

yudolski\ 

Oborskie 

Pawłowski, 

Pęczycki, 

Pierzchała^ 

Przecie/.  \Vvsoccv  w  księztwie  Lilcwskicm,  wediiig  /ł'.v. 
Kojałowicza  ^  Kolumnę  w  herbie  noszi| ,  ale  między  dwiema 
płomieńczykami ,  a  w  hełmie  trzy  pióra  strusie.  Prowanów  tu 
kładą  nasi  pisarze,  ale  i  ci  inszym  kształtem  hi'rl)  noszą;  mó- 
wiłem o  nich  pod  literą  P. 


Bielicki, 

Bruleński, 

C/iorązyczewski, 

Chraptewski, 

Cieciszew.ski, 

f^zosnowski, 

Dauksza, 

Głowiński, 

Iileinbowski, 

Kozucliotvsld, 


Pogroszewski, 

Pruszkowski, 

Tokarski, 

Turoiaski, 

Lmiastoivski^ 

ff^ałewski, 

ff^iszowaty, 

ffysocki, 

Zubokłicki. 


ROCH  3tio 


HERR. 


O  herbie  Roch  3tio  pisze  Okol.  tom.  %.  f.  620.  |)owinny 
być  trzy  gradusy,  ale  od  dołu  mniejsze,  a  u  góry  większe, 
czyli  raczej,  trzy  wręby,  ile  ze  jeden  od  drugiego  oddzielony: 
aa  najwjzszyni  z  nich  lilia,  takaż  druga  na  hełmie,  ale  bez 
wrębów  *) :  początków  tego  herbu  nikt  nie  opisał;  mnie  się  zda, 
ze  od  Kazimierza   IIL    Króla   Polskiego   nadany  w  zasługacii 

')  Podług  późniejszych  autorów ,    pole  powinno  być  czerwone ,  lilia 
i  wręby  srebrne.  —  P.   W. 


120  liocSicicki— liodziewicz. 

Kopciuszkowi,  którego  i  >v  dobra  opatrzył  Siechnowice,  a  Król 
Alc.\an(ler  przydał  do  tego  Leniewice  i  Stupiee,  w  wojewódz- 
twie Brześeiańsklein. 

Herbów  ni. 

Hurko,  —  A'a/'s:a,  —  tiościuszko^  —  Rosudowski. 
Ze  siy  Rosudowsey  i  Hiirkowie  tvniźe  lierbem  pieczętują, 
miałem  informacy;},   atoli  Hurków  lierb ,  h'n/ałowicz  Haka- 
mi zowie. 


ROCHCICKI        yZ^^^^^^^^^^t  ^       HERB 


Sroka  w  prawą  tarczy  obrócona  całą  sobą,  na  gałązce  su- 
chej ,  lezącej  na  ziemi ,  stojąca  ,  w  polu  czerwonem ,  Ijyc  po- 
winna; tak  ten  herb  opisuje,  Biei.  Jol.  735.  Oko/,  łom.  3. 
Jol.  1(56.  hełmu  jednak  tego  herbu  nie  opisał;  przydaje  lamze, 
że  rycerzowi  Sroka  nazwanemu ,  w  krwawych  zasługach  na- 
dany, zkąd  też  herb  ten  Sroeznik  zo\yie  tenże  autor:  tym  się 
herbem  pieczętują  Rochciccy ,  z  których^  jeden  według  świa- 
dectwa Biel.  fol.  735.  Jan  Rochcieki  Ślęzak,  posłował  od 
3IjL\ymiliana  Cesarza  do  stanów  Litewskich,  starając  się  o 
koronę  Polską.  Jci'zy  Rochcieki,  miał  córkę  Zofią,  którą  wj- 
dał  za  Zbigniewa  Bobrownickiego  :  taż  czy  insza  była  za  Ję- 
drzejem Dzierżanowskim. 

Kociinirski  herbu  łiorczak,  w  województwie  Ru- 
skiem. N.  Rocimirski,  którego  żona  Przerębska  kasztelanka 
Sieradzka. 

Kodecki  Aerbu  Jastrzębiec ,  w  ziemi  Chełmsldej  i 
Przemysłkiej.  Jan  ale  Robecki  napisany,  marszałek  Mozyrski 
w  3Iiriskiem  1674. 

N.  Rodecki  w  r.  1790.  ohor.TŹy  Lwowski  z  Stnirsk/pj  trzech  miał 
synów:  Wincenty  zostawił  potomstwo  —  Jacek  i  Franci- 
szek bezżenui  —  i  córki  dwie,  Jadwiga  niezamężna  i  Maryanna 
za  Janem  Bobrowiczem.  — 

^RoA^iewiC^  herbu  Łuk  napięły,  w  powiecie  Oszmiaii- 
skim.  Seweryn  Rodziewicz,  służył  w  wojsku  pod  usarską  cho- 
rągw  ią.   Franciszek  pleban    Lepelski ,   Iiojałowicz  in  JIS.   Są 


Rosrala. 


121 


i  Rodkiewiczowie  w  Mińskiem,  3Iikohij   1648.    Stanisław  Ro- 
(iewicz  w  Żmudzi  1621.   3Iarfiu  Franciszek  1(;97. 

W  r.  1778.  Tomasz  Rodziewicz  rotmistrz  Bracluwski.  - —  Jan 
rotmistrz  także  Braclawski.  —  Józef  podkomorzy  Trocki.  — 
Jerzy  sędzia  ^odzki  Kowieński.  —  Teodor  horoduiczy  Piń- 
ski. —  hj-asicki. 


|{0(;.VLA 


II  i:  KB. 


Tarcza  herbu  teg^o  na  dwie  części  wzdhiż  przedzielona, 
j)o  prawej  stronie  jej,  powinien  l)vc  róg'  jeleni  czerwony,  w 
polu  białem ,  po  lewej  w  polu  czerwoncm  róg-  bawoli  szary  : 
tak  g-o  opisuje.  Paproć,  w  Gniazdzie  fol.  lOO^i.  O  herb. 
fol.  515.  Okol.  tom.  2.  fol.  600.  luboe  ten  autor,  róg  jeleni 
w  polu  czerwonem ,  róg  bawoli  w  białym  składa :  jakoś  i  Pa- 
procki.,  Ul  obserwacy.-j  przydaje ,  ze  niejednakowy  kolor  u 
wszystkich  familiantów  w  tym  herbie;  na  hełmie  tez  same 
rogi,  tylko  że  przemienione;  bo  bawoli  powinien  byc  po  pra- 
wej stronie,  jeleni  po  lewej:  file jnoti/  fol.  79.  Biel.  fol.  438. 
przecież  powiada,  ze  róg  nic  bawoli,  ale  żubrzy  byc  powi- 
nien. Ztemwszystkiem  Zygmunt  August  Król  Polski ,  w  liście 
swoim  danym  famiłji  Zawadzkich,  zowie  go  bawolim.  Na  to 
si«;  wszyscy  zgadzają,  ze  z  Niemiec  ten  herb  do  Polski  wnie- 
siony, czy  to  j)i'zez  Rogalów,  czy  przez  Biberszteinów,  którym 
znać,  ze  za  jakieś  kawalerskie  dzieło,  potem  drugi  róg  przy- 
dano, i  Rogala  nazwano;  miało  się  to  dziać  w  roku  1109. 
za  Bolesława  Krzywousta  ksiązccia  Polskiego ,  gdy  albowiem 
ten  Pan  powracał  z  Pruskiej  i  Pomorskiej  expedycyi ,  stanął 
pod  Raskami,  gdzie  gdy  dla  rozrywki  książęcej,  różnego  zwie- 
rza prezentowano ,  a  między  niemi  bawoła ,  ten  rozjuszony, 
wszystkim  impetem  leciał  na  Biberszteina  odważnego  rycerza, 
nic  się  tern  nieustraszył  mężny  Bibersztein ,  i  owszem  pochwy- 
ciwszy bawoła  za  róg,  tak  mocno  skręcił,   aź  róg  mu  jeden 


122 


Rogala. 


złamał :  co  widząc  Krzywousty ,  do  dawnego  z  przodków 
swoich  jelenieg-o  rogu,  bawoli  mu  w  lierbie  przydał.  Paproć. 
Okol.  A  że  u  Niemców  Ibersztein  znaczy  kamień  Żarnowy,  dla 
tego  na  pamiątk<^^  tego ,  któryś  z  sukcessorów  jego ,  czy  tez 
tenże  sam  w  Mazowszu  osiadłszy,  założył  Żarnów,  Zawady, 
Grudowsk,  Rublesz,  Nowesioła,  z  których  włości  potem  po- 
tomstwo się  jego  pisało.  W^  tymże  Mazowszu  zdawna  w  wiel- 
kie dygnitarstwa  kwitnęli ,  jako  wspomina  z  listów  staroda- 
wnych Paprockie  Pomścibora  dziedzica  z  Mnachnacin  ,  ka- 
sztelana i  stiirostę  Ciechanowskiego  i  Prasnyskiego  w  r.  1240. 
Daszka  albo  Damiana  Rogalc,  wojewodę  Mazowieckiego  w  r. 
1250.  Piotra  starostę  Bobrow-nickiego  w  roku  1340.  z  przy- 
wileju klasztora  Strzeleckiego.  Scibor  z  Samchocina,  mar- 
szałkiem był  u  książąt  Mazowieckich.  N.  Rogala  kasztelanem 
Gostyńskim  w  roku  1377.  Statututn  Masov.  fol.  67.  Jan  ka- 
sztelanem Inowrocławskim  1402.  r.  Cromer  Uh.  16.  Marcin 
tamże  kasztelanem  1415.  jakom  dowodził  w  pierwszym  tomie. 
Jan  scholastykiem  Szkalmirskim  1460.  Starowol,  in  J^itis 
Episc.  Cracoinen.  pod  Sienieńskim.  Jan  wojewodą  3Iazo- 
wieckim  w  roku  1453.  Statut.  Masov.  fol.  94.  i  97.  i  122. 
pisał  się  z  Wągrzynowa,  córka  jego  Dorota,  była  za  Jakóbem 
Boglewskim,  Biel.  fol.  438.  MS.  de  viris  ilhistribus  po- 
wiada, że  Dyonizy  i  Lascaris  ,  hrabiowie  z  Iberszteinu,  byli 
przodkami  tego  herbu. 

He  rboion  i. 


Beck, 
Bolko, 
Chądzyńskie 
Charmański^ 


Ch 


rżano 


wski^ 


Chynowskij 

Cielemecki, 

Duczymiński^ 

Iwanowski, 

Jarzecki, 

Jezierski, 

Jutrowski, 

Kałuski, 

Kamiewski, 

Kiełpiński, 

Kobrzyński, 

Kocieński, 

Koczorowski, 

Kolczyński, 


Ko  liczko  wski, 

Kosiński, 

Krasicki, 

Krasowski, 

Lewicki, 

Lewoniewicz, 

Lipski, 

Loka, 

Łapanowski, 

Loski, 

Machnacki, 

Mandywel, 

Marszeivski, 

Mirostawski, 

Modrzewski, 

Niwicki, 

Odrzywolski, 

Orczyński, 

Orzechowski, 


ski,    1/ 


Pan/szewski, 
^^ilchowski,   ^^~ 
^^  Poruszewsl 
Poroalski, 
Przeciszewski, 
Punikiewski, 
Ręczajski, 
Rembiewski, 
Rogala, 
Rogaliński, 
Rogalski, 
Rokicki, 
Rozwadowski, 
Rudgierz, 
Sieciński, 
Skromowski, 
Skulski, 
Sobeściaiiski, 
Swaracki, 


Koi^ala— Rogalluski.  1^3 

Targowski^  (Jwiliński,  Żarnoioski^ 

Tchorzewskie  ff^ągrocki.  Zawadzki, 

Trembiński^  fł^asilewski^  Ze/iibocki, 

Troszyński,  H^ęgrzynowski,  Zernicki. 

Trzylatkowski,  Jl^essel^ 

Turski,  Zaborowski, 

Diiiiczewski ,   Kuropatnicki ,   i   Małachowski  jeszcze   następującym 

familiom  herb  teu  przypisują  : 

Piłko,  —  Radziejowski,  —  Skomowski,  —  hVydrażewski. 

Nie  wszyscy  jednak,  tu  położeni,  jednakowo  tego  herbu 
zażywają :  a  najprzód  Iwanowscy  w  jjowiecie  Orszańskim, 
miasto  łiawolego  rogu  kład;}  łosi,  pole  tarczy  jednostajne  i  nie- 
przedzielone,  a  w  liełmie  trzy  pióra  strusie.  3Ianteuł'eltowie, 
na  liełniic  gryfa  noszą  ,  w  prawy  l)ok  ol)róeonego ,  z  łapami 
przedniemi  do  góry  i  skrzydłami,  inni  dwa  skrzydła,  rozcią- 
gnione  w  górę,  składają  na  łiełmie.  Na  nagrobku  marmuro- 
wym w  Warszawie  Jana  Horłeniessa ,  widziałem  dwa  jelenie 
rogi  na  tarczy,  prawy  róg-  był  w  złotym  polu,  lewy  w  czar- 
nym. Tu  przydajf;,  na  zamku  m'  Sttirembergu ,  na  tablicy  ka- 
miennej |)od  jeleniemi  rogami,  w  roku  1420.  tak  podpisano. 
Dux  Albertus ,  jaculatus  est  cervum ,  qui  hoc  cornu  gęsta' 
bał,  unogue  ictu  sepfem  vulnera  injlixit;  eodem  tempore 
Ceroiis,  f^enator ,  ecjinis ,  et  canis  crant  sani  oculo  sinistro, 
dejtro  omnes  caeci,  koc  tesfantor  vin\  Jheminae ,  et  pueri 
tJi  arce  Stareinbergensi.  ^V  Węgrzech  dom  możny,  który  się 
pisał  z  Studzianncj  \Aody,  tegoż  herbu  według  Paprockiego 
zażywał ,  ale  na  hełmie  między  rogami  nosili  Gawrona :  jedna 
z  teffo  domu  hvła  za  Działyńskim. 

Rogala  herbu  Rogala,  w  ziemi  Wizkiej.  Bartłomiej 
Rogala  dziedzic  na  Sokołowie  i  Gotkowie ,  3Iaeiej  i  Wojciech 
bracia  rodzeni,  z  tych  Bartłomiej  zszedł  bezpotomny,  Maciej 
z  Anny  Drozdowskiej  spłodził  syna  Jędrzeja.  Wojciech  zaś 
Pikulski  nazwany,  na  Rusi  osiadłszy,  z  Anny  Podsędkowskiej, 
zostawił  Pawła  Pikulskiego ,  ten  z  Krystyny  Garnkowskiej, 
syna  miał  Ale.\andra ,  i  córek  trzy,  Eleonorę,  Katarzynę, 
i  Annę. 

Kogalińsfei /ie/'/»?^  £o</;ifl  ,  w  Wielkiej -Polszczę,  ei 
się  piszą  z  Dzwonowa.  Jakóba  z  Dzwonowa  Rogalińskiego, 
wypisał  nagrobek  Starotvol.  in  Motmmen.  z  katedry  Poznań- 
skiej, był  to  mąż  wojenny,  zszedł  z  tego  świata  w  roku  1647. 
podobno  miał  za  sobą  Annę  Konarską.  Jan  z  Dzwonowa,  z 
Szołdrskiej  synowie  jeg^o ,  Jędrzej,  który  w  Prusiecli  mężnie 
i  odważnie  czynił,  drugi  Ale.\ander,  ten  się  był  złączył  z  Do- 
mami Godkowskich,  Zdzarowskich ,  i  Jabłonowskich,  Hiero- 
nim. Czacki  kazanie,  Sławna  wszystkich  cnót  korona.  Wla- 


/ 


124  Rog:aliu»$ki  —  Rogaski . 

dyshiw  na  Smoli liuh,  Czeluścinie,  Zdzętawacli  dziedzic,  po- 
słował na  konwokacNą  164S.  miał  za  sobą  Jadwisc  3Iieszko\v- 
skfj,  kióra  mu  iiiuarta  1652.  on  zaś  potem  został  kasztelanem 
jNakielskim  ,  ^4cta  Castren.  Posnan.  1664.  Anna  kasztelanka 
Nakielska  była  za  Krystyanem  Kierskim  kasztelanem  Roj^oziń- 
skim.  Kazimierz  brat  Władysława  kasztelana,  fundował  00. 
Reformatów  na  cudownej  Alwernie,  przy  Woźnikach,  miał 
za  sobą  xVnnę  z  Brudzewa  Mielzyńskfj  1665.  Franc.  ff^ierusz-, 
kazanie  na  pogrzeb.  Żeglarz  fortuny.  Macieja  z  Zofji  Za- 
krzewskiej syn  Józef  1701.  Stanisław  pisarz  ziemski  Poznański 
1699.  zona  RIeganowska.  Kazimierz,  zona  Teresa  3Iarszew- 
ska.  N.  pojijł  Teresi;  3Iiaskowską.  Maryanna  \mo  voto  była 
za  Stefanem  Domiechowskim ,  2do  za  Alexandrem  Psarskim 
l)urgrał)ią  Kaliskim. 

Kasper  Rogaliiiski  w  r.  1787.  wojewoda  Inflantski,  starosta  Na- 
kielski.  Brat  jego  Józef  kanonik  Poznański,  proboszcz  Wschow- 
ski  ,  nu-jż  uczony.  Jest  w  druku  jego  księga  doświadczeń  fizy- 
cznych. —  Trzeci  brat  Stanisław  kasztelan  Kogoziński  w  r. 
1779.    później   w  r.  1784.  kasztelan  Międzyrzecki.  —  Krasicki. 

Rogaliński  herbu  Rogala.^  w  Kujawskiem  wojewódz- 
twie, Ale.\ander  eześnik  Inowrocławski,  miał  za  sobą  Elżbietę 
Zeruickjj,  z  któnj  córka  była  Urszula,  wydana  za  Franciszka 
Kowalskiego.  Katarzyna  Rogalińska  3Iacieja  Wybranowskiego 
małżonka. 

Rogalski  herbu  Rogala.  Kojał.  in  MS.  pisze  o  nieb 
w  księztwie  Litewskiem.  Ralcer  Rogalski  Soe.  Jesu,  kollegium 
Wileńskiego  i  akademji  rektor,  św.  tłi.  doktor.  Stanisław  w 
powiecie  Grodzieńskim  1674.  N.  była  za  Maciejem.  Frąckie- 
wiczem eborązym  Nowogrodzkim.  Kasper  pisarz  ziemski  Czer- 
ski 1648. 

Rogaski  herbu  Nałęcz,  w  Łęczyckiem  województwie. 
Dobek  na  Rog^aszycacb  dziedzic,  w  roku  1436.  pi<;c  grzywien 
za|)isał  do  ołtarza  S.  Mikołaja  w  kościele  Ostrzeszowskim. 
j^źcla  Cas/ren.  Ostrzeszor.  Szymon  1629.  ^Icta  Castr.  Vie- 
lun.  1629.  Anna  była  za  Janem  Masłowskim. 

Rogaski  herbu  Rola,  w  Łęczyckiem  województwie. 
Waicryan  RogaskI ,  o  którym  Starowol.  in  Bellat.  Sarmat. 
f.  223.  tak  mówi :  Edoctus  ab  Alexandro  Lissovio  instrucla 
acie  pędem  sensim,  quasi  melus  causa  referre,  aut  conve7'sis 
ordinibus  fugae  speciem  7-ecedendo  euhibere,  et  mnx  quasi 
reparata  fronte ,  ingruenlibus  hostibus  obsistere.  Quare  et 
in  f^ulnchia  cum  Zolkiwio.,  contra  Turcas  strenue  se  gessit. 
Inde  in  Ilungariam  abiii ,  a  Georgio  Humanay  accersitus., 
cum  Gabriel  Betlemius  Transyloaniue  Princeps ,  cum  aliit 
haerelicis  .f  ud  f^iennam  castra  metaretur;  igilur  ad  llume 


Rograszewski — Rogowski.  1^ 

niam  dtiobus  iiiillibus  Coxacorum,  ioalidissimum  Hnngarorum 
exercitum  pro///gavłt,  et  occisis  ex  iis  sepiem  millibus  et 
quadringeiitts  ^  nd  3I/c/iałoveciam  exerciliim  cit/s  itineribus 
proinovil  y  nbi  nobilitas  fere  tota  Transihmnica,  cum  septiii- 
gentis  eąuitibtis  se  tncluserat :  his  igiftir  per  deditioneni 
acceptis  ,  Cassoviam  usijue  ferro  et  igni  cuncta  perrastmis 
processit ^  alque  inde  in  Poloniam  rediit.  Atoli  Piasecki 
Chroń.  f.  323.  pod  rokit-iii  1619.  najprzód  powiada,  ze  temu 
Polskiemu  jimakowi,  Jan  imię  było:  potem,  ze  miał  z  sobą 
w  ten  czas  ludzi  do  boju  ośm  tysięcy  Lissowczyków,  ze  po 
zbiciu  pod  Humenią  Stefana  Rakocego  z  wojskiem  od  teg^o 
Rogaskiego,  z  Posonium  miasta  wszystka  si«;  szlachta  Węgier- 
ska ,  która  się  była  na  elekcyą  nowego  Króla  zjechała ,  do  do- 
mów swych  rozeszła,  ze  Gabor  Retlem,  obawiając  się  po  tej 
porażce  swoich,  zęby  na  niego  Rogaski  nie  uderzył,  od  Wie- 
dnia i  oblężenia  jego  ustąpił;  tak  męztwem  tego  kawalera,  i 
Wiedeń  z  niebezpieczeństwa  wybrnął ,  i  korona  Węgierska 
przy  Cesarzu  Ferdynandzie  zupełnie  utrzymana. 

Ro^iiSZPWSki.  Adam  Rogaszewski  arcbidyakon  Ku- 
jawski i  kanonik  Łęczycki,  w  Gnieźnie  pogrzebiony,  Starowol. 
N.  miał  za  sobą  Annę  Silnicką. 

Bo^ilislii*  Władysław  Rogiński  chorąży  Parnawski, 
w  powiecie  Oszmiańskim  1674. 

Rogoliliski  herbu  Rawicz,  piszą  się  z  Woli  Rogoliń- 
skicj.  N.  Rogoliński  podczaszy  Rełzki,  zona  jego  3Iaryanua 
Stradomska.  N.  3IIkułowskiego  Stanisława  herbu  Drzewica, 
małżonka. 

Ito^on^ski  herbti  Abdank,  w  Radomskim  powiecie. 
Felix  Rogowski  opat  Sieciechowski,  którego  nagrobek  wypisał 
O  kolski. 

Rogowski  herbu  Działosza.  Jeszcze  pierwszemu  przod- 
kowi domu  tego  i  herbu,  od  Rolesława  Krzywousteg^o  monar- 
chy Polskiego,  w  zasługach  nadany  był  Rogów,  w  roku  1140. 
z  którego  potem  długo  się  potomkowie  jego  pisali ,  aź  tez  od 
tychże  dóbr  Rogowskimi  zawołani.  Z  tego  domu  Paprocki 
pisze,  ze  był  Hincza  z  Rogowa  kasztelanem  Sieradzkim,  tv 
Gniazdzie  rok  położył  1190.  o  herbach  rok  1260.  ale  w  obu 
miejscach  pomylił  się,  i  Oko/ski  za.  nim  poświadczając:  bo  to 
później  było.  Hynek  z  Rogowa,  którego  straży  powierzony  był 
Król  Jagiełło  pod  Grunwaldską  potrzebę  z  Krzyżakami,  jako 
świadczy  Biel.  fol.  297.  a  przedtem  posłował  do  tegoż  Króla 
z  innemi,  zapraszając  go  na  tron  Polski  1.399.  Biel.  ful.  283. 
był  potem,  według  tegoż  świadectwa,  podskarbim  koronnym, 
jakoż  tak  się  |)odpisał  w  roku  1400.  na  liście  Króla  Jagiełłą, 
danym  kościołowi  Leżajskiemu ,  u  Nakiel.  iv  Miechov.  f.  69. 


120  Rogowski. 


Jakób  Nadobny  z  Rogowa  herbu  Dzialosza ,  o  którym  Biel. 
fisze  Jol.  337.  i  w  iiastępujijcyin ,  gdy  w  potrzebie  z  Śwldry- 
giełlem ,  pod  Łuekieni  zgin;}!.  Hincza  z  Rogowa  kasztelan 
Rosj)ierski ,  u  Łaskiego  tv  Siat.  fol.  82.  tenże  juz  kasztelan 
Sieradzki  i  podskarl)i  koronny  w  roku  1457.  Ibidem  fol.  65. 
ten  Spytka  Melsztyiiskiego  Leliwezyka,  gdy  Korezyn  najeclial, 
i  niektóre  wiolencye  porobiwszy,  za  miastem  obozem  sic;  poło- 
ży! ,  z  nadwornemi  królewskiemi  ludźmi  natarłszy  na  niego, 
zabił,  Biel.  fol.  358.  w  roku  1455.  komissarz  królewski,  o 
pokoju  traktował  z  Krzyżakami.  Cromer  1.  23.  Biel.  f.  407. 
Tenże  czy  Inszy  Hincza  z  Rogowa,  kasztelan  Sendomierski,  i 
podskarbi  koronny  w  roku  1468.  dobra  klasztora  3Iicebow- 
skiego,  rózneml  długami  ol)cl;jzone,  swoją  szkatułą  oswobo- 
dziwszy, temuż  klasztorowi  szczodrol)lIwie  oddał;  na  szpital 
S.  Jadwigi  na  Stradomiu  przy  Krakowie,  wi«^Hej  niz  tysiąc 
ośmset  czerwonych  złotych  wydał,  zęby  mu  był  dochodów  ro- 
cznych przyczynił;  ołtarz  Przemienienia  Pańskiego  w  katedrze 
Krakowskiej  wystawił  I  uposażył.  JSukiel.  in  3Iiechov.  f.  570. 
w  której  kaj)licy  widzieć  podzlśdzień  Hinczów  nagrobki.  Prze- 
wodnik fol.  11.  W  Kole  miasteczku,  w  starostwie  swojem,  w 
dyecezyi  Gnieźnieńskiej,  00.  Bernardynów  fundował,  kościół 
wymurował ,  i  wielką  część  klasztoru ,  pod  tytułem  INawIedze- 
nia  Najśw.  Matki,  f^ading:  in  ^^nnal.  1.  Min.  1446.  hmaw.  16. 
Kościół  także  S.  Agnieszki  w  Krakowie,  i  klasztor  Panien  Ber- 
nardynek J>rzy  nim,  jego  kosztem  stanął.  Idem  1465.  num.  24. 
Komissarzem  był  do  traktatów  o  j)okój  z  Krzyżakami.  Cromer 
Uh.  25.  Biel.  fol.  433.  Alexander  Hincza,  wojski  MIełnIcki, 
starosta  Łosicki,  poseł  na  sejm  1569.  Constit.  fol.  172.  Hin- 
cza de  Rogów  starosta  Brzeski  1390.  Stryjków,  lib.  13.  c.  7. 
Hincza  Mikołaj  w  ziemi  Mielnickiej  1674. 

Roi^^o^rski  herbu  Jastrzębiec.,  w  województwie  Beł- 
zkiem.  Seweryn  Rogowski  podstarości  Chełmski ,  poseł  na 
sejm  1618.  zfeamtąd  deputatem  naznaczony  na  trybunał  Ra- 
domski. Constit.  fol.  4.  Wawrzeniec  miał  za  sobą  Zofią  Stę- 
pkowską. Samuel  podczaszy  Chełmski  1640.  3IIkołaj  i  Szy- 
mon 1674.   N.  miał  za  sobą  Jadwigę  Grabionczankę. 

RogOifski  herbu  Nabrani.,  w  województwie  Krakow- 
skiem, jednejze  dzielnicy  z  Porębskiemi.  Zygmunt  z  Zagórowa 
Rogowski ,  stolnik  Parnawski ,  miał  za  sobą  Barbarę  Morską, 
z  niej  syna  Stanisława  1700. 

Ro^^owski  herbu  Sreniawa  bez  krzyża.  Z  tym  her- 
bem widziałem  ])ołoźony  nagrobek,  w  kościele  Toruńskim  u 
00.  Dominikanów  Reginie  z  Rogów  Bilińskiej. 

Ro^o%vski  herbu  Szaszor ,  w  województwie  Raw- 
skiem.   Stanisław  Rogowski  w  ziemi  Warszawskiej  1674.   Jan 


Rogowski.  1^' 


w  Żmudzi.  >.  Rogowska,  Prokopa  Lipskieg^o  kasztelana  Ro- 
g-oziiiskleg^o  małżonka,  ale  ster/lis.  Paprocki  I  Okolski  kładą 
tu  Olbiega  z  Rog;o\va,  męża  znacznego,  któiy  byt  hetmanem 
u  W^Itolda  ksiąźęcia  Litewskiego ,  svn  jego  Olbieg  kasztelan 
Rawski,  w  roku  1465.  dziedzic  na  Rogowie,  Kalinie,  Olszy, 
Rawicy,  Rrono wicach ,  Rapotach,  ^Vągrach,  Mrogi,  którego 
potomstwo  zeszło  bez  sukcessora  pici  nięzkiej ,  więc  z  córkami 
fortuna  w  cudze  domy  poszła,  od  niektórych  zostali  Rogowscy. 
Z  których  był  Stanisław  Rogowski  komornikiem  u  Króla  Ste- 
fana, mąi  wielkiego  serca,  pod  Pskowem  u  szturmu,  pod  wiel- 
kiemi  Łukami ,  pod  Pieczarami :  Tur(»whj  z  Koryckim  wziął 
w  niewielkim  poczcie.   \.  miał  za  sobą  Kozierowską. 

O  tvmże  domie  starożytnym  i  w  ksicztwie  3Iazowieckiem  rozkrze- 
wionyni ,  świadczą  tranzakcye  liczne  w  aktach  grodu  Warszaw- 
skiego ,  z  tych  niektóre  tu  tylko  umieszcza  się.  1598.  r.  feria 
secunda  post  dominicnm  Jiibilate  in  curia  regia  Varsaviensi ,  No- 
bilis  Joannes  ci  Staiiislaus  Rogoicscy  fratrcs  germani ,  olim  gene- 
rosi  Słanislai  de  Kopona  Jilii ,  dicisionem  bononim  Kopona ,  et 
Wola  Zolwiuska,  approbant.  1664.  anno  Sabbatho  post  festum 
Natiritatis  S.  Joa/inis  Baptistae  Generosus  Stanislaiis  Rogowski 
rotmagister  Saci-ae  Regiae  Majestatis  ,  et  Catharina  generosi 
Georgu  Mirski  p.rcubiarum  Magni  Ducatus  Lithra/iiae  praefecti 
Jilia  mutuam  adińtalHatem  inscribiini ,  ci/jiis  oblata  in  castro  Ra- 
fciisi  1670.  anno.  Item  1693.  anno  feria  se.r  ta  post  festum  S.  Mar- 
garethac  V.  et  M.  in  curia  regia  f^arsaciersi  Gener.  Stanislaus 
Rogowski  rotmagister  S.  R.  Majestatis ,  generosis  Joanni  Ro- 
gowski fHo  suo  bona  Paprotnia  in  palatinatu  Raven.  Donat.  Item 
1694.  die  5.  .iprilis,  między  W.  JPP.  Franciszkiem  i  Katarzvną 
z  Gulczewskich  Bienieckiemi  z  jednej  ,  a  Wielmożnym  JP.  Janem 
Rogowskim  z  drugiej  strony  inlercyza  ślubna.  Cujus  contractus 
nuptialis  in  castro  Crasnostaciensi  1694.y?'r/ff  ter tia  post  Domini- 
cam  Palmarum  Roboratio.  Item  1734.  in  castro  f^issogrodiensi 
feria  tertia  pridie  festi  S.  Michaelis  sub  interregno .  Magnificus 
Josephus  Rogowski  Venator  Varsaviensis  olim  Joannisfilius,  Ma- 
gnifcae  Annae  de  Kobylnickie  consorti  suae  summam  32,000  FI. 
Polon,  inscribit.  Tychże  mutua  adritalitas  1734.  anno  Sabbatho 
antę  festum  S.  Thomae ,  in  castro  f^issogrodiensi.  Z  tvch  i  innych 
dowodów  autentycznych  okazuje  się,  iź  Jan  i  Stanisław  Ro- 
gowscy, bracia  rodzeni,  byli  synami  Stanisława  z  Kopony  i 
fFoli  Zołwiitskiej  dziedzica.  Od  których  Stanisław  z  Katarzyną 
Alirską  slrażnikowną  Litewską  spłodził  Jana,  ten  z  Katarzyną 
z  Gulczewskich  Bieniecką,  miał  syna  Józefa  chorążego  War- 
szawskiego ,  który  z  Anną  Kobylnicką  spłodził  dwóch  synów : 
Iwona  Rogowskiego  biskupa  Kameceńskiego ,  suffragana  Cheł- 
mińskiego, i  Romana  cześnika  Warszawskiego,  córek  trzy: 
1.  Teresa  zakonnica  u  Bernardynek  w  Warszawie.  2.  Felicyanna 
za  Szymonem  Miszewskim  sędzią  ziemskim  Wyszogrodzkim.  3.  Ju- 
styna za  Tomaszem  Damięckim  generałem  adjutantem  komissyi 
wojskowej.  —  Roman  Rogowski  syn  Józefa  chorążego  War- 
szawskiego ,  z  Anny  Kobylnickie;  spłodzony ,  cześnik  Warszaw- 
ski,  kawaler  orderu  S.  Stanisława,  wszedł  w  śluby  małżeńskie 


128  Rogoyski  — Roguski. 

Iwo  roto  z  Maryanną  Młocką  slarościanką  Zakrocz^ansk.-}  ,  z  tą 
sterilis.  2do  roto  z  Katarzyną  Bromirską  chorąźanką  Płocką,  z  tą 
zostawia  syna  Ignacego,  i  córki  dwie:  Maryannę ,  i  Cvi'vlU'- 
—  Heraldyka   lVielądka. 

Kogoyski  herbu  Brochwicz  na  Szląsku ;  takim  i;a 
kszlałłcm  zażywają ,  jako  i  Oroscy. 

Ifo^oziliski  herbu  Ahdank^  w  województwie  Siera- 
dzkiem. Jan  z  Rogoźna  Patruus  Clenodiatus  W  iueencyanny 
Lezeńskiej  Mojewodziny  Brzeskiej  Kujawskiej ,  starośeiny  Ł<;- 
czyekiej  1484.  Acta  Terrestr.  Lancie.  Stanisław  Rogoziński, 
podstarości  a  potem  podkomorzy  Sieradzki ,  Conslitut.  1590. 
f.  003.  umarł  1610.  w  katedrze  Krakowskiej ,  przy  zakrystyi, 
pochowany  z  tablicą  marmurów.-},  miał  za  sobą  Elżbietę  Pu- 
ckownę,  z  którą  potomstwo  zostawił.  Gabryel  brat  jego,  miał 
w  Krakowskiem  dobra  Glewiec  i  Gniazdowice.  Acta  Castr. 
Cracov.  1585.  ten  z  Wądzonowną ,  zostawił  córki ,  i  syna 
Jana  burgrabiego  Krakowskiego,  ten  z  Dorotą  Biskupską  pod- 
komorzanką  Ł<^'czycką,  tylko  córkę  spłodził.  Baranoivskt.  Kon- 
stancya  Adama  Sławińskiego,  Helena  Wawrowskiego,  pisarza 
ziemskiego  Kaliskiego,  N.  Jędrzeja  Kwiatkowskiego,  małżonki. 
Stefan  1670.  z  sejmu  komissarz  do  granic.  Constit.  fol.  27. 
Jan  z  Łęczyckiego  1674.  Marcin,  Pavyeł  i  Jędrzej  bracia  ro- 
dzeni. Wawrzeńca  syn  Jan  1654.  Jędrzej  w  Jazłowcu  pogrze- 
biony.  Mikołaj  z  kopiją  gonił  na  weselu  Zamojskiego  z  Bato- 
rowną. 

Rog,'Oziliski.  Wojciech  Rogoziński ,  dla  nięztwa  no- 
bilitowany na  sejmie  1662.  Constit.  fol.  40. 

Rogliski  herbu  Abdank.  Tak  Roguskicłi  jako  i  Ro- 
gowskich  Abdanków ,  kładą  nasi  autorowie  ,  ale  podobno 
omyłką,  o  Roguskich ,  ze  są  tego  herbu,  mam  pewną  wiado- 
mość, i  Kojalow.  in  MS.  powiada  o  jednym  z  nich,  ze  osiadł 
w  Połockiem  województwie ,  inni  są  na  Rusi  i  w  Mazowszu. 

llo§;uski  herbu  Ostoja  .^  w  3Iazowieckiem  wojewódz- 
twie. Sylwester  Roguski ,  Kujawski  I  Warszawski  kanonik 
1580.  Jędrzej  pojął  Katarzynę  Jutrowską:  synów  z  niej  było 
trzech  :  Stanisław ,  Mikołaj  i  Jacek.  Brat  Jędrzeja  Ale.\ander 
spłodził  pięć  córek:  Annę  Janowi  Dobrzańskiemu,  Katarzynę 
Jackowi  Roguskiemu ,  bratu  stryjecznemu,  Barbarę  Ruszlowi, 
3Iaryannę  Samuelowi  Niesiołowskiemu,  zaślubione.  Wojciech 
Roguski ,  rotmistrz  królewski ,  pod  Chmielnikiem  sławny  wo- 
jennemi  dziełami ,  złączył  się  był  dozpyotnie  z  Karśnicką ,  z 
której  synowie  zostali.  Podobno  są  Roguscy  herbu  Trąby  w 
Krakowskiem. 

Są  także  Roguscy  w  ziemi  Liwskiej  z  Roguszyna  starego.  Z  tych 
Piotr  Roguski,  syn  Adama  z  3Iaryanną  de  Piętki  Sobolewską 
spłodził  trzech  synów:  Macieja,  Antoniego  i  Wojciecha, 


Rohoziński— Rojowski.  1*2!) 

i  dwie  cóbki;  Maciej  Roguski  z  Franciszką  Ligocką,  spłodził 
córkę  Magdalenę.  Antoni  z  Maryanną  Daszkieu<iczow7ią  zosta- 
wił dwie  córki,  Benignę,  Eleonorę.  Synów  dwóch :  AIexandra 
i  Edmunda.  Wojciecłi  w  zakonie  Tryuilarzów.  —  Heral- 
dyka fFielądka. 

Rolioziiiski  herbu  Leliwa.  Metryka  Jl^ołyńska  iv 
roku  1528.  liczy  ich  między  swenii  ziemianami.  N.  Rohoziński 
miecznik  Luhaczowski ,  pojął  Maryannę  księżniczkę  Woronic- 
ckij ,  z  niej  były  dwie  córki,  Blaryanna  Czarnołiiska,  a  potem 
W^ojnarowska,  i  Konstancya  za  Jerzym  Badkowskim  ,  syn  zaś 
Adam  miał  za  sobą  Iłowick.-j.  Adamowi  łowczemu  Kijowskie- 
mu, Teofila  Hulewiczowna,  powiła  synów  dziesięciu,  Mikołaja, 
Jana,  Stanisława,  Józefa,  Franciszka,  Jędrzeja,  Michała,  Pio- 
tra, Ignacego,  i  Floryana,  córek  cztery,  Rozalią,  \n>o  v<>lo 
za  Kaszewskim ,  2</o  za  Kuleszą,  Katarzynę,  Dominikę  i  Bar- 
barę zakonnice.  Bazyli  i  3Iaciej  1632.  Metryka  JVotyńska 
Rohowickich  tamże  kładzie.  Stanisław  Rohoziński  ,  stolnik 
Drohicki ,  miał  za  sobą  Rozalią  Peretyatkowiczow  nę. 

W  r.  1778.  Jan  Rohoziński  wojski  Łucki.  —  Józef  komornik 
graniczny  Nowogrodzki.  —  Jan  hr.  Krasicki  z  LedochowskicJ 
urodzony  poj.-jł  Rohozińską.  —  W  r.  1788.  Franciszek  Ro- 
hoziński pisarz  ziemski  Łucki.  —  Jakób  Wojski.  —  Krasicki. 

Rojecki  herbu  Trzaska,  w  Podlaszu  w  powiecie  Brań- 
sklm ,  zkąd  się  tez  Maciej  i  Adam  Rojeccy,  przenieśli  w  Kra- 
kowskie :  od  Macieja  był  syn  Szymon ,  Adama  zaś  z  Różyckiej 
herbu  Doliwa,  czterech  synów  zostało:  Krzysztof  zginął  jtod 
Toropccm ,  31aclcj  I  Jan  dworsko  się  bawili,  i  Wojciech.  Jan 
miał  za  sobą  3Iagdalenę  Kocbowską. 

RojO¥VSl4.i  AerAw  Choleioa^  w  ziemi  Dobrzyńskiej,  z 
Rojowa.  Piotr  Rojowski ,  z  Zamojskim  hetmanem  w  Woło- 
szech  odważnie  stawał ,  z  pochwałą  męzlwa  swego  od  tegoż 
hetmana,  5/r/roM'o/*/7' wypisał  jego  nagrobek  in  Monum.  Nie- 
którzy z  nich  osiedli  w  Podgórzu.  Jakób  cześnik  Dobrzyński, 
sędzia  kapturon'y  Sendomlerski  1674.  a  potem  kasztelan  Wi- 
ślicki, zona  jego  Ludowika  umarła  1704.  córka  zaś  jego  do- 
stała się  w  małżeństwo  3Iikołaj(łwI  Krosnowsklemu  wojewo- 
dzie Czernicchowsklemu.  Bartłomiej  podstarości  Now  omlejskl, 
miał  za  sobą  Zofią  Trzecieską  1683.  Piotr  pisarz  grodzki  Sa- 
nocki, Elżbietę  Słuzewską.  N.  3Iagdalenę  Jelcownę.  N,  cho- 
rąży ParnawskI,  3Iaryannc  Hańską,  pisarzownę  Lubelską.  To- 
masz Franciszek  starosta  DrohowIskI,  1697.  posłował  na  sejm, 
zkąd  był  deputatem  do  konstytucyl,  Constit.  fol.  17.  miał  zda 
mi  się  za  sobą  Teresę  Łabęcką  starościankę  Kiszyńską,  w'doMc 
po  Mikołaju  Ostrorogu  staroście  DrohoMisklm.  N.  Maryannę 
Łowiecką.  Franciszek  pisarz  grodzki  Sanocki ,  syn  jego  Józef. 
Katarzyna  Michała  Wojakowsklego  zona.  Maryanną  kaszte- 
ToM  viir.  "  9 


150  Rokicki— Rokituicki. 

lanka   Wiślicka    Jana    Drohojcwskief>;o ,    kasztelana    Czernie- 
cliDWskiej^o ,  małżonka. 

Rokirki  herbu  Lubicz^  w  ziemi  Dobrzyńskiej.  Woj- 
ciech Rokicki  pod  Pieszkowem  odważnie  stawał.  Paprocki 
fol.  405.  Jerzy  pi"ob<tszcz  Knrzelo^ski ,  kanonik  Łowicki, 
młodsze  lala  w  obozie  polerował ,  dalsze  na  różnych  peregry- 
nacyach  w  cudzych  krajach ,  zk;jd  powróciwszy,  stan  sobie  du- 
chowny obrał :  ołtarz  Matce  Boskiej  w  Łowiczu  i  ozdobił ,  i 
uposażył  w  roku  1629.  co  poznać  z  tablicy  marmurowej,  przy 
tymże  ołtarzu  wystawionej,  z  herbem  pierwszym  Lubicz,  dru- 
gie zaś  trzy,  Pobog,  Gozdawa  i  Łabędź.  Stanisław  w  zakonie 
naszym,  umarł  w  Bydgoszczy  1675. 

ICokieki  herbu  Rawicz ,  w  Rawsklem  województwie. 
Jan  Pakosz  Rokicki  starosta  Rawski ,  miał  za  sobą  Jedlińską, 
starośclankę  Zawichoską.  N.  miał  za  sobą  Maryannę  Ujazdow- 
ską. Adam  w  Rawsklem  1674.  Ludwik  I  Franciszek  w  Clieł- 
mińsklem  1632.  N.  była  za  Bartłomiejem  Gumowskim.  N.  za 
Buckim. 

Kokicki  herbu  Rogala ,  w  Dobrzyńskiej  ziemi ;  są  I 
w  Biaetawskiem  województwie  Bokiccy,  ale  niewiem  czy  tego 
herbu.  Mikołaj  Rokicki  poborca  w  Bracławsklem  1635.  Con- 
stitut.  fol.  3.  Stanisław  1674. 

Rokifllicki  hei^bu  Nałęcz^  w  Dobrzyńskiej  ziemi. 
Jan  z  Bokitnicc  Rokituicki  starosta  Rypieński,  I  Jakób  cliorązy 
I  starosta  Dobrzyński,  rotmistrz  królewski  1674.  posłował  na 
sejm  1662.  Constifut.  fol.  2.  Tenże  czy  Inszy  chorąży  Do- 
brzyński 1699.  Kazimierz  kanonik  Płocki,  deputat  na  trybunał 
koronny  1728. 

Rokitilicki  herbu  Praludzie.,  w  Dobrzyńskiej  ziemi, 
według-  Paproć,  i  Okol.  było  dwóch  l)racl  rodzonych,  rotmis- 
trzów sławnych,  Jerzy  i  Waleryan  Rokitniccy,  z  nich  jeden 
w  kslęztwie  LItewsklem  osiadł.  Marcin  mąż  waleczny.  N.  miał 
za  sobą  3Liryannc  Szczawińską,  M'dowę  po  Kallnkiewlczu,  ale 
steriletn. 

Unńczewski  w  herbarzu  dowodzi  źe  Rokitniccy  w  Dobrzyiiskiej  zie- 
mi wszyscy  są  Prawdz/rowie  a  nie  Nałęczowie,  i  przytacza,  wy- 
ciąg z  Okolskicgo ,  toż  potwierdzający.  Podług  tegoż  Duitczew- 
skiego  wspomniany  tu  pod  Nałęczami  Rokitnickicnii :  Jan  z  Ro- 
kitnice  Rokitnicki ,  starosta  Rypiński,  byl  syn  Jako  ba  Rokifni- 
ckiego ,  chorążego  i  starosty  Dobrzyńskiego ,  obadwa  mieszkali 
w  ziemi  Dobrzyńskiej ,  i  mieli  tam  swoje  possessye  znaczne,  byU 
posłami  na  sejm.  Wspomniony  Jan  Rokitnicki,  svn  Jakóba, 
pojiil  za  żonę  Bogumiłę  Dąbską ,  z  którą  spłodził  Maryannę  Ro- 
kitnickc-j.  Ta  Maryanna  poszła  za  Mikołaja  Podoskiego,  wojewodę 
Płockiego ,  z  którym  miała  synów :  Józefa  kuchmistrza  Litew- 
skiego, Tymoteusza  podkomorzego  Dobrzyńskiego,  Gabry-ela  ka- 
nonika Gnieźnieńskiego,   Franciszka   starostę  Rypińskiego,    311- 


Kokosoiv8ki— Rokosz.  131 


chała  starost^■  Hobrownickiego ,  Ignacego  starostę  Zlotoryjskiego, 
Podoskicli.  Teu  Jakób  ojciec,  Jan  syn,  i  JUaryanna  Jana 
córka  Ilokituiccy,  pieczętowali  się ,  byli  i  są  od  wieków  do  tych 
czas  herbu  Prawtlz-ic,  a  nie  Nalęcs.  Rokitniccy  w  ziemi  Do- 
brzyńskiej żyjący,  herbu  Praicdzic,  w  swoich  possessyach  dzie- 
dziczą, mając  wieś  Rokitnicę  w  tejże  ziemi.  Tomasz  Roki- 
tuicki  stolnik  Dobrzyński,  i  Kazimierz  Rokitnicki  archidya- 
kon  Pułtuski ,  officyał  Płocki ,  wsi  Rokitnicy  dziedzice ,  bracia  ro- 
dzeni, w  r.  1752.  byli  razem  deputatami  na  trybunał  koronny, 
obadwa  w  prawie  doświadczeni  i  u  przednich  Panów  apprendo- 
wani.  Andrzej  Rokitnicki  cześnik  Różański,  quol  a/mormn, 
tot  mrritorum  clarus.  Walenty  i  Mikołaj  Rokitniccy,  pier- 
wszy miał  źouc  Ka»g-owskq ,  drugi  IFalichnowską.  Jan  i  Ma- 
ciej Rokitniccy  kanonicy  Płoccy.  Jest  ich  więcej  żyjących  w  ziemi 
Dobrzyńskiej.  —  To  Diiiiczewski. 
Z  tych  Tomasz  stolnik  Dobrzyński  był  później  kasztelanem  Rypiń- 
skim, umarł  1781.  r.  — -  Karol  wojski  Sierpski.  —  Krasicki. 

VioU.OHOWH\Li.  hei^bu  Glauhicz^  w  Wiclkloj-Polszczc. 
Jakób  Rokosowski ,  najprzód  podsędek  Poznański ,  poseł  na 
sejm  Lubelski  1569.  Const.  fol.  171.  potem  kasztelan  Szreni- 
ski,  podskarbi  koronny,  starosta  Ostrzeszowski,  umarł  w  roku 
1580.  z  Reginy  Kościeleckiej ,  wojewodzanki  Łęczyckiej,  ge- 
nerałowny  W^lelkopolsklej ,  zostawił  syna  jednego,  i  córki,  z 
którycb  jedna  była  za  Łukaszem  Rydzyiisklni ,  druga  za  Pio- 
trowskim podkomorzym  Lwowskim.  Stanisław  z  sejmu  1641. 
konilssarz  do  granic  od  Szląska.  Constit.  fol-  19.  3Iaryanna 
Pawła  Grabsklco-o  berbu  Wczele  małżonka  1700.  31areifi 
1710.  Krzysztof  w  zakonie  naszym,  kollcglo  Poznańskiemu 
część  fortuny  swojej  zapisawszy,  g^orjjco  się  na  mlssy.*!  do  In- 
dy! prosił,  atoli  w  roku  1660,  młodo,  dojrzały  jednak  w  cnotY, 
przeszedł  na  wieczność  w  Poznaniu.  N.  Cbryzostoma  Mar- 
szewsklcgo  mal/.onka.  N.  miał  za  so])ą  Annę  Myclelską. 

Józef  Rokosowski  w  r.  1778.  kanonik  Gnieźnieński  i  Poznański. 
—  Franciszek  stolnik  Wschowski.  —  Tomasz  wojski  Gnie- 
źnieński. —  Krasicki. 

Rokosz  herbu  Ostoja.,  w  Krakowskiem  województwie. 
N.  Rokosz  l)lskup  Kamieniecki,  który  Dubanlewsklcb  do  berbu 
przyjął  1398.  W  tymże  roku  kwitnął  Dobiesław  Rokosz,  kiedy 
mu  Władysław  Jagiełło  na  dobra  niektóre  nadał  przywileje. 
Jan  1474.  we  dwudziestu  sześciu  kampaniach  mężnie  stawając, 
tę  jeszcze  większą  z  nicli  \>'yniósł  sławę,  ze  wszystkie  zwyclę- 
zkle  ł>yły.  Jan  sędzia  Krakowski  1400.  synów  jego  trzecli : 
Hlppollt,  Wacław,  1  Konstantyn.  Hlppollt  miał  za  sobą  Wle- 
logłowską,  z  której  zostawił  synów  sześciu,  Bartłomieja,  Sta- 
nisława, Jana,  Sebastyana,  Hippollta  i  Piotra.  Bartłomiej  był 
trukczaszym  u  Jana  Króla  W^ęglersklego ,  miał  za  sobą  Gliń- 
ską, i  z  niej  potomstwo.  Stanisław  Jadwigę  z  Kurzlowy  Ple- 
nląźkownę,  starośclankę  NowoŁargską;  córek  także  z  tej  Wle- 

9' 


152 


Kokosz —Rokotowski. 


lof^łowsklej  było  pięć ,  Barbara  za  Sokolińskim,  Dorota  za  Mi- 
kołajem Fararejein  sędzią  grodzkim  Sanockim,  Aj^nieszka  za 
Aiikwiczem ,  Anna  za  Trzccieskim.  Wacław  bral  Hippolila, 
odważny  żołnierz  w  wojsku  Węgierskiem ,  umarł  w  Warady- 
nie  Burkułabem  tamecznym.  Konstantyn,  trzeci  brat,  młodo 
zszedł  z  lego  świata.  Hieronim  pojąi  Annę  Broniewskij  koniu- 
szankę  koronną,  starościankę  Przemyslką  i  Mednicką,  z  której 
l)yło  potomstwo.  Stanisław  i  Jan  w  okazyi  z  Kozakami  pobici 
1638.  z  Lul)artowskiego  kościoła,  jednego  z  nich  nagrobek 
wypisał  Okol.  Prokop  z  Brzezin  Rokosz ,  złączył  się  był  do- 
żywotnie z  Krystyną  Lutosławską  sędzianką  grodzką  Sądecką. 
Samuel  stolnik  Miński  w  Lubelskiem  1674.  Wacław  1639. 
Acta  Castr.  Cracor. 

Rokosz  herbu  Ilibrida.  Ten  herb  tak  opisuje  MS.  o 
Familiach  Pruskich ;  ma  byc  pół  konia  ku  pr.awej  stronie  obró- 
conego ,  z  nogami  trochę  do  góry  wspięlemi ,  i  pół  ryby  od 
ogona,  nad  liełmem  i  koroną,  także  pół  konia  i  pół  ryby;   za- 


żywają go  w  Pruslech  Rokoszowie  czyli  raczej  Rokusowie, 
znaczna  jeszcze  za  Krzyżaków  familia.  Pisze  o  nich  Paprocki 
o  herb  fol.  286.  i  Okolski  tom.  2.  fol.  472.  ale  ci  obadwaj 
w  herbie  ich  pół  konia  tylko  kładą,  a  pół  ryby  niemasz.  Prze- 
cież Paprocki  i^owiada. ,  że  powinno  byd  pół  karpia  od  ogona. 
Z  tej  łamilji  Rokusowna  jedna  była  za  Jakóbem  Kostką,  pier- 
wszym Panem  na  Sztembcrgu,  starostą  Lipieiiskim,  druga  za 
Samuelem  Konarskim  chorążym  Pomorskim ,  trzecia  za  Rafa- 
łem Konopackim;  pisali  się  ci  Rokusowie  von  Zehfelden. 

WtolLOtowsitki  herbu  Prus  \mo,  w  województwie  Raw- 
skiem  ,  atoli  Rokotowskiemu  deputatowi  na  trybunał  Wileński 
w  roku  1672.  przyznają  krzyż  wierzchem  na  prawy  bok  tarczy 
nachylony ,  u  spodu  zaś  drugiego  krzyża ,  jeden  koniec  jest 
dłuższy  niżeli  drugi.   Piotr  Rokotowski  w  Wileńskiem  1648. 


Rokowski— Rola.  153 


Rok.olvskl  herbu  Topor.  Paprocki  w  Sztambuchu 
świadczy  o  nich. 

Rokszyckl  herbu  Pobog,  w  Sieradzkiem  wojewódz- 
twie ,  z  Filipowskiemi  jednejźe  dzielnicy.  Jakól)  z  Koniecpola 
Rokszycki ,  s(;dzia  ziemski  Sieradzki  ,  mąź  wstrzemięźliwy, 
przez  całe  życie  swoje  nie  pil  tylko  wodę,  umarł  1470.  Romi- 
szowska  córkę  mu  powiła ,  3Iarcinowi  Gomolińskiemu  pisa- 
rzowi ziemskiemu  Sieradzkiemu  za.<lubion;} ,  i  syna  Jana  cze- 
śnika  Sieradzkieg^o ,  ten  z  Zofią  Sławieńską  spłodził  Kryszto- 
porską,  matkę  Jana  Krysztoporskiego  kasztelana  Wieluńskiego, 
Trices.  lib.  2.  Epigr.  to  jest,  teg-o  cześnika  dwie  były  córki, 
z  których  'Elżbieta  dostała  się  w  małżeńslwo  Stanisławowi ,  a 
Katarzyna  Piotrowi  Krysztoporskim,  braci  rodzonym.  Marcin 
Rokszycki  kasztelan  Połaniecki  1626.  deputatem  nie  raz  zasia- 
dał na  trybunałach  koronnych ;  fundował  na  cześt'  Najśw.  Maiki 
OO.  Rernardynów  w  Piotrkowicach ,  czvli  jako  ])isze  Okol. 
w  Suliszowie  ;  z  Podleskiej  herbu  Bogorya  ,  dwie  córki  jego, 
panieńskie  sobie  życie  za  klauzurą  zakonną  obrały,  trzecia  była 
za  Wojciechem  Dambrowskim  miecznikiem  Sieradzkim ,  sy- 
nów zaś  dwóch  W^ładysław  Ignacy  dworzanin  królewski,  żona 
jego  Cecylia,  córka  hrabi  Węgierskiego  Jłanfi  nazwanego  r. 
1642.  i  Wojciech  Kazimierz.  Siostra  tego  kasztelana  Połanie- 
ckiego, matką  była  Piotra  Szyszkowskiego  kasztelana  Wojni- 
ckiego. Z  tegoż  domu  trzy  były  rodzone  siostry,  z  których 
Elżbieta,  żyła  z  Kasprem  Załuskim:  Katarzyna  wielkich  cnót 
matrona,  z  Jędrzejem  Warszyckim  podkomorzym  Sieradzkim, 
fundatorka  panien  zakonnych  reguły  S.  Dominika  w  Piotrko- 
wie: Zofia  z  Janem  Karnkowskim  wojewodą  Płockim,  starostą 
Wyszogrodzkim,  z  której  to  potomstwo  zostało;  Izabella  Sta- 
nisławowi Konarskiemu  wojewodzie  Malborskiemu ,  \mo  zaś 
voto  była  za  Garwaskim  ,  %do  za  Kielczewskim  ;  3Iaryanna 
Hieronimowi  Kryskiemu  kanclerzycowi  koronnemu,  zaślubione, 
synowie  zaś:  Stanisław  starosta \Vyszogrodzki,  3Iichał  starosta 
W^yszogrodzki  i  Ludwik  Karnkowscy,  z  których  ostatni  w 
Prusiech  w  okazyi  z  Gustawem  Królem  Szwedzkim  poległ. 
Mikołaj  Rokszycki  podpisał  elekeyą  Władysława  IV.  Elżbieta 
Wawrzeńca  Kozierowskiego  małżonka.  N.  była  za  3Ialchrem 
Silnickim. 

ROLA     HERB. 

Róża  powinna  by<5  biała  we  środku  tarczy,  w  polu  czer- 
wonem ,  w  koło  której  trzy  kroje,  jeden  prosto  od  dołu  jej, 
drugie  dwa  z  boku,  na  hełmie  pięć  piór  strusich;  tak  go  opi- 
sują Paproć,  o  herb.  fol.  260.  Okol.  tom.  2.  fol.  624.  Btel. 


134 


Rola. 


R  O  L  A 


HERB. 


fol.  110.  Hojałoia.  in  MS.  Z  tych  Paprocki  w  Gniazdzie 
Cnoty  tego  byt  zdania,  ze  od  Kazimierza  Króla  Polskieg'©  był 
nadany,  poprawił  się  jednak  w  późniejszej  książce,  «^dy  po- 
wiada, źc  jeszcze  za  pogańskieli  u  nas  monarchów^  juz  był  w 
uzj^yaniii,  poświadcza  mu  Okolski:  co  się  jednak  chyba  o  her- 
bie Kroje  rozumie<5  może,  który  tem  się  tylko  od  lierbu  Rola 
różni ,  ze  w  nim  róży  niemasz ,  ale  się  same  kroje  we  środku 
końcami  schodzą;  a  to  dla  tego,  bo  OAo/iA/' j)owiada ,  ze  len 
herb  z  tej  okazyi  nabyty:  kawaler  znaczny  w  Polszczę,  z  domu 
Porajczyk  umierając,  jedynaczkę  córkę  swoje  w  opiekę  oddal 
ksiązęciu ,  ten  ją  zasłużonemu  sobie  rycerzowi  herbu  Kroje,  w 
małżeństwo  oddał ,  więc  żeby  pamiątka  wieczna  została ,  tej 
ligi,  potomstwu  z  tego  małżeństwa  rozrodzonemu,  w  ten  kształt 
herb  uformował ,  to  jest  różą  damy,  osadził  między  krojami 
ojczystemi  lego  rycerza,  co  jeżeli  tak  jest,  toć  herb  Rola  już 
się  za  panowania  katolickich  Panów  w  Polszczę  zaczął :  ponie- 
waż i  Okolski  to  sam  przyzn<ije,  że  Porajczykowie  dopiero 
weszli  do  Polski,  kiedy  i  monarcha  Polski  wiarę  świętą  przyjął. 
Drudzy  rozumieją ,  że  ten  herb  i  imię  swoje  i  początku  zabrał, 
od  Roli  Króla  Getów,  o  którjin  Dio  Cass.  hi.it.  Rom.  1.  51. 
fol.  461.  Quidnm  (Bastarnarinn)  loco  munito  occupato.,  per 
nliquot  dies  Crassum  obsidentcm  stistimterunt  ^  post  Rolae 
Getarum  Regis  auxilio ,  eos  Crassus  coepit.  Is  Roles  (ra- 
czej z  Słowiańskiego  Rola)  ad  Caesarem  (Octavianum  Au- 
gusttim)  profectus.,  amicus  ab  eo,  sociiisgue  dictus  est.  Poty 
/?/o,  luboć  Długosz  Roliczów,  że  w  Polszczę  nastali,  popiera. 
Dobrogosta  Rolę  za  Kazimierza  pierwszego,  opowiadają 
historye  hetmanem  koronnym ,  któreero  svn  Stefiin  był  hisku- 
pem  Poznańskim,  wstąpił  na  tę  katedrę,  według  Długosza  in 
f^itis  Episcop.  Posnan.  w  roku  1151.  wszedł  do  grobu  para- 


Rola. 


15o 


liźem  ruszony  w  roku  1156.  cózkolwlek  bądź  ze  Paprocki 
wziętym  go  by»5  mieni  w  roku  1125.  śmierć  zaś  jego  składa  na 
rok  1130.  po  nim  nastąpił  Radwan  na  tęź  stolicę,  potem  Ber- 
nard ,  którego  Paprocki  także  do  herbu  Rola  naciąga ,  ale 
Długosz  ląc.  cłt.  powiada,  ze  był  z  domu  Serokomla,  i  ze 
wstąpił  w  roku  1162.  ustąpił  w  roku  1175.  Benedykta  hrabię 
Rolę,  że  kwitnął  1230.  \s"\ pisal  Paprocki  z  przywileju,  jako 
i  Mikołaja  Rolę  podkomorzego  Inowrocławskiego  w  r.  1451. 
5  Statutu  Przyluskiego  lib.  2. 

Herho%vni. 

Komorowski, 
Konarski, 
Kozielski, 
Krzęciewski, 


Arciszewski, 

Bar  łochowski, 

Białaczowski, 

Bolkotvski, 

Borucki, 

Chrapicki, 

Chrościcki, 

Dobrogost, 

Dworzański, 

Gadomski, 

Gajewski, 

Gawroński, 

Gogoliński, 

Golski, 

Gosiewski, 

Gumowski, 

Janicki, 

Januszewski, 

Jarochowski, 

Kłosowski, 

Kobylnicki, 

Kochański. 


Kucharski, 

Lubieniecki, 

Łubnicki, 

Marcinowski, 

Mielicki, 

Miński, 

Modrzewski, 

JSiegibulski, 

J\iemoj'etvski, 

Ossowski, 

Oświany, 

Piekarski, 

Pniew  ski, 

Podczaski, 

Pucek, 

Rogaski, 

Rola. 


Rnsieński, 

Rzeszewski, 

Sadkowski, 

Sczyciński, 

Skibicki, 

Skorwid, 

Skotnicki, 

Slubicki, 

Sokołowski, 

Stanisławski, 

Stęzycki, 

Świętosławski, 

Tarnowski, 

ff^argawski, 

TVioteski, 

ff^itowski, 

Wituński, 

Wolski, 

ff^yszczelski, 

Zaleski, 

Załuskowski, 

Zbijewski. 


Różycki, 

Dttńcsewski ,    Kuropatnicki ,   Małachoioski  i    inni    następujące   fa- 
milie, równie  do  herbu  tego  podciągają: 
Lubieniek,  Satkowski,  Slubicki,  fVawrzecki. 

Lubliński,  Scisiefiski,  Siesicki, 

O  Dobrogostach  mówiłem  w  trzecim  tomie ,  alem  berbu 
ich  niewiedzial,  Rolą  się  Pieczętują,  według  MS.  Ks.  Kojał. 
Rola  herbu  Rola ,  w  Kaliskiem  województwie.  Stani- 
sława Rolę  komornika  Lwowskiego,  czytałem  in  Monumen. 
Coli.  Leop.  Krzysztof  komornik  Łukowski ,  miał  za  sobą 
Elżbietę  Branicką  herbu  Korczak,  synów  z  niej  było  dwócii. 
Jan  i  Marcyan,  córek  trzy,  Elżbieta  dostała  się  w  małżeństwo 
Oknińskiemu  komornikowi  Łukowskiemu,  Dorota  Janowi  Ła- 
skiemu, Justyna  Popławskiemu. 


15G  Roiualn— Roiulioufl. 

Koiuain*  Ci  iiidyg:en<it  w  Polszczę  otrzymali  na  sejmie 
coronatioiiis  I  (}7().  o  czem  Koiisfylucye. 

Roiuail  herbu  Slepowrotiy  w  Mazowieckiem  wojewódz- 
twie,   a    podobno   juz    lemi  czasy  Romański.    Jan   Roman    z 
Grójca,  poborca  z  sejmu  16IS.  w  Cleciianowskiej.  Tenże  czy 
inszy  Jan,   pods(;dek  Ciechanowski    H)34.   i   i6'i3.  Constitut, 
f.  24.  Wojciech  wojski  Scndomierski.  Constit.  1641.  /b/.  23. 
K oniauoiiiez  herbu  Lubicz ,  w  Nowo<;rodzkiem  wo- 
jewództwie.   Iiojaf.   iti  MS.    Dyonizy  Romano^łicz  sekretarz 
królewski  i  riccinstygator  Litewski,   z  sejmu  1690.  komissarz 
do  rozgraniczenia  Kłobucka  od  starostwa  Krzepickicgo.  Const. 
fol.  20.  Są  i  Romaczkiewiczowie  w  Brzeskiem  Litewskiem. 
Franciszek  Konianowicz  w  r.  1778.   sędzia  ziemski  Wileński.  — 
Przypisy  Krasickiego. 

RoiuailOYYSki  herbu  Boiawola^  w  Chełmskiej  ziemi. 
Paprocki  i  Okohki  Romanowskich  w  tejże  ziemi  chcą  mieć 
herbu  Bończa ,  ale  to  u  ninie  pewna ,  ze  si<;  Boząwolą  pieczę- 
tują. Z  tych  3Iai'cina  de  Swirz  i  Mikołaja  Romanowskich  pod- 
czaszego Lwowskiego  dostało  mi  się  czytać,  tn  Motiitn.  Coli. 
Leop.  (1454.)  N.  w  zakonie  Norberta  S.  w  Hebdowie,  czło- 
wiek uczony.  Baran.  Jędrzej  podscdek  ziemski  Bełzki ,  miał 
za  sob.-j  Elżbietę  Zawadzką  Swiatopełkownę,  z  tej  spłodziwszy 
córki,  Katarzynę  Kazimierza  Swirskiego,  Annę  Alexandra  Bli- 
nowskiego ,  (z  tej  synowie ,  Adam  sferilis  ,  Jnkób  miecznik 
Chełmski,  Felicyan,  Józef  i  Ludwik  Blinowscy)  i  Dorotę  Mar- 
cyana  Ostrowskiego  małżonki.  Jan  Karol ,  najprzód  cliorąźy, 
a  polem  podkomorzy  Chełmski,  Constit.  1678.  f.  7.  w  tymże 
roku  był  deputatem  na  trybunał  koronny.  Tomasz  podkomorzy 
Chełmski,  Constit.  \7\7.  fol.  19.  N.  podkomorzanka  Chełm- 
ska, Tomasza  Drzewieckiego  stolnika  Chełmskieg-o,  N.  Pawła 
Rudnickiego,  małżonki.  N.  Pruskiego. 
Patrz  w  Dodatku  w  Tomie  X. 

Roiliatowski  herbu  Drogomir.  Krystyn  z  Romatkowa 
kanonik  Kujawski,  w  roku  1483.  exekutor  testamentu  Opo- 
rowskicgo  biskupa  Kujawskiego.  Damalew.  in  Vit.  Episcop. 
Cujav.  fol,  346.  Wawrzeniec  Romatowski  burgrabia  Kra- 
kowski 1568.  córka  podobno  jego,  Lutosławska,  pisarzowa 
grodzka  Sądecka.  Wojciech  Romatowski,  tego  herbu,  w  Sta- 
rym Wrocławku  kościół  i  klasztor,  pod  tytułem  wszystkich 
Świętych,  00.  Bernardynom  w  roku  1642.  fundował  wspa- 
niale. Damalew.  fol.  36.  Tenże,  kościół  drewniany  na  cześd 
S.  Wojciecha  tamże  wystawił,  i  szczodrobliwie  uposażył. /f/e/« 
ibidem  f.  44.   Augustyn  Romotowski  w  ziemi  Wizkiej  1674. 

RoillIlOllfl  ^  według  drugich  RoimI>o1«I  czy  Rlim- 
llolU^  marszałek  Litewski,  hetman  Witolda  ksiazęcia  Litew- 


Romer.  157 

skiego  w  r.  1407.  pod  drugą  jeg^o  na  Moskwę  expedycyą,  w  r. 
1409.  ksicztwo  Zmudzkie  od  Krzyżackiej  niewoli  oswobodził, 
w  roku  1429.  do  Kroczyna  na  sejm  od  tegoż  Witolda  jeździł. 
Cromer  lib.  19.  Stryjków,  lib.  15.  cap.  14.  a  z  tymże  Wi- 
toldem, do  Zygmunta  Cesarza,  w  sprawie  Króla  Jagiełłą.  Po 
śmierci  Witolda,  Swidrygiełła  stronę  trzymał,  i  z  Polakami 
bitwę  na  Podolu  stoczj^wszy,  w  niewolą  się  dostał  1431.  z  któ- 
rej ledwo  za  interpozycyą  wielkich  Panów  wywikłał  się ,  atoli 
znowu  potem  pod  Oszmianą  od  Zygmunta  ksiąźęcia  Litewskie- 
go zbity,  i  z  życia  wyzuty,  fortuna  jego  wszystka  skonfisko- 
wana. Kojał.  par.  2.  Stri^/kotv.  fol.  579.  Jan  Rumbold  w 
Połockiem  1648. 

Romer  herbu  Jelita^  wszakże  niektórzy  są  tego  zdania, 
źe  się  dwiema  laskami  pielgrzymskiemi  zdawna  pieczętowali, 
i  z  Włoch  do  Polski  z  tym  herbem  przyszli,  przecież  nie 
prosto,  bo  niektórzy  z  nich,  wprzód  w  Węgrzech  gnieździć 
się  poczęli ,  z  których  Gwilhelm  Romer  książę ,  i  w  fortunę, 
i  honor,  wielkiej  estymacyl ,  pojął  Jadwigę  Kazimierza  Wiel- 
kiego Króla  Polskiego  córkę,  o  czem  Długosz  lib,  10.  /".  12. 
pod  rokiem  1370.  Cromer  lib.  13.  i  inni,  i  od  tego  rozumiem 
Gwilhelma ,  rozpleniony  w  Polszczę  dom  Romerów  :  syn  jego 
Jan,  za  konsensem  Króla  Władysława  Jagiełłą,  wieś  Chyszów 
za  Tarnowem  założył,  co  się  pokazuje  z  erekcyi  tychże  dóbr. 
W^  kościele  Biezdzieckim ,  jest  ich  grób ,  w  którym  się  od  lat 
dwóchset  chowają.  Bliższych  czasów  kwitnął  Stanisław  Ro- 
mer ,  a  bodaj  nie  ten ,  o  którym  świadczą  ^cta  Terrestr. 
Cracov.  w  roku  1597.  ten  z  Zofią  de  Biała  spłodził  synów 
sześciu,  których  potomstwo,  jedni  w  Sendomierskiem  woje- 
wództwie, drudzy  w  Wielkiej-Polszcze ,  inni  w  Litwie  poosia- 
dali.  Kazimierza  Romera  jest  w  druku  Oratio ,  na  pogrzebie 
Piotra  Firleja  wojewody  Lubelskiego  ^  1619.  Cracov.  Jan 
Marcin  pisarz  grodzki  Nowomiejski ,  dwóch  synów  spłodził : 
jednego  Józefa  sędziego  grodzkiego  Nowomiejskiego,  posłem 
bywał  na  sejmy  i  deputatem  na  trybunał,  żona  jego  Ludowika 
Rejowna,  starościanka  Libuska,  z  której  synowie,  Michał, 
Ignacy  i  N.,  i  córki  dwie.  Drugiego  Jana  podstolego  Pilznień- 
skiego,  temu  Joanna  Ankwiczowna  chorążanka  Pilznleńska  po- 
wiła te  dzieci:  Józefa  kustosza  Kijowskiego,  deputata  na  try- 
bunał koronny  w  roku  1739.  Alexandra,  żona  jego  Pełczanka. 
Annę  Łętowską  chorążycownę  Krakowską.  Antoniego ,  temi 
czasy  w  zakonie  Soc.  Jesu  ,  Michała  Franciszkana ,  Ignacego 
i  Miigdalenę.  Szymon  Romer  podczaszy  Gostyński  1670.  z 
sejmu  komissarz  do  granic  od  Szląska ,  Constit.  fol.  27.  od 
brata  jego  dwie  się  córki  zostały,  jedna  była  za  Wysoczan- 
skim,  druga  \ino  voto  za  Humnickim,  z  którym  spłodziła  Sta- 


158  Romiszoi¥Ski. 


nisfawa  i  Antoniego  Ilumnicklcli ,  Zdo  voto  za  Józefem  Kule- 
SZ.1.  Józcl"  podczaszy  Chełmski ,  deputat  na  trybunat  koronny 
1728.  N.  skarbnik  Radomski,  miał  za  sobą  Popielowu);  łow- 
czankę  Podlaską ,  Alexander  Zofią  Pełkownę.  N.  Annę  Le- 
szczyńską lierbu  Korczak.  Anna  Romerowna  Stanisława  Ga- 
bońskiego  w  Podgórzu.  Anna  Jędrzeja  Rurzyńskiego.  N.  Sta- 
nisława Robowskiego ,  Magdalena  Franciszka  Czyżewskiego, 
Maryanna  Walentego  Ankwicza  stolnika  Inowrocławskiego.^ 
małżonki ;  ta  ostatnia ,  jako  i  Magdalena  Sierakowska ,  były 
siostry  rodzone  Józefa  sędziego  Nowomiejskiego  i  Jana  pod- 
stolego ,  spłodzone  z  AIexandry  Walewskiej  mlecznikowny 
Sieradzkiej. 

W  r.  1778.  AIexander  Romer  skarbnik  Krakowski.  —  Roch 
sędzia  ziemski  Radomski.  —  Antoni  w  Sanockiej  ziemi  starosta 
Tyrawski.  —  W  księztwie  Litewskiem,  Dominik  Romer  pod- 
komorzy Trocki.  —  Jaa  sędzia  ziemski  Trocki.  —  Franci- 
szek skarbnik  Trocki.  —  Krasicki. 

Dziś  familia  ta  znacznie  w  Litwie  i  w  Gallicyi  rozrodzona.  — 
Alexander  Romer  byl  kasztelanem  Zawiehostkim  od  r.  1758. 
nmarł  1771.  —  Syn  jego  Cypryan  Chysów  Romer  właściciel 
dóbr  Biesdziatka  w  Gallicyi  —  wyniesiony  został  wraz  z  potom- 
stwera  swojem  do  godności  hrabiowskiej,  przez  NN.  Cesarza  Au- 
stryackiego  Franciszka  I.  dyplomem  z  d.  14.  Sierpnia  1818.  r.  — 

Roiiiiszo^vski  herbu  Jelita ,  w  Sieradzkiem  woje- 
wództwie dom  starodawny.  Paprocki  o  herbach  przywodzi 
ucinek  listu  Kazimierza  Wielkiego ,  Króla  Polskiego  ,  danego 
w  Poznaniu  w  roku  1342.  w  którym  ten  Król  niektóre  przy- 
wileje nadał  Dziwiszowi  z  Romiszowic ,  i  Czerzynic.  Drugi 
także  list  tegoż  Króla,  w  którym  wspominają  Piotra  z  Romi- 
szowic, którego  córka  Katarzyna,  dziedziczka  po  ojcu  dóbr 
Rajska,  Zbigniewie,  Pokrzywki,  Romiszowic,  a  po  matce, 
Przeczni,  Polanki  i  Zawady,  żyła  z  Mikołajem  z  Miłkowic. 
Trzeci  list  kapituły  Krakowskiej  1423.  Nos  Capiiulum  Eccle- 
siae  Cracov.  f^illas  Rembienie^  nec  non  W^ierzanowice  ^  in 
terra  Lanciciensi  sitas ,  Zaslao  et  Nicolao ,  Jiliis  Jacussii 
de  ff^arzelino  et  Romiszowice,  per  modum  commutationis 
tradidimns ,  et  a  praefatis  nobilibns^  ipsorum  villas  JVarze- 
lino  Pokrzywie  accepimus.  Tego  Dziwisza  tylko  się  syn  jeden 
został  Floryan  1395.  od  którego  córka  była  za  Piotrem  z  Hor- 
ków  1441.  i  synowie  dwaj:  Piotr  i  Jarosław  Romiszowscy. 
Z  tych  Piotr  miał  za  sobą  Rzcpiszewską,  wdowę,  córkę  Na- 
woja  z  Szląska,  z  tej  był  syn  Mikołaj  chorąży  Łęczycki,  który 
z  Przeręhską  zostawił  synów  siedmiu ,  cztereeli  ich  młodo 
umarło,  zostali  się  tylko  trzej.  Piotr,  Jakól)  i  Adam.  Z  tych 
Piotra  tylko  dwie  córki  były ,  Zofia  Rłędowska  i  Katarzyna 
Milko wska,  o  której  wyżej  mówiłem.  Jakób  także  z  Zernickiej 


Romocki— Roniieberg:.  139 

tylko  (lwie  córki  spłodził,  Mikołajewską  i  Agnieszkę  Małkow- 
ską. Adam  trzeci  ich  brat ,  starostą  był  Łowickim  za  Dzierz- 
g^owskiego  arcybiskupa ;  temu  Małgorzata  Duninowna ,  pisarza 
Łęczyckiego  siostra  rodzona,  dwie  córki  powiła,  Annę  Macie- 
jowi Warszyckiemu ,  Ewę  Borsie,  zaślubione:  to  Okolski. 
Baranowski  zaś  powiada,  ze  córka  jego  była  za  3Iarcinem 
Wilkockim ,  synów  zaś  siedmiu.  Hieronima  (wspominają  go 
Konsłytucye  1589.  J^ol.  558.)  zona  jego  Strzemboszowna,  z 
której  synowie,  Adam  i  Wojciecb,  czyli  Wincenty,  jako  cbce 
Okolski,  i  córka  Katarzyna.  Wojciecha  starostę  Kozubow- 
skiego  i  Siedleckiego,  dobra  jego  w  Krakowskiem,  Miroszew, 
zona  Ujejska.  Wacława  czy  Wincentego ,  marszałkiem  był 
dworu  Myszkowskiego ,  biskupa  Krakowskiego ,  a  potem  kano- 
nikiem Krakowskim.  Jana  starostę  na  Rynkowce,  był  najprzód 
kasztelanem  Rozpierskini ,  a  potem  podkomorzym  koronnym, 
zona  jego  pierwsza  Piikarzewska ,  druga  Ulińska  ,  sędzianka 
ziemska  Przemysłka.  Stanisława,  podskarbim  był  u  Karnkow- 
skiego  arcybiskupa,  a  potem  kanonikiem  Gnieźnieńskim,  opa- 
tem Paradyjskim.  Piotra  męża  rycerskiego,  chorążym  był  Łę- 
czyckim. Mikołaja,  ten  z  Sarnowską  z  Osiny,  spłodził  Jana 
proboszcza  Łaskiego ,  scholastyka  Krakowskiego ,  kanonika 
Gnieźnieńskiego  i  Łęczyckiego  1643.  Łukasza,  Mikołaja,  i 
Stanisława,  którego  trzech  -synów:  Jan,  Felix  i  Jędrzej.  N. 
Romiszowski  miał  za  sobą  Katarzjynę,  Piotra  Brzechwy  pod- 
komorzego W^endeńskiego  córkę.  Jarosław  brat  Piotra,  syn 
Floryana,  chorąży  Łęczycki,  od  dóbr  swoich  Stoki,  Stokow- 
skim nazwany,  nową  familią  Stokowskich  zaczął,  o  czem  na 
swem  miejscu.  Magdalena  była  za  Madalińskim  kasztelanem 
Konarskim.  N.  za  Jakóbem  Rokszyckim  sędzią  ziemskim  Sie- 
radzkim. 

Roiuocki  herbu  Siepowron,  w  ziemi  Ciechanowskiej. 
Adam    R«miocki    |)()dstarości    Płocki  ,    Walentyn    podstarości 
Bielski,  N.   stolnik  Płocki,   miał  za  sobą  Jadwigę  Łękowską. 
Stanisław   na  Sadłowie   Romocki ,    podsędek  ziemski ,    sędzia 
grodzki,  i  marszałek  konfederacyi  ziemi  Dobrzyńskiej  1704. 
Stefan  Romocki  w  roku  1778.  chorąży  Wyszogrodzki ,  źoua  jego 
Piaskowska,   brat  zaś  E  uzębi  kanonik  reg.  w  Czerwińsku.  — 
Przypisy  Krasickiego.  , 

Rouikler*    Stefan    Ronikier  w  księztwie  Zmudzkieni 
1674.  roku. 

Małachowski  i  inni  Ronikierów  do  herbu  G/'^  podciągają.  —  Mi- 
chał Ronikier  w  r.  1778.  cześnik  Litewski  starosta  Sniatyński 
z  Miączyńskiej  wojewodzanki  Podlaskiej  zostawił  potomstwo.  — 
Prsyjńsy  Krasickiego. 

Roniielierg  herbu  Newlin,    w    Krakowskiem   woje- 
\łództwie.    Ernest   i   Szymon    Ronnebcrgowie,    od  Zygmunta 


140       Ropelo^Yski  — Rośeiszeu^ski. 

Augusta  Króla  tym  herbem  nadani ,  jakom  mówił  |)ofl  herbem 
Newlin ,  od  jednego  z  nich  był  syn  Abraham ,  na  ubof^ich  i 
liościoły  szczodrobliwy ,  osobliwie  na  Krakowski  kościół  Ś. 
Barbary,  umarł  1626.  syn  jego  Abraham  w  zakonie  naszym 
zasłużony,  zszedł  z  tego  świata  w  roku  1639.  Inni  bracia  jego 
osiedli  na  dobrach  Kapiołki  nazwanych,  w  powiecie  Lelowskim. 

Ropelowski  herbu  Suchekomnaty  w  Podgórzu.  Z  tych 
był  w  zakonie  naszym  ks.  Stanisław  Ropelowski,  pracowity 
koło  dusz  operaryusz,  pokazał  się  po  śmierci  swojej,  w  złotej 
bogatej  i  bardzo  jasnej  szacie ,  spytany ,  zacoby  tez  na  taką 
sobie  u  Boga  zarobił  szatę?  odpowiedział,  źem  prawi  pospoli- 
cie nie  rozbierając  się  z  szat,  zasypiał,  żebym  się  był  łatwiej- 
szym uczynił,  gdyby  mię  do  chorego  wołano. 

Ror  herb^  patrz  RaroifSki. 

Rościszewski  herbu  Junosza^  w  Płockiem  woje- 
wództwie. Okolski  o  tym  domu  pisze,  ze  Terencyusz  albo  Zie- 
mink  Rościszewski ,  miał  za  sobą  siostrę  Alexandra  ksiązęcia 
Mazowieckiego.  Zygmunt  scholastyk  Wileński,  kanonik  Kra- 
kowski ,  juz  miał  nominacyą  na  biskupstwo  Przemysłkie ,  ale 
go  tym  czasem  śmierć  zaszła.  Wojciech,  którego  córka  z  Mo- 
ścińskim  żyła,  Rozesław  synów  dzicwiąciu  zostawił.  Tomasz 
w  zakonie  Kaznodziejskim  zasłużony.  Wojciech  został  Ber- 
nardynem. Wojciech  Soc.  Jesu,  w  dobrach  Borków  nazwa- 
nych urodzony,  po  filozofji  i  teologji  oduczonej,  z  katedry  Ka- 
znodziejskiej po  wielu  miejscach  do  ludzi  z  znacznym  poży- 
tkiem mówił,  zszedł  z  tego  świata  w  r.  1619.  w  Sendomierzu. 
Bibliot.  Scriptor.  Socief.  te  od  niego  wydane  książki  wyli- 
cza. Inio.  Contra  venenahan  libellum  cujiisdam  Cahnniam, 
qui  contendebat .,  Pontificem  Maximum  a  daemone  missum. 
2do.  Disputattonem  de  Ecclesta  haud  inutilem  esse  ^  contra 
Fatistum  Sarinum  Arrianum ,  pod  imieniem  Jędrzeja  Mię- 
dzyboskiego.  3tio.  Responsionem  ad  calumnias  cujusdam, 
qui  patrocinium  Torunensium  contra  Jesuitas  susceperat, 
CracoiK  in  ^to  1615.  4to.  Orationem  ad  Senatum  Equites- 
que  Połonos  ^  in  qua  refeUuntur  ea,  quae  in  Conventu  Pro- 
szoińensi  ac  Sredensi,  Torunenses  Jesuitis  objeceratit ,  in 
Ąto  C.  D.  5to.  Orationem  contra  Andream  f^olanum  Sa- 
cramentarium ,  qui  Clementi  f^III.  scripserat  Orationem, 
qaa  per  sumtnam  impudentiam  ei  persuadere  nitebatur^  ut  se 
Pontificatu  abdicaret ,  in  kto  C.  D.  sub  nornine  Joannis  Bo- 
bolae.  Michał  z  Brokowa  Rościszewski,  sławny  pułkownik, 
będąc  w  wielkiem  nie  raz  niebezpieczeństwie  życia ,  w  różnych 
okazyach,  dał  w  Sierpcu  do  Matki  Boskiej  szczerozłoty  łańcuch 
z  krzyżykiem ,  w  którym  dyamentów  było  dwanaście ,  a  potem 
sam  wstąpił  do  zakonu  S.  Franciszka  1441.  r.  Luc.  Paproć. 


Rościszeivski.  ^^^ 


Łaski  fol.  61.  Dorota  z  Moszczonnego  Rościszewska,  z  domu 
Gorajszowna,  i  Felicyanna,  w  tymże  czasie  kwitnęły:  Idem 
f.  63.  Paweł  1643.  N.  miał  za  sobą  Barbarę  Morsztynownę. 
Jan  sędzia  grodzki  Kijowski  Franciszkę  Nitostawską,  z  tej 
córka  Julianna ,  żyła  najprzód  z  Błędowskim ,  potem  z  Stru- 
tyrlskim  starostą  Hrodelskim.  N.  miał  za  sobą  Maryannę  Ru- 
tkowską pisarzownę  ziemską  Dobrzyńską.  Adam  kasztelan  Ra- 
ciążki, córka  jego  Jadwiga,  poszła  za  Hippołita  Olszyńskiego 
skarbnika  I  sędziego  Wizkicgo.  N.  starosta  Bobrownicki ,  po- 
seł na  sejm  1738.  Jan  pojął  Zawadzką,  sędziankę  Ciecbanow- 
ską.  N.  Kuropatwiankę.  Stanisław,  Jakób  rotmistrz  królewski, 
stolnik  Bracławski,  i  Micbał  1674.  Franciszek  deputat  na  try- 
bunał koronny  w  roku  1714.   Jan  zaś  w  roku  1718. 

Franciszek  Rościszewski  podwojewodzy  Dobrzyński,  który  z 
Anną  5roOT?V'*Ar^  herbu  Poćo^,  zostawił  potomstwo  synów  pięciu: 
1.  Jan  Zygmunt  chorąży  Zawskrzyński.  2.  Bartłomiej  ka- 
sztelan Rypiński.  3.  Franciszek  sędzia  Brzeski  Kujawski. 
4.  Tomasz  stolnik  Dobrzyński.  5.  Antoni  łowczy  Brzeski  Ku- 
jawski. —  Jan  Zygmunt  Rościszewski  chorąży  Zawskrzyński 
pierwszy  syn  Franciszka  podwojewodzego  Dobrzyńskiego,  z  Anny 
Bromirskiej  urodzony,  ten  z  Bogumiłą  Sielską  ożeniony,  zosta- 
wił potomstwo  dwie  córki :  Ewę  Skulską  podczaszynę  Warszaw- 
ską ,  i  Antonillę  Sierakowską  miecznikowę  Dobrzyńską ,  N.  za 
Rząlkowskim  podczaszym  Gostyńskim ,  N.  za  Podczaskim  mie- 
cznikiem Gostyńskim ,  i  dwie  zakonnice  Norbertanki  w  Płocku. 
Synów  zaś  piecu  :  Pierwszy  Józef  podczaszy  Dobrzyński  sterilis. 
Drugi  Mateusz  chorąży  Zawskrzyński  *f<?r///*.  Trzeci  Tomasz 
podczaszy  Raciążki  z  Barbarą  Męiyńską  stolnikową  Trembowel- 
ską  zostawił  potomstwo.  Czwarty  Fabian  podstoli  Dobrzyński 
sterilis.  Piąty  Franciszek  Ignacy  kasztelan  Sierpski.  — 
Tenże  Franciszek  Rościszewski  kasztelan  Sierpski,  syn  Jana 
Zygmunta  chorążego  Zawskrzyńskiego  z  Bogumiły  Sielskiej  uro- 
dzony ,  wszedł  w  śluby  małżeńskie  z  Teofilą  ,  córką  Krzysztofa 
z  Sstenelie  Hondorffa  cześnika  Nowogrodzkiego  ,  generała  majora 
wojsk  J.  K.  Mci  i  Franciszki  Kurcsowny  małżonków,  lwio  roto 
będącą  za  Karolem  Mężynskim  stolnikiem  Trembowelskim  herbu 
Kościesza.  Ten  mąż  od  wieku  młodego  pełen  zasług  w  ojczyźnie, 
gdy  najprzód  w  roku  1746.  był  deputatem  na  trybunał  koronny. 
W  tymże  roku  został  pisarzem  ziemskim  Płockim.  W  roku  1752. 
posłem  na  sejm  do  Grodna,  zaś  1757.  sędzią  ziemskim  Płockim. 
1760.  posłem  od  województwa  do  Króla  Augusta  III.  potem  1763. 
posłem  na  sejm  Corwocationis ,  tam  za  wiarę,  wolność,  i  prawa 
ojczyste  jako  syn  ojczyzny  mocno  obstawał.  Naostatek  1775.  r. 
został  kasztelanem  Sierpskim.  Zostawił  po  sobie  nieodrodne  po- 
tomstwo ,  córkę  Maryannę  Pankracego  Karniewskiego  stolnika 
Sierpskiego  małżonkę,  i  synów  dwóch:  Franciszka  dóbr  Łu- 
bek, Wolowicze,  i  Folwarku  w  ziemi  Wyszogrodzkiej  dziedzica, 
który  z  Anną  Nieborską  miał  córkę  Różę,  i  syna  Alexego. 
—  Drugi  syn  Franciszka  kasztelana  Sierpskiego  z  Teofili  z  Hon- 
dorffów  urodzony,  Jan  Rościszewski  chorąży  Sierpski,  dóbr  bo- 
rowiec ,  Jastultowice ,  części  na  Białobrzegach ,  Barcików  w  wo- 


142  Kosen. 


jewódzlwie  Płockiem  ,  Cieśle  w  ziemi  Wyszogrodziiiej  dziedzica. 
Ten  mąź  od  wieicu  młodego  dopełniał  obowiąziin  dobrego  obywa- 
tela, będąc  najpierwej  w  wojsku  kapitanem  gwardyi  pieszej  ko- 
ronnej ,  potem  w  stanie  cywilnym  idąc  przez  stopnie  zasług ,  do- 
szedł chorąztwa  Sierpskiego,  niemniej  na  różnych  funkcyach  dał 
dowód  przychylnego  swej  ojczyźnie  syna ,  będąc  posłem  na  sejm 
walny  Warszawski  r.  1788.  z  województwa  Płockiego.  A  obra- 
wszy stan  małżeński  pojął  za  małżonkę  znacznej  familji  pełną  do- 
brych przymiotów  damę  Juliannę  Mokronoska ,  Ludwika  Mokro- 
noskiego  strażnika  polnego  kor.  i  Józefy  Maryanny  Czos?/otvskiej 
córkę,  a  synowiec  Andrzeja  Mokronoskiego  wojewody  Mazowie- 
ckiego,  z  którą  spłodził  syna  Józefa,  i  córkę  Antoninę.  — 
Dom  tenże  Rościszewskich  przeszło  od  300.  lat  w  ziemi  Dobrzyń- 
skiej będący,  z  licznemi  godnemi  spokrewniony  familiami,  z  tych 
byli  wojewodami,  kasztelanami,  starostami  i  biskupami,  zawsze 
swej  ojczyźnie  wierni  i  przychylni.  —  Heraldyka  Wielądka. 
W  r.  1778.  Fabian  Rościszewski  podstoli  Dobrzyński.  —  Sta- 
nisław podczaszy  Rypiński.  —  Władysław  sędzia  Rypiński. 
—  Jan  wojski  Płocki.  —  Tomasz  podczaszy  Raciążki.  —  Ja- 
ko b  Rościszewski  podstoli  Wyszogrodzki.  —  Paweł  podczaszy 
Ciechanowski.  —  W  r.  1788.  Raymund  miecznik  Rypiński. — 
Felix  podsędek  Łukow'ski.  —  N.  Rościszewski  sędzia  Żyto- 
mierski z  Witowstawskiej  spłodził  córki  Strutyńską  starościnę 
Horodelską,  i  Goławińską.  —  Syn  Kajetan  ten  wszedł  w  mał- 
żeńskie związki  z  Maryanną  hrabianką  Krasicką  kasztelanką 
Chełmską,  po  śmierci  której  obrawszy  stan  duchowny  był  kan- 
clerzem katedralnym  Łuckim,  scholastykiem  Kijowskim  :  potomstwo 
jego  z  Maryanny  Krasickiej  wyżej  wspomnianej  córek  trzy;  Anna 
za  Czarneckim ,  Józefa  za  Rościszewskim ,  i  Franciszka  za  Szy- 
manowskim. Synów  dwóch,  Jan  i  Onufry,  Jan  starszy 
starosta  Rożowski  pojął  był  Jabłonowską  z  tej  jedyna  córka  w 
dzieciństwie  umarła ,  a  wkrótce  po  niej  ojciec.  —  Drugi  brat 
młodszy  Onufry  bezżenny  przypadkiem  na  polowaniu  życia  do- 
konał, na  siostry  więc  spłynęła  sukcessya  znaczna  na  Ukrainie 
miasto  Chodorków  z  wielu  wsiami,  miasto  il/rtA"«rów  z  przyleglo- 
ściami  i  innych  wiele  dóbr  na  kilka  milionów  złotych  szacowa- 
nych, -r-  Przypisy  Krasickiego. 

R osen  herbu  Róże.  Powinny  zaś  być  trzy  rtiźe  białe, 
dwie  na  górze  podle  siebie,  jedna  pod  niemi,  w  polu  czerwo- 
neni ,  na  hełmie  pawi  ogon,  z  boku  para  gronostajów  białyeh, 
jako  świadczy  grabsztyn  w  Gdańsku  w  kościele  00.  Domini- 
kanów, z  napisem  :  Strenuus  vir  et  Magnijicus  Otto  de  Rosen 
miles.  Wilhelm  Rosen,  poseł  z  Inflant  na  sejm  1589.  Literae 
Sigism.  III.  Fabian  Wilhelm  pułkownik  królewski ,  z  Finko- 
wny  urodzony ,  ten ,  wsławiwszy  się  w  różnych  potyczkach  z 
Szwedami  mcztwem  swojem ,  a  pojąwszy  Jadwigę  Mielźynską, 
siostrę  rodzoną  Macieja  kasztelana  Szremskiego ,  wdowę  po 
Manieckim ,  osiadł  w  W  ielkiej-Polszcze ,  dóbr  nabj-wszy  pod 
Gnieznem  Krukowa,  sam  zaś  w  Inflanciech  się  urodził,  z  lą 
Mielzyńskij  spłodził  synów,  jeden  z  nich  3Iikołaj  podstoli 
Wschowski ,  mówca  wielki ,  nie  dawno  zmarły-   Drugi  miał 


Rosicki— Rosoivski.  145 

za  sobą  Błociszewską ,  z  której  dwaj  synowie  temi  czasy  byli, 
jeden  kanonik  regularny,  proboszcz  Błoński,  drugi  starosta 
Grodziecki. 

Rosicki  herbu  Samson,  w  Wielkiej-Polszcze. 
Rosińskie  w  województwie  Trockiem,  Jan  Rosiński 
1648.  roku. 

Roski  /terbu  ff^adwicz,  w  województwie  Witebskiem. 
Leo  Iwanowicz  Boski,  starosta  3Iiedzialski  1551.  Adam  pod- 
komorzy Oszniiański  1589.  podpisał  tranzakeyą  Będzińską,  a 
w  przeszłym  roku  od  stanów  ksi(^'ztwa  Litewskiego  jeździł  do 
Zygmunta  III.  posłem,  świeżo  na  tron  Polski  obranego,  po 
konfirmacyą,  praw  tego  ksi«;ztwa.  Jerzy  chorąży  W^itebski ,  z 
matki  księżniczki  Druekiej  urodzony,  Stefan  syn  jego  ,  na  Mo- 
skwę wielkiego  serca  kawaler  z  ksiąźęciem  Radziwiłem. 

Rosnoivski  herbu  Ogończyk,  w  ziemi  Przemysłkiej. 
Tomasz  Rosiiowski  kanonik  i  ollicyał  Krakowski  1517.  r.  na 
przywileju  podpisany  danym  od  Zygmunta  L  Króla  miastu 
Krakowskiemu.  Jędrzej  kanonik  Pułtuski ,  za  czasów  Stefana 
Batorego  Króla.  N.  stolnik  Przemyslki ,  deputat  na  trybunał 
koronny  1727.  Katarzyna  i  Zofia  zakonnice  u  wszystkich  ŚS. 
we  Lwowie.  Jakób  z  Rosnowa  podkomorzy  Sieradzki  1418. 
u  Nakiel.  w  Miechoiu  fol.  401.  Barbara  Antoniego  Nosady- 
niego  łowczego  Urzędowskieg^o  małżonka.  N.  najprzód  3fi- 
siuny,  2rfo  Wieniawskiego  starosty  Tarnog-orskiego.  Józef 
stolnik  Sanocki ,  żona  jego  Teofila  Wiktorya  Siemianowska 
cborążanka  Sendomierska.  Są  Rosnowscy  i  w  Wielkiej-Pol- 
szcze, z  zacnemi  skolligowani  domami,  lecz  czy  tego  herbu 
niewiem. 

Do  komissyi  Króla  Zygmunta  1.  do  Gdańszczan,  między  innemi  ko- 
missarzami  wyznaczony  Jakób  Rosnowski  cześnik  Poznański. — 
Data  komissyi  Cracov.  fcr.  2.  conduct.  Paschac  An.  1525.  — 
N.  Rosnowski  z  SoHykowny  spłodził  córkę  za  Skotnickim^,  drugc-j 
zakonnicę  Dominikankę  i  synów  trzech  :  N.  w  zakonie  Ś.  Fran- 
ciszka Bernardyn.  —  Stanisław  chor.-jźy  Czerwonogrodzki  z  Je- 
zewską  wdową  po  Cliarczewskim  kasztelanie  Słońskim  spłodził 
córkę  jedyną  za  Dedyńskim  —  trzeci  syn  Jan  z  Wolskiej  zo- 
stawił potomstwo.  —  Krasicki. 

Rosocliacki  herbu  Prus  3fio  w  Mazowszu,  Podlasiu, 
Podolu  i  Litwie.  Mikołaj  Rosochacki  był  sędzią  ziemskim  Tro- 
ckim, pisarzem  ziemskim  Wileńskim,  pisarzem  skarbowym  Li- 
tewskim, cywunem  Trockim,  posłował  na  konwokacyą  1674. 
Constit.  fol.  11.  Syn  jego  Władysław  Michał  starosta  Nie- 
monoicki.  N.  była  za  Janem  Pruszakiem.  Tomasz,  żona  jego 
Katarzyna  Chrząszczowna. 

R0S0YVSki^  w  województwie  Sieradzkiem.  N.  Rosow- 
ski  1674.   Dorota  Wojciecha  Buzeńskiego.  N.  Bukowskiego, 


144  Rostperski— Rostkowski. 

małżonki.  N.  Kossowski  miał  za  sobą  Kozmińskij.  Jodrzej  Ro- 
socki  w  Rawskiein  1(574. 

Kosiierski  herbu  Nabrani  w  Prusiech. 

Rosperski  herbu  Zadora,  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie, \vyra/'nie  o  nich  pisze  z  Długosza  ISakiel.  in  Miechoria. 

Rospilt  w  Prusiech.  N.  Kospiit  ksicztwa  Pruskic<;;-o 
kanclerz ,  którego  córka  Helena ,  była  za  Jerzym  Konopackim 
starostą  Wieliskim. 

Rostek^  yv  Wolyńskiem  województwie,  piszą  się  z 
Rosików.  Stefan  Kostek  wojski  Nowog^rodzki,  i  Mikołaj,  pod- 
pisali clekcyą  Jana  III. 

Rostkonski  herbu  Dąbrowa.  Dom  to  dawny,  z  któ- 
rych wedluj;-  Bielskiego  fol.  173.  Przybysław  z  Kostkowa  był 
wojewodą  3Iazowieekim  w  roku  1247.  któremu  Konrad  ksiąze 
Mazowiecki,  ze  Jadźwin<^ów  poraził,  nadał  Prasnysk.  Z  lcu;o 
Kostkowa,  Kostków  familia  poszła,  o  czem  mówiłem  pod  Ko- 
stkami, g^dzie  tez  pisałem,  jako  sic;  i  insze  domy  od  Kostkow- 
skicli  rozrodziły.  Z  tych  W  ojciech  Kostkowski  podstoli  Pło- 
cki,  dziedzic  części  na  Kostkowie,  osiadł  w  województwie 
Rełzkiem ,  i  nabył  dóbr  Turkowice,  z  Heleny  Kussyanowny, 
spłodził  córkę  Helenę,  ta  panną  umarła,  i  synów  dwóch,  Jana 
archidyakona  katedralnego  Chełmskiego,  proboszcza  Tyszowie- 
ckiego  ,  i  Stanisława,  któremu  Zofia  Wereszczyiiska  powiła 
trzech  synów ,  Wojciecha  kustosza  i  kanonika  katedralnego 
Chełmskiego  ,  proboszcza  Kumowskiego  ,  Kazimierza  sędziego 
Grabowieckiego ,  tego  z  Katarzyny  Telezyńskiej  potomstwo, 
Jan  miecznik  Liwski  sterilis,  Joanna  Wojnarowska,  i  Agnie- 
szka Kadłowska.  Jakóba,  ten  miał  za  sobą  Helenę  Siestrzewi- 
towską,  z  której  córki,  Teofila  za  Telezyńskim,  Zofia  za  Do- 
brzyckim,  Joanna  \mp  iwto  za  Zaleskim,  2do  za  Jabłońskim, 
Katarzyna  zakonnica  S.  Brygitty  w  Sokalu,  klasztor  ten  ksienią 
rządziła:  syn  zaś  Stanisław,  który,  z  Petronelli  Kiełczewskiej 
podsędkowny  Lubelskiej,  te  dzieci  zostawił;  Helenę  Komo- 
rowską, Agnieszkę  zakonnicę  S.  Dominika  w  Bełzie,  i  synów, 
Antoniego  kanonika  Chełmskiego,  proboszcza  Tarnogorskiego, 
Dominika  w  zakonie  naszym  temi  czasy,  Jakóba  i  Felicyana. 
Krom ^ tych,  Maciej  Rostkowski  miał  za  sobą  Brolnicką.  N. 
opat  Świętokrzyski.  Adam  kanonik  Płocki ,  proboszcz  W^ar- 
szawski,  kanonik  Pułtuski,  arcbidyakon  Dobrzyński,  a  potem 
biskup  Filadelfji,  suffragan  Łucki,  jest  w  druku  jego  Clypeus 
Cleri  Polo7ii;  contra  tela  fori  saecularis ,  in  kto  f^^arsaiK 
Anno  1728.  i  znowu.  Żale  za  grzechy;  był  deputatem  na 
trybunał  koronny  w  roku  1695.  umarł  1738.  pochowany  vy 
W^arszawie ,  kędy  fundował  Domum  Correctionis.  Józef  Ro- 
stkowski opat  Mogilski   temi  czasy.   Kazimierz  pisarz  ziemski 


Rostko  wski — Rostworowski.      1 45 

Wizki,.a  potem  kasztelan  tegoż  miejsca,  z  sejmu  1703.  ko- 
missarz  do  rewizyi  skarbu  koronnego,  Constit.  fol.  13.  Adam 
starosta  AVizki ,  zona  jego  powtórna ,  Anna  Bełzeeka  stolni- 
kowna  Betzka ,  wdowa  po  3Iichale  Puzyna  staroście  AVizkim, 
synów  jego  dwóch,  z  których  jeden  starosta  Tyszowiecki.  Józef 
pisarz  grodzki  Zydaczewski ,  i  sędzia  kapturow>-  Lwowski  r. 
1733.  Jan  w  województwie  Wileńskiem  1648. 

W  r.  1778.  Marcin  Rostkowski  kanonik  Kijowski.  —  Ad  ara 
starosta  Tyszowiecki  z  Belieckicj  wdowy  pn  Puzynie,  a  powtór- 
nej swojej  żony  miał  syna  N.  starostę  Wizkiego :  ten  z  Pir- 
zynianką  córką  macochy  swojej  bezdzietny  zszedł  w  roku  1776. 
Felix  Rostkowski  łowczy  Horodelski.  —  Krasicki. 
Rostkonski  herbu  Pnieinia,  w  Rawskiem  wojewódz- 
twie według  Paprockiego  i  Okolskiego. 

Rostocki;  patrz  Bolbas^  a  bodaj  nie  herbu  Łabędź. 
Katarzyna  Rostocka,  Mikołaja  Lityńskiego  małżonka.  Eliasz 
1635.  Acta  Castr.  Sandec.  Ludowika  Rostocka  starościanka 
Lelowska,  była  za  Pawłem  Morawskim  starostą  Gniewkowskim 
i  chorążym  Inowrocławskim.  Samuel  w  zakonie  naszym  iat 
dopędził  w  roku  1730.  wszedł  do  grobu  w  Jarosła\viu.  Ma- 
russa  Hrehoreg-o  Sieniuty  małżonka. 

Rostopora  ^  w  województwie  Czerniechowskiem  ,  3Ii- 
chał  Rostopora  1674. 

RostOTTSkiii  w  księztwie  Litewskiem,  wspominają  ich 
Księgi  Grodzkie  Ostrzeszowskie ,  piszą  się  z  Ibian.  Jan  Ro- 
stowski  chorąży  Kowieński,  posłował  na  różne  sejmy  1630. 
zkąd  był  komissarzem  do  Królewca  względem  portu ,  Constit. 
fol.  39.  i  1634.  do  zapłaty  wojsku,  Constit.  fol.  9.  i  1638. 
Constit.  fol.  10.  i  1643.  Constit.  fol.  19. 

Rostronieki •  w  księztwie  Litewskiem,  Stefan  z  Ro- 
strowic  Rostrowicki  skarbnik  M.ścisławski.  Jan  Rafał,  Samuel 
stolnik  Nowogrodzki  i  Gabryel  w  województwie  Mińskiem  1674. 

Rostnoronski  herbu  Nałęcz,  w  Wiclkiej-Polszcze. 
N.  Rostworowski ,  miał  za  sobą  Zofią  KrotoM  ską ,  wojewo- 
dzankę  Inowrocławską,  koło  roku  1580.  Jakób  kasztelan  Prze- 
męcki 1626.  Gold.  Bractwo.  Szymon  Wacław  chorąży  Ka- 
liski w  ziemi  ^furskiej  1674.  Jacek  chorąży  Liwski,  z  sejmu 
1683.  komissarz  do  ubezpieczenia  Elbląga.  Constit.  fol.  11. 
Jędrzej  chorąży  Liwski  1685.  komissarz  do  Spiża.  Constitut. 
fol.  4.  Jan  podczaszy  Czerski  1703.  Constit.  fol.  22.  Teresa 
Rostworowska  ehorążanka  Liwska  z  Stadnickiej  urodzona,  była 
za  Stanisławem  Godlewskim  kasztelanem  Podlaskim,  z  którym 
sterilis.  Jan  starosta  Czerski.  N.  kasztelan  Liwski,  córka  jego 
Anna,  temi  czasy  żyje  z  Dłużewskjm  chorążym  Krasnostaw- 
skim. N.  Rostworowska,  najprzód  z  Godlewskim  weszła  w  kon- 
ToM  VIII.  10 


146  Rostworowski. 


trakty  małżeńskie,  po  nim  z  Józefem  Załuskim  starostą  Raw- 
skim, ale  się  to  mał/.eństwo  rozeszło.  Pani  pol)ozna  i  mąilra. 
O  Nałęczach  z  Koslworowa  wspomina  Bartosz  Paprocki  w  swoim 
Iierbarzu:  „DomKostworowskicli  wWielkiej-Polszcze  starodawny." 
—  Okolski  w  lierbarzii  T.  II.  tak  się  wyraża.  ,,Iiostworowscn 
owni  studio  et  ohscrvantia  Regi,  lieipiihlicac  et  patriae  deri/zcti, 
jus  en  im  rt  natura  dictat,  et  i/i  bello ,  et  in  judicio  ,  et  prorsus 
ahicumquc  dccet,  Regi,  Reipublicae  bene  facere.^^  Z  tych,  z  po- 
między dawniejszych,  których  procedencye  tranzakcyami  próbowane 
dopiero  od  r.  1530.  w  archiwach  familijnych  znajdują  się,  nastę- 
pujący wyciąg  umieszczamy.  — 

I.  Albert  Nałęcz  Rostworowski  dóbr  Rostworowa ,  Lułina,  Łn- 
linka,  Bąblina ,  Bąblinka  ,  Prsi/borowa,  Mystkowa ,  Chlewisk, 
w  województwie  Poznańskiem  dziedzic ,  z  Katarzyną  N.  herbu 
Ogoitczi/k  zrodził  synów  dwóch ,  co  się  dowodzi  działami  w  r. 
155C.  y.  31)7.  ^'Ikt  Poziiaiiskich. —  a.)  Macieja  sędziego  ziem- 
skiego Wschowskiego,  który  pojął  za  żonę  Jadwigę  Dtnską,  z 
którą  zszedł  bezpotomny;  co  się  dowodzi  adiitalitate  1574.  za- 
pisem 10,000  na  Mystkotuie  1556.  tamże  fol.  598.  Akt  Posnan. 
i  rezygnacyą  dóbr  Długie  przez  Annę  z  Dłuskich ,  niegdy  Wa- 
wrzeńca  Nietuojewskiego  pozostałą  wdowę  i  Macieja  Rostwo- 
rowskiego 2f/o  roto  żonę.  — 

II.  ^.)Jakóba  chorążego  Kaliskiego, wzwyżwspomnionych  dóbr  dzie- 
dzica ,  który  \ino  roto  pojął  Katarzynę  Mikołaja  Dąbrowskiego 
córkę ,  z  którą  spłodził  Barbarę  niegdy  Adama  Zylickiego  żonę 
bezpotomną  :  dowodzi  się  intercyzą  z  r.  1562.  reformowaną,  czyłi 
zapisem  25000  zl.  poł.  2do  roto  pojął  Zofią  Ri/cz-y/iską ,  niegdy 
Wojciecha  Ryczyńskiego  córkę  z  którą  bezpotomny.  3^/o  roto  Ur- 
szulę Krotowską  wojewodzankę  Inowłocławską,  Wojciecha  i  Anny 
z  Dłuskich  córkę,  dziedziczkę  dóbr  Kowaleica,  Olbrachcie  i  Lan- 
gnowu  pod  Głogową  w  Szląsku,  z  którą  spłodził  syna  Jako  ba. 

III.  Jakób  Rostworowski  (1612.)  kasztelan  Przemęcki  pojął  za 
żonę  Elżbietę  de  Bnin  Opalińską  herbu  Łodzią,  niegdy  Piotra 
Opalińskiego  krajczego  koronnego  i  Anny  ze  Zborowskich  spło- 
dzoną córkę,  niegdy  Łukasza  de  Bnin  Opalińskiego  marszałka  w. 
koronnego  synowicę  i  po  której  Opalińskiej  żądana  sukcessya, 
próbuje  się  dwoma  zapisami  10000  ralione  dotis  przez  męża  1612. 
roku  i  drugim  zapisem  100000  Łukasza  Opalińskiego  stryja  e.i- 
/e«o/T  1634.  r.  y.  713.  Akt  Posn.  Zostały  po  nim  dzieci.  —  Sio- 
stry Jakóba :  —  1.  Zofia  niegdy  Jana  Potulickiego  małżonka,  — 
2.  Anna  niegdy  Jędrzeja  Małachowskiego  małżonka.  —  Tenże  Ja- 
kób Roslworowslvi  z  Elżbietą  Opaliiiskq  spłodził  Jana,  Wa- 
wr żeńca  i  Jadwigę.  —  Tu  się  Rostworowscy  na  dwa  podzielili 
domy;  jedna  liuia  szła  od  Jana  dziedzica  Kłoczowa ,  druga  od 
rodzonego  brata  Wawrzeńca  dziedzica  Le47(/o«'o//,-  którzy  nie- 
wiadomo z  jakich  powodów  ojczystą  fortunę  w  Wielkiej-Polszcze 
wyprzedawszy,  pierwszy  do  ziemi  Podlaskiej  drugi  do  Warszaw- 
skiej mienie  przenieśli.  —  1.  Jan  Rostworowski  na.  hłoczowie  z 
Zofią  Baranowską  1634.  niegdy  Olbrvchta  Baranowskiego  kaszte- 
lana Kamieńskiego  córką  ,  był  głową  linji   Kłoczowskiej.  — 

IV'.  Wawrzeniec  (1641.)  za.ś  Rostworowski  syn  Jakóba  kaszte- 
lana Przemęckiego,  chorąży  Kaliski,  z  Anną  de  Obory  Leśnio- 
wolską,  niegdy  Prokopa  wojewody  Podlaskiego  córką,  i  Katarzyny 


Rostworowski.  147 


z  Parysów ,  niegdy  Stanisława  Leśniowolskiego  hetmana  w.  ko- 
ron, wnuczką  był  ożeniony,  na  której  to  Annie  wygasł  ten  dom 
starożytny  w  Polszczę.  —  Tenże  W  a  wrze  nie  o  osiadł  w  Le- 
kiiiowoli  w  ziemi  Warszawskiej,  próbuje  się  intereyzą  1642.  r. 
w  grodzkicb  Warszawskich,  pozostawił  trzech  synów:  Jędrzeja, 
Wacława,  Hiacynta;  co  dowodzi  donacya  na  dobra  Gto- 
skótv  w  1679.  r.  w  Akt.  fyarszaw.  oblatowana  „Sabbatho  antę 
Dominicam  Invocav.  guadragesimalcm  ,  oblata  Donationis ,  in 
Castro  Lublinensi  factae  1678.  Sabbatho  post  festuni  S.  Luciae 
Virg.  et  mart.  Albcrtus  f^enceslaus  Rostworowski  M.  Laurentii 
ab  nostworotuo  Rostworowscii  i'exillif.  Calissensis  cum  Magu. 
Anna  de  Obory  Leśniowolska  prorocatus  Jelices ,  quia  ipse  Hia- 
cintho  fratri  Si/o  germano  bona  rillae  Głosków  in  Ter)'a  f^arsar. 
donat.  —  Jędrzej  chorąży  Liwski  był  z  sejmu  wyznaczonym 
komissarzem  do  Spiża,   Const.  Jol.  If^.  1685.  zszedł  bezpotomny. 

V.  Hiacynt  na  Lca-wowo/?  bral  jego,  syn  W^awrzeńca  cześnika 
koronnego  i  Anny  de  Obory  Leśnioiuolsldoj  podpisał  się  na  tra- 
ktacie z  Leopoldem  Cesarzem  w  Warszawie  zawartym  (obacz  Ja- 
nina dzieło  przez  Rubinkowskiego  pag.  13.)  był  nadto  mianowany 
z  sejmu  komissarzem  do  ubezpieczenia  Elbląga,  Constit.  fol.  11. 
miał  za  sobą  Zofią  de  Żmigród  Stadnicką  kasztelankę  Lubaczew- 
ską.  Tenże  zostawił  synów  dwóch:  Jana  Wiktoryna  pod- 
czaszego Czerskiego,  później  kasztelana  Wizkiego ,  i  Franci- 
szka Hieronima  dwóch  imion  stolnika  Podlaskiego  bezpotomnie 
zeszłego. 

VI.  Jan  Wiktoryn  (1706.)  Rostworowski  ze  Stadnickiej  uro- 
dzony, miał  za  sobą  Salomeą  Zbierzckowską  córkę  Zygmunta 
podkoraorzyca  Łomżyńskiego,  z  kt,órą  spłodził  synów  dwóch:  Jana 
Antoniego,  i  Jana  starostę  Żytomierskiego  który  zszedł  bez- 
potomnie. 

V1L  Jan  Antoni  kasztelan  Zakroczymski,  starosta  Czerski  syn 
Jana  Wiktoryna  miał  za  żonę  Konstancyą  hrabiankę  Lanckoroii- 
ską  ,  Wojciecha  kasztelana  Rawskiego  i  Alexandry  Załuskiej  mał- 
żonków córkę,  z  której  spłodził  synów:  Jędrzeja,  i  Fran- 
ciszka Xawerego. 

VIII.  Jędrzej  syn  starszy  Jana  Antoniego  poseł  na  sejmie  czte- 
roletnim z  powiatu  Czerskiego ,  miał  za  żonę  Józefę  hrabiankę 
Komorowską ,  Jakóba  kasztelana  Santockiego  córkę,  zostawił  sy- 
nów dwóch,  Jana  od  Krzyża  i  Stefana. 

IX.  Franciszek  Xawery  syn  Jana  Antoniego  pojął  za  żonę 
Izabellę  hrabiankę  Małachowską ,  córkę  Mikołaja  wojewody  Sie- 
radzkiego i  Ewy  z  Męciiiskich  starościanki  Ostrzeszowskiej  mał- 
żonków, co  dowodzi  tranzakcya  dożywocia  1785.  in  Curia  reg. 
Varsav.  die  11.  inensis  Martii:  z  którą  spłodził  synów  czterech  : 

1.  Stanisława.  2.  Antoniego.  3.  Mikołaja.  4.  Jana  Ne 
pomucena.  — 

X.  Stanisław  z  Leinowoli  Rostworowski  pojął  w  małżeń- 
stwo Urszulę  hrabiankę  Potulicką :  jak  dowodzi  intercyza  w 
1816.  roku  zawarta  w  Rogowie  powiecie  Szkalmierskim  woje- 
wódz.  Krakowskiem:    zostawił  synów    1.  Joachima  Augusta. 

2.  Felixa.  3.  Gabryela.  —  Antoni  członek  rady  stanu 
Kr.  Pols.  z  Maryanną  Jansen  ma  syna  Antoniego.  —  Mi- 
kołaj, zaślubił  Annę  hrabiankę  Dzieduszycką.  —  Jan  Ne- 
pomucen   Rostworowski  były  poseł  powiatu  Czerskiego,   pojął 

10* 


148        Koisnclowski— Roszkowski. 

za  żonę,  Kamillę  Franciszkę  de  Zejdler  Zboroioską.   —   Z  do- 
kumentów familijni/ch  złożonych  u  luydawcy. 

Kosudoitski  herbu  Roch  3tio,  w  Brześeiańskiem  wo- 
jewództwie. N.  Rossiuluwska ,  najprzód  żyła  z  Krzysztofem 
Wojniłowiczem  podczaszym  Mozyrskim  ,  po  nim  z  Michałem 
Kejlcncm  skarbnikiem  Mozyrskim.  Druga  z  Pawłem  Wojni- 
l(»«Iczem  podczaszym  Słonimskim. 

Rosyuiec  herb,  patrz  J§lepowroii. 
Roszcayc  herbu  Lis ,  w  Brześciaiiskiem  wojewódz- 
twie. Cłioczko  i  Ofmas  Roszczycowie  ł)racia  rodzeni ,  od  któ- 
ryeli  pewne  dolira  koło  Kodnia  kupił  Jan  Sapieha  wojewoda 
Podlaski  koło  roku  1510.  ałbo  Michał  i  Anastazy.  Rafał  Ro- 
szczyc,  z  Wiłeiiskiego  województwa  dełeg-owany  do  korrektury 
statutu  Litewskiego  z  sejmu  1609.  fol.  909.  Jan  w  zasługach 
na  sejmie  1667.  otrzymał  trzy  włoki  w  dohracłi  królewskich 
Rzeczyce  nazwanych.  Constit.  fol.  19.  Krystyna  zakonnica 
Ś.  Benedykta  u  wszystkicli  SS.  we  Lwowie. 

RoszeiTSki  herbu  Ciołek,  patrz  Koszewski. 
Roszkonski  herbu  Dołęga,  w  Płockiem  wojewódz- 
twie. Piotr  Roszkowski  opat  Mogilski,  kustosz  Chełmiński,  ka- 
nonik Warmiński   1699.  r.   Stanisław  1502.  Acta  Terrestr. 
Leopol.   Zofia  Stanisława  Borowskiego  małżonka. 

Roszkowski  herbu  Łodzią  ,  w  Wielkiej  -  Polszczę. 
Jedenże  dom  z  Górkami,  i  dlatego  zdawna  pisali  si«^'  z  Górki, 
dobra  jednak  Roszki ,  w  województwie  Poznańskiem  leżące, 
dały  im  nazwisko  Roszkowskich.  Jan  Roszkowski  z  Górki ,  ka- 
sztelan Przemęcki,  ten,  według  Paprocliiego ,  z  Pampowskiej 
herbu  Gozdawa  Barbary ,  zostawił  potomstwo ,  ta  po  bracie 
swoim  Janie  bezpotomnie  zeszłym ,  wniosła  w  dom  Roszkow- 
skicłi  znaczną  fortunt;.  Tenże  czy  inszy  Jan  kasztelan  Przemę- 
cki, żył  jeszcze  tv  roku  1607.  i  był  koniissarzem  do  ukojenia 
Rokoszanów,  Constit.  fol.  8.  a  w  roku  1611.  kasztełan  Po- 
znański, Constil.  fol.  32.  żona  jego  (rozumiem  druga)  Kata- 
rzyna Złotowska,  córka  kasztelana  Bicchowsklego,  z  niej  zo- 
stawił syna,  sam  przeniósł  się  na  wieczność  w  roku  1613.  Ję- 
drzej Roszkowski  umarł  przed  rokiem  1621.  zda  mi  się  to  syn 
kasztelana  Poznańskiego,  złączył  się  był  dożywotnie  z  Anną 
z  Słomowa  Słomowską,  z  tej  córka  była  za  Mikołajem  Ostro- 
rogiem  podczaszym  koronnym.  N.  chorąży  Inowrocławski, 
którego  syn  Alexander ,  ucząc  się  w  Kaliszu ,  wszedł  młodo  do 
grobu  w  roku  1614. 

Jan  Roszkowski  z  Górki  kasztelan  Przemęcki  (jak  wyżej)  źyt  je- 
szcze r.  1610.  jest  bowiem  w  Manuskryptach  Helsbergskich  pi- 
sany w  tym  roku  list  jego  z  Gulczewa  12.  P,aździernika,  do  Szy- 
mona Rudnickiego  biskupa  Warmińskiego.  Zona  jego  Katarzyna 
z  Kalinowy ,  tak  się  podpisała  na  liście  osobnym  jednegoź  dnia  co 


Roszkowski— Rotermuiid.         149 


i  mężowski  z  Gulczewa    pisanym  do  tegoż  biskupa  Warmińskie- 
go. —  Paweł  w  r.  1778.  podsędek  Bielski. —  Mikołaj  regent 
ziemski   Bielski.    —   W  r.    1788.  Ignacy  susceplanl  Sieradzki. 
Są  i  w  Litwie  z  tych  w  r.  1778.  Onufry  oboźny  Witebski.  — 
Przypisy  Krasickiego. 
Tomasz  Roszkowski  herbu  pień  sękati/,  na  nim  krzyż,  w  koronie 
podobnyż  pień  sękaty  z  krzyżem  między  dwiema  skrzydłami.  Ten 
z  Pelronellą  Umiiiską  miał  syua  Ludwika,  dóbr  Kotli/ta  w  wo- 
jewództwie Kaliskiem  dziedzica,  który  z  Barbarą  S///c/iy;  spłodził 
córkę   jedne    Anielę ,    Wiktora    Krjikowskiego    małżonkę ,  z  tych 
potomstwo  Zuzanna  i  Brygida  córki,  Teofil  i  Wincenty  Krąkow- 
scv   synowie:    wzwyż    rzeczonego    Ludwika   Roszkowskiego    /, 
Barbary  ^/mcA:??/' dwóch  synów,   Walenty  sterilis ,  i  Andrzej 
Roszkowski,    ten    wszedł  w  śluby  małżeńskie  z  Eulrozyną  Mie- 
rzewską,  córką  Macieja  Mierzewskiego  podsędka  >A'scliowskiego, 
i  Katarzyny  Karczptoskiej  m?i\zoMkć)W ,    z    którą    zostawił  potom- 
stwo dwie  córki:  Józefę  i  Nepomucenę,   syna  jednego  Wincen- 
tego Roszkowskich.  —  Heraldyka   Wielądka. 
Roszkowski  herbu  Oguiic:ii/k,  w  Kiijuwskicin  i  Po- 
dlaskieni  województwach ,    piszij    się  z  Roszków  ,    Zawisza  z 
Roszków  w  wojsku  Jagiełłą  Króla  hędifc  w  roku   1390,    Krzy- 
żaka tonącej^o  na  Niemnie  salwował.  Długosz.  N.  sławny  rot- 
mistrz za  Stefana  Króla.   Wawrzeniec   Roszkowski   svn  Stani- 
sława I  Katarzyny,  w  Krakowskiem  województwie  osiadł,  gdzie 
spłodził  trzech  synów.  Acta  Cnstren.  Branscensia  1017.  Sta- 
nisława, ten  sobie  duchowny  stan  obrał;  Jana,   ten  pod  ^  le- 
dniem  zabity,   i  Kazimierza,  od  którego  dwaj  synowie  zostali, 
Jacek,   którego  zona  Rarbara  z  Kozła  Kozłowska,  I  Stanisław 
sekretarz  królewski,  atoli  na  nagrobku  Jakóha  Roszkowskiego, 
na  Strzale  dwa  krzyże  położone  widziałem. 

Roszkowski*  Jan  Roszkowski  w  roku  1013.  w  koni- 
put  szłaclily  koronnej  policzony  na  sejmie,  Constit.  ful.  30. 

RotaryuSK  herbu  Gryf.  CI  do  Polski  weszli  w  roku 
1070.  z  Janem  Wilłielmem  Rotaryuszcm ,  ten  urodzony  z 
Wrzeszpolskiej ,  z  młodych  lat  swoich  w  cudzozlemsklem  w 
Polszczę  wojsku  na  sławę  pracując,  po  Avlelu  kampaniach,  oso- 
bliwie pod  Wiedniem  i  w  Okopach,  za  Augusta  II.  pułkowni- 
kiem został  i  podkomorzym  Wendeńskim ,  życie  stargawszy 
na  usłudze  tej  ojczyzny,  przeszedł  na  pokój  wieczny  w  roku 
1728.  miał  za  sobą  Barbarę  Tymińską,  z  której  syn  Wojciech 
stolnik  Smoleński,  i  córek  dwie,  Helena  wydana  za  Józefa 
Ledochowsklego  chorążego  Łomżyńskiego ,  Teresa  za  Józefa 
MlaskoMsklego  czei^nika  Poznańskiego.  Ojciec  ich  pochowany 
w  Ostrogu  u  Fary,  któremu  miejscu  wiele  dobrodziejstw 
uczynił. 

Roternililld  herbu  Kotwica,  to  jest  ma  hyc  kotwica 
I  karp.^  CI  z  Czech  do  Polski  przyszli.  Gabryel  Rotermund  za- 
konu S.  Franciszka  de  Observautia^  był  prowincyałcm  w  ko- 


1^0  Rowiński— Rozeii. 


ronie  i  ksi^'zlwie  Litewskiem ,   nauką  i  róźnemi  od  Boga  przy- 
miotami sławny.  Iiojałoiv.  in  3JS. 

Botliliski.  Wincenty  Rowiński  podczaszy  Wieluński, 
z  Smoleńskieg^o  województwa  1674.  r.  3Iichał  miał  za  sol)ą 
Emerencyannę  Wańkowlczownę  podczaszankę  Smoleńską.  N. 
Annę  Lisiecką.  Wojciecli  w  zakonie  naszym  umarł  w  Krako- 
kowie  1672. 

W  roku  1778.  Hilary  Rowiński  sędzia  grodzki  Zydaczewski.  — 
Jan  sędzia  ziemski  Nowogrodzki.  —  Franciszek  mostowni- 
czy.  —  Krasicki. 

^iołikherbu  Gozdatva^  w  Sandomierskiem  województwie. 

'WioksiUiL^Sk, herbu  Prus  \mo,  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie. Marcin  vicesgerent  Krakowski  1621.  Stanisław  Różanka 
pisarz  grodzki  Krakowski,  z  sejmu  1678.  komissarz,  Constit. 
fol.  19.  był  oraz  I  komornikiem  Lelowskim  1670.  Constit. 
fol.  25,  niektórzy  z  nich  w  księztwie  Litewskiem  w  Połoeklcm 
województwie  osiedli.  Stanisław  Różanka,  wziął  za  zonę  Ka- 
tarzynę Szantyrownę,  z  nią  spłodził  synów,  ArYincentego  I  Jo- 
zafata, i  córkę  3Iaryannę.  Miał  tamże  brata  sweg^o  rodzonego, 
od  którego  także  potomstwo  zostało.  Jan  w  zakonie  Karmeli- 
tów Antiq.  wydał  Corona  aurea  in  sacra  Carmeli  rertice, 
Oratio  de  B.  Jlaria  f^irg-ine ,  1681.  in  fol.  Cracov.  Marcin 
1617.  ^Jcta  Castr.  Crac.  N.  była  za  Stanisławem  Mlaskow- 
skim  kasztelanem  Lędzkim. 

Rozllicki*  3Iarussa  Rozbicka  Hieronima  Zullńsklegi) 
małżonka,  Jędrzej  z  Posadowa  RozbickI  w  Poznańskiem  1674. 
gdzie  do  tycli  czas  kwitną. 

Róże  u<  tych  herbach  znajdziesz:  Andrault,  Bombek, 
Doliwa,  KoziczkowskI,  Mieszaniec,  Oliwa,  Poraj,  PrątnickI, 
Radoński,  Ramult,  Rola,  Szembck,  Włoszek,  Zetynian. 

Rozeillliarsli.!  herbu  Jastrzębiec  w  Podgórzu.  Hie- 
ronim Rdzenibarskl  1595.  Acta  Castren.  Sandec. 

Rozeiubarshi  herbu  Sreniatva ,  av  Krakowskiem  wo- 
jewództwie. 

Rozeiulierg  herbu  Róża,  o  tych  pisałem  pod  herbem 
Poraj ,  tu  przydaję :  Jerzy  Rozemberg  miał  za  sobą  Brandy- 
sownę,  z  tej  była  córka  Barbara  za  Konradem  Cyremberglem, 
synowie  zaś  Jeraego ,  Kasper,  ^Vojciech ,  steriles  ^  Jerzy  i 
Michał ,  którego  z  Holtowny  trzech  synów  zostało ,  Jerzy, 
diugi  3Iarcin,  ten  z  Estkowny  spłodził  dwie  córki,  Annę  i  Ka- 
tarzynę. AYaleer  trzeci ,  tego  z  Lindowny  syn  Jan.  3JS.  de 
Famil,  Pruss. 

Itozen  herbu  Gryf,  w  Krakowskiem  województwie  dom 
starożytny.  Przodek  ich  wedlu"-  Paiprockiesco  był  Rosinus, 
atol)  akcentem  Słowiańskim,   Ro/.en  był  nazwany.   Sam.  i\a- 


Iftozeu.  l^i 

kieł.  w  Miechów,   swojej  fol.  43.  Teodora  z  Ruszczę  woje- 
wodę Krakowskiej;;o ,  za  przodka  tej  fainilji  naznacza.   W  tym 
domu  zdawna  nięztwo  wielkie  panowało ,    osobliwie   łiIstorve 
\Vcg"ierskie  slawi;j  odwag'c  Sulisława  Rożna,  ten  zabiwszy  wo- 
jewodę Krakowskicg-o  ,    zamknął    się  był  w  zameczku  swoim 
Grodku ,    atoli   gdy  wielki  komput  ludzi   królewskicli   nadcią- 
gnął,  żeby  g^o   dobywał,  widząc  że  się  bronie  długo  tam  nie- 
mógfł,  zjechał  do  Węgier,  tam  przez  niemały  czas  zostawając, 
tjlesicmęztwem  swojem  popisał,  ze  go  Król  Węg^ierski  hetma- 
nem nadwornym   uczynił.   Po   śmierci  tego   Króla ,  gdv   Kró- 
lowa ^   koronę  Węg-ierską  do  iNiemiec  uwieźc  chciała;   Rożen 
ją  dogoniwszy,  Bałazcgo  Forgacza  poraził,  a  koronę  odjąwszy. 
Królowi  ją  Polskiemu   przyniósł ,    ezem   so!»ie   laskę   królewską 
pi-zejednawszy,  wziął  te  wsie  od  niego,  Ossową,  Borową  Pa- 
łecznicę, Jastrzębią,  Kaszną.    Syn  jego  Piotr,  zbudował  zamek 
Rożnów,    tylko   pół   mili   od  firodka,    ten    córkę   s\yoję   wydal 
za  Zawiszę   Czarnego,   męża  sławnego,  względem  niej  puścił 
mu  Rożnów  i  trzy  tysiące  grzywien  w  posagu  na  nim  mu  za- 
pisał, a  gdy  on  Czarny  Zawisza,  niemając   tylko  jedne  córkę, 
dał  ją  w  stan  małżeński  Amorowi  Tarnowskiemu,  w  tejże  sum- 
niie,  którą  sam  miał,  puścił  mu  Rożnów.    Zygmunt  syn  Piotra 
Rożna,  upominał  się  u  szwagra  i  u  Tai-nowskiego  Rożnowa,  a 
potem  mocą  go  wziął  pod  Tarnowskim,  ale  iż  ouej  summy  da** 
z  niego  nie  miał ,  przez  pewną  ugodę ,   zostawiwszy  sobie  na 
nim  i  potomkom  swoim  Miecznośc,   a  summę  jego  uiściwszy, 
od  ojca  zapisaną,   puścił  mu  go  do  dzierżawy:   to  Paprocki ; 
atoli  nagrobek  w  Tarnowie  ni(')\yi,  Barbara  de  fiaźnow ,   iie- 
ptis  ej-  filio   Zavissii  nigri.,  uxor  Joannis  Tarnoińi  Castel- 
lani  Cracwiemis,  z  czego  poznać,  że  nie  Zawiszy  Czarnego, 
ale  syna  jego  córka  była  za  Tarnoyyskim ,   druga ,   że  i  Zawi- 
szowie  pisali  się  de  Rożnów.   Dobrochna  z  Rożnowa ,  Jaska 
Oleśnickiego  sędziego  ziemskiego  Krakowskiego  małżonka,  ma- 
tka Zbigniewa  kardynała  i  biskupa  Krakowskiego ,   i  Jana  wo- 
jewody Sendomierskicgo   Oleśnickich,    koło    roku    1400.    ale 
niewiem   czy  do   tych    Rożnów    należała.    Nagrobek  jej   u   Ś. 
Krzyża  na  Łysej  górze.   Starowol.  in  l^itis  Episc.  Cracov. 
Paproć.  Bielski  lei  fol.  402.   pisze  o  Janie  z  Rożnowa  staro- 
ście  Soleckim ,   że   pod   Chojnicami   w   nieszczęśliwej    naszych 
przegranej,  padł  trupem  w  roku  1454.  ale  i  ten  podobno  bar- 
dziej   do    Farurejów   powinien   hyc   przypisany.    Piotra   Rożen 
czytałem   na  liście   Króla  Jagiełłą,   danym  w  roku  1389.  kla- 
sztoroyyi  3Iiechowskiemu ,  u  Nakiel.  f.  333.  nic  pewniejszego 
ze  to  był  ojciec  Zygmunta,  o  którym  się  mówiło:  ten  Zygmunt 
zostawił  trzech  synów:   Adama,  Jędrzeja  i  Jakól)a,  ten  Jakób 
z  młodości  swojej  zrósł  na  dworze   Matyasza   Króla ,    potem 


132  Rożen. 

w  ojczyźnie  był  poJs«;dkicni  Krakowskim  ,  s(^'(lzii{  Sądeckim  i 
Bieckim ,  umarł  mając  lat  86.  zona  jej^o  Mstowska,  z  której 
córek  zoslalu  kilka,  jedna  z  nich  Anna,  była  za  Stanisławem 
Stradomskim  lierbu  Prus;  synowie  zaś  trzej:  Adam,  Gabryel, 
i  Zyj^niunt.  Z  tych  Adam  mąz  u  ludzi  rycerskich  wielkiej  akce- 
ptacyi ,   sluzył  z  młodych  lat  Januszowi  Królowi  Wt^-gierskie- 

•juu,  syn  jego  mąz  rycerski  w  Moskwie  z  Stefanem  Królem  i 
w  3Iultanach ,  gdzie  cliorągiew  Turkom  wyrwał :  deputatem 
stawał  sześć  razy  na  trybunale  koronnym  ,  raz  marszałkiem, 
już  na  ten  czas  podscdek  Krakowski,  zszedł  z  tego  świata  w 
roku  1619.  wieku  swego  70.  z  Dłuską  zył  bezpotomnie;  dla 
tego  maj(j'tnoś»5  jeg'o  dostała  si»;,  rodzonym  siostrzeńcom  jego, 
Gabryelowi  i  Adamowi  Wiktorom ,  i  Zofji  thwalibogowy  pi- 
sarzowy  ziemskiej  Krakowskiej,  wspominają  tego  Adama  Koli- 
sty lucy  e  w  r.  1587.  st-dzią  kapturowjm  Krakowskim,  Constit. 

fol.  421.  i   1598.   deputatem  do  kwarty  Rawskiej,  Constitut. 

fol.  713.  i  1613.  posłem  uii  sejm,  i  komissarzem  do  zapłaty 
wojsku,  Constit.  fol.  2.  Gabryel  drugi  syn  Jakóba  z  Mstow- 
skiej ,  rotmistrz  Króla  Augusta  i  starszy  nad  działami,  w  Ru- 
skich krajach  mi(;szkał :  podobno  to  jego  synów  ie  byli :  bo  ich 
Baranowski  bracią  stryjecznemi  Adama  podscdka  Krakowskie- 
go pisze,  to  jest  Albryeht,  ten  miał  żonę  pierwszą  Piechowską, 
z  tą  zostawił  syna  Marcina,  ale  młodo  umarł,  drugą  Niewia- 
rowską, ale  z  luą  sterilis ,  trzecią  Strzalankę ,  która  pierwej 
była  za  Janem  Kizinkiem,  potem  za  Alexandrem  Morskim; 
czwartą  Linczowską,  ale  z  temi  sterilis,  Zygmunt  brat  jego 
rodzony,  pojął  Kącką  łierbu  Brochwicz,  ale  bezdzietną.  Zy- 
gmunt trzeci  syn  Jakóba  z  Mstowskiej ,  szczęśliwy  wojownik 
w  ^Vołoszech  :  3Iichał  Racz  lietman  AYołoski  cliciał  go  przebić 
kopiją ,  atoli  on  uskoczywszy  koniem  w  stronę ,  impet  jego 
zraził,  Rożen  do  niego  z  rusznicy  strzelił,  jednakże  zbroja  na 
Raczu  nic  ])uściła,  tylko  się  przywloką  na  nim  zapaliła,  której 
ugasić  nicmógl,  tak  tedy,  gdy  Racz  nazad  do  swoich  ucieka. 
Rożen  goniąc  za  nim,  przebił  się  przez  wojsko  Wołoskie  i 
W^ęgierskie.  Drugi  raz  na  Turków  w  pięćdziesiąt  swoich  ude- 
rzywszy ,  cliorążcmu  rękę  uciąwszy ,  chorągiew  Turecką  do 
Mieleckiego  wojewody  Podolskiego  przyniósł.  Pod  3Ianacza- 
nami  na  trzysta  Tatarów,  lubo  chory  na  ten  czas,  napadłszy 
w  sześćdziesiąt  swoicli,  kędy  52  trupem  na  placu  położywszy, 
26  pojmawszy,  ostatek  do  ucieczki  przymusił.  Pod  Połockiem 
potem  i  Sokołem  wiele  mężnych  dzieł  jego  sławią :  za  co  Król 
Stefan  dał  mu  Derpskle  starostwo  w  Inflancieeli,  na  które  wje- 
chawszy, w  czternaście  niedziel  mąż  zacny  życ  przestał,  wieku 
swego  51.  tamże  pogrzebiony,  syn  jego  z  Puckowny  Albryeht, 
miał  za  sobą  Walewską,  z  tą   zoslaw^Ił  synów  trzech:  Jana, 


Rozmiar. 


133 


All)rvchta  i  Zygmunta,  i  córki.  Baranowski.  Albn'cht  Rożen 
pojął  Zofią  Baranowską.  Stanisław  na  Bruśniku  w  Podgórzu, 
tego  urodziła  Szafraiicowna  wojewodzanka  Sendomierska,  złą- 
czył się  dożywotnie  z  Cłiełmską,  cłiorązanką  Krakowską,  z  Pie- 
niązkowny,  ta  mu  powiła  dwóchi  synów ,  3Iareyana  i  Eleazara, 
którs'  miał  za  sobą  Elżbietę  Grzęboszowską ,  i  z  nią  dwoje  po- 
tomstwa zostawił,  31arcyan  zaś  młodo  umarł;  siostry  icb  trzv, 
jedna  żyła  z  Piotrem  Zbijowsldm  wojskim  Krakowskim,  druga 
Zofia  z  Janem  Pisarskim ,  trzecia  z  Mikołajem  Marcbockim. 
Barunoioski.  >.  Rożnowna  Jana  Dulskiego  kasztelana  Cheł- 
mińskiego i  podskarbiego  koronnego,  Anna  Jodoka  Decyusza, 
N.  Jakóba  Gawrońskiego  kasztelana  ^Vieluńskiego ,  małżonki. 
Elżbieta  Rożnowna  zakonnica  Staniątecka  zakonu  S.  Benedy- 
kta, w  Krakowie  w  roku  1665.  z  światem  się  rozstawszy,  po- 
chowana w  naszym  kościele  u  S.  Barbary.  Eufrozyna  zakon- 
nica Sądecka  1701.  AYojcIech  z  Rożnowa,  dziedzic  na  Pcł- 
czyskach  w  Sendomiersklem  1602.  i  Adam  1647.  ^4 eta  Castr. 
Cracoi'.  y.  miał  za  sobą  Morsztynownę  Jana  córkę ,  która 
umarła  1670.  z  tej  było  pięciu  synów. 


ROZiMIAR 


HERB. 


Tryangfuły  trzy  byc  powinny ,  z  których  dwa  na  dole 
równe  byc  mają,  trzeci  na  górze  przydłuższy,  na  którego 
wierzchu  krzyż  złoty ,  tryangruły  zaś  srebrne ,  na  hełmie  we- 
dług  MS.  Ks.  Rutki  pawi  ogon  *) :  tak  go  opisuje.  Okol.  t.2. 
fol.  648.  i  powiada ,  że  się  tym  herbem  pieczętował  Jan  VIII. 
biskup  Wileński  z  ^Vilna  rodem ,  ten  kaplicę  przy  swojej  ka- 
tedrze \>ystawił,  umarł  w  roku  1480.  zwano  go  Losowicz, 
siedział  na  tej  katedrze  lat  dziesięć.  Są  też  i  Rozmiarowscy  na 
AYołyniu,  z  którjch  Bartłomiej  Rozmiarowski  podpisał  elekcyą 
Jana  III.  ale  wiedzieć  nie  mogę,  czy  tego  herbu. 

*)  Według  Małachowskiego  i  innvch .  pole  tarczv  powinno  bvć  zie- 
lone. -  P.   IF. 


1^4      Rożiiiato  wski — Rozraźe  wski. 

Roźillatowski  herbu  Ostoja.  Jan  z  Dohi-zyuice  Ro- 
ziiiatowski ,  którego  córka  Barbara ,  była  matką  Jana  Nekandy 
Trepki,  sędziego  ziemskiego  Krakowskiego,  której  zmarłej  w 
roku  1570.  tenże  sędzia  nagrobek  w  Kłobucku  wystawił.  Sta- 
rował, in  Monumen, 

Rożłliatowski  herbu  Sas,  dom  na  Rusi  dawny.  Fe- 
dynia  Roziiiałowskiego  wspomina  Paprocki  o  herb.  fol.  339. 
w  okazyi  z  Tatarami  pod  Dubnem.  Alexander  nazwany  Soło- 
ma,  i  Krzysztof  rotmistrz,  Wojeiecb  komendant  fortecy  Ka- 
mienieckiej na  Podolu.  Piotr,  który  w  legacyi  jeździł  do  We- 
zyra Tureckiego,  syn  jego  Wojciech  ;  Aie.\ander,  Michał,  Jan 
w  zakonie  Kaznodziejskim  teolog,  i  W^ojciech.  Jędrzej  Ro- 
zniatowski ,  pod  Chocimem  za  Króla  3Iichała  mężnie  walcząc, 
zwycięztwo  to,  śmiercią  zapieczętował  rotmistrz  godny.  El- 
żbieta była  za  Krzysztofem  Strzemeskim  podsędkiem  Halickim. 
N.  za  Łukaszem  Dzierzkiem.  Szumlańskiego  Józefa,  władyki 
Lwowskiego  ,  babka  była  Rozniatowska. 

Wioini9'WHiiA  herbu  JastrzębieCi^  w  Poznańskiem  wo- 
jewództwie. Joanna  Rożnowska,  Łukasza  Goleniowskiego  mał- 
żonka.  Kwitną  jeszcze  i  temi  czasy. 

łloźliowslii  herbu  Nowina,  w  Wielkiej-Polszcze.  To- 
maszowi Rożnowskiemu  kanonikowi  Krakowskiemu ,  i  oflicya- 
łowi  biskupów  Krakowskich ,  inro  in  omnes  hominum  coiuli- 
tiones  Justo ,  zmarłemu  w  roku  1540.  nagrobek  z  tym  herbem 
wystawiony  w  katedrze  Krakowskiej  ,  a  zaś  nii  drugim  jego 
nagrobku  miedzianym,  drugi  herb  jego  Samsiin  położony.  Mi- 
kołaja de  Gadecz  Rożnowskiego  córka  Teresa ,  była  za  Stani- 
sławem Niesiołowskim.  Acta  Castren.  Posnan.  1661. 

Roźlloivsk.i  herbu  Taczała,  w  powiecie  Radomskim. 
Piotr  Rożnowski  w  Rawskiem  województwie  1674.  W^łady- 
sław  pułkownik  miał  za  sobą  Brygittę  Czarnowską. 

Rozrażeifski  herbu  Doliiua,  czyli  raczej  Rozdra- 
źeiivski  w  Poznańskiem  województwie ,  z  tą  jednak  różnicą 
tego  herbu  zażywają ,  że  na  hełmie  między  dwiema  jeleniem! 
rogami ,  czyli  jako  chce  Paprocki  w  Książce  Rozmowa  Po- 
dawce,  między  dwiema  trąbami,  powinna  hyc  Panna,  w  dłu- 
giej szacie,  z  warkoczem  rozczochranym,  w  jednej  ręce  jeden 
róg  jeleni ,  a  w  drugiej  drugi  róg  trzymająca,  tak  go  opisuje 
MS.  Rozraiew.  i  mnie  się  na  różnych  miejscach  widzie<?  do- 
stało. Stefan  Batory  Król  Polski,  w  liście  swoim  w  r.  1579. 
danym  familji  Rozrażewskich,  (który  wolno  widzieć  u  Paproć, 
o  herb.  fol.  179.)  świadkiem  jest,  ze  w  tym  domu  zdawna 
tytuł  hrabiów  dziedziczył,  i  że  Swatomir,  dziedzic  na  Rozra- 
żowle,  syn  hrabi  Bosna,  już  miał  ten  honor  sobie  przyznany 
w  przywileju  od  Bolesława  książęcia  Polskiego,  w  roku  1270. 


Rozraźeit'ski.  l^ 

z  wielkiemi  innemi  na  dobra  dziedziczne  konferowanemi  fawo- 
rami,  zkąd  niektórzy  tę  familią,  do  owjch  Bosneńskich  mię- 
dzy Słowakami  książąt  pociągają,  z  których  jednego  Lupus, 
biskup,  od  Lotaryusza  posłany,  ochrzcił,  o  czem  Genebrardus 
lib.  30.  Kroniki  siooj ej.  Tenże  tjtuł  hrabiów  potwierdził  im 
Pius  V.  Grzegorz  XIII.  Klemens  VIII.  Papiezowie,  Ferdy- 
nand, Maxyniilian  i  Rudolf,  Cesarze  Rzymscy,  Zygmunt  Au- 
gust, Henryk,  Stefan  Batory,  i  Zygmunt  III.  Królowie  Polscy. 
Trmze  się  herbem  Doliwa  pieczętują  Minutii  w  Rzvmie,  z  któ- 
rjch  był  sławny  ów  pisarz  Felix  Minutius.  Także  Ranzoniu* 
szowie  w  Danji.  Koło  roku  Pańskiego  1585.  na  trzy  się  linie 
ten  dom  dzielił,  luboć  wszystkie  z  jednego  szczepu  wyszły, 
jako  świadczy  w  Życiu  Rozraiewskiego  Hieronima ,  biskupa 
Kujawskiego.,  brat  jego  rodzony  Jezuita  Stanisław  Rozra- 
źewski,  którem  czytał  in  J/S.  w  bibliotece  naszej'  Krakow- 
skie/ u  S.  Barbary:  to  jest:  Jedni  się  pisali  z  Rozrazowa  na 
Ponstorffie,  a  po  naszemu,  na  Dębnikach.  Z  t\'ch  był  Stanisław 
kasztelan  Rogoziński ,  miał  sobie  ofiarowane  i  województwo 
Kaliskie,  ale  za  nie  podziękował,  ten  z  młodych  lat  swoich  ry- 
cerskiej chwały  szukając,  znaczny  komput  jazdy  wystawiwszy, 
Zygmuntowi  1.  Królowi  Polskiemu  go  ofiarował,  z  niemi  po- 
tem pod  Starodubem  ,  za  buławy  Jana  Tarnowskiego  ,  mężnie 
stawając ,  ciężką  ranę ,  odwagi  swojej  świadka  oczywistego, 
z  tej  okazyi  wyniósł;  gdy  się  od  wojny  uspokoiła  ojczyzna,  na 
dworze  tegoż  Zygmunta  czas  nie  mały  wielkim  splendorem 
przepędził :  dla  no>vinek  jednak  Witemberskich ,  których  się 
był  i  on  chwycił,  widząc  urażonego  na  siebie  Króla,  na  dwór 
się  Francuzkiego  monarchy  przeniósł ,  ztamtąd ,  ciekawością 
ujęty.  Murzyńską  ziemię  zwiedził,  zkąd  do  ojczyzny  powrócił; 
znowu  jednak ,  g:dv  Zyjjmuntu  Aug-usta  Króla  małżeństwo  z 
Barbarą  Radziwiłowną  gani,  niełaskę  Pańską  przy  dworze  zna- 
hizł,  a  do  tego  pięć  razv  dziedziczne  dobra  swoje  Rozrażów 
ogniem  spalone  widząc,  wrócił  się  do  prawowiernej  katolickiej 
wiary,  której  był  odstąpił:  las  swój  blizko  Chrząstowic,  kla- 
sztorowi S.  Agnieszki  na  Stradomiu  przy  Krakowie,  darował, 
pewną  tamże  fundacyą  uczyniwszy;  przedał  dobra  w  Krakow- 
skiem leżące ,  a  Rozrażów  z  Leszczyńskim  zamienił  za  dobra 
PonstorfF  albo  Dębniki ,  w  Wrocław  iu  tedy  na  Szląsku  rezy- 
dencyą  sobie  założj^wszy,  tam  się  w  pobożnych  uczynkach  ćwi- 
czył, na  ubogich  szczodrobliwy:  bo  nie  wprzód  sam  do  stołu 
siadł,  albo  i  dzieciom  swoim  jeść  pozwolił,  aż  żebraka  którego 
z  ręki  swojej  nakarmili.  T/tom.  Bucius  Orat.  Na  zakonników 
S.  Franciszka  i  Panny  zakonne  S.  Klary,  szczególniej  dobro- 
czynny, aż  też  w  roku  1564.  do  Wiednia  zajechawszy  do  Fer- 
dynanda Cesarza,  śmierć  tam  znalazł,   i  grób  w  kościele  Soc. 


1S6  Rozraźewski. 

Jesu,  gdzie  go  syn  jego  Hieronim  nagrobkiem  ozdobił.  Umie- 
rając, synów  swoich  najbardziej  do  tego  obligował,  zęby  się 
dóbr  duchow^nycłi  nietylcałi :  bo  prawi ,  i  te  nigdy  się  nehować 
nie  mogą,  i  drugie  z  przodlców  swoich  zdawna  nabyte,  za  sobą 
z  domu  wyprowadzają.  Złączył  się  był  dożywotnie  z  Zuzanną 
Myszlcowsiią  Icasztełanlcą  Wieluńslią  (lubocS  Piasecki  Chroń, 
fol.  11.  ale  omylnie  pisze,  ze  miał  mieć  jakąś  Niemkę  za  sobą) 
la  mu  dwie  córki  powiła,  z  którycli  Anna  zręczona  z  Jakóbem 
Przerębskim  kasztelanem  Sieradzkim ,  matką  była  Maxymiliana 
wojewody  Sieradzkiego,  zeszła  z  tego  świata  1586.  druga 
1580.  Dorota,  zakonnica  S.  Klary  w  Wrocławiu,  w  niemałej 
opinji  o  świątobliwości  życia  swego ,  po  śmierci  twarz  jej  da- 
leko się  kraśniejszej  urody  pokazała,  jakom  czytał  na  liście  jej 
spowiednika,  Jędrzeja  Jeryna  proboszcza  na  ten  czas  Wro- 
cławskiego, a  potem  tamie  biskupa.  Synów  zaś  czterech :  Jana, 
Stanisława ,  Hieronima  i  Krzysztofa.  Podobno  była  i  trzecia 
córka  za  Garwaskim ,  matka  Stanisława  Garwaskiego  kaszte- 
lana Płockiego. 

Jan,  marszałek  dworu  Elżbiety  Królowy  Francuzkiej,  sio- 
stry Rudolfa  Cesarza,  generał  kawaleryi  Francuzkiej  nadwor- 
nej Franciszka  II.  Króla  Francuzkiego ,  syn  najstarszy  Stani- 
sława kasztelana  Rogozińskiego ,  mąż  dowcipu  wielkiego ,  w 
Włoskim  ,  Niemieckim  ,  Francuzkim  ,  językach  biegłości  zna- 
cznej, ale  w  nim  najwięcej  celowała,  nieporównana  roztro- 
pność, z  której  największym  monarchom  przypodobał  się,  jako 
Maxymilianowi  i  Rudolfowi  Cesarzom  Rzymskim ,  Karolowi 
dziewiątemu  Francuzkiemu  Królowi ,  od  którego  legacyą  spra- 
wował do  Zygmunta  Augusta  Króla  Polskiego  w  Wilnie,  umarł 
w  W^iedniu  powietrzem  w  r.  1585.  wieku  swego  46.  w  Bla- 
tnie  pochowany,  miał  za  sobą  Jadwigę  Lobkowiczownę  zna- 
cznej i  podziśdzień  w  Czechach  familji,  na  dworze  Cezarskim 
wj'chowaną,  córkę  Jana ,  najwyższego  na  ten  czas  burgrabiego 
Czeskiego ,  i  Anny  z  Bibersztejnu ,  którą  księżniczka  Szląska 
urodziła,  z  której  dwóch  synów  było,  Hieronim  Krzysztof, 
ale  ten  młodo  umarł,  i  Wacław.  Ten  Jan,  kupił  był  Barona- 
tum  Blatnensem  od  hrabi  Sternberga  w  Czechach ,  za  sześć- 
dziesiąt tysięcy  talerów ,  dla  tego  syn  jego  Wacław,  pisał  się 
Liber  Baro  in  Blatna.,  Comes  in  Ponstorff,  z  której  Blatny, 
gdy  pomieniony  Wacław  poddanym  swoim  sheretyczałym,  albo 
się  do  wiary  katolickiej  wrócić  ,  albo  z  dóbr  tych  ustępować 
kazał;  rzecz  ta  od  zbuntowanych  poddanycli  do  Rudolfa  Ce- 
sarza doniesiona,  nie  tylko  nie  zganiona  od  niego,  ale  wieirai 
pochwalona;  w  roku  jednak  1619.  od  rebellizującej  herezyi, 
dla  nieprzełamanej  wierności  swojej  przy  Ferdynandzie  H. 
Cesarzu,  z  dóbr  łych  Wacław  wypędzony.  Balbin.  Epit.  fier. 


Rozraźewski.  157 

Bohem.  lib.  5.  tenże  autor  in  Diva  f^artensi  lib.  1.  cap.  4. 
powiada,  ze  ten  Wacław  do  Matki  Boskiej  cudami  wsławionej 
na  Szląsku  w  Warcie,  l)oj^ate  oddał  upominki,  córka  zda  mi 
się  tego  Wacława,  Jadwiga  Barl)ara,  wydana  za  Wojciecłia 
Wiłłiełma  liurgrabiego  Czeskieg^o ,  grafa  Kolowrata  Krakow- 
skieg^o,  Hubners,  z  której  aź  podziśdzień  dom  ten  w  Czecliacli 
kwitnie.  Stanisław,  drugi  syn  Stanisława  kaszlcłana  Rojjoziu- 
skiego,  pierwszy  jeżeli  nie  z  Połaków ,  (czego  jednak  wiełu  pi- 
sarzów  popiera)  to  przynajmniej  z  paniąt  Polskicłi,  do  zakonu 
Soc.  Jesu  wstąpił  w  Wiedniu,  w  roku  1360.  w  Rzymie  na 
kapłaństwo  poświęcony  1565.  a  w  cztery  łata  potem  professyą 
uczyniwszy,  do  Polski  odwrócił,  kędy  pierwszy  rektorem  rzą- 
dził najprzód  kollegium  Pułtuskie  przez  łat  7 ,  a  potem  pier- 
wszy/)o/n?^/M /'/•o/eA.sa/«  w  Krakowie;  przykładem  tedy  swoim, 
wiełu  do  tegoż  zakonu  pociągnąwszy,  w  Litwie  i  Inllanciecli 
siła  ludzi  Bogu  pozyskawszy,  pełen  cnót  i  łat  odpoczął  w  Panu 
w  Krakowie  u  S.  Barbary  1619.  r.  wieku  sweg-o  81  ,  pisze  o 
nim  Sachiniis  in  Histor.  Soc.  lib.  1.  num.  115.  Paprocki 
Rozmowa  Podawce,  Janczyński.  Napisał  był  życie  brata  sweg^o 
Hieronima  biskupa ,  ale  do  druku  nie  weszło ,  jeździł  w  leg^a- 
cyi  do  Cesarza  z  kardynałem  Radziwiłem  i  innemi,  wielkiej 
powag^i  przy  skromności  zakonnej  człowiek. 

Hieronim  biskup  Kujawski ,  trzeci  syn  Stanisława  ka- 
sztelana Rogozinskieg^o  z  Myszkowskiej ,  w  Krakowie  od  Zy- 
gmunta I.  Króla  Polskiego  do  chrztu  trzymany;  na  Szląsku, 
we  Francyi ,  w  Rzymie  i  Ingolstadzie  ucząc  się,  w  językach, 
Włoskim,  Niemieckim,  Francuzkim,  wielkiego  serca  nabył. 
Na  dworze  Króla  Francuzkiego  Henryka  II.  z  bracią  swoją 
czas  niejaki  zabawił,  a  ze  się  w  nim  teologji  i  jurisprudencyi 
niepospolita  umiejętność,  przy  wdzięcznych  obyczajach,  wy- 
dawała, od  kardynałów  Komendona  i  Ottona  Truchsessa ,  Piu- 
sowi V.  Papieżowi  w  Rzymie  zalecony,  i  na  kapłaństwo  po- 
święcony, i  między  camerarios  papiezkich  w  prędce  policzo- 
nym został,  ofiarował  mu  tenże  Pius  opactwo,  które  ośm  ty- 
sięcy szkutów  rocznej  intraty  czyniło ,  ale  za  nie  zaraz  podzię- 
kował, niechcąc  żyć  z  zakonnego  chleba,  kiedy  i  do  professyi 
zakonnej,  wokacyi  nie  miał;  probostwo  jednak  Wrocławskie 
wziął  na  Szląsku,  z  którym  tytułem  wysłał  go  tenże  święty  Pa- 
pież do  Henryka  III.  Króla  Francuzkiego ,  aby  mu  był  oddał 
imieniem  jego  miecz  i  różą  od  siebie  poświęcone:  z  wielkiem 
swojem  zaleceniem  tę  legacyą  zakończył,  lubo  na  ten  czas  27 
tylko  lat  życia  swego  rachował;  ztamtąd  powróciwszy,  do 
W^rocławia  pokwapił ,  dokąd  też  sprowadził  z  Rzymu  ex  colle- 
gio  Germanico  Jędrzeja  Gieryna  męża  uczonego  i  gorliwego 
kaznodzieję,  który  potem  i  proboszczem  i  biskupem  Wrocław- 


138  Rozraźeirski. 

skini  był  wyniesiony,  a  za  namową  Rozraiewskiego,  Societ. 
Jesu  do  Wrocławia  wprowadził.  Tam  gdy  Hieronim ,  i  du- 
cliowieństwo  do  lepszycli  obyczajów  pociągnąć,  i  heretyków 
impety  łamać  usiłuje,  do  Ma.\ymiiiana  Cesarza  źle  udany,  nie- 
winność swoje  przed  tym  monarchą  oczywiście  pokazał.  Gdy 
zaś  na  tron  Polski  Henryk  Wałezy  do  Krakowa  zjechał,  on 
dla  języka  Francuzkiego  tak  mu  był  przypadł  do  serca,  ie  mu 
pieczęć  koronną  podtykał :  wszakże  ustąpił  jej  dobrowolnie, 
kontentując  się  sekretaryą  koronną  i  probostwem  Płockiem.  Ze 
zaś  wkrótce  Henryk  z  Polski  do  Francyi  uniknął,  stany  ko- 
ronne Hieronima  do  niego  zażyły ,  aby  był  powrót  do  korony 
swojej  w  niego  wmówił,  jakoż  siła  koło  tego  pracował  Rozra- 
źewski ,  ale  darmo :  pi-zyszło  do  tego  ,  ze  Polska  nowego  sobie 
Pana  szukać  musiała  Stefana  Batorego ,  ale  i  ten  nie  mniej 
cnotę  sobie  szacował  Hieronima,  kiedy  między  wielą  inszemi 
kompetjtorami  do  biskupstwa  Kujawskiego ,  przeniósł  go  nad 
wszystkich  inszych ,  i  zaraz  go  posłem  swoim  wysłał  na  sejm 
Rzeszy  Niemieckiej ;  w  stu  dwudziestu,  ozdobnie  strojnej  jazdy 
wjechał  do  Ratysbony,  zkąd  powróciwszy,  koło  rozporządze- 
nia dyecezyi  swojej  zakrzątnął  się.  A  najprzód  ludźmi  godnc- 
mi,  uczonemi  i  przykładnemi  ją  osadził,  niektórych  nawet  cu- 
dzoziemców ściągnąwszy ,  jako  to  3Iikoł<ajowi  3Iiloniuszowi 
Szwedowi ,  parochią  Gdańską  zlecił ,  Marcinowi  Culciuszowi 
Pucką,  Franciszkowi  Łąckiemu  doktorowi  w  teologji ,  suffra- 
ganią  Kujawską,  i  tam  dalej.  Kartuzyaiiski  klasztor,  który 
opaci  Oliwscy ,  za  konsensem  Króla  Zygmunta  Augusta ,  z 
dwunastą  wsiami ,  juz  byli  sobie  przywłaszczyli ,  tymże  zakon- 
nikom windykował ,  których  z  Kolna  sprowadziwszy ,  lamze 
osadził,  i  szczególniej  się  im  świadczył,  nawet  i  o  przyjęciu 
ich  reguły,  dużo  się  namyślał,^  zkąd  od  nich  za  drugiego  fun- 
datora poczytany,  Żukowski  S.  Norberta  klasztor  Panieński, 
w  świętszą  obserwę  zakonności  wprawił.  Klasztorowi  Gdań- 
skiemu S.  Brygitty,  dekretem  królewskim,  ferowanym  w  roku 
1596.  dobra,  których  administracyą  magistrat  Gdański  uzur- 
pował sobie,  nazad  odzyskał.  Kollegium  Soc.  Jesu  w  Gdań- 
sku ufundował,  przyłączywszy  do  niego  wieś  Gemlice,  od  stołu 
biskupiego  oderwaną,  na  której  miejsce,  insze  dobra  dla  bi- 
skupów Kujawskich  zakupił.  Zarnowski  konwent ,  w  klórjm 
karność  zakonna  tamtycli  czasów  osłabiała,  za  przyzwoleniem 
stolicy  apostolskiej.  Panny  zakonne  Cysterskie,  do  innych  kla- 
sztorów rozesławszy ,  zakonnicami  S.  Benedykta,  z  Chełmna 
sciągnionemi ,  osadził.  W  Strzeleckim  klasztorze  wiele  świą- 
tobliwych rzeczy  ustanowił.  Oliwski  nawet ,  Pepliński ,  Koro- 
nowski, klasztory  przez  się  wizytował,  i  nowemi  Konstytucya- 
mi  obostrzył.  W  Raciążu  kościół  z  fundamentu  wymurował, 


Rozraźewsklf  139 

i  w  nim  kurs  o  Matce  Boskiej  ufundował.  Do  Łagowskiego 
kośeiota,  któr\-  z  gruntu  z  kamienia  wyniósł,  szpital  przydał. 
Testamentem  swoim,  koszt  doslalcczny  zostawi!  na  fabrykę 
kościoła  w  Rozraźewie,  i  na  uposażenie  przy  nim  mansyona- 
rzów.  B»;dąc  jeszcze  tvlko  proboszczem  Płockim ,  w  Białotar- 
czkach  i  Kamienku,  drewniane  dwa  kościoły  wystawił.  AV  Byd- 
goszczy Panny  zakonne,  reguły  S.  Franciszka,  ufundował, 
gdzie  swoje  siostrę  rodzoną,  pierwszą  księnią  uczynił,  atoli  ta 
w  Wrocławiu  dni  swoje  skończyła.  W  Wolborzu  szpital  mu- 
rować zaczął,  śmierć  jednak  do  dokończenia  tej  struktury  prze- 
szkodziła. Żaden  pra«"ic  z  antecessorów  jego,  tyle  swojej  dye- 
cezyi  przez  19.  lat,  które  na  rządacb  jej  chwalebnie  przepędził, 
nie  wyświadczył ,  jako  ten  Hieronim ,  żadnego  zamku  ani 
dworu  biskupiego  nie  było ,  któregoby  albo  nie  restaurował, 
albo  w  kształtnicjszą  i  wygodniejszą  strukturę  nie  przerobił : 
zadneffo  kościoła  nie  zostało,  któi-Aby  z  reki  Rozrazewskiejro 
czy  w  pędzlu  ,  czy  w  apparacie ,  czy  w  fabryce  ,  czy  w  pienią- 
dzach ,  nie  Ijył  uprowidowany ,  osobliwie  jednak  kościół  kate- 
dralny Kujawski,  krom  innych  rzeczy,  wziął  od  niego  dzwon 
wielki,  Hieronim  nazwany,  i  organy,  i  ołtarz  wielki.  Dobra 
biskupstwa  swego,  jedne  restaurował,  drugie  windykował,  od 
swoich  antecessorów  pohartowane,  i  w  znaczne  prowenta ,  bez 
najmniejszego  uciemiężenia  ubogich  poddanych,  bo  tego  świą- 
tobliwie przestrzegał,  wyniósł.  Wiele  bardzo  kościołów  z  rąk 
dyssydentów  odzyskał.  Sufiraganom  swoim  i  kaznodziejom  w 
katedrze  swojej,  pewne  dochody  naznaczył.  Przyprawach  i  przy- 
wilejach duchowieństwa,  gorliwie  stawał:  dlatego,  gdy  Jan 
Zamojski  domagał  się  tego  na  sejmie ,  żeby  w  senacie  po  pra- 
wej ręce  sami  biskupi  zasiadali,  a  świeccjr  senatorowie  sami  po 
lewej  :  oparł  się  temu  Hieronim ,  ze  skutku  nie  wzięły  te  za- 
machy. Wojciech  Zakrzewski ,  w  miasteczku  swojem  Zakrze- 
wj'ł  kościół  katolicki  demoliował,  ile  sam  inszej  wiarj',  on  go 
dekretem  trybunalskim  do  tego  przycisnął ,  ze  nowy  takiź  ze 
wszystkim  jego  kosztem  stanąć  musiał.  >a  sejmie  w  Krakowie 
w  roku  1595.  wymógł  to  u  Rzeczpospolitej  Rozrazewski ,  ze 
Gdańszczanom  rozkazała  wrócić  niegdy  kościół  katolicki  Panny 
Maryi,  o  co  gdy  na  niego  w  Gdańsku  potem  będącego,  tumult 
sheretyczałego  miasta  powstał,  tak,  ze  tez  do  broni  przypa- 
sane  pospólstwo,  chciało  na  rezydencyą  biskupią  uderzyć:  Hie- 
ronim dowiedziawszy  się  o  tem,  tak  mówił  do  swoich:  Wv, 
prałvi,  radźcie  o  sobie,  jako  możecie,  mnie  tu  zawsze  goto- 
wego na  wszystkie  swoje  sztycliy  znajdą;  a  potem  klęknąwszy, 
tak  się  do  ukrzyżowanego  Chrystusa  modlił:  Aiegodzienemci, 
pi"awi ,  Boże  mój  tej  łaski  twojej,  żebym  dla  ciebie  krew  moje 
przelał;  ale  jeżeli  tego  po  mnie  wyciągasz,  i  tjsiąc  śmierci  dla 


\ 


160  Rozraźewski. 

miłości  twojej  g^otówem  ponieść.  Chcielic'  go  wprawdzie  po 
tej  traiizakcyi  Gdańszczanie  iiffłaskac  sobie,  i  dlatego  mu  wiclkfj 
sumnię  naprzykrzenie  podtykali ,  ale  jak  daleki  zawsze  był  od 
takich  podarunków,  tak  i  tą  wzgardził.  Tąz  wspaniałością  umy- 
słu ,  cisnące  si(^'  do  siebie  honory  kościelne  odrażał.  Ofiaro- 
wano mu  biskupstwo  Wrocławskie  na  Szląsku ,  zęby  go  wraz 
z  Kujawskiem  trzymał,  Karnkowski  swoim  go  koadjutorem  na 
prymacyalną  godność  chciał  wynieść.  Klemens  VIII.  podtykał 
kapelusz  kardynalski  przez  Baroniusza,  Bellarmina,  i  Borro- 
meusza,  purpuratów,  ale  się  z  tego  wszystkiego  heroicznie 
wyłamał.  Zygmunt  III.  Król  Polski  szczególniej  go  sobie  po- 
\yazał :  bo  najprzód,  gdy  do  granic  Polskich  przypłynął ,  on 
go  pierwszy  imieniem  stanów  koronnych  \yitał,  przysięgę  od 
niego  odebrał,  z  Gdańska  do  Krakowa  sprowadził  szczęśliwie, 
przez  środek  zasadzonych  na  jego  zgubę  adwersarzów :  tran- 
zakcyą  Będzińską,  najpierwszy  z  komissarzów,  i  ułacnił  i  pod- 
pisał, a  oraz  pokój  z  ]\iemcanii,  Annę  Austryaczkę  małżonkę 
temuż  Zygmuntowi  zaręczył  w  Wiedniu ,  i  w  Krakowie  koro- 
nował, w  roku  zaś  1577.  imieniem  Króla  Stefiina  przysięgę 
^yie^ności  od  miasta  Gdańska  odbierał.  Dwór  liczny  i  zagę- 
szczony młodzią  Polską  choyyał ,  dla  powagi  senatorskiej ,  a 
osobliwie  między  heretykami ,  o  to  się  jednak  usilnie  starał, 
zęby  był  i  w  obyczajach  i  w  naukach,  a  najbardziej  w  cnocie 
ustawicznie  się  polerował.  ^V  muzyce  się  kochał,  i  po  książce 
duchownej,  zwyczajnie  do  stołu  przeczytanej,  czasem  jej  grać 
w  pokojach  sAvoich  dopuszczał ,  przecież  nie  co  inszego ,  tylko 
psalmy  Dawidowe ,  albo  Polskie  rytmy  nabożne  składane. 
Ciało  swoje  trapił,  to  włosiennicą,  to  dyscyplinami  do  krwi, 
to  postami  przez  dwa ,  ba  i  trzy  dni  nic  nie  jedząc  :  niemniej 
swoje  passye  ukracająe ,  był  pilnym:  osobliwie  cholerę,  z  któ- 
rej opłonawszy,  z  przedziwną  submissyą ,  tych,  na  których 
więc  wybuchnęła,  przepraszał.  W'^  całem  życiu  swojem  wstrze- 
mięźliwy, tak  dalece,  ze  mu  i  zawziętość  na  niego,  nie  miała 
co  zarzucić.  W  czytaniu  ksiąg  był  ustawiczny,  największy  je- 
dnak gust  miał  w  książkach  S.  Tomasza  z  Akwinu ,  I  historyi 
kościelnej  Baroniusza.  Przy  kollegium  naszem  w  Brunsber- 
dze,  ubogim  studentom  na  nauki,  póki  zył,  nakładał:  a  w  Po- 
znaniu ufundował  Seminarium  Dioecesanum.  Collegia  Jiiri- 
s^fltrMwprzy  akademji  Krakowskiej  prowentów  przyczynił.  3Iszą 
świętą  codzień  miewał,  jeszcze  młodym  prałatem  będąc:  nic 
się  nie  oglądając  na  uszczypki  o  to ,  od  różnych  i  wielkich 
tamtego  wieku  ludzi.  Na  ostatek  na  wielki  jubileusz  zjecha- 
wszy do  Rzymu ,  i  tam  znaczne  świątobliwości  swojej  ślady 
zostawiwszy,  w  roku  1600.  w  ręce  Zbawiciela  swego,  dla  któ- 
rego tyle  pracował ,   oddał  duszę  swoje ,    \y  kościele  naszym 


Rozraźewski.  16 1 

Rzymskim  Nominis  Jesu,  pogrzebiony.  Testamentem  swoim 
Papieżowi  odkażał  kiclicli  szczerozłoty,  z  trzeehset  czerwonych 
złotych  ważny,  tysiąc  szkudów,  i  krzyż  mislerny  koi'aIi)wy : 
katedrze  swojej  kielich  szczerozłoty,  sześć  lielitarzów  srebr- 
nych, szpalery,  apparat  i  ksl(;gi.  Na  fortyfikacyą  Kamieńca, 
pewn;}  sumnię  wysypał,  także  na  anniwersarze  za  duszę  swoje, 
w  Wrocławskiej,  Kujawskiej^,  Płockiej  katedracli ,  w  Zuko- 
wie, w  Rzymie  w  kościele  S.  Stanisława,  g-dzie  tez  co  dzień 
żeby  msza  S.  za  niego  odj)rawiana  była,  z  woli  jego  ustanowił 
liarol  Frederyk  Borromeusz  kardynał,  e.Yccutoi-  testamentu. 
Umierajj^c,  synowca  swego  obligował,  żeby  się  żadnych  zbio- 
rów kościelnych  nie  tykał.  Po  śmierci  swojej  biskup  ten  po- 
kazał się  Łukaszowi  z  Uniejowa  archidyakonowi  Kujawskiemu, 
i  prosił  g'o  o  mszą,  którą  tylko  co  zaczął,  podczas  Gloria  in 
excelsis ^  słyszał  Łukasz  melodyjną  muzykę,  znać  że  z  tą  pro- 
wadzony był  do  nieba  Hieronim.  Pisali  o  nim  Damalew.  in 
Episc.  Cujav.  Th.  Bucius  Orulio.  Vita  MS.  in  Dorno  Pro- 
fess.  Cracop.  S.  J.  Łubieński,  Staroiuol.  in  3Ionuin. 

Krzysztof  starosta  Łęczycki ,  czwarty  syn  Stanisława  ka- 
sztelana Rogozińskiego,  we  Francyi  na  dworze  królewskim  nic 
tylko  w  języku  tej  nacyi ,  ale  też  i  w  obyczajach,  takiej  gła-. 
dkości  nabył,  że  go  sobie  Henryk  Król  szczególniej  poważał, 
Stefan  zaś  ukoełiał  nad  inszycli :  do  tych  respektów  pomogło 
mu  nieporównane  męztwo  jego ,  z  którem  najprzód  na  Gdań- 
szezanów,  a  potem  na  Moskwę  nacierał  pod  Poloekiem ,  So- 
kolą, wielkiemi  Łukami,  z  azardem  oczywistym  i  życia  i  zdro- 
wia sweg^o ,  kilka  tysięcy  mając  pod  swoją  komendą ,  i  pe- 
wnieby  go  był  w  senacie  wysoko  zasadził,  gdybv  bvła  lieroiczna 
śmierć  nie  przyspiała:  gdy  ałbo\\  lem  pod  Zawołociem  z  swcmi 
ludźmi  do  Moskwy  szturmuje,  w  czoło  kulą  raniony,  życie 
swoje  dla  ojczyzny  położył,  w  roku  1580.  pogrzebiony  od 
brata  swego  Hieronima  w  Wilnie,  w  kościele  naszym,  z  na- 
grobkiem; żył  bezżennie,  a  co  w  nim  clnvalebniejsza,  przez 
lat  życia  swego  33.  bez  zakalu.  Dobra  Rozrażów ,  które  nie- 
gdy  przez  zamianę  z  tego  domu  wyszły,  po  śmierci  Wacława 
Leszczyńskiego,  gdy  się  do  Stefana  KrólayM?'e  caduco  dostały, 
ten  ich  temu  Krzysztofowi  w  zasługach,  dziedzieznem  prawem 
oddał,  gdzie  w  przywileju  swoim  1580.  Król  ten  tak  mówi  o 
domu  Rozrażewskich.  Qnae  qindem  gens  in  regno  nostro.,  ut 
peranti(jua ^  ila  ampłissima  mcritisque  uc  funclione  Reipu- 
blicae.,  konorihus  ac  Magislj-alibus,  illuslris  semper  Jiiil. 
Przecież  o  te  dobra,  i  potem  dług^ie  kłótnie  zachodziły.  Sta- 
rował.  in  Monum.  Stryjków,  fol.  790. 

Inni  Rozrażcwsey  dziedziczyli  na  Krotoszynie,   z  których 
Jan ,  najprzód  podkomorzy  Poznański   1589.  Constit.  f.   580. 
Tom  viii.  U 


102  liozraźewski. 


a  potem  kasztelan  Poziiaiiski ,  Cottstit.  1598. /b/.  705.  lnał 
stryjeczny  Hieronima  ])iskiij»a  KujaMskiej>o,  i  inszytli,  jakom 
czytał  iti  MS.  Hozraźepiaitis  w  Krakowie ,  i  z  niemi  wraz 
uczynił  ordynacyij  w  tym  domu,  aby  córki  nie  dziedziczyły  na 
ojcowskich  didiraeli,  ale  tylko  synowie,  albo  ydyby  tvcli  nie- 
stało, tedy  bliżsi  Ilozraze«scy  z  inszych  linji.  Ten  Jan,  Ste- 
fanowi Królowi ,  znaczną  kwot<^!  ludzi  do  boju  pod  Gdańsk 
przyprowadził ,  kościół  w  Krotoszynie  wspaniały  wvmurował, 
a  matka  jego  w  dobracłi  Benice  nazwanych.  Zona  jei;"o  Bar- 
bara Potułicka,  z  której  córka  Barbara,  dostała  się  w  małżeń- 
stwo Janowi  Kostce ,  staroście  Lipieńskiemu ,  JUS.  de  Famil. 
Pruxs.  i  syn  Jan  ki-ajczv  królewski ,  starosta  Odolauowski, 
który  dorósłszy  lat  zdolnych,  pod  Chocim  się  wyprawił  zjedna 
usarską  cborąg-wią ,  z  drugą  piechoty,  swoim  sumptem  wysta- 
wionemi,  gdzie  przeciwko  Osmanowi  Carowi  Tureckiemu,  mę- 
żnie się  opierał.  3Ianswelda  Szwedzkiego  wodza  od  zamku 
Odolanowskiego  heroicznie  odpędził.  Na  Irybunalacli  koron- 
nych deputalem  zasiadał,  na  sejmach  postem  bywał,  osołillwie 
1C23.  Conslil,  fol.  5.  i  1G27.  fol.  13.  wszędzie  na  dobro  po- 
spolite galąc ,  aż  też  z  światem  się  rozstał ,  w  kościele  naszym 
Kaliskim  w  roku  1628.  pogrzebiony ,  z  nagrobkiem,  któremu 
miejscu,  póki  żvl ,  >\  iele  się  świadczył.  Slarowol.  iti  Monum. 
Histor.  Colleff.  Cciliss.  S.  J.  Z  Gryzeldy  Sobieskiej ,  eói-ki 
Marka  wojewody  Lubelskiego  ,  ciotki  Jana  III.  Kreda  Polskie- 
go, dwóch  synów  zostawiwszy,  z  kt('»rych  jeden  w  Niderlan- 
dzie  serdecznie  w  okazyi  stawająe ,  poległ,  Histo7\  MS.  Soc. 
Jesu  de  J^iris  lllii.slrlhus.  drugi  Jakób  Hiei-onim ,  najprz('>d 
kasztelan  Kaliski  1(551.  starosta  Odolanowski ,  Kolski  i  Koniń- 
ski, potem  wojewoda  Inowrocławski,  puiko^^uik  województw 
Wielkopolskich  przeciwko  zbuczaleniu  Kozaclwu  w  r.  1645. 
Pastor,  lib.  2.  Histor.  pleiiior.  Złączył  się  był  dożywotnie  z 
Anną  Katarzyną  ()j)alińską,  córką  Piotra  wojewody  Poznań- 
skiego pozostałą  wdową  po  Przyjemskim  marszałku  nadwor- 
nym koronnym  i  generale  ^Vielkopolskim.  Duryew.  fol.  71. 
Z  tej  była  córka  Ludowika,  ktiira  zaślubiona  Marcint)wi  Obor- 
skiemu wojewodzie  Podlaskiemu,  Zuluski  mowy ^  fol.  49.  i 
synowie:  Jan  1650.:  Stanisław  starosla  Odolanowski,  i  Michał 
w  roku  1674.  Druga  żona  legcr/,  Jakóha  wojewody,  ])yla  także 
Opalińska  Katarzyna,  cói-ka  Łukasza  marszałka  wielkiego  ko- 
lonnego  z  Firlejowny,  wdowa  |)o  Zbigniewie  Firleju  staroście 
Sjubelskijn.  Krzysztofa  jest  w  druku  ,  Plaiisus  Sarmaticus,  na 
weselu  Cecylji  Renaty  firólotoy  Polskiej,  w  roku  1637.  iti 
kto  CraeoD. 

Inni   się   pisali    z  Nowego  miasta  w  ^Vielkiej-Polszczc ,   a 
ztąd  też  niektórzy  ich  zwali  Nowomiejskiemi :  z  łych  ])yl  Kasper 


Rozraźewski.  163 

z  Nowego  miasta  Rozrazewski ,  kasztelan  Szremski ,  któreimi 
Paprocki  w  roku  1611.  przypisał  Kslijżkę  pod  tjtulein  Roz- 
mowa Podawce^  kędy  syna  jego  Adama  wspomina.  3Ilal  zaś 
ten  Kasper  za  sobą  3Iałg'orzatc  ]Vlemojewską  herbu  Rollcz, 
kasztelankę  Chełmińską ,  z  Kostczankl  wojewodzankl  Chełmiń- 
skiej urodzoną.  Dury ew.  fol.  59.  JSiezeszła  pamięć.  Tylków^ 
in  F^ita  S.  Stanisl.  Kostka  pisze  o  nim,  ze  się  razem  z  tvmże 
świętym  w  Wiedniu  uczył.  Rodzony  brat  Kaspra  bvł  Piotr. 
Z  tejże  linjl  kwitnęii ,  AVojeIech  i  Hieronim  l)racla  rodzeni,  i 
siostra  leli  Anna  z  Mikołajewskim  herbu  Ogończyk ;  z  tych 
^Vojcicch  był  sulFraganem  Gnieźnieńskim,  Hieronim  kasztela- 
nem 3Iiedzyrzeekim,  pog^i-zebiony  w  roku  1623.  w  Kaliszu  n 
OO.  Rernardynów,  mąz  waleczny  przeciwko  Turkom  1  Tata- 
rom, zona  jego  Kretkowska ,  córka  Mikołaja  z  Sokołowskiej. 
Hieronim  druo^i  teg^o  imienia,  kasztelan  Międzyrzecki,  posło- 
wał na  sejm  1623.  Constit.  fol.  o.  komissarz  do  granic  od 
margrabstwa ,  Constitut.  fol.  13.  1  1631.  fol.  26.  O  dwóch 
córkach  Hieronima  kasztelana  Miedzyrzeckieg^o,  Dorocie  Opa- 
lińskiej, 1  Katarzynie  Clśwlckiej,  czytam  w  dedykowanej  im 
książce  w  roku  1649.  z  tych  Dorota  była  za  .yexandrem 
Opalińskim  starostą  Inowrocławskim.  Do  tĄchze  należy  Jan 
Rozrazewski  biskup  Margarlfański ,  suffragan  Kujawski ,  ten 
w  Poznaniu  Collegium  Lubranscianum  ,  juz  dla  dawności  lat, 
i  do  ruiny  nachylone,  i  w  dochody  nadwerężone,  swoją  szczo- 
drobliwością dźwignął,  czterech  professorów  w  nim  ufundo- 
wawszy, to  jest :  g;rammatyki ,  matematyki,  oratora  i  histo- 
ryka, Jurisprudentiae  i  Morulis  Philosophiae^  dwadzieścia  i 
pled  tysięcy  na  tę  intencyą,  na  3»owem  mieście  dobrach  swoich 
dziedzicznych  zapisawszy  w  roku  1609.  Akademji  także  Kra- 
kowskiej ,  dziesięć  tysięcy  na  tychże  dobrach  naznaczył.  00. 
Dominikanom  w  Poznaniu  na  ti-zech  lektorów  fundacyą  uczy- 
nił,  a  potem  spuściwszy  beneficia  kościelne,  w  prywatncm  ży- 
ciu dni  swoje  skończył.  Paproć.  Rozmowa  Podawce. 

Krom  do  l^  eh  czas  wyrażonych ,  leszczem  się  tych  naste- 
pujących  z  tego  domu  doczytał.  Jan  Rozrazewski  starosta  Ro- 
leslawskl,  za  czasów  Hieronima  biskupa  Kujawskiego.  Jacek 
pułkownik  województwa  Poznańskiego,  z  wojskiem  na  Ruś 
wyprawiony  1648.  Pastor,  lii/.  2.  Hisłor.  Plenior.  Krzysztof 
podstoli  Poznański ,  dworzanin  Władysława  IV.  Króla,  poseł 
kilka  razy  na  sejm,  wszedł  do  grobu  w  roku  1641.  któremu, 
w  katedrze  Poznańskiej  ,  nagrobek  wystawiła  osierociała  mał- 
żonka ,  Dorota  Suchorzewska.  Starowol.  in  J/onum.  Jędrzej 
w  roku  1573.  Władysław  i  Stanisław  1621.  Stanisław  ku- 
stosz Krakowski,  scholastyk  AVlślicki,  proboszcz  Iłżecki,  gdzie 
ołtarz    S.    Antoniemu    Padewskiemu    dość    modny   wystawił, 

W 


104  Rozi¥ailoivski. 

umarł  1692.  r.  w  sani  dzicil  Bozeg^o  Narodzenia ,  po  Irzpcii 
niszach  odpr-awionych.  N.  miał  za  soltą  Bogumiło  Karśnirką. 
i\.  >Viklorvą  Koszulskf}.  N.  Bogumiłi;  Ponińską  mieczniko- 
\vn<;  Poznańską.  Franciszek  kasztelan  Przemęcki  Marvannę  Za- 
leską, pozostałą  wdowę  po  Piecznowskim.  Jan  Franciszek  ka- 
sztelan Międzyrzecki,  alilegat  Jana  III.  do  Wiednia,  za  któ- 
rego (h^nletnim  zabiegiem,  Socicfas  armorum  stanęła  prze- 
ciwko Turkom.  A'onsti/tuc>/al6So.  juz  po  śmierci  jeg^o,  trzy- 
dzieści tysięcy,  które  z  s/.kaluly  swojej  lozył  na  lej  funkcvi, 
wjliczyć  sukcessorom  jego  ze  skarhu  kazała.  Constit.  Jol.  11. 
Zona  jego  grafowna  Heisterowna,  siostra  Sigisberta  Heistera, 
sławnego  wojsk  Ccsarskicli  pod  Belgradem  generała  i  wojo- 
wnika, z  której  zostało  się  trzecli  synów;  jeden  Franciszek 
kasztelan  Rogoziński,  Ludowika  Miaskowska  cześnikowna  Po- 
znańska, svna  mu  powiła  Adama  i  córkę.  Drugi  Jan.  Trzeci 
Antoni  rełerendarz  koronny,  opat  Luliieński,  proboszcz  S.  Mi- 
chała na  zaniku  Krakowskim ,  kanonik  AYarszawski.  N.  Roz- 
razewska ,  bvła  za  Ale.\andrem  3Iycielskim  wojewodą  Siera- 
dzkim. N.  za  Janem  Przeciszewskim,  Katarzyna  za  Ale.\andreni 
Ponińskim  łowczy  m  Wscbowskim.  N.  za  Januszem  Stanisław- 
skim herbu  Sulima.  MS.  de  Famil.  Pruss.  Zofia  za  Wę/.y- 
kiem  kasztelanem  Sieradzkim  1672.  Dorota  za  Przyjemskim 
chorążym  Kaliskim  1673.  Anna  za  ^Yaclaweni  Leszczyńskim 
kanclerzem  koronnym.  A.  za  ^likotajem  Koszutskim.  X.  za 
Pawłem  (jembickim  kasztelanem  Nakielskim.  X.  za  3Iikolajem 
Zaleskim  wojskim  Sieradzkim.  N.  za  Stanisławem  Zaleskim 
sędzią  ziemskim  Sieradzkim. 

Ko«wa€lowski //p/"iw /?oo-fl/a,  w  Podlasklem  woje- 
wództwie. Stanisław  Rozwadowski  sędzia  grodzki  Chełmski, 
za  czas<hv  Paprockiego.  Paweł  pleban  w  Ulanie,  kościół  sta- 
rożytnością nadwerężony,  swoim  kosztem  z  g-runtu  wystawił, 
i  wyjedna!  do  niego  włókę  jedne ,  na  sejmie  1647.  Constitut. 
fol.  26.  Jędrzej  podstoli  Łukowski  1674.  N.  miał  za  sobą 
Barbarę  Łagiewnicką.  Konstancya  zakonnica  Sądecka  1701. 
Maryanna  pozostała  wdowa  po  Sicińskini ,  poszła  za  Jana  Ce- 
tnera  starostę  Tymbarskiego,  pochowana  w  Krośnie  w  kościele 
naszym.  Pani  pobożna,  i  w  miłosiernych  uczynkach  skarbiąca 
sobie  niebo. 

Hoaw  adowski  herbu  Trąby ^  w  województwie  Ru- 
skiem .  ])iszą  się  na  Wielkim  Rozwadowie.  Floryan  Rozwa- 
dowski stolnik  Halicki ,  posłował  na  walne  sejmy,  zona  jego 
liatarzyna  Gumowska,  Kazimierza  cześnika  Zakroczymskiesfo 
(•ói'ka ,  z  tej  synowie:  Aulom,  chorąży  pod  pancerną  cliorą- 
gwią,  Franciszek,  Stanisław,  Józel"  i  Mikołaj,  córki  zaś,  Ka- 
tarzyna wydana  za   Ilumieckicgo  ,    podczaszego    Podolskiego, 


Rozi¥ai1oivski.  l^'' 

Maryaulia  i  Joanna,  zakonnice  Karmelilanki  Ipzewikowc  «f 
Lwowie,  i  Zofia.  Mieliał  kanonik  Lwowski  deputat  na  trybu- 
nał koronny  1723.  m  siąpił  potem  do  zakonu  Soe.  Jesu  ,  gdzie- 
życie  skończył  w  Krakowie  1732.  N.  stolnik  Halicki,  poseł  na 
sejm  1738.  Zofia  lino  voto  Przerębskiemu ,  2do  Jędrzejowi 
Morsztynowi  kasztelanowi  Sądeckiemu  zaśluliiona,  siostra  jej 
zakonnica  S.  Franciszka  w  Lublinie.  Podobno  juz  Ałyzej  na- 
mieniony,  Antoni  Rozwadowski  starosta  Karaezkowski ,  ka- 
waler godnv,  i  Rzeczypospolitej  zasłużony,  posłując  na  sejmy 
walne,  i  za  jej  całość  rycerska  traktując:  którego  synowie  Flo- 
ryan  i  Ignacy  temi  czasy  w  szkolacli  naszycb. 

Rozwadowscy  herbu  Trąby  jedna  dzielnica  z  Jordanami,  Slojow- 
skiemi  i  Słcierczawskiemi ;  piszą  się  z  Wielkiego  Rozwadowa  w 
dawnera  województwie  Ruskiem,  a  w  dzisiejszej  Gailicyi.  Z  tych 
był  Jan  na  }Vielkiem  Rozwadowie  Rozwadowski,  mąż  rycerski 
za  Zygmunta  I.;  zostawi!  dwócli  synów  Pawła  i  Andrzeja. 
Pawia  jest  jedyn\'  syn  Dymitr,  len  z  Anną  de  Orsecitowice 
Orzechowską,  mieli  syna  Stanisława,  połączonego  z  Zolla  Rem- 
heliiiską  herbu  Lubicz,  jak  świadczą  Akta  Warszawskie  pod  ro- 
kiem 1032.  i  Halickie.  —  Stanisław  zostawił  syna  Jana,  który 
pojął  za  żonę  Dorotę  Krasaslcą  herbu  Niccziija,  córkę  Franciszka 
Krasuskiego  burgrabiego  Krakowskiego.  Drugi  syn  Stanisława 
jest  Konstanty  (którego  potomstwo,  jako  też  potomstwo  An- 
drzeja, syna  Jana  Rozwadowskiego,  patrz  niżej).  —  Jana 
Rozwadowskiego  i  jego  żonę  Dorotę  ,  oraz  rodziców  Stanisława 
i  Zofji  z  Rcmbcliiiskich ,  dziada  Dymitra  i  Annę  Orzecliowską, 
jako  też  pradziada  Pawła,  i  prapradziada  Jana,  wspominają  .Ikla 
Harszawskie,  Lwowskie,  Sendomierskie  i  Miiiiiinciiln  lioinccntit 
Ks.Ks.  Dominikanów  w  Rarze  pod  rokiem  loDS.  i  1(550.  —  Jana 
i  Doroty  z /»V'(7iv/.?Z7'Ł7<  Roz wadowskicli  został  syn  Floryau,  jako 
świadczą  Akta  Halickie;  był  ten  Floryan  stoliiikiem  Halickim,  po- 
słem na  walne  sejmv,  dobrze  krajowi  zasłużony;  połączył  się  z 
Katarzyną,  córką  Kazimierza  Gumowskiegii,  czcśnika  Zakroczym- 
skiego lierbu  Pobóg;  z  tej  zostawił:  1.  .\ntouiego  kasztelana 
Halickiego,  starostę  Karaczkowskiego.  2  3Iaryanna  zakonnica  we 
Lwowie.  3.  Franciszek.  4.  Stanisław  stolnik  Halicki,  ten 
zMaryanną  córką  Gabryela  Rozwadowskiego.  5.  Mikołaj.  (».  Ka- 
tarzyna za  Junoszą  Humieckim,  podczaszym  Podolskim.  7.  Józef 
stolnik  Halicki ,  len  z  Biichowiecką.  8.  Zolla  za  Stanisławem 
Głogowskim  stolnikiem  łJelzkim.  —  Antoni,  pierwszy  syn  Flo- 
ryana  stolnika  Halickiego,  jak  świadczą  Akta  Przemijsikie  i  Te- 
stament sporządzani/  roku  1772.  d.  4.  Lutego ,  rnbnmwani/  w 
księgach  Grodu  Lwowskiego  i  Przemi/sf kiego  r.  1772.  —  Miał 
tenże  Antoni  kasztelan  Halicki  za  żonę  Katarzynę />/'o/(f)/o«'.s7.(; 
herbu  Horczak ,  córkę  Ale.\andra  Dymitra  Drohojowskiego  i  He- 
leny Rapniewskiej  iicrbu  Sre/iiawa,  która  była  '2do  roto  za  Den- 
hofeni  starostą  A\  iślickim.  Z  tejże  Katarzyny  Drohojowskiej  zo- 
stawił 1.  Ignacego  hrabię  Rozwadowskiego  starostę  Ostrowskie- 
go, rotmistrza  J.  K.  Mci.  2.  Kaspra  pol.jczoncgo  z  Józefą //7y/- 
nicką  herbu  Sas.  Ta  A\'iiinii^ka  była,  'Ido  roto  za  Michałem  Hu- 
muickini  herbu  Gozdawa  czcśnikicm  Z\daczcwbkim.  Tenże  Józcl 


166  Różycki. 

miał  córkę  Juliannę,  którą  poślubił  Onufry  Morski  kasztelan  Ha- 
licki. 3.  N.  za  Kalinowskim  staro,ścicem  Lelowskim.  4.  Cecylia  lo 
rotn  za  Łuszczewskim  starostą  Zydaczowskim,  Ido  voto  za  Igna- 
cym Woroniczem  starostą  Ostrzeszowskim.  5.  Floryan.  6.  Józef 
czyli   Kalasanty   scholarum   Pijar.    7.  Anna  czyli  Joanna  Kar- 
melitanka Trzewiczkowa  we  Lwowie.  —  Ignacy  hr.  Rozwadow- 
ski starosta  Ostrowski  *),  rotmistrz  J.  K.  Mci  połączył  się  z  Teresą 
Czerwiiiską  herbu  Wieniaica ,    córką  Karola  Czermińskiego  sta- 
rosty Drohomyskiego   i  Józefy  Dtiniiiow/iy    herbu  Łabędź- ,   która 
była  'ido  roto  za  Janem  Kołłątajem  starostą  Serbinowskim ;  z  tej 
zostało  potomstwo:   1.   Antoni  hr.  Rozwadowski.    2.   Róża   \mo 
roto  za  3Iarcellim  Konarskim,  2do  roto  za  Dzierzkowskim.   3.  N. 
za  Dulskim.  —  Antoni  hr.  Rozwadowski  połączył  się  z  Ludwiką 
hrabianką   Fredrowną   herbu  Boiicza.    Z  tej   jest  potomstwo.    — 
Andrzej,  syn  Jana  na  Wkdkim  Rozwadowie  Rozwadowskiego, 
brat  Pawła,    za   czasów  Zygmunta  Augusta;    zostawił   Stani- 
sława, który  miał  Macieja,  jako  świadczą  yJkta  yJ?'ch?'r.  kor. 
pod  r.   I()33.    Z  Macieja  został  syn  Gabryel,  podczaszy  Łu- 
kowski; ten  z  Elżbietą /'/ff*pr^'(?  miaj  1.  Kunegunda  Marya  Anna, 
trojga  imion  Rozwadowska  była   za  Stanisławem  synem  Flo- 
ry a  na  Rozwadowskiego   stolnika  Halickiego.  2.  Michał  stolnik 
Łukowski;  ten  miał  L  Michała  kanonika  Lwowskiego  który  bvł 
depiilatem  na  trybunał  koronny   r.    1723.    2.  Teresa  za  Konstan- 
tym   fundament    Karsznickim   podkomorzym    Wieluńskim.    3.  Ma- 
ryanna  li?io  roto  Siecińska  ,  2do  za  Janem  Cetnerem  herbu  Prze- 
7'owa ,  starostą  Tymbarskim  r.   1703.  —   Konstanty  syn  Sta- 
nisława z  Zofji  Ronbciińskicj  herbu    Lubicz,    zostawił   31  a r- 
cina  zmówionego  z  Maryanną  Chociszewską,  z  tej  został  Win- 
centy   połączony    z    Justyną    Wolską,    bezpotomny.    —   Józef 
stolnik  Halicki,    siódmy   z  rodzeństwa,    syn   Floryan  a   slolnika 
Halickiego,    brat    Antoniego    kasztelana    Halickiego,    miał    za 
zonę  Buc/iou'iccką\ieTha  Drogosław  i  z  lej  potomstwo  :    1.   Domi- 
nik z  Anną  córką  Stefana  Krosnowskiego  herbu  Junosza  i  Anny 
Kuczi/iiskicJ  s\nroidanki  Kruświckiej.    2.  31  i  eh  al  z  Mentelewi- 
czówiią ;  zostawił  synów  1.  Antoni.  2.   Alexander.    3.  Lu- 
dwik. —  Trzeci  syn  Józefa,   imieniem  Piotr;    ten  miał  \mo 
roto  Bulhnkownę ,  a  z  lej  dwóch  synów  1.  Jan  Tadeusz  rot- 
mistrz kawalcryi  narodowej  z  Teofilą  księżniczką  RadziwiUówną 
wojewodzanką  Wileńską  heiraanowną  w.  ks.  Lit.  2.  Wincenty 
z  Rozsadowską.  —  Tenże  Piotr  2do  roto  z  Cecylią  JSiepokojczy- 
cką    zostawił    1.    Bogumiła.    2.  Anna    za    Czarneckim.    3.  Kata- 
rzyna. 4.  Barbara  za  Rajeckim.   5.   Rozalia  za  Pawłowskim.  — 
Czwarta  córka  Józefa  stolnika  Halickiego,    3Iaryanna  była   za 
Ławrynowiczem.  —  Z  dokumentów  familijinjch. 
Koźycki  herbu  Rola,   w  %vojewódzl\vie  Łęczyckiem, 
piszą  się  z  Ro/.yc  Trojanowie ,   a  to  dla  dystynkcyi  od  inszych 
Rozyc ,   z  których  się  piszą  Różyccy  Porajowie  w  temze  woje- 
wództwie.   Jan    Różycki    poborca   w  Płockiem  województwie 
1580.    Constit.  fol.   3fi6.  Jędrzej   przeniósł  się  do  wojewódz- 


*)  Patentem  Cesarza  Józefa  II.  z  dnia  23.  Sierpnia  1783.  wynie- 
siony z  potomstwem  swojem  obojga  płci ,  do  godności  hrabiow- 
skiej. — 


Różycki— Róży  juski.  167 

twa  Kiakowskieo^o ,  g;dzie  z  D<;Lińskicj  Leibu  Rawicz ,  spłodził 
syna  ^^ojcieclla,  leniu  Piecowna  herbu  Piława  powiła  tych 
synów :  Stanisław  a,  Jędrzeja,  Stefana  męża  rycerskieą-o  w  Pru- 
siech  przeciwko  Szwedom,  w  3Ioskwie  i  na  Podolu,  i  Jaua 
pisarza  gTodzkieg"o  Sendouiierskiego,  w  roku  164!.  komissa- 
i-zem  był  do  granic  od  Szl.jska.  Franciszek  kanonik  i  oflicvaf 
Kijowski.  Ałe.\ander  miał  za  sobą  Konstancy^  Ożarowską,  ale 
ster  i  tern. 

Różycki  herbu  Poraj ^  w  województwie  Łęczyckieni. 
Okolski^  ki'oni  lvch ,  pisze  Roż\ckIcli  lierbu  Lubicz,  ałe  to 
ma  byc  Kozicki,  jako  m'> raźnie  znajdziesz  w  Paprockim.  Ci 
zaś  według-  Okohkie^o ,  dziedziczvłi  na  Wiełkich  i  3Iałvch 
RozYcach.  Z  tYcli  bvt  Stanisław  Rozrcki ,  któreo-o  nai;'robek 
z  herbem  Poraj  widziałem  w  Krakowie  na  zamku  w  kościele 
S.  31ichała.  Okol.  powiada,  że  już  niektórzy  z  tego  domu  pa- 
rentelaci,  herbu  DoIi«a  miasto  Poraju  zażywają.  Z  tycłi  h\\ 
Stanisław  podwojewodzy  Łęczycki,  który  Rożyce  przedal,  ten 
z  3Ioszczyńskiej  lierbu  Nałęcz,  spłodził  czterecli  synów.  Ję- 
di-zeja  i  Jakóba  ludzi  rycerskich ,  Jana  najpi>zód  proboszcza 
Kościańskiego  i  w  3Iuiejszej  Górce,  potem  biskupa  Chełmskie- 
go i  opata  Mogilskiego,  umai-ł  166U.  jest  w  druku  jego  Iia- 
zanie  na  pogrzebie  Jfacłaira  Ossowskiego  kasztelana  JSa- 
kielskiego,  1643.  siostra  biskupa,  była  za  Osieckim.  Stanisław 
stolnik  Łęczycki  .  Jacek  sekretai-z  królewski  w  Łcezyckiem, 
Franciszek  w  Kaliskiem  1674.  N.  Różycki  pisarz  skarbu  ko- 
ronnego 1676.  Constit.  fol.  39.  Michał  Franciszek  miał  za 
sobą  Zofią  Braechwiankę  podczaszankę  Warszawską.  >.  była 
za  Adamem  Rojeckim. 

ROŻYŃSCY  KSIĄŻĘTA  HERB. 

Cztery  krzyże  złote  bAc  powinny,  od  jednejjo  di-zewa  wi- 
szące  takim  kształtem,  ze  dwa  od  wierzchu  drzewa  czyli  linji 
wiszą,  jeden  z  jednego  boku,  drugi  z  drugiego,  drugie  dwa 
od  końca  linji,  czy  też  od  korzenia  drzewa,  ku  wyższym  krzy- 
żom w  górę  wyciągnione ,  w  polu  błękitneni  :  tak  go  opisuje. 
Okol.  tom.  2.  /b/.  649.  Paprocki  iv  Gniazdzie  fol.  1145. 
Kojalow.  in  J/S.  atoli  len  autor  przydaje,  że  inszym  go  kształ- 
tem położony  widział,  to  jest  strzała  żełeźcem  do  góry  prosto, 
a  piórami  na  dół  obrócona,  nad  żełeźcem  jej  dwa  krzyże  tym 
sposobem  ułożone,  jak  się  ^^^jżej  mówiło,  i  u  spodu  także, 
tjdko  że  się  tu  końcami  z  sobą  nie  schodzą.  Paprocki  loco  ci- 
iato,  i  O  herb.  fol.  652.  i  w  Ogrodzie  fol.  209.  od  Koryata 
syna  Gedyminowego ,  książęcla  Litewskiego,  początki  tego 
domu  lisiążccego  zasiąga,   atoli  Okolski  tak  na  «^w\ż  namle- 


168 


Rozy  liski. 


nionem  miejscu,  jako  i  tom.  l.fol.  541.  twierdzi,  ie  od  Na- 
rjniunta  Gedyniiiiowego  syna ,  Rozyńscy  ksiąź(;ta  pochodzą, 
świadcząc  się  nagrobkami  ich  ,  w  Kijowie  w  kościele  Domini- 
kańskim,  i  działem  dóbr,  między  Korv;»tcm  i  ]\arvmundcm  ^ 
albowiem  temu  Narymundow i  ksiązcciu  Piiiskiemu  ,  Iiojałow. 
in  MS.  synów  naznacza,  Alcxandra  i  Jerzego,  i  ze  od  jednego 
z  nich  roziodzony  ten  dom ,  powiada.  Historia  Sapie/tana 
parte  1.  fol.  59.  mówi,  ze  ten  Alexander  bvl  Podolskim  ksią- 
zęeiem  ,  a  Jerzy  Bcizkim  ,  (przecież  Długosz  lib.  10.  pod  ro- 
kiem 1388.  (kolo  którego  czasu  zyc  obaj  synowie  Aarvmunda 
musieli,  ile  bracia  stryjeczno  rodzeni  Jagiełłą  Króla  Polskiego) 
pisze,  ze  ten  Kr()l,  |)o  koronacyi  swojej,  nadgradzając  Siemo- 
wilowi  ksiąźęciu  3Iazowieckiemu ,  ze  tak  prawa  naturalnego, 
jako  i  tego ,  ze  byt  zgodnie  od  wszystkich  na  tron  Polski 
obrany,  dobrowolnie  ustąj)ił ;  dał  darował,  w  posagu  z  siostrą 
swoją,  księztwo  Bełzkie ,  które  do  Polski  zawsze  należało,) 
krom  tveh  zaś  dwóch,  jeszcze  trzeciego  liczr  Punigaiła  kaszte- 
lana Trockiego ,  przodka  domu  Sapieźyńskiego,  o  czem  mówi^- 
się  obszerniej  będzie  pod  Sapiehami.  Miał  zaś  ten  Narvmund, 
według  Jana  Iternera  tv  Genealogji  Jagiellońskiej  fol.  05. 
ten  zaś  autor  wyezerpnąt  to  z  kronik  Ruskich ,  za  małżonkę, 
córkę  Tuchais  rc<rnanta  TaurYkańskiejro.  Teo'oz  podobno  Tu- 
chais  wspomina  Cangitis  iv  historyi  Konstantynopolitańskiej^ 
i  nazywa  go  Królem  Taurykańskim,  tw ierdząc,  źc  miał  za  sobą 
małżonkę  Chrześciankę,  Marvą  imieniem,  córkę  Andi-onika 
starego,  Cesarza  Wschodniego,  w  r.  1320.  zmarłego.  Potom- 
stwo jego,  od  dóbr  Rozynu  nad  rzeką  Ciecierów  w  Prypec  wpa- 
dającą, w  Kijowskicm  województ^^•^e,  Rozyńsklcli  imienia  nabyli, 
tamże  i  Kodeń  miasteczko  pod  Zytomieraem,  od  nichze  założone. 
Miclial  ksiąze  Rozyński ,  na  wojnach  Tatarskich  i  Mo- 
skiewskich mcztwem  wslawMony ,  synów  jego  ,  według  Papro- 


Roźyiiski.  169 


ckiego  ^  trzech  zostało,  KIrjk  albo  Cyryl,  temu  w  wielkich  i 
kawalerskich  zasługach  ,  gdv  odważnie  i  fortunnie  Tatarskie 
na  ojczyznę  najazdy  fj^roniil,  uroczysko  Kotelnia  nazwane,  za 
Zyloinicrzem  Ic/.ące,  Król  Stefan  i  stany  Rzcczy[)os|»olitci,  wic- 
cznem  prawem  nadały,  o  czem  Konstijtucya  1581. yb/.  383. 
Konstijtucija  w  roku  1598.  jeszcze  jyo  koniissarzcni  do  roz- 
graniczenia w  ojewództwa  Kijowskiego  z  ziemi;j  Mozyrską  za- 
pisała, foł.  697.  o  córce  jego  czytałem  w  pewnym  MS.  źc 
była  za  ksi.-j/.ęciem  Czartoryskim.  Bogdan  drugi  syn  Michała, 
hetman  ^Niżowych  Kozaków,  jako  mówi  Paprocki ,  mąż  serca 
wielkiego.  3Iikołaj  trzeci  syn,  w  dzielności  inszym  równy. 
Jeden  z  nich ,  że  zamku  potężnego ,  Słamhorod  nazwanego, 
w  pustych  polacli  pod  Tatarami  dobył,  i  z  ziemią  zrównał,  tak, 
że  i  śladu  jego  nie  zostało,  wspomina  J/.  Paszkowski,  tv  Dzie- 
jach Tatarskich  fol.  21.  Dymitr  książę  Rożyński ,  Romana 
ksi.jżęcia  Sanguszka  pamiętnego  wojownika,  i  Grzegorza  Cliod- 
kiewicza,  hetmana  wielkiego  Litewskiego  pułkownik,  i  zwy- 
cięztw  ich  nierozdzielny  towarzysz,  osobliwie  w  owej  pod  Cza- 
śnikami  z  Moskwą  potyczce,  w  roku  1567.  i  na  polach  Iwań- 
skich. Osobliwiej  się  jednak  dom  ten  wsławił,  w  ostatnim  z 
lej  familji  Janie  Romanie  książęciu  Rożyńskim,  którego  Ko- 
bierzycki  w  his  tory  i  lVlady  sława  If^.  fol.  104.  ojtisuje, 
wspominając  oraz  skrypt  posłom  od  wojska  jego  z  3Iosk\yy, 
do  Zygmunta  III.  wyprawionym,  powierzony,  i  ministrom 
obojga  narodów  oddany,  z  takowym  na  czele  tytułem.  Romaiid 
JSarymundowicz  Boiyński,  Hetman  i  Marszalek  najwyiszy 
wojsk  Najjaśniejszego  Car^skiego  JVieliczefistwa.  Tenże  Ko- 
bierzycki  fol.  232.  takowy  mu  zapisał  panegiryk.  Ponieważ 
Romana  Rożyńskiego  prędka  śmierć,  życia  oraz  i  starożytnej 
familji  ostatni  kres  przyniosła,  słuszna  rzecz,  mężnego  wodza, 
królkiemi  słowy  nieśmiertelną  wzniecić  pamięć.  Prowadził  on 
ród  swój  od  INarymunda  Gedymina,  syna  z  książąt  Litewskich, 
zkąd  miał  wysoką  genealogią,  znacznemi  antecessorów  czyna- 
mi ozdobioną,  których  dzielne  sprawy,  Ruskie  wysławiają  kro- 
niki, i  zostające  w  Kijowie  monumenta ,  jawnemi  dowodami 
opowiadają.  Ani  też,  tak  wspaniałemu  urodzeniu,  własnemi 
zbywał  zasługami  Rożyński.  Pierwsze  wojennej  cxperyencyi 
początki  zabrał  na  Rusi ,  zastawiając  się  mężnie  przeciAyko  in- 
kursyom  Tatarskim ;  wkrótce  od  powtórnego  impostora  Deme- 
tryusza,  do  Moskwy,  z  wybornemi  pułkami  był  wokowany,  i 
lam  generalną  wszystkich  wojsk  objął  komendę ,  którego  gdy 
zbyt  żwawie  trzymał  się  przez  półtora  lala ,  aż  do  przybycia 
królewskiego,  siły  Bazylego  Szujskiego,  obranego  Cara  Mo- 
skiewskiego, tak  rozerwał,  iż  nowego  panowania  nie  był  pe- 
\yny.   Albowiem  stoczywszy  najprzód  pod  Bełchowcm  miaste- 


170  Rożyński— Rpiuski. 

czkiein  pamiętną  bitwę,  liczne  wojska  jego  zbił  i  zgromił,  dru- 
gie niemniejsze  nad  Chodzyńcem  rzeką,  nieporównaneni  szczę- 
ściem poraził,  położywszy  trupem  czternaście  tysięcy  3Ioskwv, 
i  złapawszy  icli  hetmana,  kniazia  Bazyłego  3Iassalskicgo.  iNa- 
koniec  majestat  Bazyłcgo  Szujskiego  obarczony,  w  szczególnej 
t>-lko  circumferencyi  stolicy  zamknął,  a  łokowawszy  się  obo- 
zem pod  Tuzynem ,  obiegł ,  i  w  ciężkiej  trzymał  l)lokadzie, 
póki  Król  do  Moskwy  nie  przybył,  za  którego  pospieszonem 
przyjściem,  zmyślonego  odstąpiwszy  Dymitra,  wkrótce,  przy 
wznieconycli  od  nieukontentowanego  żołnierza  l)untacli ,  zło- 
żony chorobą,  dnia  8.  Kwietnia  w  roku  1610.  życie  zakoń- 
czył, wieku  swego  35.  Sprowadzone  do  obozu  królewskiego 
ciało,  rycerskim  opłakane  żalem :  w  żałobnej  albowiem  pompie 
całego  wojska,  przy  assystencyi  przytomnych  lietmanów,  do 
Kijowa  zawieziono ;  kondolencyą  zeszłemu ,  wymowną  \yielcc 
oracyą ,  Krzysztof  ksiązc  Zbarazki  czynił,  i  całemu  woj- 
sku, za  tak  znaczny  ku  zacnemu  wodzowi  oświadczony  fawor, 
podziękował.  Na  obszerną  księcia  Zbarazkiego  mowę ,  ró- 
wnym słów  wyborem  odpowiedział  Kryski,  podkanclerzy  ko- 
ronny, z  wiclkiemi  Rozyńskiego  i  akcyi  jego  pochwałami.  Leży 
w  Kijowie  w  kościele  Dominikańskim ,  którego  nie  małe  było 
zalecenie  i  z  lej  też  miary,  iż  pierwszy  z  familji  swojej,  i 
ostatni ,  do  kościoła  się  Rzymskiego  owczarni ,  od  którego. 
Grecką  schizmą  zarażeni  antecessorowie,  odstąpili  l)yll,  po- 
wrócił. Poty  Kohie7'zycki.  Starowolskł  także,  in  Be/la/or. 
Sarmatiae^  pocłiwały  jego  wypisał,  Oliolski  zaś  nagrobek 
jego  z  Kijowa:  nie  zostało  się  po  nim,  tylko  córka  jedna,  Pio- 
trowi Swirskieniu  z  Romanowa,  oboźnemu  koronnemu,  za- 
ślubiona. 

Roźyuski  /lerbu  Ogończyk ,  w  Inowrocławskiem  wo- 
jewództwie. 3Iikołaj  Rożyński,  najprzód  podsędek ,  a  potem 
sędzia  ziemski  Inowrocławski,  Constit.  1580.  f.  360.  i  1589. 
fol.  558.  był  jednak  w  lierezyi  uwikłany:  bo  w  roku  1595. 
podpisał  Zbór  Toruński.  N.  kanonik  Przemysłki  proboszcz 
Krosleński,  zszedł  z  tego  śyyiata  w  roku  1644.  His/nr.  Coli. 
Preinisl.  Kazimierza,  zmarłego  w  roku  1672.  widziałem  na- 
grobek w  Piotrkowie  u  fary  z  herbem  Ogończyk.  Jan  Ałexan- 
der  mąż  rycerski. 

Rpiuski  herbu  Radwan.  Teofanes  Rpiński ,  archiepi- 
scop  Połocki  ritiis  Graeci,  Witebski  i  Mścislawski,  Bogdan 
zostawił  syna  Gabryela ,  męża  wojennego.  Iwan  Siemiona, 
w  różnych  expedycyach  z  książęciem  Romanem  Sanguszko  do- 
świadczony. 


Rubach. 


171 


RUBACH 


HERB. 


Ziółka  trzy  powinny  byc  każde  o  trzech  listkach ,  każde 
z  korzonkiem ,  tak  ułożone ,  że  dwa  na  górze  podle  siebie  w 
równi  ułożone,  a  trzecie  pod  niemi  we  środku,  wszystkie  zie- 
lone, wszystkie  na  tarczy  błękitnego  koloru;  z  zamkni<;teg^o  zaś 
hełmu,  trzy  kłosy  równo  od  siebie  odległe,  z  korony  A^yclio- 
dzą ;  tak  go  opisuje  MS.  o  Famil.  Prusk.  tym  siy  herbem  pie- 
czętują Rubachowie,  dom  w  Pomorskiem  ksicztwie  starożytny, 
z  których  niektórzy  wojennej  sław^-  szukając,  i  po  innych  Pań- 
stwach rozrodzili  się.  Ci  zaś,  co  się  w  Pomorskiem  gnieździli, 
mieli  dobra  swoje  dziedziczne  w  Chełmińskiem  województwie, 
Plaskowęs;  z  tycli  był  Krzysztof  Rubach  sekretarz  królewski, 
trzymał  królewszczyznę  w  3Iazowszu ,  świat  pożegnał  w  roku 
1652.  jako  kamień  g•robo^\•y  opowiada,  w  kościele  Chełmiń- 
skim, a  zda  mi  się,  że  byt  urodzony  z  Pndwelsowny  de  Mal- 
nów.  Marcin  Rubach,  sekretarz  królewski,  viceekonom  Mal- 
borski ,  w  Gdańsku  sobie  rezydencyą  obrał,  przeżpvszy  lat 
70.  Wspomina  ich  Konstijtucya  1635. 

Paweł  syn  Krzysztofa  miał  trzy  córki:  jedna  za  Stanisławem 
Sumińskim,  druga  za  Zakrzewskim,  trzecia  za  Ciecbolcwskim,  i 
syn  jeden  Tomasz  Piotr  dwóch  imion.  • —  Piotr  z  Plaskowęs 
Rubacłi,  z  Katarzyną  Kosicką  spłodził  czterech  synów:  1.  Anto- 
niego, od  którego  potomstwo.  2.  Melcłiiora  *tov7POT.  S.Igna- 
cego. 4.  Jana  sterilem.  —  Ignacy  Rubach  syn  trzeci  Piotra 
z  Kosicktej  urodzony  dwócbźenny,  \mo  rolo  z  Zofią  Jl^oljfoumą, 
Michała  Wolifa  i  Blondyny  Olszewskiej  małżonków  córką ,  z  tą 
zostawił  dwie  córki:  Faustynę  i  Konstancyą,  i  synów  dwócb, 
Macieja  na  świecie,  a  Stanisława  w  zakonie  Kartuzów  w 
Gidlach.  Drugiego  Józefa.  —  Tenże  Ignacy  Rubach  2do  roto 
z  3Iałgorzatą  Janikowską  ,  Wojciecha  Janikowskiego  i  Anny 
Freserowny  małżonków  córką ,  spłodził  córkę  Maryannę ,  i  sy- 
nów czterech:  Mikołaja,  Jana,  Piotra  i  Antoniego  Ru- 
bach. —  Józef  Rubach  syn  Ignacego  z  fVo(ffbwn7/  urodzony, 
ten  wszedł  w  śluby  małżeńskie ,  najpierwej  z  Gertrudą  Brodzką 


172 


Ruliiesz — Riicki. 


Wawrzeaca  Brodzkiego  i  Katarzyny  Ja?iikowskiej  małżonków 
córk.'! ,  z  tą  spłodził  syna  Mateusza.  Powtórnie  pojął  za  mał- 
żonka- Agnieszka;  J)zwoiil{owsl,-q ,  Felicyana  i  Katarzyny  z  Pod- 
bielsicich  Dzwonkowskicli  małżonków  córkę  ,  z  tą  zostawił  po- 
tomstwo. —  Heraldyka  JFielądka, 


RUIUESZ 


II  E  U  R. 


Nad  wr<;l)ami  trzema,  z  których  na  dole  osfalni  najinnicj- 
szy,  inne  nad  nim  dwa,  co  raz  wi^'ksze,  powinna  1)V(-  slr/.ala 
hez  piór,  niby  o  dwóch  źeleźcach,  z  których  jedno  wyżej,  dru- 
j^ie  niżej.  Tak  no  opisnją:  Paprocki  w  Gniazdz/c  fol.  111)3. 
O  herbach  foL  G80.  Okol.  tom.  2.  f.  GM.  i  /o;«.  3.  /'.  357. 
tenże  autor  powiada,  że  w  ksiczlwie  Litewskicm  łn-rh  len  na- 
byty, M'  okazyi,  gdy  o  granice  z  Moskwą  hyhi  zatarga,  gdzie 
j)rzodek  tego  herbu,  w  Moskwę  za  granice  zaciekłszy  sic;,  gdy 
odważnie  nieprzyjaciół  gromił ,  w  zasługach  ten  herb  odniósł. 

Hcrbowni. 

j4labis,    —    ^lampi,    —   Andryewicz. 

Rllcki  herbu  Jastrzębiec.  N.  Rucki ,  zona  jeg-o  Ro- 
kicka lierbu  Rawicz,  Paproć,  f.  429.  AYojeiecIi  z  Maryanny 
Niezdrowskiej  spłodził  syna  Stanisława,  ten  \movotoz^\o- 
szczyiiską  miał  dwie  córki ,  Zofią  i  Jadwigę  Alc.\andra  Stawi- 
szewskiego  małżonkę,  i  syna  Łukasza  stolnika  Inowrocław- 
skiego, temu  Maryanna  Rzeczycka  powiła  cztery  córki,  Feli- 
cyannę  3Icciiiską  podstolinę  Wieluńską,  Annę  3Iacicja  Kieł- 


czewskieg'o 


St. 


małżonkę  ,    Wikforyą 


Trzebińską,  Zołią  Ankwiczową,  i  synów  dwóch ,  Stanisława 
sterilent ,  i  Wojciecha  kanonika  Chełmskiego ,  olficyala  Pil- 
znieńskiego.  2do  voto  Stanisław  pojął  Ruszkowską,  z  la  miał 
synów  pięciu :  Jana  porucznika  usarskicgo,  Franciszka,  Pawła, 
Marcina  i  Macieja. 


Riiclakiewicz — Rudnica. 


173 


Rllflakiewicz  9  w  województw^ie  Wołyńskiem.  Sta- 
nisław Iludaklewicz  podpisał  elekcy.-}  Jana  III.  1074. 

RliflaiV!>)ki  herbu  Kościesza,  w  Krakowskiem  woje- 
wództwie, w  Ksiijzu  niniejszym,  widziałem  na^i"ol»ek  położony, 
z  łierliem  Kośeiesza,  Pawłowi  Iludawskiemu ,  zmarłemu  w  r. 
1600.  Jan  sekretarz  i  pisarz  dekretowy  krółewski,  biegłości 
wielliiej  w  prawie ,  nie  mniejszej  poł)Oznośei ,  umarł  1640.  r. 
jego  nagroliek  z  Warsza\\y  wypisał  Słarowo/.  in  Monumen. 
Wawrzeiiiee  Jan  Rudawski ,  kanonik  ^Varmii1ski  i  Ołomn- 
nieeki ,  dziekan  Mledzyrzeekl,  sekretarz  krółewski ,  są  w  di'nkn 
jejjfo  edyeyi,  Imo.  Repertorium  jiiris  Ciinlis  et  Ponlificii^  in 
fol.  l^iennae  1660.  2do.  Pane^j/ricus  in  e.requiis  Ferdi- 
ninuli  III.  Iinperatoris,  in  fol.  I'iennae. 


RUDECKI 


HERB. 


Dwie  strzały  powinny  byd  białe ,  jedna  nad  druga ,  a  pod 
niemi  ksi(;zyc  złoty,  na  dół  rogami  obrócony,  między  rogami 
gwiazda,  w  polu  błękitnem ,  na  bełmie  trzy  pióra  strusie,  tak 
ten  herb  opisuje  Rutka  in  MS.  bo  nasi  pisarze  o  nim  milczą. 
Tym  si«;  herbem  szczycą  Rudeccy  na  ^Vołyniu,  z  któryełi  ^Va- 
sila  Rudeckiego  opowiada  Metryka  ll^ohjńska  w  roku  1528. 
N.  I)yła  za  Jędrzejem  Oraczewskim. 

Teodor   Rudecki   podpisał    tranzakcyą   Bendziuską,    jako   poseł   z 
województwa  Wołyńskiego.   ■ —  Krasicki. 

Rlldgierz  herbu  Rogala^  w  Bełzkiem  województwie. 
Z  tyeli  Rudgierzowna  Jędrzeja  Łaszczą  wojskiego  Lubaczow- 
skicgo  małżonką  była. 


RUDNICA  HERB  alboNASTĘP. 

Tym  herl)ie  pisze  Okol.  tom.  2.  fol.  656.  gdzie  powiada, 
ze  powinna  hyc  na  tarczy  podkowa,  barkiem  prosto  do  góry 
stojąca ,   w  której   środku  strzała  prosto  zeleźcem  do  góry  za- 


174 


Rudnicki. 


RUDNICA 

albo 
NASTĘP 


HERB. 


wiedziona,  pola  tarczy  połowa  powinna  byi' hN-kitna ,  połowa 
zaś  biała ,  na  hełmie  trzy  pióra  strusie.  O  początkach  tCL^o 
herbu  nigdziem  nie  czytał.   Zowie  się  inaczej  ]^astcp. 

Hcrho%vni. 

DaittszoiDs/ci,  —  Radecki,  —  Rudnickie  —  Starzyński. 

Przecież  Daniszowscy  z  tą  go  odmianą  zażywają,  ze  pod- 
kowa barkiem  na  dół  nie  do  g'órv  idzie ,  i  strzała ,  z  boku  le- 
weg'o  podkowy,  zcleźcem  na  dół,  jakby  podkowę  przeszywała, 
przechodzi,  jakom  widział  na  domowej  pieczęci.  Radeccy  także 
na  dół  ostrzem  strzałę  kładą  przez  podkowy  bark. 

ISiKliliclii  herbu  Jastrzębiec,  jako  s'wiadczy  MS.  o 
Famil.  Prusk.  tylko  ze  na  hełmie  Jastrząb  ,  nie  w  nodze ,  ale 
w  pysku  trzyma  podkowę.  Są  ci  Rudniccy  w  Prusiecli ,  z  któ- 
rych Łukasz  kwitnął  1688.  j\.  Rudnicka  była  za  Jobem  Elza- 
nowskim.  Drudzy  z  nich  osiedli  w  Sieradzkiem ,  i  piszą  się  z 
Jastrzębia ,  z  tych  Zygmunt  Rudnicki  miał  za  sobą  Reginę 
Czyżewską  lierhu  Drya,  i  z  niej  syna  Alexandra  1701.  Ma- 
ryanna  była  za  Łązyńskim  chorążym  Chełmińskim. 

Bliflliicki  herbu  Lis ,  w  Sieradzkiem  województwie, 
jednejzc  dzielnicy  z  BIskupskiemi ,  zkąd  ci  zawsze  się  pisywali 
z  Rudnik,  Rudniccy  zaś,  i  przodkowie  ich,  zdawna  zwali  się 
hrabiami  z  Bechczyc,  i  przydaje  o  nich  pewny  autor;  3Iagnis 
honoribus  ad  nostram  usgue  vixere  aetatem ,  ac  pluribus 
Prorinciis  Regni,  nomen  suum  infudere ,  Siradiam  tamen 
amplius  incolunt.  N.  była  za  AVincentym  Ponętowsklm  kolo 
roku  1500.  Wojciech  Rudnicki  kanonik  Poznański,  u  Adama 
Konarskiego  biskupa  Poznańskieg^o ,  kanclerz,  który  z  śmier- 
telności się  w>'zul  w  roku  1567.  co  wĄpisał  Starował,  in  Mo- 
numen.  z  jego  nagrobku  w  katedrze  Poznańskiej.  Paprocki  o 
herb.  fol.  363.  pisze,  ze  zył  za  jego  czasów,  Maciej  podsędek 


Rnduicki.  173 


Sieradzki ,  zona  jeg^o  Buzeńska  herbu  Poraj.  Dwócli  potem 
kwituclo  braci  rodzonych.  Jan  archidyakon  Uniejowski ,  ka- 
nonik Gnieźnieński  i  Poznański,  i  Klemens  kuslosz  Gnieźnień- 
ski, a  po  śmierci  brata  s\veg'o  Jana,  archidyakon  Uniejowski, 
ten  i  sobie  i  temuż  bratu  Janowi,  w  roku  1572.  już  lat  mając 
75.  w  Gnieźnie  nagrobek  A\ystawił,  przy  nim  cztery  herby: 
Lis,  Paparona,  Prus  albo  Kosy,  i  Drya,  byl  jeszcze  w  roku 
1577.  na  synodzie  Piotrkowskim  ,  sędzią  do  spraw  komissa- 
ryalnych,  Ada  Synudi  cap.  36.  Jan  kasztelan  Rozpierski, 
tych  dwóch  brat,  synowie  jego ,  krom  innych,  Jan  i  Szymon. 
Z  tych  Jan  najprzód  chorąży ,  podpisał  z  tym  tytułem  zjazd 
Wiślicki  1587.  Constit.  fol.  439.  potem  kasztelan  Sieradzki, 
klóry  honor  z  sobą  wniósł  do  grobu  Ay  roku  1620.  więcej  niż 
ośmdziesiąt  lat  przepędziwszy,  czyli  jako  chce  Okolski  71; 
kościół  w  Grodzisku  wystawił  i  nadał,  kanonią  w  Uniejowie  i 
z  bratem  swym  Szymonem  fundował.  Chciał  w  tymże  Uniejo- 
wie, kollegium  Soc.  Jesu  założyć,  atoli  w  tem  woli  Bożej  nie 
było,  mąż  w  calem  swem  życiu  pobożny,  w  kolleg^ium  naszem 
Kaliskiem  co  rok  na  dwanaście  dni  zamykał  się ,  dla  świętej  z 
Bogiem  rekollekcyi,  córek  jego  pice  zostało,  Jadwiga  Grodziń- 
skiemu  herbu  Paprzyea  zaślubiona,  Katarzyna,  Anna  i  Zofia, 
z  których  jedna  dostała  się  w  małżeństwo  Spytkowi  Buzeńskie- 
mu  kasztelanowi  Konarskiemu,  druga  3Iycielskiemu ,  trzecia 
Tarnowskiemu,  czwarta  Małgorzata  Sarnowskiemu,  synów  zaś 
ti-zech ,  Jana,  Stanisława  i  Walentego,  ten  ostatni  z  braei 
swoich ,  jeszcze  za  żywota  ojca  swego,  to  jest  w  roku  1617. 
wszedł  do  grobu,  wieku  swego  31.  żadnego  z  Sokołowskiej 
Zolji  z  Warczymowa,  kasztelanki  Gostyńskiej,  nie  zostawi- 
wszy potomstwa ,  dla  tego  fortuna  z  siostrami  jego  w  cudze 
domy  poszła. 

Szymon  Iiiskup  Warmiński,  brat  rodzony  Jana  kasztelana 
Sieradzkiego,  w  Krakowie  najprzód  szkoły  traktował,  w  Bo- 
nonji  potem  przez  trzy  lata  filozolji  się  uczył,  i  prawa  ducho- 
wnego, ztamtąd  do  Rzymu  pokwapił ;  wszędzie  z  wielką  nauki 
swojej  estymacyą ,  nie  mniejszą  życia  swego  pobożności :  tej 
przypatrzywszy  się  dobrze  na  dworze  swoim  Hozyusz  kardynał 
i  biskup  Warmiński ,  dat  mu  to  zalecenie  przed  Piusem  V. 
Papieżem  ,  że  ,  lubo  jeszcze  w  lata  młodemu ,  koadjutoryą  na 
kustodyą  Gnieźnieńską  i  archidyakonią  Uniejowską  przysądził, 
po  własnym  stryju  jego  Klemensie,  o  którym  się  A^yżcj  mó- 
wiło. Powróciyyszy  do  ojczyzny,  gdy  się  na  dworze  Stefana 
Batorego  Króla  Polskiego  pokazał,  Mszystkich  oczy  przeraził, 
to  wjborem  nauki,  to  powagą  obyczajów,  to  nienadwerężoną 
cnotą :  a  co  w  nim  szczególniej  uważano  ,  zawsze  stateczną : 
Ośmnaście  lat,  tak  na  dworze  Stefana,  jako  i  Zygmunta,  z  tem 


17G  Rndnicki. 


zaleceniem,  juz  na  koniissyach,  juz  na  różnych  lesii^acyach  prze- 
pędziwszy, z  lekka  do  {godności  postępował,  najprzód  rej;en- 
tem  koronnym,  dalej  sekretarzem  większym,  prol)oszczem  Po- 
znańskim, seliolastykiem  Łęczyckim,  kanonikiem  Krakowskim 
I  Warmińskim  ,  od  teg^oz  Zygmunta  wyniesiony ;  chciał  ten 
Pan  dhi  jej;;o  ghidkiej  wymowy,  prędkiej  w  trudnych  rzeczacli 
rady ,  hiej^łości  w  interesach  puhlicznych ,  zehy  l)yl  wraz  z  se- 
kretaryą  i  referendarstwo  koronne  trzymał,  wszakże  wkrótce 
w  roku  1604.  po  przeniesieniu  Piotra  Tyłicklego  z  Warmiń- 
skiej infuły  na  Kujawską,  jemu  się  Warmińska  dostała,  którą 
skoro  ohjął,  o  tó  się  usilnie  starać  począł,  zęby  był  dobrego 
pasterza  na  sobie  urząd  wypełnił:  dla  tego  dyeeezyą  swoje  od- 
wizytowawszy ,  synod  w  Heiłsberdze  złożył,  na  którym,  żeby 
ustawy  conciłium  Trydentskiego  świątobliwie  we  wszvsłkicm 
zacliowane  były,  ustanowił  dawniejszycłi  synodów  Konstytu- 
cye ,  do  powtórzonego  druku  podał  brewiarz  Rzymski,  i  cere- 
monie podług  zwyczaju  całego  kościoła  Rzymskiego  >V[trowa- 
dził.  SpuściAyszy  potem  na  kogo  inszego  domo\ye  rządy,  sam 
przez  siebie  \yszystkie  kościelne  obrządki  spra\yo\yał.  W  Heiłs- 
berdze pospolicie  rezydując,  lubo  w  zamku  miał  kościół,  prze- 
cież we  yyszystkie  dni  uroczyste ,  do  kościoła  farnego  pieszo 
chodził,  i  tam  na  \yszyslkiem  nabożeńst\yie  bawił,  nie  się  ani 
pluskiem,  ani  odległością  miejsca,  ani  słabością  zdrowia,  od 
tego  świętego  postanowienia  nieclicąc  dać  odrazie.  Żadnego 
zaś  dnia  nie  opuścił,  któregoby  albo  mszy  ś\vlętej  słuchać  nie- 
miał,  albo  sam  do  ołtai-zowycli  tajemnic  nie  przystąj)ić.  Ran- 
niejszy  czas  pospolicie  różnym  z  Bogiem  zaba\vom  dawał,  re- 
sztę czasu  expedycyom  różnym  ,  albo  slucłianlu  poddanycli 
swoich  kwereló\y,  naznaczył.  Suppliki  sam  czytał,  które,  jako 
i  sądy  swoje,  z  przedzi>yną  sprawiedliwości  swojej  chwałą,  za- 
\ysze  z  ukontentowaniem  obojga  stron  ,  ułacniał.  Zbytki  wszy- 
stkie z  domu  s\vego  Ayyrzucił,  przecież  stół  u  niego  za\ysze  do- 
statni i  po>vażny,  do  którego,  ałbo  pismo  święte,  albo  historyą 
kościelną  czyty\yae  kazał.  Kilku  zawsze  księży  swoim  nakła- 
dem przy  sobie  cho>yał ,  których  dobrze  wprawując  w  naukę, 
i  zdolne  do  tego  stanu  obyczaje,  formował  na  rządy  ludzi,  i 
plebanie.  Żadnego  prawie  kościoła  w  jego  dyccezyi  nie  l)yłoi 
któregoby  w  apparat  kościelny  nie  przystroił :  osobliwie  je- 
dnak kościoło\yi  swemu  katedralnemu,  siła  i  bogatych  rzeczy 
nadał;  atoli  po  śmierci  jego.  Szwedzka  chci\yość,  z  tych  go 
ozdób  złupiła:  zostało  się  jednak  sześć  lichtarzów  i  krzyż  \yielki 
srebrne,  kielich  szczerozłoty,  infuła  perłami  i  drogiemi  ka- 
mieniami osuta.  Brunsberskie  nasze  kollegium,  póki  żył,  co- 
roczną pensyą  w  niedostatku  dź\yigał.  Młodzi  trzydziestu  ,  tak 
w  Brunsberdze,  jako  i  w  Wordinicie,  s>voim  kosztem  na  nau- 


Riiilnieki.  i77 


kacli  ti-zymat,  kiórzy  |>otem  w  wlelkicii  ludzi  i  godnych  po- 
rośli. Kościół  S.  Stanisława  biskupa  w  Heilsberdzc  już  upada- 
jący restiiurowal :  w  Wartcnihurgu  kościół  ojcom  Bernardy- 
nom zasklepił  i  dokoficzył.  Kościół  w  Elblągu  farny  S.  Miko- 
łaja, od  heretyków  o])anowany,  za  dekretem  królewskim  odzy- 
skawszy, przy  nim  Plebana  osadził,  w  dochód  go  roczny 
opatrzywszy:  w  Królewcu  także  za  jego  staraniem  kościół  ka- 
tolicki stanął,  w  prowenta  uposażony.  Janowi  Sadowskiemu 
siła  dopomógł,  tak  do  odebrania  z  rąk  heretyckich  świ<;tej 
Lipki,  jako  i  do  struktury  kaplicy  na  tamlem  miejscu.  Z  sejmu 
naznaczony  komissarzem  do  Królewca,  w  roku  1609.  i  1012. 
z  jaką  się  tam  stawił  dzielnością  i  roztropnością,  poznać  z  tej 
komissyi  każdy  może,  w  Konstylueyaeli  koronnych  ingrosso- 
wanej.  Granice  także  księzlwa  Warmińskiego  od  Prus  książę- 
cych, tak  szczęśliwie  zakończył,  że  wszelkim  kontrowersyom 
lamę  rzucił.  Jana  Zygmunta  elektora  Brandcburskiego,  gościa 
u  siebie  w  Heilsberdze,  przedziwną  ludzkością  przyjął  i  trakto- 
wał. Zamki  w  Warmji  nadwerężone ,  w  Brunsberdze ,  Wo- 
dmicle,  Reszlu,  Heilsberdze,  albo  restaurował,  albo  prze- 
kształtował.  Na  koniec  pracami  i  laty  zwątlony,  w  chorobę 
zapadł:  w  tej  na  trzy  dni  przed  śmiercią,  przez  sen  pokazał 
mu  się  ojciec  Stanisław,  zakonu  S.  Franciszka  Orilinis  Mino- 
rum  Observan/łum ,  gwardyan,  w  Wartemburdze  pized  ro- 
kiem zmarły,  i  rzekł  do  niego,  Domine  Episcope  pnrate.  ad 
7nor/ent,  ex  lioc  morho  non  evades ,  dla  lego  tcm  bardziej  do 
szczęśliwej  się  śmierci  przygotowawszy,  na  nowy  się  żywot 
przeniósł  w  roku  1621.  wieku  swego  01).  Jest  jego  skrypt,  w 
indygenacie  Jana  Werdy ,  podkomerzego  Pomorskiego  wydru- 
kowany. Zycie  jego  napisał  i  drukiem  na  świat  wydał,  Jan 
Rywocki  Soc.  Jesu,  a  z  niego  Trelerus  in  Episcop.  f^armien. 
krócej  sprawy  jego  opisał*). 

Wojciech  Rudnicki,  proboszcz  Warmiński  i  administra- 
tor tegoż  biskupstwa,  po  śmierci  stryja  swego  Szymona,  we- 
dług Rytcockiego.  Stanisław  najprzód  cześnik  i  surrogat  Kali- 
ski, potem  podsędek  Kaliski  1609.  poseł  na  sejm,  zkąd  ko- 
missarzem naznaczony  do  lustracyi  dóbr  królewskich  na  Rusi  i 
Wołyniu,  Const.  fol.  907.  umarł  sędzią  Kaliskim  ziemskim, 
marszałkował  w  trybunale  koronnym.  Jakób  w  roku  1621. 
fundował  w  Ostrzeszowskim  kościele  kurs  albo  officium  Matki 
Boskiej.  Acta  Castren.  Ostrzeszov.  Tenże  czy  inszy  w  roku 
1630.    kościołowi    Wieruszowskiemu    pewną    summę    zapisał 


*)  Siostry  Szymona  biskupa  i  Jana  kasztelana  Sieradzkiego  były 
trzy  ,  N.  Dobiecka  —  N.  Bratkowska  —  i  N.   Kodrembska.  — 
Przyp  isy  Ki'asickiego . 
Tom  viii.  12 


178  Rudnicki. 


tamże.  Ks.  Pi-zcmysław  Soc.  Jesu ,  ten  jeszcze  niedorosłszy 
lat  pi(^'tnastu,  w  Aiemczecli  wHerbipolu  ucząc  się  Hitmaniora^ 
(Ha  gfladkości  wiersza  łacińskiego,  i  przedziwnej  a  prawie  wro- 
dzonej prędkości  w  tej  niateryi,  Poeta  Laureatus  hyl  zawo- 
łany, w  Rzymie  potem,  w  roku  1001.  prosił  się  do  zakonu 
naszeg-o  u  ks.  generała  Klaudrusza  Aquaviva ;  pvta  się  go  ge- 
nerał, jiikby  mu  imię  było,  odpowiada  :  Przemysław.  Jeszczem 
(m()wi  Aquaviva)  o  żadnym  świętym  Przemysławie,  ani  czytał, 
ani  słyszał ,  na  co  Rudnicki :  dla  tegoc  tez  to  prawi  ja  się  do 
zakonu  tweg-o  proszę ,  żebym  w  nim  mógł  byc  pierwszy  tego 
imienia  Przemysław  świętj',  którą  odpowiedzią  ucieszony  ge- 
nerał, przyjął  go  do  zakonu,  i  nie  omylił  się  na  nim:  bo  co 
się  jego  nauki  tycze,  te  do  podziwienia  miał  wielką,  w  Rzy- 
mie razem  i  sam  teologji  się  uczył  przez  lat  kilka,  i  drugich 
Politiores  literas  uczył :  z  Rzymn  do  ojczyzny  powróciwszy, 
z  wielką  sławą  filozofji  I  teologji  oduczywszy,  od  Zygmunta  III. 
Króla  Polskiego,  dla  instytucyi  synów  jego,  osobliwie  Jana 
Kazimierza,  który  polem  tem  królestwem  rządził,  na  dwór 
królewski  był  wezwany ,  pod  który  czas  ,  kilka  Panów  zna- 
cznych ,  do  owczarni  prawowiernego  kościoła  od  herezyi  prze- 
ciągnął, osobliwie  Kaspra  Denhofta  wojewodę  Sieradzkiego. 
Zygmunt  III.  wysokie  w  tej  ojczyźnie  infuły  zasłużonemu  so- 
bie ofiarował ,  ale  ich  z  pogardy  siebie  przyjąć  niecbciał :  oso- 
bliwsza  się  w  nim  część  i  miłość  ukrzyżowanego  Jezusa,  także 
i  Najśw.  Panny,  wydawała,  która  z  życiem  dopiero  w  sercu 
jego  wygasła,  codziennie  bezkrewnym  stawał  się  Męczenni- 
kiem, częścią  przez  dobrowolne  ciała  umartwienia,  częścią 
przez  dopuszczone  od  Pana  Roga  dolegli\yości.  Rządził  kolle- 
gia ,  Krakowskie ,  Ostrogskie  ,  Jarosławskie ,  Lwowskie  i  całą 
prowincyą,  aż  też  śmiertelnego  kresu  dopędził  w  Przemyślu 
w  roku  1660.  synowiec  zaś  jego  Swentosław,  w  tymże  zako- 
nie \ye  Lwo\yie  w  roku  1665.  ten  nie  żywo  się  na  świat  uro- 
dził ,  ale  od  rodzicóyy  swoich  do  3Iatki  Roskiej  ofiarowany, 
ożył:  w  matematyce  poleru  był  wielkiego,  resztę  życia  swego 
na  Missyi  Poleskiej  w  Turowie  przepędził ,  z  wielkim  dusz  po- 
żytkiem. Jan  w  Kaliskiem  1674.  Józef  chorąży  Rydgoski,  pi- 
sarz do  kwarty  1719.   N.  Kociełkowskiego  małżonka. 

Rliduicki  herbu  Lubicz^  w  ziemi  Chełmskiej.  Felix 
z  Rudnik  Rudnicki,  dziedzic  na  Jaślikowie,  z  Małgorzatą 
Stawską ,  spłodził  syna  Jakóba ,  ten  z  Anną  Nawoską ,  córkę 
Annę  Łukasza  Rzickiego  małżonkę ,  i  trzech  synów.  Z  tych : 
1.  Paweł,  z  Romanowskiej  miał  syna  Stanisława,  który  naj- 
przód z  Rorowską  Anną  liczne  rozmnożył  potomstwo ,  to  jest 
Jana,  Stefana,  Jakóba,  Jadwigę,  Annę,  i  Zofią,  toż  z  dru- 
giej żony  Rarbary  Kłodnickiej  ;  Krzysztofa,  Alexandra,  Kata- 


Rudnicki.  179 


rzynę,  Marynę  i  Zofią.  2do  Floryan  3IelchIor,  ten  zszedł  bez- 
potomnie, liłio  Szymon ,  temu  Apollonia  Gruszecka  powiła 
Stefana  i  Bronisława,  ale  steriles^  Zofią  Stawską  i  Ewę  Ja- 
błońską; nadto  Adama  (ten  to  zda  mi  się  Adam  pisarzem  był 
najprzód  grodzkim  Cliełmsklm  1611.  Lniwer.  Pobór,  potem 
podstarośeim  Krasnostawskim,  i  posłem  na  sejm  162',).  zkąd 
był  deputatem  na  trybunał  Uadomski,  Coytstit.  fol.  4.3.  dalej 
podscdkiem  Cbełmskim,  Constitut.  fol.  4.3.  jest  tez  w  druku 
Adama  Rudniekiego :  Tren  ialobmj  na  śmierć;  1612.  in  hto: 
któremu  Strzyżewska  powiła  Barbarę  Sawicką,  Katarzynę  Klo- 
dnicką,  Izabellę  Morską,  Elżbietę  Szczepanowską,  synów  za.<: 
Samuela,  Szymona,  .Jędrzeja,  Adama,  ó/cr/Yej,  Rafała  także, 
ten  z  Orchowskiej ,  tylko  córki  dziedziczki  swojej  fortuny  zo- 
stawił, to  jest,  Joannę  Gruszecką,  i  Agnieszkę  Szelieką.  Pa- 
weł zaś  brat  Rafała,  pisarz  ziemski  Cbełmski ,  z  Zofji  Biel- 
skiej ,  miał  dwóeli  synów :  Adama ,  tego  z  Gulczewskiej  po- 
tomstwo :  Antoni,  3Iarcin ,  Stanisław  (niewiem  czy  to  nie  ten 
Stanisław  pojął  Katarzynę  Rybczewską)  Katarzyna,  Anna  Kon- 
stancya;  i  Jana  wojskiego  Krasnostawskiego,  ten  najprzód  z 
Maryanną  Wiełobycką,  spłodził  Antoniego,  Franciszka,  ale 
bezdzietnych ,  i  Stanisława  wojskiego  Krasnostawskieg^o ,  od 
którego  z  Kobylańskiej  Iwo,  córki  dwie  zostały,  Maryanną  I 
Teresa,  2rfo  voto  z  Teresy  Linczowskiej  ,  Ignacy  i  Kazimierz. 
3/<'o  z  Krystyny  Czarnowskiej  syn  Antoni.  Tegoż  Jana  woj- 
skiego druga  iona  Ruszkowska  ,  zrodziła  Tomasza ,  3Iareina, 
Piotra,  Katarzynę  Łoweeką  i  Kunegundę  Gładkowską.  Trze- 
cia żona  Barbara  Dluska,  ale  sterilis.  Franciszkowi  Rudni- 
ckiemu ,  w  zasługach  wojennych  ,  puściła  ojczyzna  dobra  Wi- 
tków ,  w  starostwie  Grabowleckiem  leżące ,  j)rzez  lionsfjjtuci/ą 
1662. /o/.  30. 

Stanisław  z  Rudnik  Rudnicki  do  Litwy  się  przeniósł,  a  to 
z  tej  okazyi :  po  uspokojeniu  sławnej  owej  pod  Wiedniem  ba- 
talji  i  zwycięztwie  otrzynianem  nad  Bisurnianem  ,  na  której 
tenże  Stanisław  pod  znakiem  samego  niezwyciężonego  Króla 
Jana  III.  porucznikował.  W  ten  tedy  czas  z  niejakiejści  niesnaski 
Stanisław  z  clior.-jżym  tegoż  znaku  powadziwszy  się,  gdy  so- 
bie płac  wydali,  na  tym  padł  łupem  śmierci  wspomniony  chorąży, 
którego  fatalnego  wypadku  obawiając  się,  i  rygor  prawa  wojennego 
znając ,  opuściwszy  chorągiew ,  sam  się  wyniósł  do  Litwy ,  i  w 
Płockiem  województwie ,  dóbr  wieczystych  Zamosze  nazwanych 
dziedzictwem  dostawszy ,  pojął  w  małżeństwo  Annę  Zaleską .-  z 
tej  było  synów  pięciu:  Michał,  Jozef  a  t,  Jan,  Zygmunt  i 
Jerzy,  córka  jedna  Eutrozyna,  ta  zaślubiona  Dłużniewskiemu 
podstolemu  Parnawskiemu.  Pierwszy  syn  Stanisława  Michał 
miecznik  Łomżyński,  miał  za  sobą  Annę  Charzeńską ,  ta  była 
urodzona  z  Chmielcivskiej ,  z  tej  spłodził  synów  czlerecli :  Anto- 
niego, Benedykta,  Mikołaja,  i  Ignacego.  Córek  cztery : 
Krystynę ,    ta  się  dostała  Juszyńskieniu  podczaszemu  Zakroczyin- 

12* 


lUO  Rudnieki. 


skiemu.  2.   lialarzyna  Michałowi  Holowni.   3.  Justyna  za  Dadzi- 
bogiera  Miniowtcm  Czyżem.  4.  Eufrozyna  Janowskiemu.  Synowie 
zaś    Antoni    i   Mikołaj    steriles   z   tym    się    rozeszli  światem. 
Trzeci  Benedykt  syn  Michała  pojął    w  małżeństwo  Konstan- 
cyą   fViclamnwskq ,  rcgenlownę  ziem.   Mińską,    a   po  mężu  mic- 
czną    powiatu    Oszmiańskiego ,    która    mu    powiła    synów    trzech: 
Tadeusza,    Ignacego,    i    Felicyaaa,    czwarty  syn  Fran- 
ciszek i  córka  Brygida,    zostawili    tylko  żal  na  sercu  rodziciel- 
skim. Drugi  syn  Stanisława  Jozefat,    a  brat  Michała,   miał  za 
sobą    Uhli/eownę ,    z  której  było  potomstwo,    synów  dwóch:  Bo- 
nifacy i  Antoni,  córek  dwie:    Bogumiła    i    Anna.    Trzeci  syn 
Stanisława  Jan,  ten  miał  za  sobą   G/iatowska ,  z  której  syn  Je- 
rzy,   i    córka   Maryanna  oddana  w  małżeństwo  Kiełdbrzuchowi ; 
Zygmunt  Jerzy  sterilis.  Ignacy  brat  Benedykta  syn  JMichała, 
miał  za  sobą  3Iaryannc  Niirzyńskn ,    z  której  miał  syna  Anto- 
niego.   Fełicyan   syn  Benedykta   będąc  kapitanem  wojsk  Pol- 
skich,   pojął    w    małżeństwo    Iwo   Odachowską    bezpotomną;    2(lo 
Btichossewicsownę  strażnikownę  Połocką,   z  tej  miał  syna  Win- 
centego, i  córkę  Jozetatę.    3/?o  Ciwiiiska   oboźn.    Nowogrodz. 
bezpotomną.   Atn  ma  Górską  cześnikownę   Podolską,  z  lej  spłodził 
córek  pięć:    lAIarcellę,    Domicellę ,    Anielę,   Brygidę,   Maryannę. 
Podczaszym   byl   województwa  Glińskiego,   sędzią  grodzkim   Brze- 
skim,   z  sejmu  naznaczony  lustratorem   starostw,    i    komissarzem 
do  oliary  dziesiątego  grosza.   Zaszczycony  rangą  pułkownika  wojsk 
Polskich  i  podstolegd  województwa  Mińskiego  za  przywilejem  Króla 
Polskiego ,  mieszka  w   dziedzicznych  dobrach  Paslowicze  zwanych 
w  powiecie  Bobrujskim  teraz  leżących.  Syn  drugiego  małżeństwa 
z  Bochtiszeiriczownrj  Wincenty,    ten    w    młodym  wieku  życia 
swego   liS.  będąc  wprzód  w  korpusie  kadetów  edukowany,   w  cza- 
sie  rewolucyi    krajowej    171)4.    roku    znajdując   się    w   wojsku  w 
szarży  porucznika ,    w    potrzebie   za    ojczyznę  między  Hobryniem 
a  Krupczycami  życie  swoje  za  jej  obronę  położył,  z  sławą  swoją 
i  dla  domu  swego   wiekopomną.    Córki   Józefa   z  Bochi/szpwiczo- 
wny  z  tego  małżeństwa ,    i   dzisiejszej  żony  wszystkie  w  panień- 
skim stanie  zostają.   Antoni  syn  Ignacego  miał  za  sobą  r//<'.rńr«- 
drowłcsownę ,    z   której   spłodził  syna  J  ó  z  e  f a  szambelana  dworu 
Polskiego,    regenta  ziemiańskiego  i  grodzkiego  bywszcgo  powiatu 
Rzeczyckiego  a  dzisiejszego  ziemskiego  powiatu  Bobrujskiego  re- 
genta.  —  Heraldyka  IFielądka. 

Rudnicki  herbu  Nałęcz,  w  ziemi  Przemysłkiej.  Bar- 
lloniiej  Rudnicki ,  o  którym  pisze  Pap7'ocki.  Jan  z  Dancypola 
Iliulnieki,  z  sejmu  1(547.  komissarz  do  uspokojenia  granic  od 
Węgier,  Constit.  fol.  5.  Zofia  Hieronima  Lipskiego,  chorą- 
żego Horodelskiego  ,  Ludowika  Jana  Czapskiego  małżonki. 

Rudnicki  herbu  Sas.  Tym  się  herbem  pieczętuje  Teo- 
dozyusz  Lubieniecki  Rudnicki,  e.varcha  całej  Rusi,  biskup  Łu- 
cki Graeci  ritus  temi  czasy.  Są  tez  Rudniccy  w  Litwie,  z  któ- 
rych Jan  r.  1700.  Dominik  w  zakonie  naszym,  jest  w  druku 
jego  Relacya  o  cudoumi/m  Ukrzi/ioivanef>o  Chrystusa  obra- 
zie w  ff^arszawie  w  kościele  Societaf.  Jesu,  1724.  w  If^ar- 
s  za  w  te. 


Rudnicki — Riidoiiiina.  181 


Kudnieki  herbu  Poraj.  Z  tych  Katarzyna  z  Iluduik, 
była  za  Stanisławem  Tomisławsicini  łierbii  Świnka,  w  r.  1595. 
Kiuliiicki  herbu  Rudnica,  w  Wiclkiej-Polszcze.  3Ia- 
ciej  Kudnii-ki  Ndslęp.,  mąz  wojenny ,  zostawił  syna  Felicyana, 
ten  z  W^ieruszowny  Kowalskiej,  chorijzanki  W^ieluiiskiej,  spło- 
dził dwóch  synów  :  Jł^^drzeja  i  Wojciecha,  i  córk«;.  Z  tych  Ję- 
drzej zszedł  bezpotomny.  Wojcieclia  zaś  sześciu  synów  zo- 
stało: Jędrzej,  Wojciech,  Jakób  ,  Stanisław,  Jan  i  Pa«  cł ,  z 
którycli  Wojciecli  rotmistrz,  w  Moskiewskiej  stolicy,  pro- 
chami wyniesiony,  zginfłł.  Jakób  sędzia  Bydf^oski.  Rudnickieli 
z  Rudnicy  wspominają  Księgi  Grodzkie  Oslrzeszowsliie ,  w 
roku  1 452. 

J  óze  r  Rudnicki  w  r.  1778.  dziekan  Chetmiuski.  —  Maciej  ko- 
mornik ziemski  tialiski.  —  Wawrzenicc  łowczy  Brzesko  liu- 
jawski.  —  Józef  wojski  JJrzesko  Kujawski.  —  Antoni  regent 
ziemski  1.  w.  —  Ii  a  roi  miecznik  Frzedecki.  —  W  roku  1788. 
Józef  pisarz  ziemski  Brzesko  Kujawski.  —  Franciszek  wojski 
t.  w.  —  Kazimierz  podstoli  Kruświcki.  —  Antoni  sędzia 
fcrodzki  Kowal.ski.   —  Krasicki. 

^nAt\\e\L.\.  herbu  Strzemię.  Z  małego  Rudniezka,  w 
Lubelskiem  województwie,  atoli  Janowi  Rudnickiemu,  dla  he- 
roicznych dzieł  i  męztwa,  z  którem  się  w  różnych  okazyaeh 
j)opisał,  do  starożytnego  z  przodków  swoich  herbu,  to  jest 
Strzemienia,  szablę  przydano,  z  pochwałą  odwagi  jego,  na 
sejmie  r.  1601.  czego  zęby  sukcessorowie  jego  zażywać  mogli, 
otrzymał  od  stanów  koronnych  approbacyą  przez  Konslytueyjj, 
w  roku  IG  16.  zapisaną.  Con.slit.  fol.  35.  Stanisława  Papro- 
cki wspomina  z  tego  domu,  że  w  zamku  Kamienieckim  do 
bramy  szybko  na  koniu  leciał,  w  tern  wrotny  wzwód  podniósł, 
gdzie  gdy  konia  żarlkiego  utrzymać  Rudnicki  nie  mógł ,  koń 
chcąc  przeszkoczye  otwartą  przed  sobą  dziurę,  wskoczył  na 
byle,  któi-e  po  skale  u  zamku  rosło,  tam  został  dziwną  opa- 
trznością Boską  i  z  siodłem  na  bylu  Rudnicki,  koń  w  przekop 
głęboki  zleciał,  gdzie  nim  doleciał,  kostka  w  nim  cała  nie  zo- 
stała ,  Rudnicki  trzymając  się  była  i  wołając  ratunku ,  salwo- 
wany. Mateusz  z  Anny  Giszowskiej  spłodził  syna  Krzysztofa, 
męża  rycerskiego.  Brat  Mateusza  Stefan,  na  Świnkach  w  po- 
wiecie Urzędowskim  dziedzic.  Adam ,  córka  jego  Anna  z  Ja- 
nem Trembeckim  1620.    ^Ictn  Castren.   Crucov. 

W  r.  1778.  Jakób  Rudnicki  komornik  graniczny  Sandomierski.  ^ — 
Jacek  komornik  graniczny  Radomski.  —  W  r.  1788.  Józef 
cześnik  Stcźycki.  • —  Ignacy  pisarz  ziemski.  —  Krasicki. 

Rudoiuiiia  herbu  Trąby.,  w  księztwie  Litewskiem  ,  z 
tą  jednak  odmianą,  że  według  Okolskiego  świadectwa,  na  tar- 
czy,  nad  zwyczajnemi  trąbami  trzema,  powinny  hyc  dwn 
skrzydła  orle  rozciągnione ,   z  sobą  się  barkami  stykające ,   na 


182  Ruclomlua. 


hełmie  zaś  nad  koruiią  mąz  zbrojny,  rąk  po  ramiona  obudwu 
niemający,  po  piersi  go  tylko  widatJ,  a  na  szyszaku  jego  trzy 
pióra  strusie:  to  Okolslii  tom.  Z.  fol.  231.  atoli  Iiojałowicz 
in  MS.  same  tylko  trzy  trąby  w  polu  blękitnem  składa,  każda 
z  nich  z  nawiązaniem  zóltem ,  w  hełmie  zaś  u  nich  ,  powiada, 
że  powinny  hyc  dwa  orle  skrzydła ,  a  między  niemi  trzy  trąby 
nawiązane,  jak  na  tarczy  herbu;  i  to  jest  pewniejsza,  ile  że 
się  teg;o  len  autor  na  wielu  miejscach  napatrzył:  przydaje 
tenże,  że  za  Króla  Jagiełłą  czasów,  ws|)ominają  dzieje  Jakó- 
bowicza  Rudominc,  chorążego  Rudoniinowskiego.  Królowa 
Bona,  niechęcią  jakąś  na  ten  dom  ujęta,  przytłumić  chciała 
sła^^y  jego,  wszakże  za  jej  z  Polski  wyjechaniem,  kwitnąc  po- 
częli, od  dóbr  dziedzicznycli  Dusiat ,  ])rzvdon)ek  sol)ie  przy- 
brawszy Dusiatki.  Jędrzej  Rudomina  zostawił  dwóch  synów: 
Jędrzeja  starostę  Dowgiliskiego,  którego  syn  także  Jędrzej,  w 
zakonie  naszym,  o  którym  wielu  autorów  pisało:  Bartoli  in 
histu7'ta  Siiwnsi  lib.  4.  Bib  Hot.  script.  Societ.  1676.  edita. 
Joann.  J^adasi  Pi-eliosae  Occtipat.  Morien,  c.  15.  num.  3. 
et  Anno  Dier.  Meworab.  5.  Septeinbris.  Pruszcz  forteca 
duc/iownaJoL  253.  jest  także  życie  jego  |)ołożone  w  żywocie 
łacińskim,  w.  ks.  3Ięcińskiego ,  1661.  Cracov.  i  w  Polskim 
1672.  in  12.  Kojalow,  in  JJiscel.  jako  sam  o  soł)ie  świadczy 
w  Litewskim  herbarzu ,  ale  mnie  się  go  widzieć  nie  dostało. 
Ten  skończywszy  szkoły  i  fiłozofji  wysłucliawszy,  gdy  już  lat 
dwadzieścia  i  cztery  życia  swego  dopędził ,  wkroczył  był  w 
konkurreueyą  o  zacną  damę  w  Litwie:  gdy  tedy  na  umówiony 
dzień  do  ślubu  zjeżdża,  z  nagła  odmieniwszy  swoje  inteneye, 
sna<5  z  natchnienia  Boskiego,  do  ^Vilna  się  udał,  gdzie  spro- 
szonych gości  na  ten  akt ,  i  sług  swoich  wraz  rozpuciwszy, 
sam  się  Bogu  na  służbę  jego  w  nowicyacie  naszym  Wileńskim 
poświęcił,  w  loku  1618.  któremu  zapisał  dobra  Giełoże  i  Ro- 
styniany  (lul)oc  drudzy  twierdzą,  że  w  Rzymie  do  zakonu  na- 
szego wstąpił).  ^V  nowicyacie  do  najniższycli  posług  z  chęcią 
się  rzucał;  trafiło  się,  że  kucharz,  niegdy  Jędrzeja  sługa.  Pana 
swego  torem  idąc,  do  tegoż  się  zakonu  wprosił,  gdy  tedy  ku- 
chenne posługi  odprawował  Jędrzej  ,  on  pamiętając  na  swego 
kiedyś  Pana ,  albo  sam  za  niego  chciał  owe  podłe  uczynki  od- 
prawiać, albo  folgować  w  urzędzie,  na  co  mu  Jędrzej  powie- 
dział: Braciszku  trzeba  nam  zapomnieif,  czymeś  ty  był  na 
świecie,  i  ja  też,  czyńmy  to,  czego  po  nas  ćwiczenie  ducho- 
wne wyciąga,  tyś  mi  powinien  rozkazywać,  ja  czynie.  Taką 
pokorą  i  innemi  cnotami  zalecony,  po  nowicyacie ,  teologji  już 
w  Wilnie,  już  w  Rzymie  słuchał,  pod  który  czas  miał  takie 
widzenie  przez  sen.  Świat  cały  widział,  który  na  ramionach 
swoich  operaryuszowie  Soc.  Jesu   zewsząd  dźwigali ,    przecież 


Rudoiuina.  183 


z  tej  strony,  którą  na  wschód  słońca  byt  obrócony,  tym  któ- 
rzy go  tam  na  sobie  trzymali,  ciężarem  swoim,  gęsty  pot  z 
czoła  wytłoczył  tak  ze  też  w  owej  pracy  omdlewać,  i  z  sil  zpa- 
dać  poczęli :  w  krótkim  czasie  widzi  Aniołów  z  nieba  zstępu- 
jących, którzy  kroplisty  ów  pot,  białemi,  z  czół  ich  otarłszy 
chustkami ,  przed  Panem  Bogiem  zbroczone  chusty  składali, 
za  każdą  z  nich,  ojciec  przedwieczny,  bogatą  od  złota  i  dro- 
§;ich  kamieni  koroną  płacił.  Patrzącego  na  to  Jędrzeja,  jiocząt 
jeden  z  Aniołów  pytać  się,  czyby  sobie  życzył,  i  pod  której 
części  świata  machinę,  swoich  ramion  nadstawie,  a  on  sobie 
wschodnią  natychmiast  część  obrał;  Anioł  go,  jako  nowego 
dla  czci  Boskiej  operaryusza ,  ojcu  przedwiecznemu  prezento- 
wał, prosząc  za  nim,  żeby  go  nowemi  i  osobliwszemi  do  lej 
pracy  ugruntował  i  wzmocnił  łaskami :  obiecał  P.  Bog ,  i  że 
miał  w  tych  tam  stronach  życie  swoje  położyć,  deklaiował, 
starszym  swoje  z  pragnieniem  postanowienie  otwoi-zyć  kazał: 
nakłonię,  prawi,  ja  ich  serca,  że  ci  wtem  trudnie  nie  będą.  Ja- 
koż skoro  tylko  ks.  generałowi  myśl  swoje  z  prośbą  otworzył, 
nad  spodziewanie  swoje  łacnym  go  doznał:  przetoż  dosłucha- 
wszy  teologji,  do  Indyi  popłynął:  w  której  drodze,  lubo  sa- 
mego Bóg  nie  jedną  niemocą  do  większej  zasługi  sposobił, 
przecież  ile  mu  i  sił  i  zdrowia  stawało,  inszym  chorym  usłu- 
gował,  nędznych  ratował,  czem  zasłużył  sobie,  że  go  wszyscy 
w  tym  okręcie,  świętym  zwali.  Do  Goi  miasta  przypłynąwszy, 
do  szpitala  się  zaraz  na  posługę  chorym  udał ,  nadto ,  nie  było 
żadnego  okrętu ,  żadnej  katuszy ,  żadnego  i  najmizerniejszego 
człowieka,  o  których  by  tak  w  potrzebach  do  duszy,  jako  i  do 
ciała  służących,  Jędrzej  z  miłości  swojej  ku  bliźnim,  pieczo- 
łowaniem  wywnętrzającym  się  dla  nich,  nie  zabiegał,  karmił, 
uczył,  dysponował,  cieszył,  żebrał  na  nich,  z  taką  serca  we- 
sołością, z  taką  na  siebie  i  zdrowie  swoje  niepamięcią,  że  też 
i  sam  w  kwartanę  zapadł :  dla  tego,  widząc  to  przełożeni,  a 
chcąc  zwątlonych  w  nim  sił  dźwignąć,  najpierwej  odmienić 
mu  powietrze  postanowili.  Przetoż  z  Goi  do  Makaum  miasta 
wysiali  go  morzem ,  ztamtąd  do  Chińskiego  Królestwa  ; 
wprawdzieć  kwartana  po  kilku  miesiącach  trapić  go  przestała, 
atoli  gorsze  po  sobie  skutki  zostawiła ,  to  jest  ustawiczną  sła- 
bość, i  nieplonne  suchot  początki.  Ztemwszystkiem  Jędrzej  w 
Chinach  stanąwszy,  i  w  prowincyi  Fonkien  nazwanej,  kędy 
cieplejszy  był  kraj ,  osiadłszy ,  zaraz  się  Chińskiego  języka 
uczyć  począł,  wielką  pracą,  ile  nad  insze  języki  trudniejszego, 
w  którym  przepolerowawszy  się,  do  apostolskich  się  koło  zba- 
wienia ludzkiego  zakrzątnął  funkcyi ,  słuchając  spowiedzi ,  i 
gorliwe  do  ludzi  kazania  czyniąc ;  wszakże  zepsowane  zdrowie, 
dłużej  mu  pracować  na  chwałę  Boską  nie  pozwoliło ,  sucho- 


184  Rudoiuiiia. 


tami  albowiem  strawiony,  w  roku  1()3I.  5.  Września,  poszedł 
po  koronę  sobie  niegdy  pokazana.  Jakoż  gdy  go  o  blizkiej 
śmierci  przestrzezono ,  z  \łeso}ośei;}  tę  nowinę  przYJjjM szv, 
zawołał.  ,,0  jakom  szczęśliwy,  ze  idę  do  tego  dobra,  któregom 
zdawna  z  serca  szukał  i  pragnął."  Przed  samem  skonaniem  po- 
kazał mu  się  widomie  S.  Ignacy,  fundator  tegoż  zakonu,  za- 
praszając go  z  sobą  do  nieba,  sam  to  przytomnym  opowiadał, 
i  jako  go  widział  opisywał.  Podczas  skonania  jego ,  słyszeli 
niektórzy  Cbińczykowie,  w  poblizszym  kościele  wdzięczną  mu- 
zykę i  zapach  osobliwszy:  a  ks.  Julius  Alenus,  na  ten  czas 
mieszkając  w  mieście  Fou  tegoż  właśnie  czasu,  widział  w  ko- 
ściele swoim  wielką  światłość.  Pochowany ,  z  wielkim  naci- 
skiem Chrześcijan ,  według  zwyczaju  tamtych  krajów  za  mia- 
stem ,  z  napisem  nad  grobem ,  gdzie  ludzie  w  wielkiej  mając 
opinji  świątobliwości  tego  męża  Bożego ,  siła  łask  przez  przy- 
czynę jego  odebrali.  To  wszystko  o  nim  do  Polski  \yypisal ,  z 
listu  ks.  Benedykta  3Iattos  S.  J.  ks.  ^Yojciech  Męciński ,  po- 
tem 3Ięczennik  Japoński.  Jest  w  druku  ks.  Rudominy  książka, 
tle  Regum  HegnortniKjue^  mutationibus  ^  ac  interitu,  wydana 
juz  po  jego  zejściu,  f^ilnae  1652.  in  Alo ,  czyli  raczej  od 
niego  z  "Włoskiego  na  Polski  przetłomaczona,  gdy  jeszcze  był 
świeckim.  W  prefacyi  ma  hyc  żywot  jego  opisany,  ale  mnie 
się  tej  książki  nie  dostało  widzieć. 

Maciej  Rudomina,  syn  Jędrzeja,  o  którym  «yzej,  starosta 
Uciański,  sla\yny  żołnierz,  spłodził  córkę  Annę  Scipionową,  i 
czterech  synów :  Jana ,  Tomasza ,  Wawrzeńca  i  3Iarcina.  Z 
tych  Marcin  dworzanin  Króla  Stefana,  umarł  w  Grodnie  przy 
d\yorze.  Wawrzeniec  także ,  starosta  NIder|»(dski ,  rotmistra 
usarski ,  od  postrzału  pod  Wendą  ledwo  wyleczony ,  pod  Fe- 
linem,  kawalerską  śmiercią  na  j)łacu  poległ,  z  Fełicyanny  W  o- 
łowiczowny ,  córka  jego  Anna,  była  za  Pacem  Stefanem,  pod- 
kanclerzym  Litewskim,  syn  zaś  Stanisław,  dworzanin  królew- 
ski, młodo  umarł  w  Warszawie.  Jan,  trzeci  syn  Macieja, 
yyojski  Bracławski  ,  we  wszystkich  e.\pedycyach  za  Stefana 
Króla  męztwem  wsławiony,  zona  jego  Tołoczkowna,  z  której 
synowie:  Paweł,  Jeizy,  Jan,  Piotr  i  Krzysztof.  Z  tych  1.  Pa- 
weł, w  potrzebie  pod  Derptem  zabity,  2.  Jerzy,  zginął  pod 
Chocimem,  pogrzebiony  z  ojcem  svyym  w  Wilnie,  w  kościele 
00.  Bernardynów.  Siostry  jego  i  drugich  braci,  były  cztery; 
z  tych  3Iagdalena,  zakonnica  Benedyktynka  w  jNieświeżu,  Ka- 
tarzyna dostała  się  w  małżeństwo  AVacławowi  Biegańskiemu, 
podstolemu  Oszmiańskiemu ,  3Iaryanna  Janoyyi  Narburtowi, 
podkomorzemu  Lidzkiemu,  Fełicyanna  Krzysztofowi  Korsako- 
wi, podkomorzemu  Potockiemu.  3.  Jan,  najprzód  chorąży,  a 
potem  kasztelan  Nowogrodzki,  pod  Chocimem  odwaga  się  jego 


Rutloiuina.  185 


pokazała ,  juz  ua  ten  czas  rotmistrza  usarskiego  ,   kiedy  z  dru- 
giemi  trzema  chorąg^wiami ,   szes'cdziesiąt  tysięcy  Turków,   na 
obóz  nasz  nacierających ,   odpędził ,    tam  brata  swego   rodzo- 
nego zabitego  utracił,   sam   w  rękę  raniony,   pobitych  drugich 
w  tejże  okazyi  kompanji  ciała,  w  Nowogrodzkiej  parafji  solen- 
nie pogrzebł ,  z  marniurofl"vm  nagrobkiem,  i  z  swojej  iV)rtunv 
wieczną  fundacyą  uczynił,  aby  co  tydzień,  za  dusze  tychże  po- 
bitych,  msza  się  święta  odprawowała.   Z   tąż   odwagą   stawał 
i   na  wojnie   Indantskiej :    nią/,   wielkiej    nauki,   %\-\  dał   według 
Kojat.  in  JJS.   lubo  bez  imienia,  wierszem  Polskim  opisaną 
loojuę  Cńoeims/iC,   a  to  dla  tego,   że  w  Łacińskich  historyach 
do  druku  podanych ,   przez  inwidyą ,   niektórych  sławie  i  męz- 
trt-u  ujęto,   a  drugim  niesłusznie  więcej  przypisano:  to  Kojał. 
Posłował  na  różne  sejmy,    1623.  komissarz  do  ta-\y,  Consfi/. 
fol.    10.   1629.  deputat  na  sądy  fiskalne.    Cunstit.   fol.    18.  i 
1632.   do  lustracyi   niektórych   dóbr,    Constit.  fol.  6.  z  Horo- 
dyjskiej  córka  jego  Anna.  zaślubiona  Jędizejowi  Radzimińskie- 
mu ,  podkomoraemu  Zmudzkiemu,  synowie  zaś  dwaj,   3Iichał 
i  Gabryel:   umarł  ten   Jan   1646.  któremu  bracia  Piotr  i  Krzy- 
sztof,   nagrobek   w  \^  ilnie    u    00.    Bernardynów    wystawili. 
Starowol.  in  .Uoni/m.   4.  Piotr,  dworzanin  królewski,  starosta 
Uświatski,  chorąży  Bracławski.  kasztelan  Derpski.  umarł  Smo- 
leńskim  kasztelanem ,   w  3Ioskiewską   i    Inflantską   e.\pedycyą, 
pi*zez  dziesięć  lat  z  obozu  nie  WAJeżdżał,   pod  stolicą  Moskiew- 
ską posfizclony .    posłował   na    konwokacyą    1632.    i    1635.  na 
sejm .    zkąd  l)Nł   deputatem    naznaczony   na   trybunał  skarbowy 
Wileński.  Constit.  f.  5.   Złączył  się  był  dożywotnie  z  3Iar>ną 
Abrahamowiczowną  ,    Iwana  wojewody  Smoleńskiego  córką  ,  z 
której  został  syn  Jan,   wprzód  chorąży,  potem  marszałek  Bra- 
cławski, starosta  Uśvyiatski,  rotmistrz  królewski  1651.  w  obo- 
zie umarł :  żona  jego  KrystAua  księżniczka  Sanguszkowna,  wo- 
jewodzanka  ^Yilebska,  ale  z  niej  potomstwa  nie  było.   5.  Krzy- 
sztof, pod  chorągwią  Karola  Chodkiewicza,   na  wojnach,   In- 
llantskiej,  ^Yoloskicj  i  Moskiewskich,  rycerskiej  szukał  sławy, 
marszałkiem  był  potem  Braeławskini,   dalej  kasztelanem  Poło- 
ckim,   z  tym  go   tytułem  wspominają  Konstytucye  1653.  ko- 
missarzem  do  zapłaty  wojsku,  pod  tenże  czas,  traktat  o  granice 
z  Moskwą ,   od   inszych  przez  lat  piętnaście  tentowany ,   szczę.- 
śliwie   do   skutku  przyprowadził,    umarł   wojewodą  Mińskim, 
łubom  ci  ja  go  w  pierwszym  tomie ,   z  niewiadomości  opuścił, 
miał  za  sobą  Tyzenbauzownę,  z  której  synów  czterech  spłodził 
(o  Felicyannie  wojewodzance  Glińskiej,  że  żyła  z  Eliaszem  Ko- 
morowskim  cborąŻNTn  AVilkomierskim  ,    czytałem  ,    rozumiem 
że  tego  Krzysztofa  córka).    Piotra  Rudoniinę  Dusiatskiego,  ten 
najprzód  był  chorążym  Oszmiańskim,  rotmistrzem  królewskim, 


186        Rudo  wski— Rudziej  ewski. 


potem  starostą  Starodubowskim  ,  pułkownikiem ,  marszałkiem 
trybunału  Wileńskieg^o  1679.  Konstytiicya  1667.  fol.  14.  w 
nagrodę  krwawyeh  zasfug^,  mianowicie  w  dziełach  rycerskich 
po  Mieiokrotnie  wyświadczonych,  dobra,  przed  unią  kiedyś 
kniaziowi  Michałowi  Obałiiiskiemu  konferowane,  w  ziemi  Wil- 
komierskiej  lezące,  wieczneni  dziedzicznem  prawem  temu  Pio- 
trowi puściła ,  syn  jego  z  Sułistrowskiej  Jerzy  stołnik  Miński. 
Krzysztofa  chorążego  Wiłkomierskiego,  zona  jego  Isajkowska. 
Bogusława ,  ten  w  potrzebie  pod  Werkami  z  Moskwą  poległ, 
i  Zygmunta  kanonika  W^ileńskiego,  ale  miodów  szedł  do  grobu: 
poty  synowie  Krzysztofa  wojewody  3Iińskiego.  Tomasz,  ostatni 
syn  Macieja,  brat  Jana,  Wawrzeuca  i  Marcina,  starosta  Daw- 
gieliski ,  rotmistrz  usarski ,  swoim  kosztem  ,  Lucin,  Kritzburg, 
Dinemburg  Moskalowi  odebrał ,  umarł  z  postrzału  pod  Feli- 
nem  ,  synowie  jego,  Janusz  i  Tomasz:  z  tych  Janusz  spłodził 
trzech  synów.  Piotra  podczaszego  Orszaiiskiego ,  Tomasza  po- 
rucznika usarskiego,  i  Kazimierza.  Tomasz  zaś  brat  Janusza, 
zrodził  Konstantego,  ten  Tomasza  dworzanina  królewskiego. 
Wprawdziec  Okoluki  inszą  osnowę  tego  domu  u  siebie  poło- 
żył, ale  ja  idę  za  piórem  Kojalotoicza  in  3JS.  Krom  tych  je- 
'szczem  tych  czytał:  Adam  w  powiecie  Pińskim  1674.  N.  sta- 
rosta Raduński  miał  za  sobą  Chalecką,  siostrę^  3Iichala  oboźnego 
Litewskiego.  N.  zona  jego  Maryanna  córka  Bogdana  Ogiń- 
skieg^o.  Antoni  temi  czasy  podkomorzy  Bracławski ,  którego 
brat  rodzony  Józef,  w  zakonie  naszvm  ś.  t.  doktor ,  rektorem 
rządząc  kolłegium  3Iińskie,  zyc  przestał,  ten  Antoni  fundował 
dla  naszych  missyą  Dukslańską.  j\.  Rudomianka  Alexandra 
Ogińskiego  starosty  Uświatskiego ,  druga  Piotra  Ogińskiego, 
N.  Krzysztofa  Lwowicza  wojskiego  Włodzimierskiego ,  mał- 
żonki.  Krystyna  zakonnica  S.  Benedykta  1676. 

Stanisław  Rudomina  w  r.  1778.  stolnik  Bracławski.  —  Antoni 

komornik   Bracławski.    —   Antoni   (ten    sam    czy  inny)   łowczy 

Starodubowski.  —  Hrnsicki. 

Rlidowsk.!  herbu  Prus  2do ,  w  ksicztwie  Litewskiem. 
Paweł  Rudowski  w  Bełzkiem  województwie  poborca  1595. 
Constit.  fol.  676. 

Riidwanowski  ^  w  ziemi  Sochaczewskiej  ,  Konstan- 
tyn, Paweł  i  Jakób  Kudwanowscy,  podpisali  elekcyą  Jana  III. 
Króla  Polskiego. 

Rudziej ewski  herbu  Kościesza,  temi  czasy  w  Kra- 
kowskiem województwie.  Z  tych  Ludwik  Bogusław  podczaszy 
Bracławski  1674.  roku  miał  za  sobą  Drozdowską,  a  podobno 
i  drugą  Ankwiczownę  chorązankę  Nowogrodzką  ,  syn  jego 
Ignacy  Rudziejowski ,  także  podczaszy  Bracławski ,  umarł  w 
Paryżu  młodzianem :  ja  czytam  Remigiana  podczaszyca  Bra- 


Riidzieiiski— Rudziński.  187 

cławskieo;o ,  jest  w  druku  jego  wiersz  Polski,  pod  ł\-tułem : 
Złota  Powódź ,  1688.  in  fol.  siostra  rodzona  Ludwika  pod- 
czaszego Konstancva ,  urodzona  z  Czvzownv,^  bvfa  za  Janem 
Podolceni.    Są  zda  mi  się  Rudziewscy  herbu  Slepowron. 

RlidzieuslŁi  herbu  Zaręba^  w  Wielkiej-Polszcze  i  w 
ksicztwie  Litewskiem.  Stanisław  Rudzieński ,  mąz  wojenny, 
M'  Litowskieni  wojsku  zold  prowadząc,  tanize  osiadł.  Jan  i  Ję- 
drzej 1700.  Rogusław  Kazimierz  Rudziailski  w  tymże  roku. 
Niewiem  czy  nie  do  tycłi  należy  Jan  z  Rudzicy  kanonik  Gnie- 
źnieński 144.3.  AValcntyn  Zaręl)icz  Rudziński  w  Orszańskiem: 
synowie  jego  Benedykt ,  Jan  ,  Samuel  i  Teodor. 

Rlitlziliski  herbu  Prus  3lio,  w  Czerskiej  ziemi,  piszą 
się  z  Rudna.  Dom  starodawny  w  księztwie  3Iazowieekiem. 
Mnie  się  jednak  niedostało  czytać  dawniejszych  jego  przod- 
ków. W  roku  tylko  1569.  znajduję  in  ^Icta  Castr.  Ciechan. 
W^ojciecha  Rudzińskiego,  który  źył  w  dożywotniej  lidze  z  Kon- 
stancyą  Łączyńską  herbu  Nałęcz,  córką  ^Vojciccha  z  Jadwigi 
Pokrzywnickiej  ,  jako  się  informuję,  z  trazakcyi  działu  dóbr 
nowego  Łączyna ,  między  tą  żoną  jego  ,  i  siostrą  jej  rodzoną 
Jad>yigą ,  ^Valcryana  Bukowskiego  małżonką.  Zostawił  ten 
Wojciech  z  tejże  żony  potomstwo.  Samuel  Stanisław  Rudziń- 
ski, najprzód  chorąży  Czerski,  posłował  na  sejm  1659.  I  1662. 
Constit.  Jol.  2.  a  potem  kasztelan  Czerski,  złączył  się  był  do- 
żywotnie z  Maryanną  Grabionczanką  stolnikowną  Czerską,  z 
której  jedna  córka  zaślubiona  Ostrorogowi  staroście  Garwo- 
lińskiemu ,  druga  Teresa,  Antoniemu  Radzimińskiemu  kaszte- 
lanowi Ciechanowskiemu  ,  i  syn  Kazimierz  ,  teraźniejszy  ka- 
sztelan Czerski ,  pułkownik  królewski ,  deputatem  był  na  try- 
bunał koronny  w  roku  1712.  i  w  roku  1725.  marszałkował  w 
nim  1737.  żona  jego  Więcka,  z  niej  syn  Franciszek  eześnik 
koronny,  starosta  Kruświcki ,  marszałkował  izbie  poselskiej 
1740.  złączył  się  dożywotnie  z  Tarłowną  kasztelanką  Lubelską. 
Marek  miecznik  Czerski  i  Felicyan  1674.  ^^'ladysław  w  zako- 
nie naszym,  rządził  prowincyą  Litewską  od  roku  1670.  I  aka- 
demią Wileńską ,  i  uoh  icyat  tamże. 

Tenże  Kazimierz  Rudziński  kasztelan  Czerski,  potem  wojewoda 
Mazowiecki,  w  powtórnem  małżeństwie  z  Autoniną  Nowosielską 
spłodził  311  chała  Rudzińskiego  starostę  Cbęcińskiego  potem  wo- 
jewodę Mazowieckiego .  wszedł  w  śluby  małżeńskie  z  Elżbietą 
Potocką  kasztelanką  Słońską ,  z  tą  zostawił  potomstwo :  syna 
Antoniego,  córki  Barbarę  za  3Ioszvńskim  marszałkiem  w.  ko- 
ron. Maryannę  za  Przebendowskim;  Wiktoryą  za  Janem  Nepo- 
mucenem Zboińskira  starostą  Mszańskim.  Kazimierz  Rudziński 
starosta  Korytnicki  poseł  na  sejm  za  laski  Krasińskiego  oboźnego 
wielkiego  koronnego,  i  Elżbieta  Panna.  —  Heraldyka  fFie- 
lądka. 


188  Riidziuski— Rudzki. 

RudKiński  herbu  Rawicz,  w  ziemi  Łukowskiej.  Felix 
seibor  Krassowski ,  pierwszy,  od  dóbr  Rudy,  nazwauy  był  Ru- 
dziński,  synów  jego  dwócb  zostało:  1.  Piotr,  którego  z  Ko- 
ryckiej syn  Stanisław ,  ten  z  Chełcłiowską  spłodził  syna  Jana 
sterilem,  i  córek  dwie,  Krystynę  Jerzemu  Paszkowskiemu, 
Jadwigę  Łaskiemu ,  zaślubione.  2.  Maciej,  temu  Wyszkowska 
czterech  synów  powiła,  Jędrzeja,  Wojciecha,  Lenarda,  od 
którego  potomstwo  zostało ,  i  Jana ,  którego  córka  l»yła  za  Se- 
bastyanem  Sobolem.  Paweł  stołnik  Łukowski,  i  Józef  1674. 
N.  cześnik  Łukowski ,  zona  jego  Konstancya  Radzicka ,  pisa- 
rzowna  ziemska  Zakroczymska. 

Rudzki  herbu  Abdank^  w  ziemi  Czerskiej,  piszą  się 
z  Rutki.  Jan  Skarbek  Rudzki  ,  pisarz  ziemski  Czerski,  poseł 
na  sejm  1703.  ztamtąd  komissarz  do  liiberny,  Constit.  /'.  12. 
a  potem  podkomorzy  1724.  i  poseł  powtóre  na  sejm.  Michał 
Antoni  proiioszcz  Przybyszewski ,  osoi)liwiej  nabożny  do  S. 
Xawiera  1696.  Rudzka  Teresa,  Stefana  Krasińskiego:  N.Jana 
Bardzińskiego :  Barbara  Jana  Leszczyńskiego  :  Konstancya 
Piotra  Włodka,  małżonki.  N.  miał  za  sobą  Boniecką.  Jerzy 
Dorotę  Leszczyńską. 

Wr.  1778.  Walenty  Rudzki  komornik  ziemski  Czerski.  —  Krasichi. 
Rudzki  herbu  Prawihic.  Stanisławowi  Rudzkiemu, 
kanonikowi  Krakowskiemu,  proboszczowi  Wiślickiemu,  u.Szy- 
szkowskiego  biskupa  Krakowskiego,  w  rzeczach  ekonomicznycli 
dobrze  zasłużonemu,  zmarłemu  w  r.  1631.  wieku  swego  44. 
w  katedrze  Krakowskiej  nagrol)ek  położony,  z  tvm  łierbem. 
Maciej  Alexander  S.  Theol.  i  J.  U.  Doctor  1643.  Jan  Ru<ki 
kanonik  W^armiński,  kollegium  naszego  Brunsberskiego  dol)ro- 
czynnie  ratował.  Ara  gratitudinis.  N.  podsędek  Zakroczym- 
ski 1674.  i  Sebastyan  w  województwie  Rawskiem.  Stanisław 
z  sejmu  1601.  naznaczony  do  rewizyi  ksiąg  grodzkich  i  ziem- 
skich Liwskich.  Constit.  fol.  756. 

Wojciech  Rudzki  w  r.  1778.  chorąży  Radomski.  —  Kt^asicki. 
Rudzki  herbu  fJ^ęiijk,  w  księztwie  Łitcwskiem  ,  czyłi 
Rutski.  Stanisław  w  roku  1580.  pod  Newlem  mężnie  się 
potykając,  połegł  na  placu  odważny  rotmistrz.  Adam  sędzia 
ziemski  Mozyrski.  Constit.  1609.  fol.  911.  N.  podstarości 
Mozyrski ,  komissarz  do  granic  z  sejmu  1620.  Constit.  f.  15. 
Maciej,  o  którym  Konstytucya  1662.  /o/.  19.  mąż  wojenny. 
N.  była  za  Konstantym  Judyckim  stolnikiem  Rzeczyckim.  Józef 
welamin  Rudzki,  melropidita  Kijowski  i  całej  Rusi,  ten  z  he- 
retyckich błędów,  do  kościoła  prawowiernego  katolickiego  na- 
wrócony, wysłuchawszy  w  Rzymie  teologji ,  wszystek  się  wy- 
dał, na  pomnożenie  i  i-ozkrzewienie  jedności  między  Rusią 
schizmatyczałemi ,   tejże  pracy  gorliwie  dopomagał  B.  Jozafat 


Rudzki.  189 


Kuncewicz,  arcybiskiij)  Polocki,  i  iiicczcniiik ;  siła  robił,  zęby 
był  te  świ«;te  iiitencye  do  skiilku  przyprowatlził,  siła  i  cierpiał, 
osobliwie  pod  pseudo  metropolity  Kijowskiego,  syn  to  był  wo- 
jewody Wołoskiego ,  ten  i  berbeleni  i  ()ot«^'gą,  na  metropolią 
wdarłszy  się,  scbizmę  na  Ukrainie  utwierdzał,  akademią  wpra- 
wdzie w  Kijowie  fundował ,  ale  do  niej  kalwińskich  profes- 
sorów  zaciągnął.  Z  kościoła  S.  Zofji,  tainze  miedzianą  blachę, 
od  Kijowskich  ksią/.ąl  włożoną,  i  z  drugiego  kościoła  S.  3Ii- 
chała,  zdarł,  i  z  inszemi  skarbami  do  Konstantynopola  wy- 
wiózł. Usychało  na  to  serce  Rudzkiego  :  dopieroź  gdy  się  sam 
do  3Ioskwy  z  posłami  królewskiemi  wyprawił,  a  widział,  ze 
jego  święte  zabiegi  koło  unji ,  daremne  i  bez  pożytku  oschły : 
przetoz  wróciwszy  się  nazad  do  Litwy,  zakon  S.  Bazylego  no- 
wemi  konstytucyanii  obostrzył,  w  ludzi  uczonych  i  pobożnych 
rozkrzewił.  Pocieszył  go  P.  Bóg  nawróceniem  Maxyma  Mele- 
cyusza  Smolryckicgo ,  ten  najpryncypalniejszą  bvł  okazyą  bun- 
tów, i  zamordowania  od  Witebszczau  B.  Jozafata  Kuncewi- 
cza, po  którego  zabiciu,  wiszącej  nad  sobą  lękając  się  kary, 
wcześnie  się  był  do  Konstantynopola,  ztamtąd  zaciekł  się  do 
Jerozolimy,  szukając  u  patryarchów  tych  miejsc,  jakiejkolwiek 
folgi,  na  szarpiące  się  sumienie  o  niewinną  krew  Jozafata,  któ- 
rej odv  nie  nalazl,  wrócił  się  do  ojczyzny  1627.  gdzie  i  z  ko- 
ściolem  się  Rzymskim  pojednał,  i  żarliwym  się  stał  jedności 
j)omnożycielem  ,  az  do  śmierci,  ta  przypadła  na  rok  16.33.  w 
Manasterze  Dermaiiskim ,  gdzie  był  archimandrvtą,  nie  bez 
suspicyi ,  zadanej  sobie  trucizny :  prosił  blizko  przed  skona- 
cniem,  żeby  mu  było  breye  Urbana  VIII.  Papieża,  na  arcvbi- 
skupslwo  Hierapolitańskie  sobie  konferowane ,  w  którem  go 
tenże  Papież  od  schizmy  rozgrzeszał,  w  rękę  po  śmierci  wło- 
żono ,  wszakże  z  zapomnienia ,  ledwo  mu  w  pięć  godzin  po 
skonaniu,  toż  breye,  jak  sam  chciał,  złożone  było,  to  dziwna, 
że  go  zaraz  skupionemi  palcami  tak  ścisnął,  że  mu  go  nikt, 
lubo  drudzy  tak  mocno  mu  wyciągali,  że  aż  całego  trupa  z  tru- 
mną ciągnęli,  wyjąć  nie  mógł.  Gdy  się  ta  rzecz  publicznie 
rozniosła ,  niektórzy  kładli  mu  w  drugą  rękę ,  list  patryarchy 
Konstantynopolitańskiego,  ale  ręki  od  niego  martwej  uniknął, 
rękę  na  pięść  złożywszy.  Przez  cztery  niedziele  tak  ciało  jego 
leżało.  Nadjechał  w  tem  Rudzki  metropolita,  który  ciało  Smo- 
tryckiego  nawiedził,  a  gdy  po  l)reye  apostolskie  posiągnął,  ten, 
który  inszym  ruszyć  go  i  gwałtem  niedał ,  jemu  bez  żadnej 
trudności  puścił  go,  które  przeczytawszy  w  około  stojącym, 
skoro  nazad  do  ręki  Smotryckiego  przyłożono,  ta  go  tak  zno- 
wu ścisnęła ,  że  go  nikomu  wyjąć  sobie  niepozwołiła.  To  Ja- 
kóh  Susza  Biskup  Chełmski  w  życiu  B.  Jozafata  Męczennika 
fol.  112.   atoli  Albertus   Cortiscius  Soc.   Jesu,    który   miał 


i'JO  Riikiewicz— Riilikowski. 


kazanie  na  pogrzehie  teg;o  Smotryckiego,  i  podał  go  do  druku, 
z  atestacją  samegoz  Józefti  Rudzkiego  metropolity ,  klóry 
oświadcza,  że  tak  si(^'  działa  wszystka  rzecz,  jak  on  lani  pisze; 
jakoż  ł)ył  sam  przy  tern,  i  patrzał  na  to  tenże  Cortiscius ^  po- 
wiada: że  tej  karty  już  nazad  Smotryokiemu  nie  oddano,  ałe 
ręka,  która  ją  trzymała  i  pałce,  lak  liyły  potem  wolne,  jakł)y 
człowieka  spiąceg-o ,  a  nie  umarłego.  Umarł  ten  Rudzki  w  do- 
brej starości,  kościołowi  Bożemu  wiełnii  zasłużony,  w  roku 
1637.  od  naszycłi  na  śmierć  dysponowany.  Urłian  VIII.  w  łi- 
scie  swoim  zowie  go  Atlantem  Unionis ,  Columnam  Eccle- 
siae  Atunnsium  Russiae.  Z  Polski  si«'  ci  Rudzcy  wynieśli  do 
Litwy ,  atoli  i  podziśdzień  jeszcze  drudzy  w  ziemi  Czerskiej 
kwitną.  N.  wojski  Radomski ,  córka  jego  Anna  była  za  Macie- 
jem Kowalskim  stolnikiem  Sieradzkim.  Stanisław  cliorąży 
CzernIecbowskI  1718.  Jakób  1674.  Alexandra  syn  Wojciecb, 
miał  za  sol)ą  \tno  roto  Katarzynę  Zełeclieńską  podczaszankę 
WIzką,  z  Przanowskiej  ,  siostry  rodzonej  prymasa,  urodzoną, 
z  tą  zostawił  córkę  Teresę ,  ta  żyła  z  Słomką  łowczym  Czer- 
skim i  syna  Walentego  Antoniego ,  męża  rycerskiego ,  umarł 
w  obozie  pod  Kowlem,  w^  roku  1716.  w  Jasionie  pocbowany, 
2</o  voto  z  Jagniątkowską ,  z  której  syn  Józef  I  Hieronim,  ten 
sobie  stan  duebowny  obrał,  tamten  z  Heleny  Jezierskiej,  stol- 
nikowny  Łukowskiej,  sj)łodził  trzy  córki.  Staroicolski  Orat. 
tn  ob/tum  Sig-ism.  III.  wspomina  Alexandra  Rudzkiego ,  że 
pułkownikował  w  ojsku  Dymitra  zmyślonego  Cara ,  przeciwko 
Moskwie  1607.  N.  w  Lubelskiem,  pojął  Zofią  Weiberownę, 
wojewodzankę  Cbelmiiiską,  pozostałą  wdowę  po  Janie  Sapieba 
staroście  Uświatskim. 

]R,lMtLiewicx /ie}'bu  Hippocenfaurus ,  w  księztwie  Li- 
tewskiem,  w  powiecie  Grodzieńskim,  piszą  się  Rukiewicz  Dow- 
mand ,  Mikołaj  Rukiewicz  w  Żmudzi  1621.  Jan  deputatem 
był  do  podpisania  pacta  conrenla  Władysława  IV.  Krzysztof 
w  Żmudzi  1632.  Stefan  podkomorzy  Parnawski ,  sędzia  gro- 
dzki Grodzieński  1665.  Dwa  Grodtiensis  fol.  58.  Stanisław 
instygator  w.  ks.  Litewskiego.  Ignacy  podczaszy  i  sędzia  Gro- 
dzieński,  Konstantyn  stolnik  OrszańskI ,  1700.  łiwitnęll. 

Jakób  Rukiewicz  w  r.   1778.  podczaszy  Grodzieński.  —  Krasicki. 
Rlllikowsk.!  herbu  Nałęcz ,   w^  Bełzkiem  wojewódz- 
twie. N.  Rulikowski,  temi  czasy  podczaszy  Bełzki,  ma  za  sobą 
Teofilę  Kurdwanowską  podstolanlic  Halicką. 

Duńcsewski  i  lViel([dek  utrzymuj.-}  że  Kulikowscy  nie  herbu  Nałęcz 
ale  Korab  używają  ;  przytem  Wielądek  taką  obszerniejsz.-j  dorau 
tego  umieszcza  procedencyą.  — 
Kulikowscy  herbu  Korab  pochodzą  z  JVielkiego  Poradoum  w  woje- 
wództwie i  ziemi  Rawskiej  zostającego,  od  dawnych  lat  z  Pora- 
dowskiemi  jednego  są  działu  ,  którzy  więcej  jak  od  300.  lat  ztam- 


Kulikowski.  i»l 


tąd  w  województwo  Bełzkie  przenieśli  się ,  i  z  Porodowa  na  Ru- 
likotuie ,  Kadlubhkach  itd.  dziedzicami  zostiiją ,  i  Rulikowskiemi 
pisali  się.  Z  tych  J  a  n  z  Poradowa  na  Riilikowie  i  Kadłubiskach 
w  województwie  Belzkieni  Kulikowski  wojski  Liibaczewski  z  5?/- 
chodolską  ożeniony,  miał  czterech  synów,  to  jest:  Jerzego 
miecznika  Belzkiego ,  który  miał  za  sobą  Gol{>biotvską ,  zszedł 
bezpotomnie.  Drugiego  Marcina  pułkownika  w  wojsku  koronnem, 
który  na  wojnie  w  czasie  bezkrólewia  zginą!  niezostawiwszy  po 
sobie  żadnego  potomstwa.  Trzeciego  Tomasza,  który  z  Kory- 
tkoiuną  sterilis .  Czwartego  Michała  z  Gozdzicką  ożenionego,  i 
córek  dwie:  Teresę  w  klasztorze  Lwowskim  zakonu  Ś.  Brygitty 
zakonnicę,  drugą  Maryannę  za  Osieckim  będącą,  od  których  zo- 
stało potomstwo  niżej  wyrazić  się  mające.  Tenże  Michał  Ku- 
likowski, a  syn  czwarty  Jana  spłodził  z  Coif/j/fA'^?  synów  czte- 
rech :  Jana  ićtóry  ożeniony  z  Niezabitowska  zszedł  bezpotomnie. 
Drugiego  Marcina,  który  w  czasie, bezkrólewia  bezpotomnie 
umarł.  Trzeciego  Mikołaja  reguły  S.  Franciszka  zakonnika. 
Czwartego  Stanisława,  kiÓTy  z  Mirecką  spłodził  Mikołaja, 
który  to  Mikołaj  już  prawnuk  Jana  wyżej  położonego  miał  za 
sobą  Malyszyitską ,  który  żył  lal  108.  a  żona  jego  lat  115.  żyli 
zaś  z  sobą  w  małżeństwie  lat  80.  i  oboje  (będąc  na  dewocyi  w 
Sokalu  u  00.  Bernardynów,  jednej  kwadragezymy  w  r.  1699. 
pomarli.  Ten  Mikołaj  przedal  dobra  Kadliibiska  N.  N.  Domań- 
skiemu w  województwie  Bełzkiem  leżące ,  podobnie  jak  i  ojciec 
jego  Stanisław  przedał  dobra  N.  N.  zwane.  Od  wyż  rzeczo- 
nych Mikołaja  i  Małyszyitskicj  małżonków  idzie  dwóch  synów, 
a  praprawnuków  Ja  n  a  ,  jeden  S  tanisł  a  w  ,  dóbr  AJozdzarki  dzie- 
dzic,  który  z  Stępkowską  ożeniony,  spłodził  Franciszka  stol- 
nika Liwskiego  ,  który  Franciszek  z  J(irczeii'skq  spłodził  M  i  - 
chała  cześnika  Buskiego,  a  ten  z  Józefą  lValewską  spłodził  syna 
jednego  Leona,  i  córek  cztery,  to  jest:  Joannę,  Wiktoryą, 
Maryannę,  i  Magdalenę.  Leon  zaś  syn  Michała  (który  do- 
bra Mozdzarki  przedał  Potockiemu  wojewodzie  Kijowskiemu, 
miał  za  sobą  dwie  żony,  Szaszkiewiczowny ,  wziąwszy  siostrę 
drugą  po  siostrze,  z  którycli  obydwóch  żon  jest  potomstwo,  Joanna 
zaś  córka  Michała  oddana  w  małżeństwo  wojewodzie  Gackiemu, 
a  druga  córka  Wiktoryą  poszła  w  zamęźcie  za  wojewodę  Gór- 
skiego, z  tycli  obydwóch  córek  jest  pro/es.  Slaryanna  zaś  i  Ma- 
gdalena córki  pomienionego  Micliala  steriliter  decesserunt.  Drugi 
zaś  syn  Mikołaja  z  Małytzyiiskiej  wodzony ,  a  brat  Stani- 
sława Jlichał  stolnik  Buski,  dóbr  Sniatycs  w  województwie 
Bełzkiem  leżących  dziedzic ,  który  z  Sokolnicką  spłodził  trzech 
synów ,  Marcina  sterilem ,  Jana  steritem ,  Józefa  podcza- 
szego Belzkiego ,  i  Annę  za  N.  Zelskim  pułkownikiem  w  wojsku 
koronnem,  i  komendantem  fortecy  Zamojskiej.  Tenże  Józef  pod- 
czaszy Bełzki,  a  syn  Michała  stolnika  Buskiego,  a  zaś  Jana 
wzwyż  położonego  prapraprawnuk,  który  to  mąż  wielkiemi  przy- 
miotami i  zasługami  w  ojczyźnie  zaszczycony,  jako  to  sprawowa- 
niem urzędu  lunkcyi  deputackiej  z  województwa  Bełzkiego  na 
trybunał  koronny  w  roku  1739.  przykładnie  dopełnionego,  tudzież 
poselstwem  na  sejm  walny  Warszawski  z  tegoż  województwa 
Bełzkiego  w  roku  1746.  pracowicie  dla  ojczyzny  i  nieskazitelnie 
odbytym ,  miał  za  sobą  Teofilę  Kiirdwanowską  podczaszankę  La- 
lyczewską ,    i   tenże  odprzedawszy  dobra  Sniatycze ,    kupił  dobra 


192  Ruiiiel. 


Homiali/csc ,  a  tak  będąc  , tychże  dóbr  Homialijcze  w  wojewódz- 
twie Bełzkiem  jako  też  Swiesz-czowa  i  Garbatej  lVoU  w  woje- 
wództwie Ruskiem  ,  a  ziemi  Chełmskiej ,  niemniej  dóbr  Motowi- 
dfowki  z  przyleglościarai  w  województwie  Kijowskieni  leżących 
dziedzicem ,  znaczny  potomkom  swoim  zostawił  majątek :  spłodził 
z  tąż  Teofilą  Kurdwanowską  podczaszanką  Lalyczewską  syniiw 
dwóch:  Michała  i  Ignacego,  i  dwie  córek:  Maryannę  i  Te- 
resę. Michał  więc  urzędem  podczastwa  Bełzkiego  po  ojcu 
swoim  Jozefie  od  N.  Króla  zaszczycony ,  dóbr  Homiatycze  dzie- 
dzic, któren  w  roku  1768.  w  województwie  Bełzkiem  będąc  na 
sejm  walny  Warszawski  obrany  posłem ,  chwalebnie  i  pracowicie 
tę  funkcyą  sprawował ,  miał  za  sobą  Teresę  fVitskq ,  z  którą 
spłodził  Teofilę  za  hrabią  Klemensem  Leszczyńskim  będącą,  Lu- 
dwika i  Maryannę  *^e;v7e*,  i  Wincentego  dóbr  Ilomiati/cz  po 
ojcu  swoim  w  województwie  Bełzkiem  ,  i  polowy  dóbr  Motowi- 
illowki  w  województwie  Kijowskieni  leżących  dziedzica  żyjącego, 
który  z  Eleonorą  hrabianką  Leszczi/iiską  spłodził  ad  p?'aesens 
Władysława  i  Kajetana.  Józef  zaś  także  syn  Michała 
podczaszego  Bełzkiego,  a  brat  Wincentego,  steriliter  dccessit. 
Ignacy  zaś  ad  praese/is  chorąży  ziemi  Parczewskiej  brat  Mi- 
chała, a  syn  Józefa  podczaszego  Bełzkiego,,  a  zaś  Jana  naj- 
pierwej  położonego  praprapraprawnuk,  dóbr  Swirszczowa ,  Gai-- 
batej  ff^oli  w  ziemi  Chełmskiej  ,  a  zaś  połowy  dóbr  Motouiidłowki 
z  przyległościami  w  województwie  Kijowskieni  leżących  po  ojcu 
swoim  Józefie,  działem  na  siebie  spadłych,  i  przez  siebie  nabytych 
dóbr  miasta  Świrze  zwanych  z  przyłegłemi  wsiami  takoż  w  ziemi 
Chełmskiej  nad  rzeką  Bugiem  leżących  dziedzic  żyjący,  miał  za 
sobą  Maryannę  Galęzowską  skarbnikownę  Krasnostawską,  z  kiórą 
spłodził  Józefa,  Ludwika  i  An  toni  eg  o  żyjących,  a  zaś  Ka- 
jetana, Kaspra,  i  Zofią  w  młodym  kwiecie  wieku  swego  zmar- 
łych. Ten  to  mąż  znakomite  ojczyźnie  swojej  i  obywatelom  ziemi 
Chełmskiej  dał  dowody ,  w  różnych  magislraturach  w  tejże  ziemi 
dla  pożytku  obywateli  zasiadając,  nie  żałował  wydatków,  jako  też 
dla  publicznej  usługi  funkcyą  deputacką  w  roku  1788.  na  trybunał 
główny  koronny  Lubelski  będąc  z  tejże  ziemi  Chełmskiej  wybra- 
nym, znakomicie  i  przykładnie  z  niemałym  expensem  sprawował, 
z  poM^szechną  od  obywateli  wdzięcznością  za  przykładne  admini- 
strowanie sprawiedliwości.  Od  tegoż  Józefa  podczaszego  Beł- 
zkiego wyżej  wymienionego  idą  córki  dwie  wyżej  wyrażone,  Ma- 
ryanna  za  N.  Mężyńskim  będąca  sterilis  t  Teresa  za  Łukaszem 
Węgleńskim  mężem  doskonałości  i  cnót  znakomitym  ,  z  których 
córek  trzy  i  syn,  to  jest:  Róża  żyjąca  dwuniężna ,  hno  za  Fe- 
lixem  Olędzkim  chorążym  Buskim  będąca,  w  powtórnera  zaś  mał- 
żeństwie za  Wincentym  Bonieckim  podstolim  Chełmskim :  z  pier- 
wszego więc  małżeństwa  jest  Józef,  Karolina  i  Izabella.  Druga 
córka  Łukasza  Węgleńskiego  podkomorzego  Chełmskiego  Ma- 
ryanna  za  N.  Skarżyńskim  będąca.  Trzecia  córka  Julianna  w  sta- 
nie panieńskim  zmarła.  Tegoż  Węgleńskiego  podkomorzego  Chełm- 
skiego z  Kulikowskiej  Teresy  urodzony  Onufry  syn  podczaszy  i 
sędzia  ziemi  Parczowskiej.  —  To  ff^iełądek. 

'R\vaike\  herbti  Poraj  ^  to  jest  róża  w  czerwonein  polu, 
tak  jako  i  Zaliilscy ,  to  o  Rumelach  Prusakach  pisze  MS.  o 
Familiach  Pruskich. 


Riimiejoivskl— Riipiiiei¥ski.       id^ 

!RliniicJowsk.i  herbu  ff^czele  czy R omieniewski^ 

w  Wielkiej-Polszezc.   N.  Riimiejowski  miał  za  sobą  Konarską, 
siostrę  rodzoną  dwórli  wojewodów  Pomorskich.  MS.  Konopa/s. 

RunoYVS]&.i  /terbu  Drya,  w  ziemi  Czerskiej  i  Chełm- 
skiej. Mikołaj  z  Runowa  stolnik  Czerski  1525.  r.  podpisał  de- 
kret Mazowiecki  przeciwko  heretykom ,  u  Lubien,  in  f^ilis 
Episc.  Płoc.  Stanisław  Runowski ,  najprzód  podscdek ,  a  po- 
tem sędzia  ziemski  Chełmski,  posłował  na  konwokacyą  1632. 
którą  podpisał,  a  w  roku  1638.  naznaczony  był  do  rewizyi 
ksiąg'  ziemskich  Cliełmskich,  Constit.  fol.  43.  leży  w  katedrze 
Krasnostawskiej. 

Riuiowski  herbu  Nałęcz^  w  powiecie  Nakielskim. 

Rupiliewski  herbu  Sreniawa^  w  Krakowskiem  wo- 
jewództwie, z  Ujejskiemi  jednej/.e  dzielnicy,  bo  się  piszą  z 
Ru|)niewa  Ujejscy.  Agnieszka  liyła  za  Jędrzejem  Misiewskim. 
Stanisław  Rupniewski ,  dziedzic  na  Nadzowie,  Jełowicach, 
Bolowie,  z  Zabawską  zostawił  dwie  córki:  Masłomiecką  i 
Trepczynę,  synów  zaś  czterech  :  Hieronima,  ten  młodo  umarł, 
Wojciecha,  ten  z  Korzeiiską  3Iacieja  córką,  miał  potomstwo, 
Przecława,  który  z  Sadłowną ,  a  potem  z  Barbarą  Zbylitow- 
ską,  podsędkowną  Krakowską,  wkraczał  w  kontrakty  małżeń- 
skie ,  z  pierwszej  były  dzieci.  Samuel,  czwarty  lirat  ich,  ten 
z  Porębską  Piotra  córką,  zostawił  sukcessorów :  to  Baran. 
Michał  Krzysztof  kasztelan  Sądecki ,  starosta  Lelowski ,  zona 
jew«)  Anna  Teofila  Przyjemska,  umarł  roku  1670.  i  z  niej  syn 
młodo  zniknął,  córka  zaś  jedna  Anna  Barbara,  dostała  się  w 
małżeństwo  Franciszkowi  Szembekowi ,  kasztelanowi  Kamie- 
nieckiemu, umarła  1706.  r.  druga  Anna  Józefa,  Karmelitką 
bosą  została.  Był  ten  Michał  wprzód  wojskim  i  podwojewo- 
dzym  Krakowskim,  pod  który  czas,  komissarzem  z  sejmu 
1661.  do  granic  od  Węgier,  był  naznaczony,  Constit.  f.  34. 
a  w  następującym  roku  1662.  komissarzem  na  trybunał  fiskal- 
ny, Constit.  fol.  h.  marszałkował  tymże  sądom.  Zamek  Le- 
lowski ogniem  zdezelowany,  restaurował  z  gruntu,  czego 
wdzięczna  Rzeczpospolita,  pewną  mu  summę  na  temże  staro- 
stwie deklarowała.  Arryańska  sekta  w  ten  się  tez  przezacny 
dom  wcisnęła  była,  z  której  on  się  pierwszy,  za  staraniem  na- 
szych ,  wyplątał ,  i  synowca  swego  swym  przykładem  do  tego 
pociągnął:  miał  zda  mi  się  i  drugą  żonę  za  sobą,  Bidzińską, 
córkę  Samuela,  z  której  potomstwo  zostało.  Wojciech  kaszte- 
lanie Sądecki  1674.  podpisał  elekcyą  Jana  III.  Stefan  wnuk 
kasztelana  Sądeckiego,  z  matki  Heleny  Ożarowskiej  urodzony, 
najprzód  Krakowski,  Poznański  i  Sendomierski  kanonik,  po- 
tem biskup  Likopolski,  i  sulTragan  Lwowski ,  dalej  biskup  Ka- 
mieniecki,  z  tej  infuły,  postąpił  na  Lueką,  z  niej  do  grobu  r. 
Tom  Vin.  "  13 


194  Rupiiiewski. 


1731.  Był  to  paslerz  przykładnego  życia,  przy  wierze  kaloli- 
cklej  przeciwko  dyssydentom  gorliwy,  prezydując  tizv  razy  na 
Irybunale  skarljowym,  nie  skorriiinpowany.  W  Kamienieckiej 
dyecezyi ,  jio  odebraniu  Kamieńea  Podolskiego,  zasiawszy  ko- 
ścioły jedne  spalone ,  diugie  opustoszałe ,  najprzód  panów  i 
dziedziców  dóbr ,  do  budowania  nowycli  domów  Boskich  za- 
cli(;cił,  erekcye  plcbanji  potzynii,  j)lei)ananii  poosadzał,  na  de- 
kanaty dyecezyą  podzielił,  dobra  duchowne  pod  czas  wojny 
Tureckiej  oderwane  kościołom,  windykował,  katedrę  swoję 
kanonikami  zasadził;  źcby  Turkom  pogianicznym,  Chrześcijan 
nie  przedawano,  świątobliwie  przestrzegał:  prowentów  biska- 
j)ich  znacznie  przyczynił.  Wizytujiic  s\ł  oje  dyeeezyą,  sam  spo- 
wiedzi słuchał,  sam  katechizm  dla  ludzi  miewał,  i  insze  apo- 
stolskie funkcye  odprawow  ał :  na  reparacyą  kościoła  katedral- 
nego w  Kamieńcu,  i  na  ołtarz,  kilkadziesiąt  tysięcy  z  swojej 
szkatuły  wysypał ;  na  katedrę  Łucką ,  po  jej  zgorzeniu ,  na 
dwakrod  sto  tysięcy ,  którą  daleko  więcej  i  okazalszą  i  ozdo- 
bniejszą  niz  pizedtem  była  wysławił.  Tym/.e  ogniem  zni- 
szczony kościół  i  klasztor  S.  Brygllly  w  Łucku,  swoją  szczo- 
drobliwością z  j)opiolu  d/.wignąl.  W  Pińsku  ciało  w.  ks.  Ję- 
drzeja Boboli  cudami  wsławionego,  przez  sublewacyą  uczcił, 
i  proces  do  kanonizacyi  jego  wyprowadził ;  kanonizacyą  Ś. 
Kostce  świetną,  wielkim  nakładem  sprawił:  nadto  siła  spendo- 
wał  na  wyposażenie  panienek  ubogich,  na  zaratowanie  sierot, 
na  kościoły  i  kapłanów,  dochody  szczuj)łe  albo  żadnych  nie- 
mającycb,  na  nawróconych  z  źydoslwa  i  heretyctwa.  Zacho- 
rzayyszy  śmiertelnie,  trzy  dni  przed  śmiercią,  w  kościele  kate- 
dralnym nabożeństwo  nakazał,  jałmużny  ubogim  od  niego 
rozdano ,  msze  się  święte  odj)i-aw  owały ,  a  to  na  uproszenie 
sobie  odpuszczenia  grzechów,  drugiego  dnia  toż  się  działo,  za 
dusze  w  czyscu  zostające  ,  trzeciego  dnia  na  uj)roszenic  sobie 
szczęśliwego  skonania,  jakoż  tego  dnia  dokonał  przy  świętej 
dyspozycyi ,  pochow  any  w  Krakowie  w  kościele  naszym  u  Ś. 
Piotra,  jest  w  druku  Synod  za  niego  iniani/  w  Łucku,  in  fol. 
f^arsao.  1726.  /'  E/tnluta  Pastorulis  1722.  in  4.  Zumost. 
Synowcowie  jego ,  Stanisław  kasztelan  Małogoscki ,  starosta 
Szydłowski,  ten  z  Fredrowny  kasztelanki  Łwow  sklej  zostawuje 
syna  jednego,  i  Ignacy  starosta  Dymidowski.  N.  Rupniewski 
podstoll ,  córka  jego  za  Antonim  Dęboyyskim  referendarzem 
koronnym,  starostą  Płockim,  Batskim  ,  Będzińskim.  N.  miał 
za  sobą  Annę  córkę  (Jypryana  Kryskiego ,  starosty  Stawiszyń- 
skiego.  Helena  Bala.  ]\.  Pawia  Brzeskiego,  małżonki.  N.  miał 
za  sobą  Dorotę  3Iorsztynownę.  N.  Annę  Ponlalow^ską. 

^    Franciszek  Rupniewski  w  r.   1778.  cześnik  Wiślicki  w  r.  1788. 
cliornźy  Sendonuerski.  —  Krasicki. 


Riis— Rusiecki.  19S 

WtllS  herbi/  Osoria,  lubo  nieco  odmienny,  na  Szląskii, 
piszą  sit;  7.  Lipna. 

]&lisako%vski.  Jakóh  Rusakowski  Stołtonos  s<;dzia 
grodzki  Wil('l),ski  i  Whidystaw  1648. 

Rnsciiiski  herbu  Lew ,  tak  wyraźnie  Długosz  pisze 
pod  roli iem  1381.  yb/.  51.  lib.  10.  Kartuzyeński  klasztor  mię- 
dzy dwiema  jeziorami ,  o  cztery  mile  od  Gdańska ,  w  Kujaw- 
skiej dyccezyi,  lundoł*  any,  Paradysus  Mariae  nazwany,  przez 
Jana  Ruszeinskiego  szlachcica  Polskiego ,  który  w  herbie  Lwa 
z  głowa  strusi;}  nosił,  ten  do  lego  klasztora  nadał  trzy  wsi 
swoje  dziedziczne,  Kolpin ,  Czaple  i  (idynią,  blizko  rzeki  Ra- 
dunia  nazwanej :  drugi  to  klasztor  tych  zakonników  w  Pol- 
szczę, dokąd  z  Praskiego  klasztora  są  sprowadzeni:  j)óty  Dłu- 
gosz. Jerzy  Ruszczyć  ,  pod  Chocimcm  Turków  na  Dniestrze 
pobił,  za  Króla  31ichała. 

Rusiecki  herbu  Poraja  w  Wielkiej-Polszcze,  piszą 
się  z  Izdebna ,  ztąd  wnoszę  ,  /.e  jednejze  dzielnicy  z  Izbińskie- 
mi ,  ale  od  dóbr  Rusko,  imienia  tego  nabyli.  Marcin  Rusiecki, 
synowiec  Benedykta  Izbieńskiego  biskupa  Poznańskiego,  scho- 
lastyk Krakowski,  Gnieźnieński,  i  Poznański  kanonik,  ten 
z  fundamentu  w  Strzałkowie  i  w  Izdebnie  ojczyźnie  swojej,  ko- 
ścioły pomurował.  Biskupstwa  Poznańskiego  sobie  ofiarowa- 
nego przyjąć  niechciał.  Piotr  Rusiecki  scholastyk  Poznański, 
proboszcz  w  Krobi ,  mąz  uczony  i  wielkiemi  od  natury  przy- 
miotami ozdobiony,  kościołowi  i  Rzeczypospolitej  dobrze  się 
zasłużywszy,  dopędził  kresu  życia  swego,  w  roku  1610.  w  ka- 
tedrze Poznańskiej  z  nagrobkiem  pogrzehiony.  Starowol.  ?'ti 
Monum.  Jana  Rusieckiego  z  województwa  Kaliskiego  Rzecz- 
pospolita naznaczyła  do  korrektury  praw  koronnych  1589.  r. 
Constit.fol.  516."  i  1601.  >/.  7.34. 

Rusiecki  herbu  liadwun ,  w  ziemi  Sochaczewskiej, 
widziałem  ich  lierb.  Jan  Rusiecki  w  tejże  ziemi  1674.  W^oj- 
ciech  Adam ,  i  Jan  w  ziemi  Warszawskiej.  N.  skarbnik  War- 
szawski, miał  za  sobą  Cieklińską.  N.  była  za  Cliomentowskim. 
N.  pojął  Elżbietę  Zawadzką  Swiatopełkownę ,  z  której  córka 
oHa ,  wydana  za  N.  Aloizego  wojskiego  Buskiego.  Kasper 
pisarz  ziemski  Warszawski  1629.  Stefan  łowczy  Liwski  1674. 
N.  była  za  Anzelmem  Pikarskim  czcśnikicm  Rawskim. 
W  r.   1778.  Jan  Rusiecki  podsloli  Socliaczewski.  —  Krasicki. 

Vi\\H\ec^\  herbu  Rawicz  ,  w  Sendomicrskiem,  Lubel- 
skiem wojeyyództwach  i  w  księztwie  Litcwskiem.  Bernard  z 
Barwałdu  Rusiecki ,  miał  za  sobij  Szczęsną  Brandysownę  ,  sę- 
dziankę  Zatorską  i  Oświęcimską.  Paproć.  Ten  wielu  z  herezyi 
kościołowi  Bożemu  pozyskał  tą  swoją  racyą  :  znałem ,  prawi, 
więcej  niż  czterdziestu  szlachty,   ludzi  godnycli ,  którzy  przed 

13* 


196  Riisleiiskl— Rusiiiowski. 


•iniicrcif}  Iicrc/.y;j  porzuciwszy,  do  owczarni  się  Rzymskiej 
wrócili,  zadncj^oin  nie  widział,  żeby  przed  śmiercią  miał  ka- 
tolicką wiarę  rzucad,  a  z  heretykami  się  łączyć,  a  przecież 
śmierć,  najlepiej  powinna  ludziom  oczy  otwierać:  mówi  Ja- 
kób  Sliws/ii  w  Książce.  Posłowie  Japońscy.  Jędrzej  chorą/.y 
Sendomierski ,  zona  jego  Katarzyna  Krasińska  wojewodzanka 
Płocka.  Wojciech  syn  Zacharyasza,  miał  za  sohą  Janicką, 
Jan  Dziuszankę,  a  z  nicli  potomstwo  zostało,  w  księztwie  Li- 
tewskiem,  jeden  z  nich  rotmistrz  piechoty  1567.  z  ksiązęćiem 
Romanem  Sanguszkiem,  mężnie  Moskwę  wojował.  Bielski 
fol.  622.  N.  Ludwika  Potubińskiego  małżonka.  Stefan  ka- 
sztelan Miński,  w  roku  1671.  świat  pożegnał,  czego  dowodem 
tablica  srebrna  w  Rrześciu  Litewskim ,  z  Anny  Szujsklej  cho- 
rążanki  Rrześciańskiej  ,  córka  jego  zakonnica  S.  Renedykta, 
synowie  zaś  Stanisław  I  Alexander,  ludzie  rycerscy,  i  Rene- 
dykt  w  stanie  duchownym  1691.  N.  miał  za  sobą  Sadłownę 
Lubomirską. 

Mateusz  Rusiecki  w  r.  1778.   borodniczy  Mozyrski.   —  Hrasicki. 

Rlisieński  herbu  Gozdawa ,  w  Sieradzkiem  woje- 
wództwie. Jest  ich  nag"robek  marmurowy  w  kościele  Lipskim, 
sześć  mil  od  Piotrkowa  z  herbem  Dołęga ,  gdzie  osobliwie 
wspominają  Hieronima  Rusleńskiego. 

Rlisieiislli  herbu  Rola ,  w  Sieradzkiem  I  Podolsklem 
województwach ,  z  których  W\ilentyn  Rusieński  na  Podolu 
osiadł,  drugi  rotmistrzem  w  wojsku  będąc,  w  Moskwie  zginął 
pod  wielkleml  Lukami.    Stryjków,  fol.  785. 

RllsiuOYVSki  herbu  Godziemba.,  w  Knjawsklem  woje- 
wództwie. W^asko  dziedzic  na  Rusinowie ,  chorąży  RydgoskI, 
w  roku  1382.  Rypińskiemu  klasztorowi  Rożogrobców,  pewne 
grunta  wiecznością  darował.  Nakiel.  in  Jliechof.  fol.  322. 
Wojciech  z  Rusinowa  RusInowskI  podstoll  Inowrocławski, 
sam  sobie  umierając,  grób  ł^ystawlł,  w  roku  1607.  w  Toru- 
niu, w  kościele  Dominikańskim.  Staroivol.  in  Monum.  Patrz 
co  Cromer  lib.  30.  I  Bielski  fol.  488.  o  jednej  pisze  z  tego 
domu.  Jan  chorąży  Inowrocławski  r.  1595.  podpisał  Zborzy- 
szcze  Toruńskie ,  znać  że  był  dyssydentem  od  wiary.  Stani- 
sław hetman  Lissowczyków  po  Rogawsklm  I  Kleezkowskim, 
w  cesarskich  państwach  zwyclęztwy  wsławiony,  o  którym  iS^a- 
rowol.  in  Bellut.  Sarmat,  fol.  224.  tak  pisze:  Russinovius 
ad  Labam  mille  guingentos  ex  hostibus  nocte  concubia  de- 
levit;  ita,  ul  et  nuntius  quidem  cladis  superesset.  Et  in  illo 
Pragensi  praelio  ,  Inudem  haud  postremam  promeruit ,  cum 
solus  paene  cum  suis,  hasta tas  Hungarorum  legiones  in  fu- 
gam  vertisset,  et  duo  supra  viginti  hostilia  signa,  ipsanifjue 
Friderici  aguilam ,   Caesareo  Generalia   ac  Duci  Bavariae, 


RusockI— Russocki.  197 


obtulisset ;  paułoque  post,  caesis  ad  Struzniciam  Hungu- 
ris ,  viginti  octo  eorum  signa  Imperatori  f^iennain  misit. 
Gdy  się  potem  wojna  w  Polszczę  z  Turkami  otworzyła ,  z 
swojcmi  ludźmi  staut-jł  pod  Chocimem ,  w  roku  1621.  gdzie  w 
pierwszem  z  Turkami  potkaniu  sit;,  gdy  sit;  wielkiem  sercem 
nieprzyjacielowi  naraża ,  kul;j  z  działa  rażony  poległ.  Kobie- 
rzyc, in  l^lndislao  //^.  fol.  761.  Sobieski  in  bello  Cliotim. 
Na  jego  miejsce  obrany  hetmanem  Stanisław  Strojnowski. 

Kiisocki  herbu  Korab ,  w  Wielkiej-Polszcze  z  Ruso- 
czyc.  3Iikołaj  IlusockI  pokojowy  Króla  Alexandra,  uwodząc 
przed  inkursyą  Tatarską  z  Lidy  do  Wilna  lego/.  Króla,  z  tak;j 
miłością  to  czynił  z  Janem  Sobockim  ,  ze  sami  konie  j)rzytzy- 
mywali,  aby  lekko  niosły  lektyki;,  w  której  Król  chory  był 
złożony.  Miec/iov.  Biel.  fol.  o87.  Stryjków,  lib.  22.  c.  6. 
O  krewieństwie  jego  z  Janem  Łaskim  ,  kanclerzem  na  ten  czas 
koronnym ,  wyraźnie  tu  pisze  Mieclior.  flapowski  o  jego 
dzielności,  juz  kasztelana  Biechowskicgo,  in  Fraginen.  Biel. 
fol.  547.  z  Krzyżakami  Niemieckiemi,  w  roku  1520.  świadczą, 
a  w  roku  1530.  Zygmuntowi  Augustowi ,  obranemu  na  tron 
Polski,  od  stanów  Rzeczypospolitej  Królestwo  ofiarował.  Biel. 
fol.  561.  W  roku  1534.  jeździł  w  leg;acyi  do  Jana  Króla  Wc- 
g^ierskiego,  Biel.  fol.  572.  był  oraz  Łęczyckim  i  Przedeckim 
starostą,  miał  za  sobą  Annę  z  Łubraiica ;  patrz  co  o  nim 
Biel.  pisze  fol.  578.  Franciszek  kasztelan  Nakielski,  poseł  do 
Króla  Duńskiego ,  aby  g^o  był  wciąg-nąl  w  ligę  na  wojnę  prze- 
ciw Szwedów,  Biel.  fol.  610.  działo  się  to  w  roku  1561. 
Ponętow.  Comment.  Stanisław  z  Łaska  Rusocki  kasztelan  San- 
tocki ,  za  Zygmunta  III.  żona  jeg^o  z  Kalinowy  Zarębianka, 
nagrobek  jeg^o  w  Kazimierzu,  w  kościele  00.  Bernardynów 
w  Wielkiej-Polszcze,  (i  Mikołaja  kasztelana  Biecliowskiego,  o 
którym  wyżej  się  mówiło)  zostało  po  nim  potomstwo.  N.  miał 
za  sobą  Zofią  Grzynuiłtowską.   N.  była  za  Brudzyńskim. 

RllSSOCki  herbu  Zadora,  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie. Z  erekcyi  kościoła  farnego  Oświęcimskiego  w  r.  1470. 
poznać,  że  ten  dom  jednejże  dzielnicy  jest  z  Łanckorońskiemi, 
dla  tego  się  też  zawsze  z  Brzezia  Russockienu  pisywać  zwykli, 
dla  tego  też  także  do  erekcyi  tegoż  kościoła,  z  innemi  Łancko- 
rońskiemi chojnic  się  przykładali,  znać  jednak,  że  przed  namic- 
nionym  rokiem,  już  się  dawniej  od  nich  rozrodzili,  a  nic  pe- 
wniejszego, że  koło  roku  1381.  Łenard  i  Henryk  z  Brzezia 
Russocki,  obadwaj  na  tej  erekcyi  podpisani,  obadwaj  bracia 
rodzeni ,  jako  się  mówiło  pod  Łanckorońskiemi.  Stanisława 
Russocklego  wspomina  Paprocki  z  nagrobku  jego  u  S.  Ka- 
tarzyny, na  Kazimierzu  pod  Krakowem,  że  umarł  w  r.  1578. 
Ale.\ander,   żona  jego  Łudowika   Ożarowska,    z  której  córka 


198  Russyan — Ruste.j  ko. 

Anna.  Hieronim  kanonik  Krakowski  i  Płocki,  proboszcz  Oświę- 
cimski ,  kustosz  koronny ,  śmiertelnego  kresu  dopędził  w  roku 
1681.  co  o  nim  opowiada  nagrobek  jego  w  katedrze  Krakow- 
skiej, gdzie  i  to  o  nim  przydaje,  ze  był  niezwyciężonej  żarli- 
wości o  kościół  prawowierny ,  w  Sijdacłi  nieporównanej  spra- 
wiedliwości. N.  podstoli  Krakowski,  córka  jego  Katarzyna, 
Imo  voto  żyła  z  Janem  Parysem  podezaszyu)  Bielskim,  2</o  z 
Grzybowskim  podkomorzycem ,  a  potem  stolnikiem  Czerskim. 
Władysław  burgrabia  Krakowski,  deputat  na  trybunał  ko- 
ronny 1712.  N.  pułkownik  w  wojsku  cudzoziemskiem  Polskiem, 
marszałek  trybunału  koronnego.  3IaryannaPisarzewskiego  mał- 
żonka. Franciszek  Russowski  bur"-rabia  Krakowski .  miał  za 
sobą  Teofilę  Kotkowską,  z  tej  synowie,  Adam  i  Jan  sleriles^ 
Elżbieta  Czosnowska,  Anna,  Zofia  3Iaryauna  zakonnice.  An- 
toni miał  za  sobą  INielepcownę. 

W  r.  1778.  Adam  Russocki  pisarz  ziemski  Oświęcimski. —  W  r. 
1788.  Alikołaj  cześnik  Krukowski.  —  Tomasz  pisarz  ziem- 
ski.  —  Krasicki. 

Russyan /<er^M  Nałęcz^  w  Bełzkiem  województwie  i 
ziemi  Chełmskiej.  Stefan  Russyan  w  Bracławskiem  wojewódz- 
twie poborca  1673.  N.  miał  za  sobą  Dąbską  córkę  Stanisława, 
z  tej  było  dwóch  synów:  31arcin ,  od  którego  syn  także  3Iar- 
cin  w  Litwie  osiadł,  i  Stanisław,  od  którego  syn  3Iichai. 
Zofia  Russyanowna  Jędrzeja  Lipskiego  podczaszego  Bełzkiego 
małżonka,  Helena  AVojcieclia  Rostko^Askiego  podstolego  Pło- 
ckiego. N.  w  zakonie  Kaznodziejskim  teolog-,  i  j)rzeor  w  Pod- 
kamieniu  1740. 

Jan  Russyan  w  wojewódzlwie  Bełzkiem  mający  swoje  possessyą,  z 
Anną  Roffoiaską  spłodził  Antoniego,  tenże  Antoni  z  Ewą 
Koźmińską  miał  synów  kilku,  i  córek  trzy.  Z  tycliźe  synów  Fe- 
liuyan  spłodził  dwie  córki,  jedne  za  Zaleskim,  drugą  za  Izdeb- 
skim. Brat  tegoż  Tomasz  Russyan  syn  Antoniego,  przeniósł 
się  w  województwo  Sieradzkie,  gdzie  dóbr  Poborza  w  ziemi  Go- 
styńskiej, a  Ligotowa  w  województwie  Sieradzkiem  powiecie  Ra- 
domskim dziedzic,  wszedł  w  śluby  małżeńskie  z  Anną  Glinczanką, 
Alexandra  Glinki  i  Joanny  KaniiiiskieJ  małżonków  córką,  z  którą 
zostawił  potomstwo,  córkę  jedne  Maryannę,  Xawerego  Dębskiego 
żonę,  i  syna  Jacka.  —  Jacek  Russyan  ożeniony  z  Maryanną 
ff^^ieszczi/cką ,  Jacka  Wieszczyckiego  herbu  Grzymała  i  Małgo- 
rzaty Mikulskiej  małżonków  córką ,  z  tą  spłodził  córkę  Franci- 
szkę. —   Heraldyka  Wieladka. 

RUSTEJKO    HERBU   TRĄBY    4to. 

Dwie  trąby  myśliwe  czarne  na  tarczy  byc  powinny,  tak 
ułożone,  ze  do  siebie  barkami  obrócone,  a  na  dól  obie  grub- 
szemi  końcami  złożone,  między  niemi  we  środku  miecz  goły, 


Riiszel— Riiszkoi¥i»kl. 


199 


końcem  na  dół  prosto,  rękojeścią  do  g^órv;  tak  go  opisują 
Okol.  tom.  3.  fol.  234.  Ko/al.  iu  MS.  który  przydaje,  ze  na 
hełmie  trzy  pióra  strusie  l)ye  powinny.  Z  tej  okazri  ten  łierb 
nabyty.  Sługa  jeden,  razem  się  z  swym  Panem  w  niewolą  do 
Moskwy  dostał ;  gdy  potem  sługę  na  wolność  puszczono.  Pana 
przytrzymawszy,  ten  z  miłości  ku  Panu,  nicodstępując  od 
niego  ,  zarobionym  między  Moskwą  codziennym  groszem ,  ży- 
wił go  i  karmił,  w  nocy  zaś,  mieczem  swoim,  taką  w  muro- 
wanej wieży  dziurę  wykował ,  ze  z  niej  wyprowadziwszy  wię- 
źnia ,  sam  z  nim  szczęśliwie  do  ojczyzny  powrócił ,  za  którą 
swoje  uczynność,  tym  był  herbem  regalizowany.  Pieczętują 
się  w  nim  Rustejkowie  w  księzlwie  Zmudzkieni ,  z  których  N. 
pisarzem  był  ziemskim  Zmudzkim ,  syn  po  nim  został  Kasper. 
Jan  1G21. 

Ruszel  herbu  Lis,  w  Przemysłkiej  ziemi.  Z  tych  3Ii- 
chal  Ruszel,  marszałek  dworu  wojewody  Kijowskiego.  Sewe- 
ryn brat  jego  zginął  w  niewoli  u  Turków:  Marcin  trzeci  brat 
w  zakonie  Kaznodziejskim.  Stanisław  czwarty,  miał  za  sobą 
Magdalenę  Strusownę  herbu  Korczak,  z  tej  był  syn  Józef  i 
córki  dwie:  Anna  Mniszka,  i  Katarzyna  Wierzchowska.  Sio- 
stra tycli  czterech  braci  była  za  Chanowskim.  Str^j  zaś  rozu- 
miem Paweł  Ruszel  Dominikan,  S.  teologji  doktor,  wydał  do 
druku,  Imo.  Skarb  »igdij  nie  przebrany,  krsyi  Pański ,  z 
Doktorów  SS.  i  historyków .,  na  trzy  Księgi  rozłożony.,  in 
kto  1655.  w  Lublinie.  2do.  Tryumf  na  dzień  Ś.  Jacka,  ka- 
zaniem ogłoszony ,  in  kto  w  tf^ilnie  1641.  N.  miał  za  sobą 
Barbarę  Roguską. 

Ruszkowski  lierbu  Pobog,  w  Kujawskiem  wojewódz- 
twie, piszą  się  z  Rokszyc,  znać  że  jednejże  dzielnicy  z  Rokszy- 
ckiemi.  Z  tych  N.  miecznik  Sieradzki,  kościół  00.  Bernar- 
dynom w  Złoczewie  i  klasztor  fundował :  były  to  dobra  jego 


200  Rutkowski. 


dziedziczne.  Jan  Ruszkowski  kuszlchin  Przenn^cki,  1607.  pod- 
pisał dekret  królewski  przeciw  Rokoszanom,  ftlikołaj  kanonik 
Warniiński  i  olUcyał  1G17.  a  polem  opat  Paradyjski  i  kustosz 
Warmiński,  pewną  sprawc,'  utrzymując,  wielkim  kosztem  do 
Rzymu,  juz  w  podeszłym  wieku,  zajcełuił,  kędy  życie  stargał 
w  roku  1651.  Jan  opat  Paradyjski,  którego  szczodroliliwośc 
na  kościół  Zdziszewski ,  wspomiiui  książka  Magnalia  Deipa- 
rae ,  dał  tam  do  obrazu  matki  Boskiej  licłitarze  srebrne ,  na- 
lewkę z  miednicą  i  relikwie  znaczne  Swiętycb  Pańskich.  Ję- 
drzej chorąży  Inowrocławski,  i  poseł  na  sejm  1627.  ztamtąd 
de|)utat  na  trybunał  Radomski  Constit.  Jol.  5.  i  1623.  i  1633. 
i  1635.  potem  kasztelan  Inowrocławski  1648.  pod  czas  powie- 
trza w  Kaliszu  1605.  niektórych  prolessorów  naszych,  z  tego 
miasta,  do  miasteczka  Złaczewa  sprowadził,  gdy  tak  ich,  jako 
I  dyscypułów  onych,  szczodrobliwie  podejmował.  Wojciech 
podstoli  Brzeski  Kujawski  1676.  Constit.  fol.  47.  syn  jeg^o 
Alexander  1697.  Constit.  fol.  23.  Dorota,  Macieja  Lipskiego 
herbu  Łada,  małżonka.  Kazimierz  kanonik  Krakowski  1695. 
Władysław  kononik  Lwowski  1694.  N.  kanonik  Płocki,  depu- 
tat na  trybunał  koronny  1717.  Jędrzej  miał  za  sobą  Burzyń- 
ską kasztelankę  Konarską ,  z  której  dwie  córki ,  Jadwiga  za 
Alexandra ,  Teresa  za  Seweryna ,  Czyżewskich  ,  braci  rodzo- 
nych ,  wydane.  Tadeusz  podstoli  Brzeski  Kujawski,  deputat  na 
trybunał  koronny  1738.  N.  była  za  Stanisławem  Buckim. 

liu(koivski  herbu  Pobog,  w  Prusiech  i  w  Krakow- 
skiem. Jan  na  Goszczynie  Goszczyński,  w  Prasnyskim  powie- 
cie, z  Anną  Ryczycką  herbu  Trzaska,  miał  synów  trzech; 
AVojciecba ,  Jana  i  Ambrożego,  ci  sprzykrzywszy  sobie  wo- 
jenne od  Krzyżaków  inkursye,  ojczyznę  swoje  Goszczyn  sprze- 
dali, a  szukając  sobie  spokojniejszego  miejsca ,  kupili  od  Nie- 
mierów  w  Prusiech  Rutkowiee  1526.  pi"zy  granicy  Polskiej, 
w  powiecie  Działdowskim ,  zkąd  potem  Rutkowskiemi  nazwani 
byli:  świadkiem  tego  jest  list  3Iikolaja  Kosobuckiego,  kaszte- 
lana Sierpskiego ,  do  Albrychta  ksiązęcia  Pruskiego  dany,  w 
którym  tak  mówi :  Commendo  Illustritati  f^estrae  Genero- 
sos,  ^■Jlbe7'tum,  Joannem  et  yJvihi'osium  Goszczyńskich^  quo- 
rum  Praedecessores  processertint  ex  Genealogia  ab  anti- 
quis  armis  Pobog,  ex  Districtu  Raciązensi  in  districtum 
Prasnicensem ,  et  nunc  sunt  P^asalli  lllustritatis  f^estrae^ 
vocanturque  Rutkoiuscy  ^  qui  sunt  afjines.,  consanguinei  et 
Patrui  mei  ex  utroque  Parente.,  de  armis  Pobog.  Toz  im, 
do  tegoż  ksiązęcia,  zalecenie  dawali,  Jędrzej,  Abraham,  To- 
masz i  Stanisław  Ryczyccy,  wujowie,  W^ojeiech,  Jędrzej  i 
Stanisław  Goszczyński,  stryjowie  rodzeni  1541.  które  per  ob- 
latom podano  do  Grodu  Działdowskieco.    Z  tvch   ledv  trzech 


Riii¥ski— Rybczeu^ski.  201 

braci  z  Goszczyna  Rutkowskich,  od  Wojciecha  był  J(^'Jrzej, 
len  z  Anną  Nicka  spłodził  Szczęsnego,  ten  z  Żmijewską  Jana 
sferilern^  i  Szczęsnego,  ten  \mo  voto  z  Sulewską  córki  dwie, 
2</o  voto  z  Zboińską  Stanisława,  którego  synowie  dwaj,  pier- 
wszy Stanisław  pisarz  grodzki  Bobrownicki ,  którego  synowie, 
Przecław  i  Jakób.  Drugi  Tomasz  pisarz  ziemski  Dobrzyński  r. 
1674.  tego  syn  z  Zofji  Grochowalskiej ,  Wojciech,  wojski  te- 
raźniejszy Dobrzyński ,  złączył  się  był  dożywotnie  z  Teresą 
Kitnowsicą  chorążanką  Michałowską:  córki  tegoż  Tomasza  pi- 
sarza, Katarzyna  Mazowiecka,  Maryanna  Rościszewska,  Te- 
resa Balińska  i  Konstancya  Rctwińska.  Od  tegoż  Wojciecha  z 
Goszczyna  Rutkowskiego  był  potomek  Marcin ,  od  tego  W^a- 
lentyn ,  od  tego  Kazimierz  wojski  Dobrzyński ,  który  z  Kemp- 
ską ])odkoniorzanką  Płocką  zostawił  syna.  Drugi  l)rat  Jędrzej 
został  Jezuitą.  Od  Ambrożego  z  Goszczyna  Rutkowskiego, 
brata  rodzonego  Wojcieclia  (ho  trzeci  Jan  sterilis  żył)  po- 
szedł Jan ,  który  z  Naclitrabianką  herbu  Gozdawa,  miał  syna 
Melchiora,  ten  z  Junosicowną  herbu  Junosza,  spłodził  Janii, 
ten  z  W^oraińską  Iierhu  Jasieńczyk,  miał  sledm  córek  i  dwócli 
synów,  to  jest,  Stefana,  od  którego  z  Strzębskiej  tylko  córka 
została  Paprocka,  i  Jakóba  dziedzica  na  Rutkowicach ,  temu 
Chełstowska  herbu  Radwan ,  powiła  córkę  Annę ,  [licrwszym 
związkiem  Baranowską ,  drugim  Żółtowską  ,  i  synów  dwóch  : 
Ludwika  i  Jana  podstolego  Dobrzyńskiego ,  deputatem  był  na 
trybunał  koronny  z  Malborskiego  1712.  posłem  na  sejmy.  Po 
Chełstowskiej  pojął  Krajewską ,  siostrę  Krajewskiego  herbu 
Jasieńczyk  regenta  koronnego,  z  tej  córki  dwie  były,  Jadwiga 
Kalkszteinowa ,  i  Zofia  Piączyńska ,  i  synowie,  Stanisław, 
Franciszek,  Felieyan,  Józef  i  Kazimierz,  cztery  pierwsi  steri- 
les.  Kazimierz,  to  na  dworach  pańskich,  to  w  obozie  na  sławę 
robiąc ,  w  Krakowskiem  osiadł ,  złączył  się  dożywotnie  naj- 
|)rzód  z  Michalską,  z  tej  córek  jest  dwie:  Franciszka  zakonnica 
w  Krakowie  u  S.  Jędrzeja ,  i  Maryanna  Stefana  Swinarskiego 
małżonka.  Potem  z  Łupińską  ,  z  której  synowie  Paweł  i  Feli- 
eyan ,  3^/0  voto  z  Kowalską  herbu  Ahdank,  z  tej  syn  Stani- 
sław. Są  jeszcze  Rutkowscy  de  Rutki ,  w  ziemi  Ciechanow- 
skiej :  którzy  się  Jeleniem  pieczętują. 

Ruwski  herbu  Prus  \mo.  Stanisław  Ruwski  podstoli 
Bracławski ,  fundator  00.  Dominikanów  obserwantów  |)od 
Gniewoszowem  w  Sandomierkiem  województwie,  koło  r.  1660. 

Ryliczeivski  herbu  Bończa,  w  Lubelskiem  wojewódz- 
twie gniazdo  tej  familji  wieś  Rybczowicc,  nie  daleko  Pilaszko- 
wic ,  ja  jednak  na  liście  Króla  Jagiełłą ,  danym  miastu  Lubel- 
skiemu,  czytam  Jana  z  Niedrwicy  Rybczewskiego.    Katarzyna 


202  Rybieuski  -Ryliiuski. 

Rybczewska  Stanisława  lludnickieoo  małżonka.   Wojciech   zył 
i  uniarf  w  zakonie  naszym  1694.   Józef  1733. 

Ryllieiishi  herbu  Korzbog^  w  Wielkiej -Polszczę. 
Maciej  Uyhicński,  ale  liei-etyk,  wydal  Psalmy  Daiviiloive 
loierszem  Polskim,  1616.  w  Gdańsku. 

Rylliliski  herbu  Radwan,    w   IMazowszu    i   na  Rusi. 
Biel.  f.  42.').  wspomina  Gotarda  Rybińskiego  ,  kasztelana  So- 
chaczewskiego.    31aclej  łowczy  Chełmski ,  miał  za  sobą  Annę 
Grochowską  kasztelankę  Lwowską,  z  tej  synowie,  Józef,  Sta- 
nisław, Marcin,    i   córki,  Krystyna  Kurdwanowska,   Rarbara 
Dedyńska,  Ałexandra,  Teresa,  Domicełla,   Rozalia,   Helena. 
Marcina  chorązei^o  Łomżyńskiego  zona,  Joanna  Drohojewska, 
starościanka  3Iiedzialska.    N.  starosta  Czerniechowski ,  miał  za 
sobą  Daniłowiczownę   wojewodzankę   Podolską.     Piotr ,    naj- 
przód   podscdek    potem    sędzia    ziemski   Zmiulzki    w  Żmudzi. 
Stanisław  i  Adam  w  ziemi  Nurskiej ,  Alcxander  i  Jan  w  ziemi 
Warszawskiej.  Jan  z  Rybna  Rybiński,  sekretarz  królewski,  w 
województwie  Relzklem   1674.    Eufrozyna  była  za  Władysła- 
wem  Grąbczewskim.    Barbara  za  Kazimierzem  Łabęckim  sta- 
rostą Kiszvńskim. 
Dom  teu  w  ksiczlwie  Mazowieckiem  i  w  województwie  Sieradzkiem, 
z  których    Stanisław    Rybiński    pisarz    f;rodzki    Buski  syn  Ja- 
kóba  Rybińskiego,  dóbr  Rybna,   Gędori/  ild.  dziedzica,  wraz  z 
rodzonym  bratem  swoim   Pawłem  dział    między   sobą   czyniący, 
klóry   w    aktach    Kamienieckich    w   Mazowszu   w  ziemi  Nurskiej 
1605.   Sabbatho  tpso  die  vt  Josio  Ciroiincisionis  Christi  Domini 
zapisany.    Paweł  Rybiński  z  Katarzyną  Łochowską  miał  synów 
dwóch:    Wawrzeńca,    od   którego    z   Teresą  Sarbiewską  było 
potomstwo,    i  Wojciecha  bezpotomnie  zmarłego.    Stanisław 
pierwszy  syn  Jakóba  z  lirystyną  Zochuwską  spłodził  córkę  jedne 
Eufemią,   Stanisława  Górskiego  żonę,   mającego  possessyą  w  ziemi 
Wyszogrodzkiej,  z  których  potomstwo,    i  synów  dwóch:   Woj- 
ciecha Rybińskiego  >od  którego  sukcessorowie  w  księztwie  Ma- 
zowieckiem,   i   Jana,    który    z   Zolią   Sttchodolskif  spłodził  syna 
Wawrzeńca,  ten  z  Rlaryanną /fsPjOeeA-r?  małżonką  osiadł  w  po- 
wiecie Piotrkowskim ,  jako  potwierdza  rezygnacya  1750.  r.  feriu 
ąuinta  post  Dominicam   Condiictiis  Paschae  w  grodzie  Piotrkow- 
skim ur.  Mikołaj  Gawlik  Rzepecki  nicgdy  Jakóba  syn,  ur.  Wa- 
wrzeńcowi  Rybińskiemu  niegdy  Jana  synowi,  i  Maryannie  z 
Rzepeckich  małżonkom  część  wsi  w  Rzepkach  rezygnuje.  Tenże 
Wawrzeniec  Rybiński  spłodził  synów  dwóch:  X.  Filipa  Ja- 
kóba kanonika  i  surrogatora   Łowickiego,    i    Grzegorza   Jó- 
zefa,   który    z    Kunegundą    StrumiUownq    zostawił    córek    trzy: 
Ełżbielę  Bartłomieja  Rzepeckiego  małżonkę.   Józefę   i  Katarzynę 
panny.    Syna  jednego  Jana  Rybińskiego,    który  wszedł  w  śluby 
małżeńskie  z  Rozalią  Szymankiewiczowną.  —  fVielqdek. 

Ryliiliski  herbii  Wydra,  w  Prusieeh.  Tego  byl  herbu 
Jakób  Rybiński  wojewoda  Chełmiński,  w  roku  1697.  posłował 
z  Pomorskiego  na  sejm.    3Iarszałkował   w   trybunale  Radom- 


Rybski— Rycharski.  203 


skim  raz  1722.  drugi  raz  1724.  w  trybunale  koronnym  1725. 
pod  czas  której  funkcyi  źye  przestał  poo^rzebiony  w  Lublinie  u 
00.  Dominikanów,  miał  za  sobą  Imo  voto  Lubomirską,  ka- 
sztelankę Krakowską  i  hetmanownę,  z  której  si<;  córka  została, 
2do  voto  Potocką  herbu  Sreniawa ,  podczaszankę  Krakowską, 
wdowę  po  Bełcbackim,  kasztelanem  Bicekim,  ale  i  z  tej  tylko 
córka  była.   Jan  generał  artyleryi  koronnej. 

Do  tego  herbu  podobno  należą:  Kazimierz  Rybiński  w  r.  1778. 
podczaszy  Brzesko-Kujawski.  —  3Iarcelli  wojski  Bydgoski.  — 
MarceUi  w  r.  1788.  eześnik  Przedecki.  —  Jacek  Rybiński 
opat  Oliwski ,  mąż  wielkich  przymiotów  i  roztropności ,  klasztor 
ten  i  kościół  wraz  z  rezydencyą  opatów  wspaniale  odnowił.  — ■ 
Brat  jego  rodzony  Łukasz  podkomorzy  Kijowski  roku  1778.  z 
Kościusskoumej  zostawuje  trzech  synów.  Z  tych  najstarszy  Jó- 
zef, rd  Antoniego  Ostrowskiego  koadjutorem  biskupstwa  Kujaw- 
skiego uczyniony,  objął  tę  katedrę  w  r.  1777.  —  W  r.  1788. 
Kazimierz  Rybiński  kasztelan  Kruświcki.  . —  Są  także  Rybiń- 
scy i  w  Litwie,  z  tych  Antoni  w  r.  1778.  koniuszy  Trocki. 
—  Przypisy  Krasickiego. 

RybsKł  herbu  Grzymała^  w  ziemi  Gostyńskiej.  Z  tych 
N.  Rybski  podstoH  Gostyński  Piotr  z  Piątnowa ,  poborca  w 
tejże  ziemi  z  sejmu  1596.  naznaczony.  Constit.  fol.  682.  Ję- 
di-zej  w  zakonie  naszym  ,  rządził  akademią  Wileńską  1678. 
drugi  raz  1691.  proboszczem  był  Wileńskim  1698. 

Ryby  w  tych  herbach  znajdziesz:  Glaubicz,  Hołobok, 
Korzbok,  Luzyański,  Wadwicz,  Weselini. 

Ryclialski.  Wojciech  Ryclialski  miał  za  sobą  3Ia- 
ryannę  ^Vilczopolską.  3Iicbał  Rychalski,  penitencyarz  w  kate- 
drze Kujawskiej ,  wydał  do  druku,  Imo.  Mundus  Marianus 
Immundorum ,  sive  nova  indiistria,  ej"  obfiis  luiriis  et  occa- 
słonibus,  velut  signis  memorialibus ,  vel  admonitiombus ,  ad 
brevem,  de  ^Jdroeata  unica  peccatorum,  de  Maria  f^irgine, 
cogitationem  ae  ve/ieratioiiem,  assiirgendi.,  Posiian.  1684. 
in  12.  2do.  Mundus  Cruci/iJcus,  sivescintillae  Divini umoris^ 
per  jugem  memoriam  Passionis  Dominicae ,  e,r  gualibet  re 
occwrente,  et  occasione  accensae,  in  4to  Posnan.  1681. 
3tIo.  Ignis  Altaris^  sive  ^  Sacerdotis  ad  Missae  Sacrijicium 
ignita  suspiria,  in  8.  1680.  Posnan.  4to.  Flosculi  Theolo- 
gici  Ordinaiidorum  Approbandorum  Parochorum.,  idest,  ap- 
pendir  de  formandis  Concionibus  ^  Exorcismis  Benedictio- 
mbus,  in  12.  Torunii  1689.  5to.  Quadriga  Saccrdotum  ad 
coelum^  sive  praedestinatio  Sacerdoluin ,  per  quatuor  3o- 
Dissiina  Jugiter  expensa,  Cracov.  1705.  f^ilnae  1707.  Ka- 
zimierz pisarz  skarbowy  Litewski ,  dobrodziej  kościoła  naszego 
Grodzieńskiego. 

Wi^elkSir^^i.  herbu  Dołęga^  w  Płockiem  województwie. 


204  Rychlicki— Rychłowski. 

Rychlicki.  Jędrzej  z  Uniejowa  Rychlicki,  biskup  Eii- 
neński,  suflragan  i  archidyakoii  Poznański,  kanclerz  Warszaw- 
ski, umarł  1636.  nagrobek  jego  z  Poznańskiej  katedry  wypisał 
Sturowol.  in  Jlomun.  jest  w  druku  jego  książka,  pod  tyluleni: 
Divus  Paulus  yJpostoius  et  Judas  Iścariotes ,  in  Theologi- 
cam  disputationem  adductij  in  4.  1591.  Ale,\ander  w  ksic- 
ztwie  Litewskieni  1700.  Jędrzej  w  Lubelskiem,  miał  za  sobą 
Annę  Brzeską. 

Rycllłowsfei  herbu  Jastrzębiec-  w  Sieradzkiem  i  Łc- 
crjckiem  województwach,  i  na  Podolu.  Franciszek  Rychłowski 
zakonu  S.  Franciszka  ściślejszej  obserwy  i  reformy :  trzy  razy 
prowincyałem  rządził  Polską  prowincyą,  wzór  osobliwszej  za- 
konności;  w  drodze  utrudzony  pieszym  wizytowaniem  swoich 
klasztorów,  idąc  do  konwentu  Lwowskiego,  pod  miasteczkiem 
3Iagierowem ,  przy  Bożej  męce,  w  dzień  S.  Benedykta,  kaza- 
wszy Soeyuszowi  swemu  powtórzyć  owę  Aniyfonę,  Etige  serve 
bonę  et  Jidelis  -  intrn  in  gaudium  Domini  tui-  poszedł  do 
Pana  po  zapłatę  prac  swoich.  Są  w  druku  jego  Kazania  dwo- 
jakie na  Niedziele  całego  roku,  1672.  infol.  Cracov. 

Rycllłowsfei  herbu  Nałęcz ,  w  Sieradzkiem  woje- 
wództwie. Schastyan  Rychłowski,  skarbnik  Sieradzki,  wspo- 
mina go  Konstytucya  1589.  fol.  524.  Adam  w  roku^  1605. 
fundował  w  Bydgoszczy,  przy  kościele  farnym,  kaplicę  S.  Jana 
ewangelisty ,  i  sowicie  nadał ,  widzieć  tam  lierb  jego  Nałęcz 
zawiązany :  mąz  pobożny,  co  tydzień  do  sakramentów  świętycli 
ugęszezał;  |)askiem  żelaznym  i  dyscypliną  trapił  ciało,  w  tych 
i  w  innych  dobrych  uczynkach,  śmierć^  "■o  zastała  w  r.  1617. 
z  zoną  swoją  Jadvyigą  Reg^ulską,  dwie  części,  we  wsi  Gogo- 
linka  nazwanej,  kolleg'io  naszemu  Bydgoskiemu  zapisawszy,  i 
Kamienicę  swoje  w  Bydgoszczy ;  żadnego  albowiem  potomstwa 
nie  zostawił.  N.  starosta  Słayykowski  u  Szyszkowskiego  bi- 
skupa Krakowskieg-o ,  którego  krewną  miał  za  sobą.  Sebastyan 
Jędrzej  1674.  Stanisław  najprzód  sędzia  grodzki  Piotrkowski, 
i  deputat  na  trybunat  koronny  1712.  potem  chorąży  Sieradzki 
i  yice-marszałek  tegoż  trybunału  koronneg^o.  Rychłowski  Ka- 
zimierz,  najpierwej  zda  mi  się  także  chorąży  Sieradzki,  a  tenii 
czasy  kasztelan  Rozpierski,  w  różnych  funkcych  tej  ojczyźnie 
zasłużony,  którą  i  własnemi  piersiami  w  różnych  okazyach  go- 
dny kawaler  zasłaniał ,  i  zbawienną  radą  wspierał ;  z  pierwszej 
żony  zostawuje  córkę  jedne  i  synów  dwóch.  Antoniego,  i  Ka- 
rola, który  tymi  dniami  w  zakonie  naszym,  teologji  w  Rzymie 
słucha.  Z  drugiej  żony  Barbary  Koźmińskiej  berl)u  Poraj ,  ka- 
sztelanki Rogozińskiej ,  siostry  rodzonej  Macieja  wojewody 
Kaliskiego ,    i    Ignacego    starosty    Wschowskiego ,   zostawuje 


Rychtowski — R>dzyii8ki.  203 

potomstwo ,   z   których  31aclej  także  w  zakonie  nasz^in  zvje. 
Z  tCŁCo  (loniii  ks.  Ryelilowski  Soc.  Jesu  uniar}  1735. 

Do  tych  zdaje  się  naleźo :  Franciszek  Rvch}owski  kasztelan  Spi- 

cimirski  zmarły  r.  17(54.  —  Stanisław  także  kasztelan  Spici- 
mirski  zmarłv  roku  1780.    —   Ignacy  chorąży  Piotrkowski.  — 

Józef  miecznik  Piotrkowski.  —  N.  brat  Stanisława  kasztelana 
w  zakonie  Jezuitów  w  r.  1776.  był  rektorem  koUegium  Grudzią- 
dzkipj;;o.   —  liz-as/ckt. 

Rycllłołł  sk.i  herbu  Samson  ,  w  Wielkiej  -  Polszczę. 
AVojciech  Rychłowski  skarbnik  Czerski,  deputat  z  Sieradzkie- 
go na  irvl)unal  koronny  1724. 

Rycluioirskl.  IN.  Rvcłinowska  Hieronima  Bystrama 
w  Pruslech  małżonka. 

Ryoz^orski  /terbu  Sulima,  w  księztwie  LItewskiem. 
Jan  Sawicz  Ryczgorski ,  Bartłomiej  i  Marcin  z  Strawińskiej 
urodzeni. 

Ryczyolli  herbu  Trzaska,  w  województwie  3Iazowie- 
ckiem.  Tomasz  i  Stanisław  Ryczyccy  bracia  rodzeni  1526.  r. 
siostra  ich  Anna,  była  za  Janem  Goszczyńskim,  czvli  raczej 
Rutkowskim.  X.  za  Grzegorzem  Mokosiejem  Denisko,  sędzią 
ziemskim  Krzemienieckim. 

Bydzeiivs]ii.  w  ziemi  Wlzklej.   Olbrycht  Rydzewski 
1674.   ]N.  miał  za  sobą  Annę  Zullńską. 
Wojciech  Rydzewski  w  r.   1778.  podstoli  Wizki.  —  Krasicki. 

Bydzyuski  herbu  ff^ierzbna ,  w  Wielkiej  -  Polszczę, 
takim  go  jednak  kształtem  noszą,  jakom  widział  na  domowej 
ich  pieczęci:  tarcza  herbu,  koloru  niebieskiego,  linią  w  szersz 
przedzielona,  nad  nią  powinny  hyc  trzy  łllle,  jedna  podle  dru- 
giej rzędem  ułożone,  pod  linią  trzy  takież  lilie,  ale  jedna  z  nich 
średnia,  trochę  na  dół  nachylona,  wszystkie  białe;  nad  koroną 
bez  hełmu.  Kolos  strzałą  przeszyt^' ,  od  lewej  strony  tarczy, 
na  prawą.  Z  Czech  i  Szląska  ten  herb  do  Polski  wniesiony, 
gdy  się  albowiem  Szląsk  oderwał  od  Polski ,  któryś  z  hrabiów 
z  Wierzbny  ,  w  Wlelkiej-Polszcze  gnieździć  się  począł  koło 
roku  1400.  co  poznać  z  nagrobku  w  kościele  katedralnym  Po- 
znańskim,  przed  kaplicą  Rydzyńskich  położonym,  który  ^\"y- 
pisał  Starowol.  in  J/otiutu.  w  te  słowa:  JJic  guiescunt  in  Do- 
mino ,  sepulti  duo  fratres  germania  Stanislaus  et  Andreas, 
ut  rirtute  ad  religione  Catholica  ,  iła  Avis  Atavisque  cla- 
rissimi  ^  quorum  Pater  fuit  Albertus  Rijdzijński,  Comes  de 
ff^irbna ,  qui  in  Podolia  multis  annis  dimicans  cum  Tataris, 
ab  eis  captus,  progue  Patriae  libertate,  barbaram  expertus 
est  serrituteJH.  Patruus  vero,  Joannes  Rydzyński,  Ecclesiae 
hujus  Cathedralis  Scholasticus  Juit ^  pro  salute  animae  suae 
anniversarium  perpetuum  fundarit  ^  Sacerdotali  dignitate  et 
moribus,  Atavi  sui  dignitatem  exprimens ,  Joannis   Castel- 


206  Rydzyński. 


Inni  Mcderecensis  et  Capitanei  Usc/iovensis ,  ctijus  prisca 
pietas  in  aiiipUficunda  Dei  gloria ,  templis  exaedijicundis, 
singularis  cintuit.  Templuin  łiydzynense  cum  Oratoriis^ 
Czernmensi,  Dąbecensi ^  Pawłovicensi^  Chłodensi,  et  Ku- 
czkoytensi if  in  possessionibus  siiis  haereditariis ,  a  funda- 
mentis  erexil ,  suisque  opibus  /ocup/etai'it:  hoc  etiam  Sacel- 
lum^  ad  Dei  Oinnipotentis  Sanctorumąue  gloriam^  funduińt, 
in  eoque  stbi  posteriitque  suis  sepulchrum  designaińt;  Arcem 
Rijdzijnenaem  erexit ,  iibi  ex  hac  vita  ad  immortalem  commi- 
grajts ,  ibidem,  in  Eeclesia  Ri/dzynensi  S.  Stanislui^  sepul- 
tus  est.  Cujus  Pater ^  domicilium  de  regno  Bohemiae ,  in 
Regnum  hoc  Poloniae  ^  circa  annum  1400.  transtulit.  Ga- 
briel et  Albertus ,  Majoribus  sitia  et  Fratribus  germanis, 
qui  non  exactis  36  annis ,  ex  his  miseriis  erepti^  et  Jesu 
Christi  gratia ,  ad  vere  beatam  vitam  sunt  vocati,  hoc  mo- 
numentum  posaerunt.  Stanislaus  secutus  est  Andream  post 
duos  fere  a?JMO*  1503.  Oretur  pro  eis.  Gabryel  z  Wierzbna 
Rydzyiiskl ,  spłodził  syna  Łuliasza,  temu  Rolcosowslia ,  pod- 
slcarbieg^o  Itoronnego  i  dziedzica  na  Szamotułach  cói-iia,  powiła 
syna  Gabryela  ,  tego  z  Anny  z  Więcborga  Zebrzydowskiej, 
wojewodzanki  Kaliskiej,  syn  był  Gabryel,  od  którego  z  Ja- 
dwigi Latalskiej  z  Łabiszyna,  był  syn  Łukasz  cześnik  Kaliski, 
ten  jjoj.fwszy  w  małżeństwo  Maryannę  z  Mącznik  3IączYiiską, 
podkomorzankę  Wieluńską,  spłodził  trzy  córki,  z  tych  jedna 
Zofia ,  dostała  si(;  w  małżeńską  ligę  Malczewskiemu  ,  druga 
Dorota,  Adamowi  Gostyńskiemu,  trzecia  zakonnica  Domini- 
kanka,  I  synów  tych:  1.  Karola  cześnika  Kaliskiego,  surrogata 
Poznańskiego ,  posłował  na  sejm  koronacyi  Augusta  IŁ  zkąd 
był  deputowany  do  pisania  konstytucyi ,  Constit.  1697.  f.  11. 
miał  za  sobą  Cbojeńską ,  z  niej  syn  Józef  młodo  umarł,  i  córki 
dwie,  z  tych  Teresa,  była  za  Grudzińskim  dziedzicem  na  Cho- 
dzieźu ,  2do  voto  za  książęciem  Woronieckim  chorążym  W^o- 
łyńskim,  starostą  Sredzkim.  Apollinara,  najprzód  Ulatowska, 
a  potem  Niemojewska,  kasztelanowa.  Tenże  Karol  stan  sobie 
duchowny  obrawszy,  archidyakonem  był  Poznańskim,  kanoni- 
kiem Gnieźnieńskim,  proboszczem  Kościańskim,  a  potem  opa- 
tem Przemęckim.  2.  Jana,  archidyakona  Szremskiego,  kano- 
nika Gnieźnieńskiego ,  proboszcza  Wschowskiego  ,  deputatem 
był  na  trybunał  koronny  1694.*)  3.  Stefana  Soc.  Jcsu,  umarł 
młodo  w  Kaliszu   1687.   4.   Stanisława,    łowczego  Wschow- 


*)  ff^iełądek  utrzymuje  źe  ten  Jan  niebyl  archidyakonem ,  ale  że 
od  niego  idzie  Wojciech  stolnik  Poznański,  od  Wojciecha 
Franciszek  dziedzic  Podlesia,  i  Teresa  za  Jakóbem  Radouskim 
podkomorzym  Gnieźnieńskim.  —  P.  IV. 


Rykaczewski— Rykalski.  207 

skie^o ,  zona  jci;'o  pierwsza  Korycińska ,  z  niej  synowie  po- 
niarii,  drug'a  Kwileeka,  z  tej  zostały  się  dwie  tylko  córki,  jedna 
z  nich  Antoniemu  3Iycielskiemu  kasztelanowi  Sieradzkiemu, 
druga  Łochockiemu  kasztelanowi,  zaślubione.  5.  ^Yojciecha 
kasztelana  Lędzkiego,  a  przedtem  cześnika  Kaliskiego,  ten  z 
młodych  lat  swoich,  to  w  Francuzkiem  wojsku,  to  w  Polskiem, 
sławy  szukał ,  posłował  potem  z  Poznańskiego  na  walny  sejm, 
złączył  się  był  dożywotnie ,  najprzód  z  Jadwigą  Manicką ,  z 
której  syn  się  został  Jan,  dziedzic  na  Pniewach.  Drug^im  zwią- 
zkiem z  Anną  Proską,  pozostałą  wdową  po  Franciszku  Opa- 
lińskim, z  tej  syn  Konstantyn,  i  córki,  Teresa,  Józefa  i  El- 
żbieta. Krom  tych,  ci  jeszcze  kwitnęli.  Jan  Rydzyński,  o  któ- 
rym Biel.  pisze  fol.  403.  ze  pod  Chojnicami  w  roku  1454. 
mężnie  się  potykając,  na  placu  poległ,  wprzód  jednak  książęcia 
Zegańskiego ,  wodza  wojsk  nieprzyjacielskich,  trupem  położył. 
N.  Rydzyńska ,  Jana  Tomickiego  kasztelanica  Gnieźnieńskiego 
małżonka,  koło  roku  1574.  Okol.  tom.  2.  fol.  171.  Jędrzej 
podpisał  elekcyą  Władysława  IV.  z  Poznańskieg^o.  Marcin 
podsędek  ziemski  AVschowski ,  1638.  komissarz  do  pograni- 
cznych od  Szląska  kłótni.  Constitut.  fol.  20.  Jan  i  Mikołaj 
bracia  rodzeni  temi  czasy.  Mikołaj  dziedzic  na  ^Yężyskach, 
ma  za  sobą  Zofią  Grudzińską. 

Andrzej  Rydzyiiski  dziedzic  Wyrzyska.,  spłodził  syna  Włady- 
sława, od  lego  Jan  z  Barbarą  Brudzewską  zostawił  3Iiko- 
łaja  Rydzyńskiego  ten  z  Zofią  Grudzi'ńską  córk;\  Zygmunta  Gru- 
dzińskiego starosty  Bolemowskiego,  miał  potomstwo,  córek  dwie, 
Weronika  za  Ignacym  Wiesiołowskim ,  w  Pałukach  pod  Kcynią 
i  Dobieszowie ,  z  której  Xawery  Wiesiołowski  ożeniony  z  Józefą 
Bielicką  mający  potomstwo.  Drugą  Teresę,  ta  za  Piotrem  Bro- 
nikowskim, z  lvcił  synowie  Karol  i  Mikołaj  Bronikowscy,  córka 
Xawera  za  Binkowskim:  synów  Mikołaja  Rydzyńskiego  z  Zofji 
Gi^udzihskiej  było  trzech,  pierwszy  Karol  ten  miał  za  sobą  Ju- 
stynę U/atowską,  dobra  Wyrzyska  przedawszy,  kupił  Niesuckowo, 
umarł  bezpotomnie.  Drugi  Xawery  Rydzyński,  len  sobie  obrał 
stan  duchowny ,  w  którym  podług  obowiązku  swego  przykładnie 
żyjąc,  dopełniał  powinności  dobrego  obywatela,  będąc  w  r.  1779. 
prezydentem  trybunału  koronnego ,  został  kustoszem  Gnieźnień- 
skim ,  opatem  Pelińskim ,  sufFraganem  Poznańskim ,  potem  w  roku 
1796.  biskupem  Chełmińskim ,  orderów  orła  czerwonego  i  S.  Sta- 
nisława kawaler.  Trzeci  syn  Mikołaja,  Stanisław  Rydzyński, 
ten  z  Barbarą  Gostomską,  spłodził  syna  Mateusza.  —  Heral- 
dyka Wielądka. 

Rykaczewski.  N.  Rykaczewski  miał  za  sobą  Teofilę 
Kurdwanowską,  z  której  córka  Sulimirska  i  Rudnicka.  Zaeha- 
ryasz  podczaszy  Wizki  1700. 

Rykalski  herhu  Doliwa ,  w  Czerskiej  ziemi.  Kasper 
Rykałski  podstarości  Czerski,  z  sejmu  1629.  poborca,  Const. 
fol.  21.  a  w  roku  1638.   naznaczony  do  rewizyi  ksiąg-  ziem- 


208  Rykowski— Rylski. 


sklch  i  grodzkich  Czerskicli.  Constil.  fol.  52.  J<^'drzej  z  Rykał 
Rykalski  1692.  r.  z  matki  Łochowskiej  urodzony,  stryj  jcj>o 
dobra  Rykały,  od  których  imienia  tego  nabyli,  przedał  Ru- 
dzkiemu. 

'RtjWww^/A  herbu  Dolhua,  w  ziemi  Radomskiej.  Piotra 
Rykowskiego ,  syn  Jan,  spłodził  Szczęsnego  i  Stanisława,  jako 
świadczy  dział  dóbr  ojczystych,  między  niemi  uczyniony,  w 
księgacłi  Radomskich,  w  roku  1554.  Z  tych  Stanisław  spłodził 
Filippa,  który  bratu  swemu  rodzonemu  Janowi ,  dóbr  swoich 
tak  ojczystych  jako  i  macierzystych  dziedzictwem  ustąpiwszy, 
w  roku  1597.  tamże  w  Radomiu,  sam  rycerskiej  sławy  szuka- 
jąc, w  Ruskie  się  kraje  przeniósł,  gdzie  pod  Jaworowem  dóbr 
nabpyszy  ,  fortuną  się  swoją  z  Bogiem  dziełąc ,  juz  był  nu 
przedmieściu  Jaworowskiem  umyślił  konwent  00.  Dominika- 
nom zacząć,  kwołi  czemu,  plac  im  i  grunt  był  opatrzył,  ale 
o^dy  Piotr  Milewski  tamże  w  samem  mieście,  tymże  ojcom  kla- 
sztor fundował,  on  swoim  nakładem  kościół  im  wymurował. 
Okol.  Russ.  Flor.  fol.  52.  i  91.  pod  tytułem  S.  3Iikolaja,  w 
roku  1619.  miał  za  sobą  Krasuską  Elżbietę,  z  której  syn  Wa- 
cław mąż  rycerski.  N.  miał  za  sobą  Annę,  córkę  Walentego 
Jana  Kalinowskiego  cześnika  Halickiego.  N.  była  za  Janem 
Cetjsem.  Jan  Rykowski,  rozumiem  że  brat  wspomnionego  Fi- 
lippa, i  Floryana,  Owadowskich  kolligat,  windykowawszy  z 
rąk  heretyckich  Goryn  miasteczko ,  kościół  tameczny  od  lat 
czterdziestu  od  kalwińskiej  sekty  sprofanowany,  katolickiemi 
kapłanami  osadził,  i  na  nowo  ozdobił  1615.  Cic/ioc.  Alloq. 
Osecen.  lib.  2.  c.  13.  Alexander  pod  usarską  chorągwią  na 
Turków  pod  Wiedniem  nacierając ,  z  działa  postrzelony ,  za 
protekcyą  Matkł  Boskiej  śmierci  uszedł. 

RylŁOW^sŁi /«e/'AM  Le/Zwa,  w  Wielkiej  -  Polszczę.  3Ii- 
kołaj  z  Ryków  archidyakon  Gnieźnieński  1420.  wspomina  go 
Synod  w  Kaliszu  złożony. 

Rykrski  herbu  Topor.  Piotr  Rykrski  w  okazyi  z  Krzy- 
żakami pod  Koronowem  sławny  w  roku  1410.  Biel.  fol.  307. 

Rylski  herbu  Ostoja  w  Rawskiem,  Krakowskiem  woje- 
wództwach ,  i  indziej.  Gniazdo  tego  domu  Rylsko ,  dwie  mile 
od  Rawy.  Rylski  dworzanin  Króla  Augusta  I.  Góniic/ii  Dwo- 
rzanin fol.  184.  Feli.\  w  prawie  duchownem  doktor,  kantor 
w  katedrze  Kujawskiej,  zszedł  z  tego  świata  w  roku  1565.  na- 
grobek jego  w  W^łocławiu.  Samuela  podkomorzego  koronne- 
go ,  dobroczynnego  na  konwent  Warszawski  00.  Karmelitów 
bosych,  sławi  Elise.  a  S.  Maria,  Lyric.  lib.  3.  od.  4.  był 
oraz  starostą  Rabsztyńskim  za  Władysława  IV.  Stanisław  w 
Krakowskiem  ożeniwszy  się  osiadł,  spłodził  syna  i  córkę  Zofią 
Piłatową  Ujejską.   Franciszek  wielkorządzca  Krakowski ,    sta- 


Ryło.  209 

rosta  Kaniionacki ,  Zygmuntowi  III.  Królowi  miły,  z  światem 
się  rozstał  w  roku  1()03.  nagrobek  mu  marmurowy  syn  Jan 
wystawił  na  zamku  w  Krakowie  u  S.  Michała,  złączył  się  l)ył 
dożywotnie  z  Katarzyną  z  3Istyczowa  Płazianką,  Jana  starostj* 
Luliaczowskiego ,  i  drugich  hraci  jego  ,  rodzoną  siostrą,  z  tej 
córłia  się  dostała  Stanisławowi  Zelińskiemu  staroście  Stęzy- 
ckiemu,  i  synów  trzech :  Jan,  Franciszek,  Władysław.  Z  tych 
Jan  dworzanin  krółewski ,  burgrabia  Krakowski.  Piotr  naj- 
przód pisarz  a  potem  sędzia  ziemski  Rawski,  w  roku  1662. 
wspomina  o  nim  Honstytucya  fol.  25.  ze  j)od  wojnę  Szwe- 
dziią,  rotmistrzem  województwa  Rawskiego  obi-any,  mężnie  z 
nieni  obstawał  przeciw  nieprzyjaciełowi.  Mareyan  dworzanin 
Władysława  IV.  Szymon  z  Katarzyny  Chrząszczowskiej,  spło- 
dził Stanisława,  temu  Zofia  Jaszkowska  Iierbu  Kościesza  zro- 
dziła dwóch  synów,  Wojciecha  wojskiego  Żytomierskiego,  pi- 
sarza grodzkiego  Kijowskiego,  poborcę  1643.  Constit.  fol.  6. 
z  sejmu  zaś  1647.  komissarzcm  l)ył,  na  opatrzenie  fundacyi 
Karmelitom  w  Rohusławiu ,  zona  jego  Zofia  Gródecka  podsę- 
dkowna  Podolska,  Stanisława  herbu  Starykoń  córka;  i  Stani- 
sława pisarza  grodzkiego  Żytomierskiego ,  tego  zona  Lipłań- 
ska.  Ludwik  syn  jego.  Władysław  l640.  3Jelanius.  Krzy- 
sztof komissarz  z  sejmu  1670.  do  miasta  Krosna.  Constitut. 
fol.  24.  Renjamin  z  Czarneckim  w  Danji  na  Szwedów  wojo- 
wnik. Constit.  fol.  32.  Piotr  kanonik  Kujawski,  Lubelski  i 
Wolborski  proboszcz  1676.  Constit.  fol.  10.  kollegium  na- 
szego Winnickiego  benefaktor.  Jan  brat  jego,  pleban  w  Ostro- 
wie pod  Lublinem  1691.  Adam  i  3Iikołaj  w  Rawsklem  1674. 
N.  miał  za  sobą  Zofią  Krupczankę,  wdowę  po  Ałemannim  i 
Rzeszowskim.  N.  Wawrzeiica  Kozarskiego ;  N.  Franciszka 
Krasińskiego  sędziego  Cieclianowsklcgo ,  małżonki.  Anna  za 
Maciejem  Ałexandrem  Tarnowskim  Roliczem,  łowczym  Łęczy- 
ckim, Róża  za  synem  tegoż  Ałexandra,  Michałem  Stanisławem 
kasztelanem  Sieradzkim,  Michał  cześnik  Łęczycki,  rotmistrz 
królewski  pod  Chocimera,  a  potem  kasztelan  Gostyński,  z 
sejmu  1685.  deputat  na  trybunał  Radomski.  Constit.  fol.  i. 
Aiatoni  1697.  Róznemi  przydomkami  dla  dyfferencyi  ich  zo- 
wią,  W^ilkowie,  Smigowie,  Mościcowle,  Januszkowicowie. 
N.  komornik  pojął.  Maryannę  Rejownę,  starościankę  Libuską, 
Jerzy  Eleonorę  Łowiecką,  z  której  ma  potomstwo,  Krzysztofa, 
Stefana,  Jakóba,  i  córki.  Łukasza  Rylskiego  córka,  była  za 
Michałem  Suchodolskim. 

Ryło  herbu  fVieniawa,   w  księztwie  Litewskiem.    Ga- 
bryel Ryło  sędzia  grodzki  Rracławski :  piszą  się  oraz  Narkie- 
wiczami,  snąc  ze  jednejże  z  niemi  dzielnicy.   Mikołaj  w  powie- 
cieLidzkim  1674.  Adam  cześnik  Lidzki  1700.  patrz  Markiewicz. 
Tom  VIII.  14 


210  Ryiiiiiiskl--'Byuski. 

w  r.  1769.  Maxyinilian  Ryło  władyka  Chełmski,  postąpił  w  r. 
1779.  na  Przemysłkie.  —  Andrzej  horodniczy  powiatu  Lidzkie- 
go.  —  Krasicki. 

Kyniiuski  herbu  Pobog^  w  Wllcńskiem  wojewódz- 
twie i  w  ksicztwie  Znuidzkiem ,  tak  pisze  z  Paprockiego  i 
Onolskiego,  Kojałowicz  in  3JS.  alem  ja  tych  Rymińskieh  co 
są  w  Litwie,  widział  herb  Slepowron.  N.  starosta  Kicrnowski. 
N.  Rymiński  proboszcz  katedralny  Zniudzki.  Jerzy  wojski  Łu- 
cki, 1604.  r.  przedał  Noworadczyce  ksiąźcciu  AIexandrowi 
Ostrogskiemu.  Maryanna  slarościanka  Kiernowska ,  była  za 
Rafałem  Skorulskim  marszałkiem  Kowieńskim. 

łfyiukie^vicz^  w  ksicztwie  Zmudzkiem.  Jan  Rymkie- 
wicz 1621.  Michał  1700.  Marcyan  Rogusław  cywun  Rerzań- 
ski  1674.  w  Wileńskiem. 

Ryiiisza  herbu  Gozdawa^  w  ksicztwie  Zmudzkiem  i  w 
powiecie  Oszmiańskim.  Wincenty  Rymsza  w  Nowogrodzkiem 
1674.  Wojciech  w  Żmudzi  1621.  N.  skarbnik  Mozyrski,  miał 
za  sobą  Cedrowską,  z  której  zostało  sic;  sześciu  srnów.  AVła- 
dysław,  Alexander,  Antoni,  Józef  1700.  Tu  podobno  należy 
Stanisław  Wiłejko  Rymszewicz  strażnik  Wileński  1700. 

RyiUl^id  herbu  Lis,  ale  z  tą  odmianą,  ze  tylko  jeden 
krzyż  na  strzale  kładą:  w  ksicztwie  Zmudzkiem  i  w  povviecie 
Upitskim  kwitną.  N.  Rymwid  3Iickiewicz  podstarości  Zniu- 
dzki, synowie  jego  Paweł  i  Stanisław,  zowią  ich  zaś  Mickie- 
wiczami od  dóbr  3Iickiewicz.  Eliasza  i  Stanisława  wspomina 
popis  ksicztwa  Zmudzkiego  1621.  Jan  pisarz  grodzki  Upitski 
1674.  Eliasz  Michał,  najprzód  podstarości  grodzki  Lidzki, 
potem  podkomorzy,  starosta  Nowogrodzki  i  JLodzicjski,  posło- 
wał na  różne  sejmy,  kędy  na  niego  funkcye  wielorakie  ojczy- 
zna składała,  już  deputatem  na  trybunał  skarbowy  Litewski, 
już  komissarzem,  Constit,  1678.  yb/.  ^.  fol.  15.  ki^dy  missyą 
dla  naszych  przy  kościele  Dzienibrowskim  ,  od  niego  i  od  żony 
jego  fundowaną,  approbują,  byt  potem  marszałkiem  Lidzkim. 
N.  miał  za  sobą  Krystyni;  Gruzewską  podkomorzankt;  Zmu- 
dzką.  Jan  podkomorzyc  Lidzki  1685. 

Rynarzewski  herbu  Prawdzie,  w  Wielkiej-Polszcze. 
N.  Rynarzcwska  Stanisława  Koszutskiego  pisarza  grodzkiego 
Kaliskiego ;  N.  Marcina  Krzywosądzkiego  małżonki.  Kwitną 
jeszcze  tamże  i  temi  czasy. 

Ryński  herbu  Grabie,  pisze  o  nich  w  swojem  kazaniu 
Kunceioicz  pod  tytułem  :  Dobry  i  pobożni/  Ziemianin.  N. 
Ryńska  Przewoskiego  małżonka.   JJS.  de  Fuinil.  Pruss. 

Ryński  herbu  Korczak,  w  Podolskiem  województwie. 
Rynka  z  Sokolca ,  w  r.  1401.  kładzie  się  na  przywileju  Swi- 
drygiełta  książęcia. 


Ryuwidonricz— Ryszko  wski.       211 

R^lliridowicz  herbu  Grzymała.  —  Jan  wziął  herb 
Grzymała  na  sejmie  Horodelskim.  Const.  Reg.  f^ol.  I-  f.  70. 

Rypiiiski  herbu  Radwan.,  patrz  I(|»iń!$k.i^  ^(^y^  ^o 
jedenze  dom.  Jan  i  3Iiivołaj  Rypińscy  w  Połockiem  1674.  r. 
Jerzy  wsciiizmie  się  urodziwszy,  służąc  u  pana  katolika,  z  nim 
do  Częstochowy  jecliał,  tam  na  samem  prawie  wejściu  do  ko- 
ścioła, usłyszał  od  opętanego,  kttirego  na  ten  czas  exorxyzmo- 
wano,  głos  taki.  Oto  brat  nasz,  oto  łam  słoi,  dopuśćcie  mi, 
abym  w  niego  wsłqpił.  Jerzy  teni  przestraszony,  pilno  co 
usłyszał  rozważając,  najprzód  do  wiary  się  katolickiej  nawró- 
cił, potem  chcąc  doskonalej  P.  Bogu  słuźyc,  wprosił  się  do 
do  zakonu  Soc.  Jesu,  w  którym  dokonał  pobożnie  w  Nieświeżu 
1652.   Pamiąłka  Braci  fol.' ^\9. 

Rypp.  Jerzy  Rypp  podkomorzy  Parnawski,  zona  jego 
Maryanna  Pepłowska. 

Ryś  herb  ,  patrz  Rakowski. 

Rysiiiski  herbu  Leszczyc ,  w  Łęczyckiem  wojewódz- 
twie. Piotra  Rysińskiego  jest  w  druku  Censura  in  Axiomata 
Joannis  Hussi  Haeretici,  in  Ato  ,  Cracor.  1524.  Janusz  Ry- 
siński  kasztelan  Kowalski  1589.  podpisał  tranzakcyą  Będzińską, 
syn  jego  Krzysztof,  najprzód  podkomorzy  Brzeski  Kujawski  i 
starosta  Nakielski,  a  w  roku  1619.  wojewoda  Inowrocławski, 
posłował  na  różne  sejmy,  osohlwie  1607.  zkąd  byt  wysłany 
komissarzem  do  ukojenia  Rokoszanow,  Conslił.  fol.  866.  a  w 
roku  1613.  do  granic  od  Szląska ,  Constit.  fol.  24.  syn  jego 
Kazimierz  Praesidens  i  Commissarius  Ordinis  Canonicorum 
de  Paeniłentia  BB.  Martyrum,  Regulae  S.  Augustini ,  f^i- 
carius  Generalis  1640.  P.  Kojał.  paneg.  Jan  Rysiński  kan- 
tor Warmiński.  Ara  gratiłud.  Jan  kasztelan  Kruświcki ,  r. 
164.3.  deputat  na  trybunał  koronny.  Janson,  elogia.  Córka 
jego  z  FIrlejowny  Anna,  weszła  w  kontrakty  małżeńskie  z  Ję- 
drzejem Potockim  kasztelanem  Krakowskim  i  hetmanem  pol- 
nym koronnym:  była  to  pani  na  domy  Boskie  szczodrobłiwa, 
osobliwie  na  kościół  nasz  Panny  Maryi  w  .Jarosławiu,  kędy  też 
po  śmierci  złożona:  jam  czytał,  że  kasztelan  Kruświcki  miał 
za  sobą  Ewę  Plichciankę  podkomorzankę  Rawską.  Jacek  poseł 
na  konwokacyą  1648.   3Iarcin  1670.  Consłit.  fol.  12. 

RyszaiiO^V$ki>  Ignacy  Ryszanowski.  Anna,  Dejkiewi- 
cza  małżonka  1702. 

Ryszewski  ^  w  Wielkiej-Polszcze.  N.  Ryszewski  żył 
koło  roku  1723.  ten  zostawił  syna  Antoniego,  i  córkę  jedne. 

Ryszkowski  herbu  Nowina,  w  Łukowskiej  ziemi  i 
księztwie  Litewskiem.  Jędrzej  Ryszkowski  podwojewodzy  Lu- 
belski 1607.  Paweł  chorąży  Łukowski,  żona  jego  Trojanow- 
ska, braci  miał  rodzonych  dwóch,  jeden  był  (zda  mi  się  Jan) 

14* 


212  Roszkowski— Rytelski. 


opatem  Paradyjskiin ,  drugi  sędzią  ziemskim  Lubelskim  ,  Ję- 
drzej syn  PawJa  cliorąźeg-o,  pod  pierwszą  Chocimsk;}  rotmis- 
trzem byt  królewskim,  gdzie  do  dzidą  pchnięto,  miat  za  sobą 
Zulińską,  którą  Żółkiewska  urodziła,  a  z  niej  syna  Pawła  i 
drugiego  Stanisława.  Z  tych  Paweł  najprzód  podczaszy  Brze- 
ściański,  rotmistrz  krółewski,  poseł  na  różne  sejmy,  osobłiwie 
lłł61.  zkąd  naznaczony  komissarzem  do  uznania  poczynionych 
krzywd  w  Litwie,  Constit.  fol.  II.  umarł  kasztełanem  Mści- 
sławskim :  \mo  vnto  miał  za  sobą  Zarankownę ,  z  tej  spłodził 
córkę  Barbarę  Oziębłowską,  horodniczą  Grodzieńską,  i  dwóch 
synów:  Zygmunta  męża  rycerskiego ,  umarł  bezzenny,  i  An- 
toniego, ten  pojął  był  Jeziorkowską,  którą  Sieniiiska  z  Bakowa 
urodziła,  atoli  potomstwa  z  nią  żadnego  nie  zostawił,  ona  zaś 
po  zejściu  jego,  poszła  za  Mokranowskiego  chorążego  Baw- 
skiego:  2do  voto  Starzyńską  (Chodorowska  ją  urodziła)  z  tej 
spłodził  córkę,  Beklewskiego  sędziego  Brześciańskiego  mał- 
żonkę. 3tio  voto  Helenę  Niemlerzycownę,  Jerzego  Niemierzyca 
podkomorzego  Kijowskiego  i  starosty  Owruckiego  córkę  ,  z 
tej  był  syn  3Iichał  podczaszy  Łukowski,  bywał  posłem  na  ró- 
żne sejmy,  marszałkiem  konfederacyi  województwa  Lubel- 
skiego, deputatem  na  trybunał  koronny,  posłem  do  Króla  Szwe- 
dzkiego i  Cara  Moskiewskiego,  złączył  się  był  dożywotnie  z 
Barbarą  Drzewicką  wojewody  Lubelskiego  rodzoną  siostrą,  ta 
mu  powiła  cztery  córki,  Teresę  i  Urszulę  Karmelitanki  bose  w 
Lublinie,  Franciszkę  zakonnicę  S.  Klary,  Annę  Ś.  Brvgitty  w 
Lublinie :  piąta  córka  Helena  wydana  za  Gabryela  Szpilew- 
skiego  starostę  Stejgwilskiego ;  i  syna  Józefa ,  kustosza  Łu- 
ckiego ,  proboszcza  Brańskiego ,  deputatem  zasiadał  kilka  razy 
na  trybunał  koronny:  tenże  Michał  podczaszy ,  za  konsensem 
żony  swojej,  wstąpił  do  zakonu  Soc.  Jesu ,  gdzie  kilka  lat  na 
służbie  Boskiej  przepędziwszy,  odpoczął  w  panu  w  Krasnym- 
stawie  w  r.  1729.  Ato  voto  miał  za  sobą  Siemińską,  5/o  Zofią 
Lubiszowską,  (ito  Annę  Dobroniską,  ale  z  niemi  sterilis. 

Ryszkoivski  herbu  Topor.  Jan  Bvszkowski  archi- 
dyakon  Wileński  zszedł  z  tego  świata  w  roku  1606.  w  Wilnie 
pogrzeblony  z  nagrobkiem.  Barbara  Kazimierza  Włodka  mał- 
żonka. Marcin  mąż  rycerski ,  bijąc  się  z  Tatarami  za  Lachow- 
cami  w  roku  1690.  wolał  trupem  paść  na  placu,  aniżeli  się  w 
niewolą  dostać,  zkąd  długo  się  im  nie  bez  znacznej  w  nich 
klęski  bronił.  Jędrzej  tego  herbu. 

Ky taro^lvsk.i 9  w  Przemysłkiej  ziemi.  Jan  Bytarowski 
1674.  Ignacy  w  stanie  duchownym  1710.  Marcin  w  zakonie 
naszym  temi  czasy. 

Kytelski  herbu  Szelign^  w  Bawsklem  województwie. 
Adam  z  By  tła  kasztelan  Gostyński  1436.  podpisał  pokój  Brze- 


Ryterski— Rywocki.  215 

ski  u  Łask.  w  Statut,  fol.  140.  N.  miał  za  sobą  Wierzbow- 
ską. 3Iateusza,  z  Anny  Jerzmanowskiej  herbu  Slepowron,  syn 
Antoni  1701. 

RytersKi  herbu  Topor.  Piotr  Ryterski  o  którym  Biel. 
fol.  280.  pisze,  ze  w  roku  1403.  z  Witoldem  ksiąźcciem  Li- 
tewskim wojując  w  Inflanciech,  przy  dobywaniu  Dynaburgu, 
pierwszy  na  mur  wskoczył.  Tenże  czy  inszy  Piotr,  Bielski 
fol.  33(5.  któremu  Władysława  Jagiełłą  Króla  Polskiego  syno- 
wie na  edukacyą  byli  oddani. 

Rytwiański  herbu  Jastrzębiec,  patrz  Zboro^^ski. 

Rytvocki  herbu  Prus,  z  tą  odmianą,  ze  w  czerwonem 
polu  powinna  byc  kosa  po  prawej  ręce,  a  po  lewej  ręce  tar- 
czy, w  polu  błękitnem ,  połowica  podkowy  jakby  w  pół  roz- 
dartej ,  nad  nią  półtora  krzyża ,  w  hełmie  ręka  zbrojna  z  mie- 
czem. Niektórzy  z  nich  z  Prus  wyniósłszy  się,  osiedli  w  Brze- 
śclaiiskiem  województwie.  Stanisłi»w  Rywocki  zostawił  trzech 
synów,  z  których  Jan  zostawił  potomstwo.  3Iikołaj  w  wojsku 
koronnem  służąc  po  usarsku,  umarł  bezpotomnie.  Jan  Rywo- 
cki Soc.  Jesu ,  rządził  prowincyą  Litewską  po  dwakrod,  i  kol- 
legia,  Brunsberskie,  Wileńskie,  i  Warszawskie:  w  mortyfika- 
cyach  był  ustawiczny,  nawet  i  w  ostatnich  bolach  śmiertel- 
nych :  do  najś.  Sakramentu  szczególniej  nabożny.  Powiadał 
o  sobie ,  że  od  ukrzyżowanego  Chrystusa  przedziwnej  drogi  do 
doskonałości  nauczył  się,  umarł  w  Warszawie  1666.  Są  jego 
książki  w  druku:  Bibliot.  Script.  Societ.  te  liczy.  Imo.  Pa- 
negyrici  undecem ,  guibus  res  gestas  l^ladislai  IJ^.  Regis 
Poloniae  complexus  esl.  f^ilnae  1636.  in  fol.  2do.  Dedu- 
ctio  S.  Casimiri  in  Mausolaeum ,  ipsi  a  Sigismundo  ///. 
Regę  Poloniae,  f^ilnae  ejctructum,  1633.  in  fol.  f^ilnae. 
3tio.  Benefcentia  Regis,  in  conferenda  Theologo  et  Concio- 
natori  suo,  Patri  Jlathiae  Casimiro  Sarbiewski  a  Soc.  Jesu, 
laurea  Theologica,  1639.  in  fol.  Vilnae.  4to.  Icon  f^oto- 
rum  in  nuptiis  f^ladislai  IV.  Regis  et  Caeciliae  Renatae 
Austriacae.  Sto.  Panegyricus  funebris  Alberto  Radziwił, 
Castellano  P^ilnensi ,  1636.  f^ilnae  in  fol.  Oto.  Anna  Ca- 
tholica  pro  Traditionibus  et  Purgatorio ,  contra  Anti-Bell- 
arminum  Amesii  Protestantis  Francorani.  f^ilnae  1630.  in 
fol.  7nio.  Paraenesis  ad  Ministros ,  Cahnnianos  de  Spiritu 
privato  ad  Si/nodos  non  admittendo ,  1639.  f^ilnae  in  8vo. 
8vo.  Laurentalia  Rigensia  contra  Praedicantem  haereticum. 
Vilnae  1638.  in  8vo,  ale  toż  samo  taż  biblioteka  księdzu  Kuhn 
Soc.  Jesu,  przypisała.  9no.  Idea  Magni Herois,  comprehensa 
Iredecitn  panegyricis ,  de  rebus  gestis  Leonis  Sapieha,  Pa- 
latini  f^ilnensis,  Antverpiae  in  Ato  1644.  lOmo.  f^ita  Si- 
monis  Rudnicki  Episcopi  yarmiensis.    Brunsbergae  1645. 


214       Kzączyuski— Rzeczkowski. 

iii  kto.  Krom  teg-o,  zosUroił  do  druku  umierając,  Tractatum 
tn  Cantica  Canticoriim.,  mi/steriis  Chrinti punegyiice  eapla- 
natum.  Tak/.c,  Culi'inum  ^Jnge/omac/iiim^  seu  praelium  Cal- 
inni  adver.sus  honos  Angelos.  A.  miał  za  sobi}  Annę  Wil- 
czewską 1627. 

Rzączyuski  herbu  Slepowron^  w  Podolskiem  woje- 
wództwie. Gabryel  Rzączyński  w  zakonie  naszym  ,  rządził  kol- 
Icgium  Osirogskie ,  wydal  <Io  druku:  Imo.  Historia  naturalis 
Regiii  Po/ouiae,  tn  viginti  tractatus  diinsa.  Sandotiiir.  tn 
4^0  1721.  2do.  Gemmae  Antiqinorum  Poetarum^  sfemmati- 
bus  Polonorum  tnsertae.  Poaumnae  1700.  in  8t'0.  .3tio.  Ar- 
mamentarinm  Regni  Połoninę^  seu  Gentilitia  ISobilitatis  Le- 
chtcae  u-irma.  Posnan.  1715.  in  Hvo. 

RzadkowskJ.  Elżbieta  Rzadkowska,  Adama  Kucbar- 
skiego  małżonka.  Okolski.  Kazimierz  w  województwie  Łęczy- 
ckiem  1674. 

K Zffźeifski  .  w  Wolyńskiem  województwie.  N.  Rzą- 
zewski  miał  za  sobą  Cielemęcką.  A.  stolnik  Bracławski,  poseł 
na  sejm  1738. 

Rzecki,  w  Krakowskiem  i  w  Podolskiem  wojewódz- 
twach. Jan  Rzecki  na  oczv  tak  zapadłszy ,  ze  cale  nic  nie  wi- 
dział, przy  g;robie  Wincenteg-o  Kadłubka  przejrzał.  Starowol. 
w  Życiu  hadłubka.  N.  de  Ktobukowice  Rzecki,  burgrabia 
Krakowski,  na  wojnach  za  Stefana  Króla  zasłużony,  przeszedł 
na  pokój  wieczny  w  roku  1636.  jako  świadczy  nagrobek  jego 
na  Skałce  pod  Krakowem. 

Rzeczkowski  herbu  Boiawola.  Pisze  o  nich  Okol- 
ski w  indexie  tomu  pierwszego.  Jerzy  Rzeczkowski  miał  za 
sobą  Annę  Bydtowską.  Jędrzej  poborca  w  ziemi  Ciechanow- 
skiej 1632.  Ćonstit.fol.  13. 

Rzeczkoivski  herbu  Prus  3tio,  w  Sieradzkiej  ziemi, 
piszą  się  z  Rzeezkowa,  niektórzy  z  nich  w  województwie  Bet- 
zkiem  osiedli.  Stanisław  Rzeczkowski  1582.  pieszo  szedł  do 
szturmu  pod  Pieszkowem.  Paproć,  o  herb.  Jol.  405.  Szczę- 
sny wojownik  zacny,  zginął  pod  Teliszkami,  w  okazyi  z  Tata- 
rami, w  roku  1615.  którego  nagrobek  w  Kijowie.  N.  w  Re- 
czkowie  w  parafji  Będkowskiej  ,  miał  za  sobą  Kozierowską. 

Rzeczkowski  herbu  Trąby.  Zygmunt  Rzeczkowski 
trzech  synów  spłodził:  Stanisława,  Jana  i  ^lacieja,  z  tych  Sta- 
nisław z  Witkowskiej  \ino  vuto,  zostawił  Stanisława  i  Piotra, 
z  drugiej  Hołowińskiej  dwie  córki :  Dorotę  Iwińską  i  Zofią 
Kępską ,  i  syna  Jerzego  ,  ten  na  3Ioskiewskich  ,  expedycyach 
zalecony  żołnierz ,  z  Bydłowskiej  zostawił  syna.  3Iacieja  syn 
^Yalentyn. 


Rzeczycki.  215 


Rzeczycbi  herbu  Janina^  w  Bełzkiem  wojewódttrie. 
Elżbieta  z  Rzeczycy,    \mo  voto  była  za  Janem  Swoszewskim, 
podkomorzym  Lwowskim,  Udo,  za  Trzciiiskim.  Jerzy  Rzeczy- 
cki  starosta  Urzędowski ,  w  cudzych  krajach  długą  peregryna- 
cyą   przepolerowanego    rozsądku ,    pod    Chocimem    przeciwko 
Osmanowi  Tureckiemu  tyranowi,  odważnie  wojował,   z  czte- 
rema bracią  swojemi ;   a  potem    za    czasów  Jana    Kazimierza 
Króla,  pod  czas  oblężenia  Zbarazkiego ,  życie  swoje  na  szańc 
dla   ojczyzny   wystawił,    rycerską    śmiercią.    Potoc.    Centur. 
fol.   79.    Brat  jego  jeden ,   ze  czterech   rodzonych ,  Mikołaj, 
tamże  poległ,  był  podobno  podkomorzym  Lubelskim,  svn  tego 
Mikołaja  Jędrzej  z  wielkiej  Rzeczyce  Rzeczycki,  chorąży  Gra- 
bowiecki,  starosta  Rzeczycki,  administrator  ekonomji  Sambor- 
skiej, pułkownik  królewski,  Szamotulski  Benedykt ,   w  kaza- 
niu, Rzeka  Zi/wota  wiecznego ,  podkomorzym  go  Lubelskim 
zowie  (tenże  były  instygatorem   koronnym,   ale  w  Kalwińskiej 
sekcie  uwikłanym ,  dla  której  zbór  w  dobrach  swoich  wymu- 
rował.   Cichoc.  alloą.  lib.  2.  c.  23.) ,  gdzie  i  córki  jego  dwie 
■WA-pisał,  Urszulę  ksienią  klasztoru  Grodzieńskiego,  zakonu  S. 
Brygitty,   i  3L'irync  AYęglińską ,  ta  umarła  w  roku  1651.    N. 
podkomorzanka  Lubelska  była  za  Pi-zecławcm  Minockim  stol- 
nikiem Sendomierskim  ;  synów  jego  także  dwóch,  jeden  z  nich 
starosta  Rzeczycki,  drugi  N.  Władysław  chorążyc  Grabowie- 
cki ,  umarł  1692.    Stanisław  stryj  Jędrzeja,  o  którym  wyżej, 
w  wojsku  cesarskiem  znacznej  szarży.  Jan  brat  stryjeczny  tegoż 
Jędrzeja,   pod  Chocimem  życie  dla  ojczyzny  położył,   zostawił 
synów:   3Iarka  męża  rycerskiego  i  Jędrzeja,  1682.   Piotr  stry- 
jeczny tegoż  Jędrzeja ,  miecznik  AYolyński ,    niewiem   czy  nie 
ten  Piotr  miał  za  sobą  Dorotę  Kuropatnicką,   kasztelankę  Bie- 
cką ,   z  której  synowie  Łazarz  chorąży  Wołyński ,  deputat  na 
trybunał  koronny  1724.  i  Remigian.    Anna  Rzeczycka  Seba- 
styana    Garlińskiego.     N.   AYaclawa   Kaszewskiego ,    sędziego 
ziemskiego  Bełzkiego-.  N.  Rzeczycki  chorąży  Łomżyński,  miał 
za  sobą  Marchocką  i  z  niej  zostawił  potomstwo,  syna  jednego 
starostę  Polurzyńskiego ,    który  żył ,   także  z  Rzeczycka  staro- 
ścianką    Rzeczycka,    posłował    na  sejm   1740.  i   córki   dwie: 
ZoBą,  która  wprzód  żyła  bezpotomnie  z  31ikolajem  Cetnerem 
starostą  Rareckim ,  po  nim  zaś  z  Franciszkiem  Potockim  kraj- 
czym  koronnym,  starostą  Bełzkim,  umarła  1741.  pochowana  w 
Chrystyampolu  u  00.  Bernardynów.  Annę,  która  dotąd  (1732.) 
Panną  żyje,  tizecią  zakonnicę  S.  Dominika  we  Lwowie  Annę. 
N.  miał  za  sobą  Maryannę  Ostro>vską.  Jerzy  Rzeczycki  staro- 
sta Rzeczycki,  poseł  na  sejm;  umarł  w  roku  1739.  pojął  Ewę 
Szembekownę    kasztelankę    W^ojnicką  ,     z   tej   zostawił  córek 
czteiy :  z  nich  najstarsza  żyje  z  Rzeczyckim  starostą  Poturzyń- 


216  Rzeczycki— Rzepecki. 

skim ,  jako  si(,'  juz  iiamienilo ,  i  synów  dwik-h  :  ale  młodszy  w 
sskotacli  bydąc  wszedł  do  grobu ,  starszy  dziesiejszy  starosta 
Rzeczyekl,  po  ojeu.  N.   pułkownik  pochowany  we  Lwowie  u 
Karmelitów  bosych.    Mikołaj    na  nasze  kollegium  Jarosławskie 
dobroczynny,  zginął  w  okazyi  z  Tatarami  i  Kozakami  1652. 
Rzeczycki  slarosta  Rzeczycki  z  pierwszą  żoną  S//c/H>i/nLi/,ą  bvl  bez- 
dzietny ■ —  z  drugą  iV.  hras/cA-ą  starościanką  Koryliiicką  miał  svna 
Jana.  —  ftras/cA-i. 

Rzeczycki  ńerbu  Łodzią.  Stanisława  z  Rzeczycy, 
obojga  prawa  doktora,  dla  jego  osobliwszycb  cnót,  wybornej 
nauki,  nienagannych  ol)yczajów,  przyjęli  do  swego  herbu  Ło- 
dzią, Piotr  Tomicki  biskup  Krakowski  i  podkanclerzy,  Łukasz 
z  Górki  kasztelan  Poznański,  Stanisław  Tomicki  kasztelan  Ka- 
liski, Piotr  Opaliński  kasztelan  Łędzki ,  Sebastyan  Opaliński 
kustosz  i  t.  d.  Łodzieowic,  a  oraz  przez  respekt  jego,  wnuków 
jego,  czyli  raczej  synowców,  z  potomstwem  ich,  co  wszystko 
Zygmunt  Ł  Król  Polski  przywilejem  swoim  utwierdził,  i  do 
wszystkich  szlacheckich  prerogatyw,  tychże  przypuścił,  i  zęby 
w  herbie  za/.ywałi  Łodzi  złotej  malej ,  w  polu  czerwonem ,  z 
szyszaluem  i  przyłbicą  w  górę  wyniesioną.  O  czem  jest  jego 
list  między  innemi  listami  królewskiemi  ///  J/S.  Petricov.  Rok 
w  prawdzie  nie  przypisany,  ale  łatwo  poznać,  ze  się  to  działo 
przed  rokiem  r.  1535.  bo  w  tym  roku  umarł  biskup  Tomicki. 
Ten  Stanisław  z  Rzeczyce ,  był  penitencyarzem  Króla  Zy- 
gmunta Ł  w  Rzymie  będąc,  tam  życie  skończył  w  roku  1546. 
a  ze  jego  pieniądze  i  rueliomości  adjiscum  Camerae  ^Jposto- 
llcuK  zabrano ,  przetoz  Król  upominał  się  o  to ,  aby  na  sukces- 
sorów  Stanisława  oddane  były.  O  czem  czytałem  instrukcyą 
daną  w  tym  roku  3Iyszkowskiemu,  posłowi  do  Rzymu.  T.  23. 
Epist.  Sigism.  I.  3Iaryanna  była  za  Łukaszem  Ruckim  stolni- 
kiem Inowrocławskim. 

]<ze;KUOn'Sb.i  herbu  Tfczele.,  w  Wielkiej-Polszeze, 
ja  czytam  Rzegocki.  Franciszek,  który  miał  za  sobą  Helenę 
Jarnowską  kasztelankę  Kowalską ,   z  której  był  syn  Sebastyan. 

Rzekła  w  tych  lierbach  znajdziesz :  Drużyna,  Gissa, 
Kopaszyna,  Korczak,  Krynicki,  Rubiesz,  Sreniawa,  Wal- 
bach ,  Wręby,  >Vukry. 

Rzekiecki^  w  Sieradzkiem  województwie.  Rzekie- 
ckiego  na  Rzektach  rezygnacyą,  w  r.  1571.  uczynioną,  znaj- 
dziesz/'n  ^/ctó  Castren.  Oxt rzeszot'.  Jan  za  towarzysza  służąc, 
pieszo  szedł  do  szturmu  jiod  Psków  eu).   Paproć,  ful.  405. 

Rzepecki  herbu  Białi/nia,  piszą  się  z  Rzepek  w  Sie- 
radzkiem województwie.  Jan  Rzepecki  starosta  Zwoleńsk;  w 
Sendomierskiem  roku  1674.  Kazimierz  w  zakonie  naszym  ży- 
cia śmiertelnego   kresu,   dopędził  w  Lublinie  roku  1722.  jest 


Rzepiszewski— Rzeszotarski.      217 

w  druku,   jeg^o  Decennium    triumphale    de   S.  Xaverio^    in 

fol.  1682. 

Jan  Ostałkiewics  Rzepecki  z  Jadwigą  Czubikoirną  Rzepecką  spło- 
dził synów  dwócti :  Pawła,  który  z  ilaryanną  Rzepecką  miał 
syna  jednego  3Iarcina,  od  tego  z  Agnieszką  Gol y gowską  zos\d\ 
syn  Jan  mający  za  sobą  ilaryannę  Raczyńską.  Drugi  syn  Jana 
Ostalkiewicza  Wojciech,  który  z  Barbarą  Gołygowską  s^\oAzi\ 
córkę  Jadwigę  Golvgowskiego  małżonkę  ,  i  svnów  dwócłi :  Fran- 
ciszka i  Kazimierza.  Franciszek  Rzepecki  z  Justyną  Ja- 
womką  miał  dwie  córki :  Marvannc  Micliala  Kazieroda  Rzepeckiego 
małżonkę ,  i  Gertrudę  Antoniego  Harcikowca  Rzepeckiego  żonę. 
Synów  dwóch:  Błażeja,  od  tego  z  Maryanną  Rzepecką  syn 
Stanisław,  iV\'awrzeńca,  który  z  Marcyanną  Rybińską  spło- 
dził córek  pięć,  i  syna  jednego  Antoniego.  Córki  zaś  Jadwigę 
Jana  Kobyłeckiego  żonę ;  Maryannę  Sebastyana  Brodowca  Rze- 
peckiego małżonkę;  Brygidę,  Łucyą ,  i  Rozalią  panny.  —  Ka- 
zimierz Rzepecki  drugi  syn  Wojciecha  z  Golygowskiej ,  ten  z 
Ewą  Dobiecką  spłodził  synów  czterech;  1.  Franciszka  bur- 
grabiego  i  subdelegata  Piotrkowskiego,  który  z  Agnieszką  Mini- 
szewską  sterilis.  2.  Antoniego,  ten  z  Maryanną  Lenczowską 
miał  trzy  córki:  Maryannę  za  Józefem  Krzemińskim.  Jadwigę  Bo- 
nawentury Rzepeckiego  żonę,  i  Tekłę  pannę.  3.  Jana,  który 
z  Maryanną  Kobyłecką  zostawił  córkę  jedne  Ewę  za  Wojciechem 
Kamieńskim.  4.  Marcina  Rzepeckiego,  ten  z  Franciszką  Por- 
czyńską zostawił  potomstwo  lrzv  córki:  Marvannę  ,  Franciszkę, 
i  .Slarcyannę,  i  trzech  svnów  :  Franciszka,  Józefa  i  Błażeja. 
—  St ani s ła  w  5/'0f/ff«7ff  Rzepecki,  spłodził  svna  Fra  n  ci  szka, 
od  lego  z  -Anastazyą  Rzepecką  było  dwóch  synów:  Antoni  od 
lilórego  .Mikołaj.  Drugi  svn  Franciszka  3Iaciej,  który  z  \^a- 
tarzyną  Papiewską  lino  voto  spłodził  Sebastyana,  mającego  za 
sobą  31arcvannę  Ostalkiewiczow/ię  Rzepecką.  '2do  roto  z  Maryanną 
Golygowską  zostawił  svna  Szymona.  —  Heraldyka  W ielądka. 

Rzepiszenski.  Krzysztof  Rzepiszewski,  miał  za  sobą 
Zofią  Korvciriską  wojewodzankę  Łęczycką.  ^.  Rzepiszewska 
bvła  za  Piotrem  Romiszowskim. 

Rzeituieki.  HIppolit  Rzepnicki  proboszcz  infulacki 
Wideiiicki.  zakou-a  Cnnunicorum  de  Poenttentia  BB.  Jlar- 
tyrum ,  reguły  S.  Augustyna ,  rządził  potem  ten  zakon  I  pro- 
wincvą  całą,  wielką  roztropnością,  dobra  oderwane  konwen- 
tom swoim  ,  wielką  pracą  windykował ,  karnością  swoich  za- 
konników obostrzył,  kwoli  czemu  do  Rzymu  jeździł ,  gdzie  od 
Papieża  otrzymał  approbacyą  niektórjcli  ustaw ,  w  tych  pra- 
cach śmierć  'Xo  zastała,  w  roku  1640.  Panes".  P.  Casun. 
Kojał.  S.  J.  in  ejus  funere.   ]\.  Jana  ^Nojniłowicza  małżonka. 

Rzeszewski  /terbu  fio/a^  wŁcczyckiem  województwie. 

RzeiiiZOtarski  herbu  Junosza.,  w  3!azowieckiem  wo- 
jewództ\'i  ie.    Paprocki ,   Łaski  Cudowne  jol.  40.   Wojciecha 
Rzeszotarskiego ,    dziedzica  na  wsi  Pszczele  nazwanej ,  wspo- 
mina w  roku  1609.   Jan  w  Brześciańskiem  województwie. 
Dom   ten   starożytny   ma  swoje  siedlisko  na  Rzeszotarach  w  woje- 


218  Rzeszowski. 


wództwie  Płockiem  będącyoh.  Z  tych  Felix  Rzeszotarski  spło- 
dził Jana  Rzeszotarskiego ,  który  z  Heleną  Chełstowską  herbu 
Jastrzębiec  sędzianką  Michałowską  miał  syna  Franciszka, 
który  z  Urszulą  Łaszewską  zostawił  potomstwo  syua  Antonie- 
go yiceslarostę  i  sędziego  grodzkiego  Rawskiego,  ten  wszedł  w 
śluby  małżeńskie  z  Maryanną  Podkahską ,  z  którą  spłodził  synów 
trzech:  1.  Jana  sędziego  ziemskiego  Rawskiego.  2.  Józefa 
cześnika  Mszczonowskiego.  S.Franciszka  cześnika  ziemi  Raw- 
skiej. , —  Jan  Rzeszotarski  sędzia  ziemski  Rawski,  kawaler  or- 
deru S.  Stanisława,  syn  pierwszy  Antoniego:  mąź  ten  od  wieku 
młodego  z  nabytych  nauk ,  posiadający  umiejętność  praw  narodo- 
wych ,  starał  się  dopełniać  obowiązku  dobrego  obywatela  będąc 
na  różnych  funkcyach  publicznych  deputackich ,  poselskich  ,  i  ko- 
missarskich  swej  ziemi ,  i  w  urzędzie  swoim  jako  sędzia  ziemski 
Rawski  we  wszystkich  sprawach  sprawiedliwość  utrzymujący,  z 
czego  współ  obywatelom  miły,  i  wielce  u  nich  poważany.  Pojął  za 
małżonkę  Teresę  fFalicką,  Bazylego  Walickiego  wojewody  Raw- 
skiego z  Nieborskiej  spłodzoną  córkę,  z  którą  zostawił  potomstwo, 
synów  dwóch:  Bazylego  i  Jana,  i  córki  trzy :  Teklę,  Puden- 
cyannę ,  i  Annę.  —  J  ózef  Rzeszotarski  cześnik  Mszczonowski 
drugi  syn  Antoniego,  miał  za  sobą  Klarę  Rudzką  cześnikownę 
Czerską,  Józefa  Skarbka  Rudzkiego  cześnika  Czerskiego,  i  Brygilty 
Narewskiej  córkę.  —  Franciszek  Rzeszotarski  cześnik  Rawski 
trzeci  syn  Antoniego,  miał  za  sobą  Zofią  Słucką  łowczankę  Łom- 
żyńską. —  Heraldyka  Wielądka. 

Rzeszowski  herbu  Doliwa,  którzy  się  pisali  de  Stro- 
zyska ,  z  W  ielkiej-Polski ;  z  tych  jednego  Stanisława  wspomi- 
naj;} pisarze,  iź  u  Króla  Polskiego  Kazimierza  wielkiego,  otrzy- 
mał był  Rzeszów,  na  wieczność,  i  gruntu  w  objazd  na  trzy- 
dzieści mil.  Tegoż  potem  syn  był  arcybiskupem  Lwowskim, 
drugi  biskupem  Krako\ł'skIm.  Jan,  synowiec  tego  arcybiskupa, 
zostawił  też  syna  Jana,  który  miał  syna  Augustyna  męża  sła- 
wnego ,  len  nie  zostawił  potomka ,  tylko  jedne  córkę ,  którą 
wydał  za  Kmitę  Sobieiiskiego,  po  niej  wziął  Dynów,  Rze- 
szów i  t.  d.  Ten  Kmita  nie  miał  tylko  córkę  jednę,  którą  pojął 
Mościsz  z  wielkiego  Koźmina,  famlljl  Ostoja,  i  ten  nie  miał 
tylko  córkę  jednę,  którą  dał  Mikołajowi,  który  się  pisał  de 
Dębno,  dziedzic  na  Żerkowie,  był  to  synowiec  arcybiskupa 
Gnieźnieńskiego  ,  a  Tomasza  kasztelana  Poznańskiego  syn, 
który  się  de  Dębno  pisał.  Tenże  Mikołaj  był  kasztelanem  Mię- 
dzyrzeckim ;  zostawił  z  nią  syna  Jana,  który  potem  miał  synów 
trzech,  z  których  jeden  był  Mikołaj  Rzeszowski  wieku  mego, 
który  zostawił  potomka  Adama  Rzeszowskiego  z  Łaską  Ja- 
dwigą wojewodzanką  Sieradzką.  Tegoż  Mikołaja  były  te  sio- 
stry, jako  najprzód:  Sepichowska  Zofia,  starościna  Leżajska, 
od  której  Sepichowscy,  którzy  Trzciana,  i  insze  imiona  dzia- 
łem brali;  potem  szła  za  Blejkowskiego  stolnika  Przemysłkle- 
go.  Katarzyna  siostra  jej  rodzona  Niewiarowska.  Adam  syn 
Mikołajów    miał    za  sobą  Kormanicką,    kasztelana    Czechow- 


Rzeszoi¥ski.  219 


sklego  córkę,  z  którą  nie  zostawiwszy  potomka  żadnego,  umarł 
w  roku  1583.  Poty  Paprocki  o  herbach^  o  tym  domu,  któ- 
remu poświadcza  Okotski,  ale  się  osnowa  ta  utrzymać  nie 
może:  a  najprzód  to  pewna  z  autorów  wszystkich,  i  z  samego 
Paprockiego ,  że  tak  arcybiskup  Lwowski,  jako  i  biskup  Kra- 
kowski Janowie  Rzeszowscy,  do  herbu  Pólkozic  należeli,  po- 
tem zenie  byli  bracia  rodzeni,  pokażę  niżej.  Dalej,  że  Pa- 
procki dziewięć  pokolenia  wyliczył  od  arcybiskupiego  brata, 
który  życ  musiał  koło  roku  1420.  do  roku  1583.  Na  koniec, 
nie  pisze  ten  autor ,  ponieważ  prawnuk  Tomasza  kasztelana 
Poznańskiego,  był  herbu  Dębno,  i  arcybiskup  Gnieźnieński, 
brat  Tomasza,  był  tego  lierbu  !  jak  się  to  stało?  że  potomstwo 
jego  do  herbu  się  Doliwa  przenieśli. 

Rzeszowski  herbu  Półkozic.  Jana  Pakosława  Rze- 
szowskiei;<ł  legacyą  wspomina  Bzovius  in  Annul.  Eccles.  pod 
rokiem  13(53.  www.  2.  do  Urbana  V.,  od  Kazimierza  Wielkiego 
Króla  Polskici;(i,  przez  którego  starał  się  Urban,  żeby  posiłki 
wojenne  Król  Kazimierz  z  Polski  posłał  mu  do  Włoch.  Stani- 
sław, o  którym  się  wyżej  mówiło  z  Paprockiego  ^  syn  według 
niego,  Jan,  z  proboszcza  S.  Michała  na  zamku  Krakowskim, 
i  kanonika  Krakowskiego  ,  na  arcyłiiskupstwo  Lwowskie  ,  po 
3Iikołaju  Trijba  wyniesiony  w  r.  1411.  wielkich  to  był  przy- 
miotów l)iskup,  który  w  roku  1414.  z  Halicza  do  Lwowa  kate- 
drę swoje  przeniósł,  kanonikom  prowentów  przyczynił,  rezy- 
dencye  dla  nich  wystawił ,  Donajów  w  miasteczko  przeformo- 
wał,  (dobra  to  Sij ,  do  stołu  arcybiskupiego  należące).  Z  woli 
papiezkiej  do  Zmudzkiego  księztwa  zjechawszy,  tam  z  Piotrem 
biskupem  Wileńskim,  nową  katedrę,  pod  tytułem  SS.  ^Vle.xan- 
dra,  Ewancyusza  i  Teodula ,  i  biskupstwo ,  założył.  Elżbietę 
Pilecką,  Ottona  wojewody  Sendomierskieg^o  córkę,  małżonkę 
M^ładysława  Jagiełłą  Króla,  w  małżeństwo  z  nim  związał  i 
koronował.  Wiele  inszych  rzeczy  na  dobro  i  pożytek  kościoła 
swego  sporządziwszy ,  w  Rzeszowie  zasnął  w  panu ,  w  roku 
1436.  na  Łysej  Górze  u  S.  Krzyża  pod  Sendomierzem  ciało 
jego  pogrzebione.  ScrobiszoiK  in  f^itis  Archiepiscop.  Leo- 
pol.  Biel.  fol.  354.  Cromer  lib.  21.  Jan  Rzeszowski  bi- 
skup Krakowski  z  ojca  Jana,  z  matki  Anny  Przybyszewskiej 
urodzony,  scholastykiem  wprzód  był  Sendomierskim  ,  kanoni- 
kiem Krakowskim,  i  podskarbim  koronnym,  bo  jeszcze  tych 
wieków  podskarbstwo  koronne ,  częstokroć  przy  duchoM  ień- 
stwie  się  wiązało ,  czego  mi  się  nie  raz  czytad  dostało.  Nim 
zaś  duchowny  sobie  stan  obrał ,  wprzód  rycerskiej  chwały  szu- 
kając w  obozie,  z  Władysławem  Jagiellonowiczem,  Królem 
Polskim  i  Węgierskim  pod  Warnę  się  na  Turków  wyprawił, 
gdzie    po    porażeniu   wojsk   Chrześcijańskich,   i  zabiciu  Wła- 


S!20  RKeszo%vski— Rzei¥nicki. 

dysława  Króla,  ledwo  się  sam  z  lej  porażki  do  ojczyzny  żywo 
wrócił,  zkąd  potem  wysłany,  jeździł  do  Węgier,  zęby  się  był 
pewności  jakiej  dowiedział ,  czy  o  śmierci ,  czy  o  życiu  Wła- 
dysława Króla.  Długosz  1445.  lib.  13.  Wstąpiwszy  na  kate- 
drę Krakowską  w  roku  1471.  w  eremitorium  S.  Katarzyny, 
w  gęstycli  lasach,  blizko  Bodzęcina  fundowanym,  od  nieja- 
kiego Polaka,  na  imię  W^acława,  kościół  wymurował,  i  00. 
Bernardynów^  tam  osadził.  Na  Skałkę  także  przy  Krakowie, 
zakonników  S.  Pawła  pustelnika  wprowadził,  kanonikom  Kra- 
kowskim niektóre  dziesięciny  darował.  Skarbiec  przy  katedrze 
Krakowskiej ,  czyli  raczej  kapitularz  wymurował :  aż  też  w  r. 
1488.  synowiec  swoje  za  mąż  wydając,  gdy  skrzętniej  chodził 
koło  tego  aktu,  w  niemoc  zapadł,  z  tej  do  grobu.  Starowol. 
tn  f^itis  Episcop.  Cracov.  A^ijr^^A/ przydaje,  że  Zakrystyą  przy 
katedrze  Krakowskiej  wymurował.  Franciszek  Rzeszowski  miał 
za  sobą  Zofią  Kalinowską ,  z  której  syn  Krzysztof  i  córki  dwie, 
Jadwiga  Samuela  Paplińskiego  i  Barbara  Zygmunta  Swirskle- 
go ,  małżonki.  Jan  w  zakonie  naszym  życie  skończył  1080.  w 
Gdańsku  ,  Ignacy  w  Toruniu. 

Rzeszowski  herbu  fVąi^  w  Krakowskiem  wojewódz- 
twie. Z  tego  domu  była  Barbara  Szafrańcowa  starościna  Le- 
lowska ,  która  bezpotomnie  umarła :  bracia  jej,  Hieronim  Rze- 
szowski, który  z  Smolikowną  zostawił  jedne  córkę  Helenę  Bo- 
narawą.  Samuel  drugń  brat,  ten  miał  dwie  żony:  Rajską  i 
Zofią  Krupczankę ,  córkę  Stanisława  Krupki ,  wdowę  po  To- 
maszu Alemannim ,  z  obiema  żył  sterilis.  Adam  stryjeczny 
brat  icli ,  którego  córka  za  Stefanem  Oraczowskim.  Stanisław 
z  Zofią  Lubiatowską  miał  potomstwo.  Remigian ,  najprzód  się 
żenił  z  Górecką ,  którą  Łuczrcka  urodziła ,  z  drugą  N.  córką 
W^ojciecha  Powęsklego,  którą  Domaniewska  ricesgerenta  Kra- 
kowskiego W^awrzeńca  Domaniewskiego  córka,  urodziła.  Bar- 
bara siostra  Bonarowy ,  była  za  Walentym  Gołuchowskim : 
poty  Baran.  N.  była  za  Marcinem  Piecznowskim.  Jan  Rze- 
szowski miał  za  sobą  Annę  Chrościcką.  Maciej  Zofią  Kotkow- 
ską podczaszankę  Sieradzką.  N.  Grochowską  kasztelankę  Cze- 
chowską. Jan  podpisał  ustawy  Pokrzywnickiego  kongressu. 
Constit.  fol.  427.  Krystyna  Pawła  Rzeszowskiego  z  Doroty 
Szarackicj  herbu  Radwan  córka,  była  za  Krzysztofem  Czarnie- 
ckim starostą  Żywieckim  koło  roku  1636. 

Rzeszyński  herbu  Gera/d,  tak  o  nich  pisze  MS. 
Księdza  Kojałowicza. 

Rzewnicki*  Okol.  tom.  2.  fol.  44.  pisze,  że  Rze- 
wnicka  była  za  Janem  Srokowskim. 

Kuropatnicki  w  rzędzie  nazwisk  domów  szlacheckich  także  ich  umie- 
szcza   a  w  konstytucyi   1764.    roku,   stoi   źe   Balcer   Rzewni- 


Rzei¥uski.  221 

cki  sędzia  grodzki  Różański  podpisał  elekcyą  Stanisława  Augusta 
Króla  zziemi  Różańskiej.  Antoni  w  Łukowskiej  ziemi.  Tomasz 
Rzewnicki  burgrabia  Różański  179"2.  r.  —  fflelądek. 

Rzewuski   herbu  Krzywda ,     w  województwie  Ru- 
skiem dom  starodawny.   Stanisław  Rzewuski  podstoli  Rracław- 
ski,  deputat  na  trybunał  koronny  r.    1643.   Janson.   svn  jeffo 
Wawrzeniec ,    także    podstołl    Rsacławski ,    i    sędzia    g-rodzki 
Winnicki.  Piotr  komornik  Bracławski.  Stanisław  sędzia  ziemski 
Lwowski,   z  Czerniejowskiej  podkomorzanki  Lwowskiej,  zo- 
stawił dwie  córki:  jedna  z  niełi  Anna  wydana  za  Iłżeckiego  pod- 
komorzeg-o  Mozyrskiego  ,   druga  KaUirzyna    za  Gumowskiego 
herbu  Poraj ,   synów  zaś  trzech ,  Jana  podczaszego  Lwowskie- 
go ,   ten  z  Jazłowskiej  miał  syna  Jana,   ale  młodo  we  Francy! 
umarł.   Franciszka  stołnika  Liwskiego,  temu  Pogorzelska  je- 
dne tylko  córkę  powiła  Ludowikę,  która  pierwszym  związkiem 
żyła  z  Zbigniewem  Oborskim,  starostą  Gołąbskim  ,  drugim ,   z 
Sułowskim.   3Iiehala  Fłoryana ,  podskarbiego  nadwornego  ko- 
ronnego, pisarzem  był  wprzód  ziemskim  Lwowskim,   i  pułko- 
wnikiem królewskim  1674.  wielkiego  serca  kawaler.    Pierwsza 
jego  rycei'ska  expedycya  z  Czarnieckim  sławnym  wojownikiem, 
pod  Gołębiem  była ,  gdzie  na  Szwedów  z  nieporównaną  rezo- 
iucyą  nacierał,   na  innem  zaś  miejscu,  gdy  z  swoją  chorąo-wią 
przejścia  tymże  Szwedom  broni ,  kulą  w  twarz  raniony,   tym 
razem ,   nietylko  serca  do  wojennych  dzieł  nie  stracił ,  ale  tez 
tak    zahartowany ,    silniej    w    każdej    okazyi    nieprzyjaciół  oj- 
czyzny raził.   Pod  czas   Chocimskiej   drugiej  ,  Turcy  z  obozu 
swego  wypadłszy,   impetem  wielkim  na  niego  uderzyli:   stanął 
im  w  kroku  Rzewuski ,  nieustraszony  pułkownik ,  i  szczęśliwie 
pierwszy  bitwę  z  Turczynem  i  zwycięztwo  zaczął.    Pod  Zasła- 
wiem  Sułtana  Muradyna  we  24.  tysiącach  na  ojczyste  pola  wy- 
ciekającego,  regimentarzem  na  ten  czas  zostawiony,  zbił,  plon 
i  niewolnika  odebrał.    Pod  Dunajowem  trzy  tysiące  Turków  w 
pień  wyciął,   a  na  inszych  miejscach,   siedm  razy  z  niemi  się 
potykając,    fortunnie   ich  gromił.    Mobilów,    i   nie  dobywszy 
szabli,    odebrał.    W  Raszkowie    presidium   Tureckie    wyciął 
tak,  ze  się  komendant  miasta,  na  wjsoką  skałę  uszedłszy,  sal- 
wować musiał.   Kiedy  Króla  pod  Zórawnem  Chan  Tatarski  tak 
ścisnął,  ze  mu  z  wojskiem  ruszyć  się  żadnego  sposobu  niesta- 
wało,  on,   póki  tym  czasem  liczniejsze  chorągwie  nie  sciąo-nęły 
się,  dziwnemi  przemyłam!  Chana  od  oblężenia  rozrywał,  dzień 
i  noc  niedosypiając ,   a  potem  podczas  oblężenia,   przez  środek 
nieprzyjaciół  w  nocy  do  obozu  się  królewskiego  przebił,   o-Jzie 
Gnińskiemu  wojewodzie  Chełmińskiemu  za  sekretarza  legacyi 
przydany,  pożądany  pokój  zawarł.    Pod  Wiedniem  i  Strygo- 
niem ,  nie  mniejsze  się  jego  męztwo  wydało ,  kędy  mężnie  ba- 


222  Rzewuski. 


szc  Sylistiyjskien^o  pojmał.  Po  takicli  ledy  w  ojczyźnie  zasłu- 
gach, Jan  III.  Król  Polski,  podskarbim  go  nadwornym  koron- 
nym ,  pułkownikiem  swoim  uczynił  i  do  Wołocli  z  whidzij 
regimentarską  wysłał,  tam  pod  Zniureyą,  az  do  Kamieńca, 
pięć  tysi(;cy  zaś  Tmków,  cztery  tysiące  Tatarów  za  "ranice 
wypędził.  Tetarów  Wo'yń  najtzdzającycłi  ad  fontem  Danie- 
lis,  albo  pod  Slruhą  Ał  yciął.  Do  oppiignacyi  Kamieńca  Podol- 
skiego za  ordynansem  wokowauy,  w  Zwańcu  Tureckie  prezy- 
dium wybił ,  a  Tatarów  o  milę  sześć  tysięcy  tegoż  dnia  wytę- 
pił. Kamieniec  pewnieby  był  ojczyźnie  odzyNkał,  gdyby  Ijyła 
zazdrość  inszych  biegu  fortuny  ni?*  zatamowała ,  jednakże  pięć 
tysięcy  z  Kamieńca  do  boju  wyprowadzonych  Turków,  trupem 
położył.  W  Budziackiej  kampanji  i  tu  tryumfjilny  regimen- 
tarz :  bo  pod  Łopuszną,  w  dzień  S.  Bartłomieja,  nieprzyja- 
ciół z  obozu  i  z  życia  wjzuł ,  a  pod  Soczawą  siedm  tysięcy 
Tatarów  wyciął.  Z  Budziackiej  e.\pedycyi  powracając  do  oł>o- 
zu,  do  Kamieńca  obsydyi  z  hetmanem  Jabłonowskim,  i  z  Jakó- 
bem  Królewiczem  Polskim,  którego  Jan  III.  na  opiekę  i  dy- 
rekcyą  tak  Jabłonowskiego,  jako  i  jego,  spuścił,  gdy  z  hetma- 
nem szykuje  wojsko  do  boju,  na  polach  Kamienieckich  para- 
liżem ruszony,  do  Lwowa  zawieziony,  tamże  mąż  wojenny  na 
wieczny  się  pokój  przeniósł:  miał  za  sobą  Iwo  foto  Annę 
Dzierzkownę,  kasztelankę  Rozpierską,  starościankę  Zydaczew- 
ską,  z  tej  córka  Elżbieta  Febronia,  zaślubiona  Janowi  Koniec- 
polskiemu  wojewodzie  Sieradzkiemu,  Pani  z  Bogiem  złączona, 
na  którego  honor  fundowała  missyą  dla  naszych  w  Koniecpolu, 
i  Rożniatowie,  pogrzebiona  w  kościele  naszym  Lwowskim: 
druga  zda  mi  się  z  tejże  Dzierzkowny  córka,  Maryanna  zakonnica 
Ś.  Benedykta  u  Wszystkich  SS.  we  Lwowie,  i  synowie,  Stani- 
sław Mateusz,  Adam,  Maurycy,  i  Józef,  2</o  i»o/o  poją!  Oborską 
Angelę,  wojewodzankę  Podlaską,  z  tej  tylko  córka  została  Kar- 
czewska, kasztelanowa  Czerniechowska.  Stio  Annę  Potocką,  ka- 
sztelankę Kamieniecką,  siostrę  rodzoną  Teodora  niedawno  ze- 
szłego prymasa  Polskiego,  z  tej  syn  Franciszek,  i  córka  Eleo- 
nora Anna  Karola  Krasickiego  kasztelana  Chełmskiego  małżonka. 
Stanisław  Mateusz  na  Rozdole  i  Rejowcu  Rzewuski ,  wo- 
jewoda Bełzki,  hetman  wielki  koronny,  syn  najstarszy  Michała 
Fłoryana  podskarbiego,  starosta  Chełmski,  Nowosielecki,  Lu- 
boniski ,  Drohowiski :  był  wprzód  krajczym  koronnym  ,  potem 
referendarzem  koronnym,  hetmanem  polnym,  wojewodą  Po- 
dlaskim. W  Litewskiem  wojsku,  pod  Słuszką  hetmanem  pol- 
nym Litewskim,  początki  rycerskiej  sławy  założył,  w  pieszych 
regimentach  pułkownik,  pod  Łopuszną  z  ojcem  swoim  na  Tur- 
ków nacierając ,  w  ramię  postrzelony ,  ledwo  śmierci  uszedł, 
z  tego  razu  wyszedłszy,  pod  Kamieńcem   i  indziej  z  tąż  serca 


Rzewuski*  225 


żywością ,  osobliwie  w  ^Yoloszech ,  za  ojczyznę  i  zdrowia  i 
życia  swego  nadstawiał,  juz  na  ten  czas  generał  wojsli  pieszycli 
cudzoziemsliicli.  Pod  Kaliszem,  ^Yarszawfj,  Piolrkoweni,  Szwe- 
dzkich sił  dobrze  przytępił,  a  ze  był  Pan  nie  tylko  w  ręce  silny, 
ale  i  w  radzie,  dla  tego  po  dwakroć  ojczyzna  do  porty  go  Oto- 
mańskiej  legatem  swym  wysyłała ,  kędy  swoim  przezorem ,  z 
przedziwną  roztropnością ,  siła  na  dobro  jej  w>  robił.  Pod  in- 
terregnum,  na  konwokacyi  proszony  do  laski  marszałkowskiej, 
wymówił  się.  Smierc  go  zastała  we  Lwowie  w  roku  1728.  do 
której  świątobliwie  się  gotował,  ciało  jego  złożone  w  Rozdole. 
Pierwsza  zona  jego ,  Dorota  Cetnerowna  starościanka  Lwow- 
ska, ale  bezpotomna,  druga  Ludowika  Kunicka,  podczaszanka 
Czerniecbowska,  z  tej  córka  3Iaryanna,  żyła  z  Stanisławem 
Potockim  wojewodą  Bcłzkim,  Sabina  poszła  za  Leduchowskie- 
go  Michała,  starostę  Rawickiego ,  trzecia  Anna  zakonnica  S. 
Benedykta  u  wszystkich  SS.  Me  Lwowie ,  ksienią  rządząc  ten 
klasztor,  pobożnie  życie  swoje  skończyła,  i  synowie  dwaj: 
Seweryn  podczaszy  koronny ,  starosta  Chełmski  i  Lubomlski, 
posłował  na  różne  sejmy,  marszałkował  skonfederowanej  ziemi 
Chełmskiej,  i  w  trybunale  Radomskim  1727.  teraz  referendarz 
koronny.  Złączył  się  był  dożywotnie  z  Szembekowną  stolni- 
kowną  koronną,  ale  się  to  małżeństwo  rozeszło:  po  tej,  żyt 
w  dożywotniej  przyjaźni  z  Antoniną  Potocką  strażnikowną  ko- 
ronną. Ten  w  Olesku  mieście  swojem  dziedzicznem,  fundował 
00.  Kapucynów,  klasztor  im  wymurowawszy  i  przy  nim  ko- 
ściół. ^V  Lęczny  także,  kościół  dawnością  zepsowany,  po 
większej  części  reparował,  i  wewnętrznie  pięknie  przyozdobił 
w  ołtarze,  i  porządki  do  ołtarza  dość  kosztowne  *).  Wacław, 
drugi  syn  hetmana  wielkiego,  pisarz  polny  koronny,  starosta 
Nowosielecki,  Stuliński ,  Swiniuchski ,  Ułanowski,  Romanow- 
ski, wielkim  nakładem  fortuny  swojej,  podczas  tych  rewolu- 
cyi,  Kamieniec  Podolski  ufortylikował,  i  od  impetjcyi  nieprzy- 
jacielskiej ochronił,  dwa  tysiące  ludzi,  z  swojej  szkatuły  na 
obronę  tej  fortecy  sustentując,  posłował  na  różne  sejmy :  ba 
i  marszałkował  izbie  poselskiej  na  sejmie  pacificationis  w  roku 
1736.  z  wszystkich  ukontentowaniem,  i  w  trybunale  Radom- 
skim w  roku  1730.  i  w  trybunale  koronnym  1737.  posłował 
także  do  Króla  dwa  razy,  z  trybunału  Radomskiego.  Dano  mu 
województwo  Podolskie  w  zasługach,  po  zejściu  Humieckiego, 
Pan  ten  i  na  Boga  szczodry,  i  o  wiarę  prawowierną  zelant 
wielki ,  z  fundamentów  wymurował  kościół  w  Żelechowie  do- 
brach swoich  dziedzicznych  pod  Warszawą,  wszedł  w  małżeń- 
ską ligę  z  Anną  Lubomirską  wojewodzanką  Czerniecbowska, 


*)  Umarł  wojewodą  Wołyńskim  r.  1755.  —  P.  W^. 


224  Rzewuski. 


2  którą  zostawuje  synów  dwóch,  Stanisława  i  Józefa,  lubo  je- 
szcze w  młodych  hitach ,  ale  wielkich  nadziei  potomków ,  po 
których  jeszcze  inszych  nadzieja  karmi. 

Wacław  wojewoda  Podolski,  poteui  wojewoda  Krakowski  i  hetman 
w.  koronny  umarł  kasztelanem  Krakowskim  r.  1779.  —  Oprócz 
wspomnianycli  tu  synów  Stanisława  i  Józefa  miał  jeszcze 
trzeciego  syna  Seweryna  i  córki  N.  Chodkiewiczowi}  starościnę 
Zmudzką  —  i  N.  Radziwiłowę  wojewodzinę  Wileńską.  Stani- 
sław najstarszy  syn  Wacława,  chorąży  Litewski,  z  Radziwi- 
lowmj  helmanowny  Litewskiej  zostawił  potomstwo.  —  Seweryn 
najmłodszy  syn  Wacława,  po  złożeniu  przez  ojca  buławy  w.  ko- 
ronnej, hetman  polny  koronny.  Żarliwości  swej  o  dobro  publiczne 
dał  jawne  dowody  na  sejmie  r.  1789.  z  którego  wraz  z  ojcem 
uwięziony  najprzód  do  Smoleńska  dalej  do  Kaługi,  przykrą  nie- 
wolę wytrzymał.  —  Krasicki. 

Adam  kasztelan  Podlaski ,  starosta  Wyszyński ,  drugi  syn 
podskarhie^o  rotmistrz  królewski,  zona  jego  Zbrozkowna,  stra- 
znikowna  koronna,  z  tej  córka  Antonina,  za  Miączyńskiego 
kasztelana  Chełmskiego  ,  dzisiejszego  wojewod«^'  Czcrnicchow- 
skiego ,  wydana,  i  syn  Michał,  krajczy  koronny,  starosta  Wy- 
szyński, Kamionacki ,  Drohowiski,  vicemarszałek  trybunału 
koronnego  1727.  r.  a  teraz  pisarz  polny  koronny,  pułkownik 
królewski,  zona  jego  pierwsza,  Urszula  Stamirowska ,  słaro- 
ścianka  Mostowska,  ale  steritis.  Druga,  Franciszka  Cetnero- 
wna  wojewodzanka  Smoleńska,  z  której  synowie,  Franciszek, 
Adam  I  Jan,  jeszcze  w  szkołach  naszych,  I  córek  trzy.  Anna, 
Petronella,  Katarzyna.  Maurycy,  starosta  Drohowiski  trzeci 
syn  Floryana  podskarbiego,  śmierć  prędka  wzrostu  dalszego 
zabroniła  mu  do  honorów.  Józef  starosta  Olchowiecki,  czwarty 
syn,  niąz  wojenny,  miał  za  sobą  Maryannę  Wyhowską,  z  niej 
syn  Wincenty  starosta  Olchowiecki.  Franciszek  starosta  Czuł- 
czycki,  pułkownik  w  cudzozlemskiem  Polsklem  wojsku,  miał 
za  sobą  Annę  Kunicką,  a  przed  nią,  Annę  Lubowiecką  staro- 
śclankę  Oświęcimską.  Krom  tych,  ci  jeszcze  kwitnęli :  Paweł 
Bejdo  Rzewuski  pisarz  ziemski  Łukowski  1674.  Jan  Stanisław 
kustosz  i  kanonik  Chełmski  i  Kamieniecki ,  proboszcz  Koniec- 
polski ,  deputat  kilka  razy  na  trybunał  koronny.  Jakób  pisarz 
grodzki  Drobicki ,  Wojciech  skarbnik  Drobicki,  Bernard  cze- 
śnlk  Łukowski,  Kazimierz,  Krzysztof,  Szymon,  3Iarcyan,  Sta- 
nisław i  Jan  w  Podlaskiem  województwie  1674.  N.  cześnik 
Liwski  miał  za  sobą  Annę  Brzezicką.  Anna  była  za  Kasprem 
Arciechowskim  podsędkiem  Liwskim. 

Michał  Rzewuski  krajczy,  dalej  pisarz  polny  koronny  (jak  wyżej) 
był  później  wojewodą  Podlaskim  ,  nakoniec  wojewodą  Podolskim. 
Z  powtórnej  żony  Cetnerowny ,  córki  jego  ■ —  jedna  w  zakonie 
Dominikanek  we  Lwowie ,  —  Anna  za  Humieckim  miecznikiem 
koronnym  —  trzecia  (podobno  Antonina)  za  Jackiem  Małachow- 
skim referendarzem   koronnym.    Z  synów:   Franciszek   pisarz 


Rzeźyiiski-S.  223 

polny  koronny,  dalej  marszałek  nadworny  koronny,  w  r.  1775.  sta- 
rosta Bokuslawski ,  poj;jł  w  malźeiislwo  Slinrbkownę ,  z  Beniiianki 
zrodzon.i. —  Adam  kanclerz  Lwowski,  opat  Wtigrowiecki  umarł  r. 
177(5.  —  Jan  podstoli  Litewski,  wielkich  nadziei  i  przymiotów  umarł 
w  Wiedniu r.  1757.  —  Kazimierz  pisarz  polny  koronny  r.  1775. 
pojął  Pelagią  lir.  Putucką  wojewodzankę  Kijowską.  —  lirnsicki. 
RzeKyiiski  herbu  Kościesza.  Paproć,  w  ziemi  War- 
szawskiej ich  pisze. 

RziicIlOYYSki  herbu  Łabędź^  w  województwie  Sen- 
doinierskiein.  N.  Rzucliowski  Dunin  ,  \mi\\  za  sohą  Ole.śnickij, 
z  tej  córka  Katarzyna,  była  za  Janem  Koljielskini  lierlui  Jelita. 
Jan  pojął  Zofią  Zl)j  litowską ,  siostrę  rodzoną  podsędka  Kra- 
kowskiego. Ale.vander  1697.  Tomasz  w  zakonie  naszym  rządził 
nowicjat  Krakowski  i  kolleij;ium  taniźe  u  S.  Piotra.  Sehastyan 
pisarz  ziemski  Ł<^>czycki.  Wincenty  stolnik  Łęczycki.  Jan  rot- 
mistrz województwa  Scndomierskieyo  1647.  l)0(laj  nic  ten  Jan 
miał  za  solią  Wojenkowską ,  córkę  Sel)astyana.  Oliolslii. 

RzilcIlOYVSki  herbu  Oksza,  w  Sieradzkiem  wojewódz- 
twie.   Krystyna    llzucliowska ,    3Iikołaja  3Ioszyriskiego   łierbu 
-Łodzią  małżonka.   Jan  kanonik  Krakowski  i  ollicyał  generalny. 
N.  kanonik  Łyyowski  1685.  Łukasz  w  województwie  Lubelskiem. 
RzyszezeiYSki  herbu   Pubog,  na  Wołyniu.    Z  lycb 
Mikołaj  cześnik  Trembowolski,   i  drugi   Kazimierz  llzyszczew- 
ski ,    kwitnęli    r.    1674.   Metrijka  H^ołtjńskn   Rzyszczewskicb 
wspomina  r.  1528.   N.  Rzyszczewski ,  zył  w  dożywotniej  przy- 
jaźni zda  mi  się  z  Moszyńską  lierbu  Nałęcz,   z  której   zostawił 
synów  dwóch:  Piotra,   temi  czasy  w  zakonie  naszym,  i  Woj- 
ciecha cześnika  Nowogrodzkiego,   generalnego  komissarza  ceł 
skarbu  koronnego   w  prowincyi    Ruskiej ,    ten  wszedł  w  ligę 
małżeńską  z  Maryanną  Suską,   córką  dzisiejszego   regenta  ko- 
ronnego.  Anna  Rzyszczewska  była  za  Sebastyanem  Sikorskim. 
Adam  łowczy  Wołyński,   dziedzic  na  Rajgrodku.    Brat  jego  An- 
toni w  zakonie  Jezuickim.  —  Wojciech   w  r.  1783.  kasztelan 
Buski.  —  W  r.  1788.  Adam  kasztelan  Lubaczowski.  —  Krasicki. 


s. 


herb.  Litery  S,  ze  w  herbie  zażywał  Piotr  biskup  Wi- 
leński ,  świadczy  Okol.  tom.  2.  fol.  649.  Facies  Re- 
rum Sarmat,  fol.  350.  przydaje,  ze  nad  literą  S.  nosił  krzyż, 
i  że  się  pisał  z  Kustynia  z  dyecezyi  Krakowskiej  ,  a  zatem  ro- 
dem Polak,  i  ze  wstąpił  na  tę  katedrę  w  roku  1415.  zszedł  z 
niej  w  roku  1421.  luboć  Okol.  tylko  mu  dwie  lecie  biskupstwa 
jego  rachuje.  Mnie  się  zaś  dostało  widzieć,  między  herbami 
Tom  viii.  15 


226  iSaliiiiek— Sąd. 

Sapiehy  wojcwodj  Wilenskii-j^o  i  lielmana  w.  ks.  Lii.,  Irojt-liltM- 
SSS,  jedna  podle  diii^iej,  poboczną  niby  po\\  iijzane  lini.;. 

tisiltilicb.  herbu  Gluubicz.  Tomasz  Sabinek  tego  herbu, 
któremu  brat  jego  rodzony  liarllomiej  ,  ai'chidvakon  F^ul)elski, 
proboszez  Łt^^czyeki,  kanonik  Wileński  i  Sendomierski,  pleban 
Piotrkowski  i  Stęzycki,  nagrobek  u  00.  Bernardynów  w  Kra- 
kowie poslawil ,  i  syn  tegoż  Tomasza,  Stanisław,  dziedzic  na 
Straczu ,  Stefana  Króla  sekretarz,  wójt  Wileński  i  minniey 
Litewskiej  dozorca,  jako  ma  Starowoł.  in  Jloniim.  fol.  162. 
do  którego  czytelnika  odsyłam;  jedni  potem  z  nich  na  Kusi 
osiedli,  drudzy  w  Wielkiej-Polszczc,  Damaleio.  in  l"it.  fJpisc. 
f^ladisl.  in  Lipski;  inni  w  ksi(^'ztwie  Lilewskiem,  z  których  3Iar- 
ein  Sahiński  w  powiecie  Starodubowskim  1674.  łiojnł.  inMS. 
uamienia,  ze  są  Sabinowic  w  Litwie,  którzy  ród  swój  prowadzą 
od  Kolumnów  książąt  Litewskich  dawnych.  Tu  rozumiem  na- 
leży Geors"-  Subinns,  któi-etro  Poemafa  sa  iv  iłru/m  inS.  1606. 
jSillllicki.  N.  Sahlicki  za  towarzysza  sluząc  z  Strusiem 
starostą  Braelawskim ,  pieszo  szedł  do  szturmu  pod  Pskowem 
w  roku  1582.  Paproć,  o  herbach. 

SacrarillS  herbu  ff^ieniawa.  Jan  Sacrarius  ś.  teolog;ji 
doktor,  kanonik  Krakowski,  nauką,  dowcipem  i  cnotą  zale- 
cony ?  ojczyźnie  dobrze  zasłużony,  któremu  zmarłemu  w  roku 
1527.  nagrobek  miedziany  z  herbem  ^Vieniawa,  w  katedrze 
Krakowskiej,  w  kaplicy  Tylickiego,  wysławiono;  był  posłem 
do  Litwy  od  Jana  All)ryehta,  wydał  do  druku,  Elucidarium 
errorum  rilus  Ru/henici,  in  kto  1500.  C.  D.  wspominają 
nasz  Passevinus  T.  2.  Apparalu  sucro ,  i  Liber  Spirae  edi- 
tus  1582.  de  Russorum  Religione. 

i!iaczk.O  herbu  Jfrębi/,  w  ziemi  Drohiekiej.  Jerzy  Sa- 
czko  skarbnik  Podlaski,  poseł  na  sejm  1620.  zkąd  deputowany 
byt  na  trybunał  Radomski.  Constit.  f.  70.  Ambroży  w  tymże 
roku  poborca  w  Drohiekiej  ziemi  zapisany.  Uniwer.  Pobór. 
Teodor  sędzia  Drohicki ,  żona  jego  Zofia  z  Krasnego.  Constit. 
1667.  fol.  19.  Jan  Teodor  sędzia  ziemski  Mielnicki  1670.  r. 
podpisał  Confirm.  Jur.  gent.  Michała  Króla.  Jan  1674.  j\.  Za- 
borowskiego kasztelana  Wt)lyńskieoo  małżonka ,  fundatorka 
niissyi  naszej  ^VIodzimIei'skicj ,  a  inszych  kollegia  znaczna  do- 
lirodzika,  była  to  podkomorzanka  Mieluicka  z  Krasleńskiej 
Anny  herbu  Jelita  spłodzona. 

IS<|(I  herbu  Pogonią  Polska,,  a  podobno  z  Łacińskiego 
Sando,  w  Krakowskiem  województwie.  Dom  starożytny,  z  któ- 
rycli  Sando  był  wojewodą  Sendomierskim  w  roku  1242.  drugi 
także  wojewodą  Sendomierskim  w  roku  1252.  jakom  dowodził 
w  pierwszym  tomie.  Sando  kasztelan  Lubelski  w  roku  1325. 
podpisał  list  Władysława  Łokietka   Króla,   u  Nakiel.  w  Mie- 


Sadkowski— ISadowski.  227 

chorii  fol.  254.  Sando  kasztelan  Wojnicki  w  r.  1232.  Sando 
s(;dzia  ziemski  Sendomierski  1322.  u  i\a A/e/,  fol.  257 .  Sando 
podkomorzy  Krakowski,  w  roku  1251.  podj)isał  list  Bolesława 
Wstydliwego,  u  tegoż  /b/.  173.  Sando  z  synem  swoim  Stefa- 
nem, w  roku  1394.  dobra  Jadowniki  pod  SwI(>lokrzvzką  górą, 
\v  Sendomierskiem  leżące,  darował  wiecznemi  czasy  klaszto- 
rowi 3Iiecliowskiemu,  o  ozem  Nakiel.  fol.  347.  Jeszcze  ta 
familia  i  bliższych  nas  czasów  kwitn^'fa,  z  klórvch  Baranoiuski 
liczy  Sąda  kawalera  ^Jałtańskiego ,  brat  jego  Stanisław:  oba 
pisali  się  z  Proszowek,  i  yieszporkoioicz  o  Częstochowskich 
cudach  piszjje,  wspomina  3Iarcina  Sąda. 

I^adkonshi  herbu  Doliwa.  Jano\yI  Sadkowskiemu, 
scholastykowi  Wojnickiemu,  proboszczowi  S.  Jakóba  Kazimir- 
skicmu,  plebanowi  Szczcpanowskiemu ,  sekretarzowi  królew- 
skiemu, nagrobek  zmarłemu  1645.^  postawiony  marmurowy? 
z  herbem  Doliwa ,  w  Kazimierzu  u  S.  Jakóba. 

Sadkon ski  herbu  Rola,  w  Rawskicm  województwie. 
Whidysław  Konstantyn  Sadkowski  w  Zmudzkiem  1074.  ^Voj- 
cicch  z  Satkowic  j)odkomorzy  Raw  ski  1452.  Stat.  3Iasov.  f.  94. 
ISaflkofV!!»ki  herbu  Trąby  ^  na  Rusi. 
!Satlleii!i»ki  herbu  JMeczufa,  w  Brzeskiem  Kujawskicm 
województwie.  Z  tych  Jan  Sadleński  na  Rusi  pod  Buskiem 
osiadł,  i  potomstwo  zostawił. 

imadło  herbu  Sreniawa^  w  Krakowskiem  w  ojewództwie. 
CI  są  właśni  Lubomirscy,  dla  tego  się  też  pisali  Sadło  wie  Lu- 
bomirscy,  luboc  przodkowie  ich  z  Btudowic  się  pisali,  jako 
Tomasz  Sadło  w  roku  1504.  Ostatni  według  Baranoioskiego^ 
umarł  w^  roku  1638.  Stanisław  Sadło  Lubomirski,  tego  pier- 
wsza żona  Przerębska,  z  której  trzy  córki  zostały,  jedna  Ru- 
siecka, druga  Prusińska,^  trzecia  Przecław  a  Rupniewskiego 
żona:  drusa  żona  Zofia  Swierczowska ,  Zv"munta  sekretarza 
królewskiego  córka ,  ale  ta  sterilis.  Baranotv.  pisze ,  że  Sta- 
nisława córka  Regina,  była  za  Piotrem  Ankwiczem. 
Sadłoclia  herbu  Korczak. 

i^adonski  herbu  Drogomir ^  w  Krakowskiem  woje- 
wództwie. A.  Sadowski  miał  za  sobą  Krystynę  Osińską  1623. 
Nieszpork.  Odrobiny  fol.  175. 

ISado^ski  herbu  JSałccz^  w  Wielkiej-Polszczc.  Mar- 
cin Sadowski  najprzód  podkomorzy  Gostyński,  poseł  na  sejm 
1643.  zkąd  do  lustracyi  dóbr  królewskich  na  Ukrainie  nazna- 
czony, Constit.  fol.  12.  potem  kasztelan  Gostyński,  kościół 
zakonnicom  S.  Klary,  i  klasztor  w  Łowiczu  1650.  wymurował 
wielkim  nakładem.  Damal.inVitis  Archiep.  Gnesn.  Tomasz  z 
Sadowią  herbu  Nałęcz,  proboszcz  Miechów  ski,  obrany  w  r.  1452. 
i  potwierdzony  od  Zbigniewa  kardynała.  Nuk.  in  Miech.  f.  491. 

15- 


228  Śladowski  — 8a^aiioivski. 

w  roku  1778.  Wojciech  Sadowski  komornik  Poznański.  —  Łu- 
kasz pisarz  Wałecki.  — •  liirasic/ii. 

J$a<lofVSk.i  herbu  Lubicz,  w  Brześciańskiem  wojewcjdz- 
Iwie.  N.  Sadowski  1579.  in;|z  rycerski;  Moskwę,  po  odebra- 
niu od  naszych  Połocka,  na  granice  od|)rowadzal.  ^fi/e/.  /'.  785. 
Władysław  starosta  Oslroźanski  z  sejmu  1676.  r.  koniissarz, 
Constit.  fol.  2.'}.  Mikołaj  wojski  Brześciański,  o  którym  Kon- 
sttftucya  161(0.  yb/.  16.  l)yt  potem  kasztelanem  Brześciańskini 
(Jerzy  1674.  Stanisław  1648.)  zona  jego  AnnaZemljoekalieibu 
Slepowron ,  Stefana  Zemliockiego  wojskiego  Brześeiaiiskiego, 
z  której  syn  Keginaid  podstoli  Brześciański  1691.  towarzysz 
usarski,  Magdalena  zakonnica  S.  Klary  w  Brześciu  w  r.  1674. 
N.  podstoli  Brześciański,  a  potem  tamże  kasztelan,  miał  za 
so])ą  Pocityownę  stolnikownę  Brześciańską.  N.  starosta  Sło- 
nimski ,  zona  jego  Konstancya  Ledocliowska  kasztelanka  Wo^ 
łyńska,  wdowa  j)ozostała  po  Druszkiewiczu.  Józef  w  zakonie 
naszym,  rektor  akademji  Wileńskiej  1738.  i  koilegji  Nleświe- 
zkieg^o  1732.  Ignacy  starosta  Słonimski  dol)rodziej  akademji 
i  nowicyalu  Wileńskich. 

Rejnald  Sadowski  kasztelan  Brzesko-Litewski  miał  dwócli  svnów 
Ignacego  slarosti?  Słonimskiego,  i  Mikołaja  kasztełana  Brze- 
sko-Litewskiego który  z  Maryanno  N.  spłodził  Błażeja. — Ten 
z  Maryanną  iVffjgw/'*/t'^  miał  syna  Kajetana,  który  ożeniwszy  się 
z  Ann,'!  Rói''ckt\  zostawił  dwócii  synów  doljjd  żyj<')cycii  to  jest  Jó- 
zefa i  Stanisława.  — J  óz  ef  sędzia  zieniski  powiatu  Umańskiego 
przeniósłszy  się  na  Ukrainę  ożenił  się  z  iMnnik.-j  Latccką  z  któr,-}  ma 
synów  dwócli  Jiizefa  i  Jana.  —  Józef  radzca  towarzystwa  kre- 
dytowego w  Królestwie  Połskiem  (183(5.  r.)  w  powtórnem  małżeń- 
stwie z  Rozalii)  Sliórliowską  licrbu  Jelita  ma  svna  Kazimierza. 
—  Stanisław  zaś  syn  Kajetana  z  Agnieszką  Rościszewską  herbu 
Junosza  ma  synów:  Kajetana  i  Mikołaja;  oraz  córki  Józefę, 
Agnieszkę  i  Maryannę.  —  Z  dokinnciiluw  złożonych  u  wtjdawci]. 
Wiiląilek  wymienia  następujących  Sadowskich ,  że  są  w  Litwie ,  do 
którego  jednak  herbu  należą  nie  pisze.  Stanisław  Sadowski 
Józef,  Rafał,  Jerzy  i  M  ikolaj  w  roku  1700.  na  walnym 
zjeździe  pod  Olldnikami  pisali  się  wraz  z  inncmi  obywatelami  w. 
ks.Lit.  z  powiatu  Oszmiańskiego. —  Antoni  koło  r.  1762.  Jerzy 
Sadowski  podpisał  elekcyą  Stanisława  Augusta  Króla  z  powiatu 
Oszmiańskiego.  Stanisław  Kostka  Sadowski  łowczy  Belzki, 
starosta  Kokszycki ,  marszałek  konfederacyi  i  poseł  na  sejm  1784. 
roku  z  województwa  Czerniechowskiego.  — 
Sąilzyiiski  herbu  Jastrzębiec,  w  3Iazowieckiem  mo- 
jewództwic. 

^agauonski  herbu Śreniawa  z krzyiem.  ■H^ojcicch  Sa- 
ganowski między  synów  koronnych  policzony  od  Zyg;munta  IIL 
Króla  Polskiego,  na  sejmie  w  roku  1596.  zasłużył  sobie  heroi- 
ezneml  czynami,  najprzód  za  Stefana  Batorego  Króla  pod  Mo- 
skiewskie expedycyą,  kiedy  pod  Połockiem  i  pod  Pieczarami, 
między  pierwszemi ,   którzy  przez  rozwałiny  murów  do  miasta 


8a^aj  to— Sakowicz.  229 

się  cisiiyli,  i  on  sii^-  znajdował:  a  pod  inlerregnum ,  w  okazyi 
z  Ma.\yniiliaiieni  arcy-ksl;}ż(;cieni  Austryl,  konipctytoi-eni  o  ko- 
ron*^' Polsk;} ,  wielką  serca  odwagą  stawał ,  co  «  szystko  przy- 
wilej nohilitacyi,  dany  mu  od  tegoż  Króla,  obszerniej  wyraża: 
a  Piotr  Sreniawa  stolnik  koronny,  pod  kłóreg'o^  chorągwią  na 
sławę  robił:  jego  i  brata  teg-o  Jana,  do  herbu  Sreniawa  przy- 
puścił, jako  tenże  przywilej  opowiada.  Od  tych  tenii  czasy  Jan 
Sag-anowski  w  zakonie  naszym. 

Sas^ajło.  Urban  Sagajło  w  księztwie  Zniudzklem  1G2I. 
Krzyszlolw  Brześciańskiem  1048.  Stefan  krajczyZmudzki  1074. 

Sakiil.  Konshjtucya  1G35.  wspomina  Sakina  z  tytułem 

urodzony,   ^lałg^orzata  Sakinowna   1677.    by  ta   za  Albrycbteni 

Szakiem  starostą  Suskim.   Jakób  w  zakonie  naszym  temi  czasy. 

fVqsou'iczówna  urodzona  z  Starzechoirskicj  była  w  ziemi  Sanockiej 

za  Sakineni,  z  tej  córka  i  syn  w  Sendomierskiem.  —  h'ras/c/ii. 

ISahonicz  herbu  Pomian.  Saka,  na  sejmie  Ilrodel- 
skim,  przjjął  na  siebie  i  na  dom  swój  herb  Pomian,  Stryjków, 
fol,  542.  syn  jego  zda  mi  się  był  Jędrzej  Sakowicz,  w  roku 
1440.  namieśnikiem  Smoleńskim,  czyli  wojewodą  z«  Zygniunla 
KiejstutoM  icza  ,  a  za  Kazimierza  Jagicllonowicza,  był  starostą 
Połockim,  w  roku  1453.  poseł  między  inszemi  do  Władysława 
Króla  Czeskiego  i  Węgierskicg^o,  żeby  córkę  Albrychta  Cesarza 
zaślubił  temuż  Kazimierzowi  w  małżeńską  ligę.  BieL  foL395. 
Kojałowicz  chce  g;o  mice  i  wojewodą  Trockim;  przydaje,  że 
od  niego  idą  Białozorowie,  którzy  porzuciwszy  herb  Pomian, 
temi  czasy  szczycą  się  herbem  Wieniawa.  Od  tegoż  Saki  idą 
Pietkiewiczowie  Sakowie  herbu  Pomian,  przecież  z  tą  odmianą, 
że  na  hełmie  powinien  byc  niedźwiedź  w  prawą  tarczy  obró- 
cony, trzymający  w  przednich  łapach  różą,  nóg  jednak  tylnych 
jego  nie  widać  między  dwiema  jeleniemi  rogami.  Stryjkowski 
o  tym  Jędrzeju  pisze  /o/.  594. 

W  r.  1778.  Jakób  Sakowicz  podczaszy  Slarodubowski.  —  Krasicki. 
ISakOYvicz  herbu  tiorwin.,  z  tą  odmianą,  że  powinien 
byc  Korwin  stojący  na  pieńku,  u  którego  z  jednej  lewej  strony 
trzy  sęki,  a  z  prawej  dwa,  Korwin  w  prawą  tarczy  całym  sobą 
obrócony,  w  pysku  pierścień  trzyma,  na  hełmie  tizy  pióra  stru- 
sie. W  Oszmiańskim  j)owIecie  tym  się  herbem  pieczętują  Sa- 
kowiczowie.  Z  tych  Adam  Maciej  Sakowicz,  podkomorzy,  po- 
tem starosta  Oszmiański ,  1633.  sędzia  fiskalny ,  1648.  sędzia 
kapturowy,  1641.  komissarz  do  Królewca,  Conslit.  fot.  12. 
jeździł  w  legacyi  do  3Ioskwy  kilka  razy,  od  Wincentego  Go- 
siewskiego, w  roku  1659.  już  wojewoda  Smoleński  i  admini- 
strator skarbu ,  umarł  w  Warszawie  1662.  żona  jego  3Iaryna 
Tyszkiewiczowna,  Piotra  wojewody  Mińskiego  córka,  z  którą 
fundował  konwent  00.  Dominikanom  w  Zicmbnie,    wystawił 


230 


Salamaiidra. 


kościóf  i  klasztor  dicwniiiny  i  przyozdobit.  Okol.  Riiss.  Flor. 
fol.  136.  Jrdrzej  podczaszy  Zinudzki  podslaroścl  Kowieński 
1638.  Constit.  fol.  iJ2.  syn  jego  Stanisław.  Tomasz  1648.  de- 
putat ad  p neta  cotwenta.  N.  miał  za  soI)ą  Konstancyą  Płotni- 
cką, z  której  syn  Mikołaj.  N.  ])yła  za  Mikołajem  Niemirow- 
skim.  Kassyan,  najprzód  acełiimandiytaDubieński  r?'///*  Graeci, 
zakonu  S.  Bazylego  1640.  a  polem  za  konsenseni  Urbana  VIII. 
zakonnik  Ord.  Ei-emit.  S.  Augtistini  in  rilu  Latino ,  wydał 
<ło  druku,  Okulary  kalendarzowi  staremu ,  gdzie  odpowiada 
na  zarzuty  Schizmatyków  o  halendarzu  Bzymskim,  Cracov. 
1644.  in  Atu.  2do.  Kalendarz  stary ^  2V  którym  jawny  i  oczy- 
wisty hląd  ukazuje  się  około  święcenia  Paschy  etc.  P^ilnae 
in  kto  1640.  3tio.  Perspektyioa  albo  objaśnienie  błędów^  he- 
rezyi  i  zabobonów  u>  Grekornskiej  Cerkwi  disunickiej ,  tak 
w  artykułach  iviary jako  iw  administroiaaniu  Sakramentów, 
in  kto  CracoiK  1642.  4to.  Traktat  o  duszy,  in  12.  1625. 
C,  D.  5to.  Sobór  Kijowski  Schizmatycki  na  przestrogę  wy- 
dany 1642.  edit.  2.  Jan  skarbnik  Witebski  1674.  Kazimierz 
()odkomorzy  Witebski  poseł  na  sejm  1724.  dobrodziej  no- 
wicyatu  naszego  Wileńskiego,  i  kollegji  Witebskiego:  druga 
zona  Adama  Sakowicza  wojewody  Smoleńskiego  |)0  Tyszkie- 
wiczów nie  Swentosława  Rajecka  wojewodzanka  3Iińska,  wdo- 
wa po  Wacławie  Leszczyńskim  podkomorzym  Brześciuńsklni 
lierbu  Wieniawa. 


SALAMANDRA 


IILRB. 


Okolski  tom.  3.f.  89.  tak  ten  berb  oj)isuje:  jest  zwierze 
małe  do  glisty  podobne,  żółtego  koloru,  mi«^'dzy  ognistemi  pło- 
mieniami, w  lewą  tarczy  głową  obrócone,  na  belmie  pawi  ogon. 
Nasz  Ks.  Cnapius  tak  Salamandrę  kształtuje,  jest  prawi  z  ro- 
dzaju jaszczurek,  do  krokodyla  ziemnego  podobna,  przecież 
nad  jaszczurkę  zieloną  większa,  czarnemi  maknlami  upstrzona. 


ISaloiuonoiiicz— Samliorzecki.     251 

łuboc  drugie  Salamandry  znajdują  sl<;  I  inszych  kolorów,  gło«  a 
u  niej  wielka,  zwierze  leniwe  i  nikczemne,  i  jadowite,  to  z 
Pliniusza  t  Dioscorid.  wypisał  Gesner.  Pod  Trydentem,  ze 
si(^  ich  wiele  znajduje  ,  świadczy  Jlattfiiol.  silą  autorów  znaj- 
dziesz, którzy  to  o  Salamandrze  roznieśli,  iakby  w  02:niu  żyła 
i  zg^orzec  nie  mogła  w  nim:  atoli  Theophras.,  Galen.^  P/in., 
Dioscorid. ,  Aetiiis ,  Matlhiol. ,  Gesner.  powiadają  ,  prawda 
ze  Salamandra  przez  ogień  przejdzie  bez  szwanku  żadnego  ,  a 
to  dla  przygrubszcj  na  niej  skóry  i  wilgotnej,  z  której  zimny 
humor  sif;  sączy,  zkąd  pochodzi,  że  gdy  ogień  jest  niewielki, 
snadno  go  przygasić  sobą  i  pi-zytlumic  może ,  wszakże  gdyby 
W  większym  ogniu  przez  słuszny  jaki  czas  trzymać  się  miała, 
z  doświadczenia  mam,  mówi  Gesner^  że  spłonie  w  lakow-\ni 
pożarze.  Bisciola  lib.  8.  cap.  1.  Brodaeus  lib.  3.  cap.  3. 
Salamandrą  że  się  pieczętują  w  Czechach  Chi-ząszczowie,  autor 
jest  Okolski ^  gdzie  przydaje,  że  j)rzodek  ich  Smoka  w  jamie 
uki-ytego,  ogniem  nanieconym  przed  jamą,  AohW.  Peti'a  Sancta 
cap.  64.  twierdzi,  że  w  Hetruryi  są  niektóre  familie,  które 
Salamandry  złotej  w  ogniu,  na  tarczy  srebrnej  zażywają.  \\' 
Polszczę  zaś  naszej,  te  się  domy  do  tego  herbu  odzywają. 

Herhoioni. 

Chrząszcz  ^  —  Deszkowski,  —  Pielesz,  —  Kaszycki. 
i^aloiuoiionicz.  Ale.\ander  Salomonowicz  w  powie- 
cie Bracławskim  podpisał  elekeyą  Jana  III. 

Dominik    Salomonowicz    strukczaszy   Bracławski.    —  Jan  regent 
graniczny  Bracławski.  —  Krasicki. 

Samborski /łeriM  Oj^o/a,  w  Rawskiem  województwie. 
Jan  i  Sebastyan  Samborscy  1674.  Erasm.  Rolterod.  lib.  19. 
fol.  655.  między  innemi  Polakami  uczonemi ,  sławi  Sambor- 
skiego. 3Iarcin  w  zakonie  naszym  życie  zakończył  w  Krakowie 
1708.  synowcowie  jego ,  Michał,  Antoni  i  Karol  1693. 

Sauiliorzeck.!  herbu  Rawicz ,  w  Lubelskiem  woje- 
wództwie, od  Grotów  swój  początek  wzięli,  od  dóbi-  Sanibo- 
i*zeckiemi  nazwani.  Jakób  zginął  pod  Bukowiną  za  Króla  Ale- 
xandra.  Okolski  chwali  ich  żarliwość  o  wiarę,  że  kościół  od 
herezyi  sprofanowany  windykowali.  Paweł  podpisał  elekeyą 
Władysława  IV.  31ikotaj  Szymon  Samborzecki,  człowiek  zacny 
i  uczony ,  umarł  1610.  w  katedrze  Krakowskiej  pochowany. 
Baranów.  Prokop  1600.  Stanisław  miał  za  sobą  Annę  z  Ba- 
l)ina  Pszonczankę  1649.  r.  podkomorzankę  Lubelską,  z  której 
spłodził  córki  dwie,  z  tych  jedna  poszła  za  Jana  Brodo\^  skiego, 
druga  Teresa  czy  Katarzyna  za  Marka  Sobieskiego ,  syn  także 
był  Oktawian,  który  z  Anny  Lezeńskiej  miał  córkę  Zofią.  Fran- 
ciszka SloiuskIe"o  sedzie"o  ziemskiego  Lubclskie"i)  nialżonkc. 


232  Naiuiszcze— Saniorok. 


Dinicsewski  w  Herbarzu  Tomie  II.  taką  nam  podaje  wiadomość  o 
tej  faiiiilji ,  kiedy  juź  stale  nazwisko  Samborzeckich  prowadziła. 
• —  Jan  de  Mortiwce  Grota  Samborzecki,  wszedłszy  w  dozywotiiiij 
przyjaźń  z  Pudłowską,  spłodził  synów  dwóch  i  tyleż  córek.  Z  sy- 
nów 31  i  ko  łaj  Samborzecki,  wkroczywszy  w  kontrakty  małżeń- 
skie z  Rusieclią,  spłodził  córkę  jednę  Jad\yigę,  i  synów  sześciu : 
A  1  e  .\  a  u  (1  r  a  ,  Samuela,  J  a  n  a  ,  L  u  k  a  s  z  a  ,  J  e  r  z  e  g  o ,  i  S  t  a  - 
nisława  Samborzeckich.  Jadwiga  wydana  była  w  województwo 
Ruskie  za  3Iagnuszewskiego.  1.  Alexander  z  Potocką  mieli 
Stanisława,  Jadwigę,  Katarzynę,  Zofią,  i  Annę.  2.  Samuel 
sędzia  ziemski  Łukowski,  z  Sawicką  podkomorzankei  Bełzką  spło- 
dzili Mikołaja,  Zbigniewa,  Zofią,  Jadwigę,  Barbarę  i  Kon- 
stancyą.  3.  Jan  z  Bujanowską,  zrodzili  Andrzeja,  Adama, 
Stefana,  Annę,  Katarzynę,  Dorotę  i  Zofią.  4.  Łukasz  stc- 
rilis.  5.  Jerzy  z  Piei-ssnnską  z  Podgórza  miał  synów  dwóch, 
i  córek  dwie,  ale  imion  ich  niewiadomo.  6.  Stanisła\v  dwóch- 
źenny ,  l/«o  z  Ostrowską  potomstwo  w  dzieciństwie  pomarło,  2do 
z  Paszkowską  spłodził  Stanisława  dziedzica  na  0A7'*c/ w  Stc- 
źyckim  powiecie,  ten  dwa  razy  ponawiał  małżeństwo,  \mo  z  Le- 
srńską  miał  dwóch  synów  i  córkę  wydaną  za  Franciszka  Stoin- 
skiego  sędziego  ziemskiego  Lubelskiego,  2</o  z  Suchodolską  spło- 
dził córkę  wydaną  za  Felicyana  Szaniawskiego,  pisarza  ziemskiego 
Lubelskiego.  Oktawian  drugi  syn  Stanisława  Samborzeckiego 
z  Paszkowskiej,  ożeniony  z  Skomoroieską ,  dziedziczką  dóbr  0/'- 
lołca  w  powiecie  Krasnostawskim ,  z  nią  było  dwóch  synów  i 
córka.  1.  Paweł  z  Celejowską  spłodził  Zygmunta  bezpoto- 
mnego, Franciszka,  Zuzannę  i  Katarzynę.  2.  Jlarcin  z  Cy- 
nerowną  miał  Wojciecha  stcrilem,  Katarzynę,  pierwej  Kaczyń- 
skiego, potem  Thorzewskiego  żonę,  i  Marcyannę  wydaną  za  Je- 
żowskiego. Pomienionego  Oktawiana  Samborzeckiego  córka  wy- 
dana jest  za  Sosnowskiego,  kasztelana  Mińskiego.  —  Stanisław 
syn  Alexandra  z  Potockiej  urodzony,  wszedł  w  dożywotnią  przy- 
jaźń z  Anną  Szczempowską ,  i  spłodził  z  nią  Andrzeja,  który 
po  dwa  razy  wota  ponawiając ,  lo.  z  Górecką  miał  dwie  córki, 
Eleonorę  wydaną  za  Zgierskiego,  i  Bogumiłę  za  Sosnowskiego. 
2o.  Andrzej  pomieniony  Samborzecki  ożenił  się  z  Heleną  SoA-o- 
łoicską ,  z  której  Jakób  Stanisław  binomiuis  Samborzecki, 
cześnik  Horodelski ,  pojął  w  malżeńst\vo  Ewę  JVjjzijcką  kaszte- 
lankę Kujawską  Konarską,  synowiec  Mikołaja  Wyżyckiego ,  ar- 
cybiskupa Lwowskiego,  który  umarł  roku  1757.  Urodziła  też  nie- 
gdy  Samborzecka  Remigiana  Sobieskiego,  przyrodniego  brata  Króla 
Jana  HI.  o  czem  podobnie  Niesiccki  namienia.  —  To Da/iczewski. 
^^stiuiszcze  j  w  powiecie  Oszniiańskim  ,  Wojciech  Sa- 
miszcze  podpisał  elckcyą  Jana  IIL  Króla. 

I^ainiiiek  herbu  Lubicz,  w  ziemi  31ielnicklej. 
Saiuorok.  herbu  Ostoja.,  w  Wilkomierskim  i  Kowień- 
skim powiatach,  wszakże  inni  ich  pisz;}  Sumorog-,  inni  Sumo- 
roch.  3Iicliał  Samorok  pisarz  ziemski  Kowieński  w  r.  1598. 
Constit.  fol.  697.  Wasil  Konstantynowicz  Samorok  w  roku 
1002.  Afhim  sędzia  ziemski  Kowieński,  1607.  z  sejmu  komis- 
sarz  do  Kurlandyi.  Koman  dcjiutat  na  tryhunał  fiskahiy  Litew- 
ski, sędzia  ziemski  Wilkomicrski,  poseł  na  sejm  1643.  Const. 


Sampła  wski — ISaiuson. 


233 


Jol.  19.   N.  stolnik  Kowieński,  miał  za  sobij  Eufemią  Mleczko- 
wnę  sędziankę  zieniskjj  Zmudzką. 

Saiui>laivsk.i  herbu  Korczaka  w  województwie  Chel- 
miiiskiem. 

Alexander  Samplawski  w  r.  1778.  kanonik  Cliełniinski.  — 3Ia- 

ciej  podsędek  Czerniechowski.  —  Onufry  pisarz  grodzki  Czer- 

niei-howski.  —  Krasicki. 

^aiuiioliliski.   N.    podstarości    Oslrzeszowski  w  roku 

1612.  Acta  Castr.  Ostrzeszop.    drudzy  icli  piszą  Sapollński. 

Wojeiecli  Sampoliilski ,  o  którym  Justus  Deciiis  pisze  de  Si- 

gismiindi  I.  tempor/bus,  ze  w  roku  1512.  w  okazyi  pod  Wi- 

śniowccm  z  Talarami  Perekopskiemi  rycersko  stawał,  yb/,  82. 

$$aui|»roch    herbu    Poraja    w    województwie    Scndo- 

mlerskiem. 


SAM SON 


HERB. 


Samson  w  prawą  tarczy  obróconemu  Iwowi  ,  paszczę 
obiema  r«;kami  rozdziera,  prawą  niższą  szczękę  trzymając,  lewą 
górną,  tarcza  niebieska,  Samson  i  lew  żółty ,  na  bełmie  trzy 
pióra  strusie;  tak  go  opisują,  Paproć.  tv  Gniazdzie f.  1189. 
O  herb.  fol.  554.  Okol.  łom.  3.  fol..  91.  Zkądby  ten  berb 
niial  wziąśc  swoje  początki,  komu  i  kiedy  nadany,  żaden  z  tycb 
autorów  nie  namicnia.  Prawdac  że  Paprocki  iv  Gniazdzie  tego 
byl  zdania ,  jakby  w  księztwie  Litewskiem  był  nabyty :  ale  że 
żaden  dom  w  Litwie,  ile  wiedzieć  mogę,  cbyba  z  Polski  przy- 
bysz w  tamte  kraje,  tvm  się  klejnotem  zaszczyca:  dla  tego  zda 
się  byc  rzecz  nie  pewna.  Zowie  się  ten  berb  inaczej  Watta ,  i 
w  Wielkiej-Polszcze  łamilianci  tego  domu  najznaczniej  kwitną. 


Bielicktj 

Blęck/, 

Jabłoński, 


Hcrbotvni. 

Jaro/nirski, 

Karczeivski.i 

Jiokulewski, 


Kosicki, 

Koszycki, 

Łojecki, 


J 


234        Samsonowicz— Saiig:uszko. 

3Iasłou'skt\  Rosicki\  1Vatta, 

Oleifińsld,  Bychłowski,  Zakrzoivski. 

Pr  oski,  Skrzi/dleu'.ski\ 

^iaillSOiloniez  Sapucho  herbu  Lis^  w  ksirztwic  Li- 
Icwskiom  i  na  Pokuciu,  ale  do  zwyczajnego  herbu  Lis  ni"zydaj;j 
szablę,  to  Okolski. 

liaits^air  herbu  Ogończyk.  Jerzy  Sangaw  na  sejmie 
Hrodelskini ,  przyjął  na  siebie  i  na  sukeessorów  swoich  herb 
Ogoilczyk  :  o  czeni  Statufa  ,  Łaskiego ,  Herburfa ,  i  innych. 

SailgUSZko  książęta  herbu  Pogonią  Litewska,  tvlko 
ze  na  tarczy  jeźdźca,  dwa  krzyże  w  jeden  złożone  przydali. 
Początki  ich  Hączel  w  kazaniu  pogrzcbowcai,  Lubartowi  Ge- 
dyniina  w.  ksiązęcia  Litewskiego  synowi,  diuidzy  jako  Stryj- 
ków, lib.  13.  cap.  13.  Kojałoio.  p.  1.  lib.  (S.  drugiemu  Lu- 
liartowi  Olgierda  synowi  przypisują  ,  z  Julianny  księżny  ^Vi- 
lebskiej  sj)lodzonemu.  Biel.  f.  622.  lubo  z  pierwszemi  trzyma, 
przecież  w  tem  się  myli,  ze  jednęź  dzielnicę,  tak  książętom 
Czartoryskim ,  j;iki)  i  książętom  Sanguszkom  przyznaje ,  czego 
mu  i  Paprocki  pomaga,  ale  że  się  to  utrzymać  nie  może,  z 
tego  poznać,  co  się  mówiło  w  trzecim  tomie  pod  książętami 
Czartoryskiemi.  Oko/ski  raz  z  temi,  drugi  raz  sięztemi  wiąże, 
i  tak  się  poplątał ,  że  się  sam  z  sobą  nie  zgadza.  Jabym  Rozu- 
miał najpewniejszą  pierwszą  opinią ;  fundament  tego  mam  naj- 
prz(5d  genealogią  domu  tego  książęcego,  od  Hieronima  ksią- 
zęcia  Sanguszka  biskupa  Smoleńskiego ,  zebraną ,  kolo  roku 
1640.  która,  a  znać  z  autentyków  domowych,  od  Lubarta  Ge- 
dymiiKłwieza ,  nie  od  01giei'do\łieza  początki  swoje  zasięga. 
Znać  toiztąd:  bo  Gedymin  podzieliwszy  między  synów  swoich 
mieczem  zawojowane  prowincye ,  według  zgodnej  wszystkich 
historyków  relaeyi ,  Lubartów  i  synowi  swojemu  najmłodsze- 
mu, nic  ostatnią  m  olą  nie  zapisał,  jakby  dosyć  miał  na  tem, 
że  z  córką  Włodzimierza  książęcia  Włodzimierskiego ,  doży- 
wotnie ,  do  sukcessyi  po  ojcu  żony  swojej  ,  na  Rusi  dość  ob- 
szernej należał,  gdy  księziwo  Włodzimierskie  na  niego  spadać 
miało,  Geneal.  S.  Casimiri,  albo  jako  JIiechov.  lib.  4.  c.  36. 
i  Kromer  mówią ,  że  wszystkie  te  prowincye  Ruskie ,  które 
Litwie  przylegle  ,  częścią  swoją  szablą  ,  częścią  przez  przy- 
mierza po  śmierci  Włodzimierza  holdowne  sobie  uczynił. 
Stryjkowski  i  Kojałow.  z  niego  twierdzą,  że  i  L>\  owskie  ksic- 
ztwo  do  niego  należało,  atoli  w  roku  1340.  Ł;dy  Kazimierz 
^Vielki  Król  Polski,  prawa  swego  do  Rusi  fortunnym  orężem 
dochodził,  Włodzimierską  prowincyą  i  Łucką  podbiwszy  so- 
bie, Lubartowi  temu  pewnemi  ją  kond\cyaini  puścił,  gdzie 
między  niemi  zobopólna  pomoc  przeciwko  każdemu  nieprzyja- 
cielowi umówiona,  Dług.   i  Crom.  lib.  12.   która  trvyała  do 


Sanariiszko.  255 


I'.  1349.  bo  w  lym  czasie  Kazimierz  Król,  Lubarla  i  z  £iUeka 
i  z  AYotynia  całego  wyzuł,  i  ze  wszysllvicłi  dóbr,  iitóre  mieć 
mógł  na  Rusi.  Crom,  lib.  16.  Dług.  Strtjjkoio.  /.  12.  cap,  7. 
Kojałow.  p.  1.  /.  8.  i  owszem  i  sam  w  iiiewoł;{  wzi«^'ty,  z  Jitó- 
rej  się  nie  prędzej  wyratował,  az  w  rolvu  1351.  w  ten  czas 
albowiem,  gdy  się  ogłosił,  ze  się  z  lvOŚciolem  Icatoliclkim  miał 
wolą  pojednać,  gdy  go  pod  tjm  pretexteni,  nie  pod  tali.'}  strażą 
miano  ,  uszedł  z  więzienia,  i  zebrawszy  wojsko ,  z  Kiejstutem 
Ruś  infestował  I  AVłodzImierza  dobvł ;  musiał  łedv  Kazimierz 
wojnę  znowu  na  niego  podnieść,  gdzie  j)owlóre  i  jego  i  Kiej- 
stuta poraziwszy,  w  niewolą  zabrał.  Bielski,  której  się  dopiero 
pozbył,  jak  się  przysięgą  wierności  Kazimierzowi  Królowi  obo- 
wiązal.  łiojał.  lib.  8.  part.  1.  powiada,  ze  oblężony  w  Wło- 
dzimierzu od  Kazimierza  Lubart,  szczególną  odwagą  Bogdana 
z  Iwaulc,  uszedł  ręku  przeciwnycb,  w  roku  1353.  co  i  Okolski 
namieniu  pod  herbem  Pełnia,  ale  cózkolwick  bądź,  na  to  się 
zgadzają  nasi  lilstorycy,  ze  Lubart,  znowu  prawa  swego  do- 
cbodząc  w  r.  1353.  Włodzimierz  znagła  naszedłszy ,  wkrótce 
go  opanował,  i  złupiwszy  go,  czy  do  Litwy,  jako  insi  cbcą, 
z  plonem  odwrócił,  czyli  tez  jako  inni  mówią,  Halicką  pro- 
wincyą  spustoszył,  a  powtórną  w  Septembrze  expedycyą,  w 
Sendomicrski  kraj  z  wojskiem  zajecbal,  gdzie  pod  Zawicbost 
przypadłszy  niespodzianie,  ogniem  I  mleczem  wszystek  ten  kraj 
rujnował,  Kazimierz  Król  aż  w  roku  1366.  cbciał  się  tej  krzy- 
wdy swojej  zemścić:  dla  tego  z  potęgą  znaczną  na AVołvu  nad- 
ciągnąwszy, lubo  Lubart  korząc  się  mu,  za  niedotrzymanie 
przysięgi  swojej  Króla  |)rzepraszał,  nie  dał  się  mu  jednak  Ka- 
zimierz przejednać,  odebrał  mu  Włodzimierz,  Łuck,  Olesko, 
i  inne  fortece  wszystkie  na  ^Volvniu,  którycb  nie  prędzej  zno- 
vra  nabył,  az  śmierć  Kazimierzowa  nastąpiła:  Gdy  potem  Ja- 
g-Iełlo  w.  ksiązc  Litewski  na  tronie  Polskim  osiadł ,  Fiedor 
Lubart  za  Jagiełłą  Króla  synowca  swego  ,  z  innemi  się  bracią 
zapisował ,  a  w  roku  1396.  otrzymał  od  niego  księztwo  Sle- 
wierskle ,  przysiągłszy  mu  posłuszeństwo ,  wszakże  tego  roku 
życia  dokonał,  zostawiwszy  syna  Dymitra. 

Dymitr  Lubartowicz  książę  Łucki ,  u  Cesarza  Konstan- 
lynopolltaiisklego  bvł  w  wielkicb  respektach  :  dla  tego,  na  znak 
pańskiego  faworu  swego  ,  dał  mu  znaczną  cząstkę  drzewa 
krzyża  świętego ;  więcej  o  nim  czytać  nigdzie  ml  się  nie  do- 
stało,  tylko  że  się  z  światem  rozstał  w  loku  1449.  pocliowany 
w  cerkwi  w  Łuckim  zaniku.  Stri/jkoivski  fol.  593.  powiada, 
ze  książęta  Sanguszkowie ,  Koszvrscv  i  Kowelscy  w  r.  1440. 
z  Inszemi  Panami  Wołyńskiemi  przysięgę  uczynili  Kazimie- 
rzowi, na  ten  czas  wielkiemu  książęciu  Litewskiemu,  ale  nie- 
wiem  czy  to  mogło  być,  kiedy  ich  jeszcze  niebyło :  Prawda,  że 


236  ^aiiguszko. 


niektórzy  aiilorowie,  temu  Dymitrowi  trzecli  synów  przypisiijcj, 
Fedora  ksi;jzrcla  Łui-kicyo,  Micliahi  ksi;}/.('cia  Koszyrskiej;o,  Ba- 
zylego ksiąźęeia  Kowelskiego  :  Kojtit.inMS.  z  genealog] i  dom ii 
tego,  Dymitrowi  pomienionemu  dwóeli  synów  tylko  przyznaje, 
Teodora  i  MIcliała,  o  Teodorze  posiada,  ze  był  ksi;}z(;clem 
Łuckim  i  marszałkiem  ^Yolyńskini ,  zyt  w  roku  1527.  to  si(; 
jednak  ulrzymae  nie  może,  a  najprzód  ze  wielki  lat  przeciąg- 
i  od  śmierci  Dymitra  1449.  do  roku  1527.  wierzyć  mi  temu 
nie  pozwala,  zęby  byl  synem  Dymitrowym  ;  polem  jeżeli  byt 
ksiąź<;ciem  Łuckim,  jako/,  mógł  byc  marszałkiem  ^\ołyńskim, 
ale  IV  Metryce  ll^ołyńsliiej  152S.  kogo  inszego  znajdziesz 
marszałka  Wołyńskiego  po  le  czasy.  Genealogia  3IS.  od  Sa- 
muela Ksiąięcia  Sungttszka  wojetoody  Ifitebskiego  z  kon- 
notowana^  temu  Dymitrowi  syna  tylko  jednego  Michała  przy- 
właszcza, którego  śmierć  zwala  na  rok  1490.  tego  zaś  synów 
trzech  miało  byc,  Fiedor,  Michał  i  Wasil,  od  Fedora  Sangu- 
szków wyprowadza  linią,  od  Wasila  Kowelskieh  książąt,  od 
Michała  Koszyrskich  ;  atoli  ze  i  la  dedukcya  nie  jest  zupełna, 
z  tego  dochodzę,  bo  w  Metryce  Jfołyńskiej  w  roku  1528. 
gdzie  wszystkich  ziemianów  W  ołyńskicli  rejestrują ,  czytam 
niij])rzód  Jędrzeja  AlexandrowIcza  (to  jest  syna  Ale.\andro- 
wcgo)  Sanguszka  starostę  AVłodzimierskiego,  który  czterdzie- 
ści i  dwa  koni,  z  dóbr  swoich,  w  ziemi  Wołyńskiej  lezących, 
powinien  był  wystawie,  AYasila  kniazia  Kowelskieg'o ,  który 
trzydzieści  i  ośm,  Jędrzeja  kniazia  Koszyrskiego ,  kióry  czter- 
dzieści i  sześć,  tegoż  ostatniego  podpis  taki  w  Monimentach 
Collegii  naszego  Ostrogskiego^  Jędrzej  Michałowicz  kniaź 
Koszyrski  ,  i  znowu  Janusz  Sanguszkowiez  Michnołowicz, 
który  dobra  Bielaszów  do  manasteru  Dermańskicgo  zapisał  w 
roku  1544.  ;  Monim.  Coli.  Ostróg,  z  tego  wnoszę,  że  tego 
Dymitra  wzwyż  wspomnionego  książęcia,  było  synów  dwóch: 
Michał  i  Alexander,  z  tych  Michała  trzech  synów  zostało,  Ja- 
nusz Michnołowicz,  o  którym  dopiero  mówiłem,  Bazyli  książę 
Kowelski ,  i  Jędrzej  książę  Koszyrski ,  Alexandra  zaś  syn  liył 
Jędrzej  marszałek  AYołyńskl ,  starosta  Włodzimierski,  którego 
z  despotowny  wojewodzanki  W^ołoskiej,  Anna  jej  imię,  spło- 
dził siedm  córek,  według  Geneal.  ale  tylko  jednej  przypisano, 
że  to  była  Anna,  któia  wydana  za  Jana  Frydeiyka  Sapiehę 
wojewodę  Podlaskiego,  synó\>  zaś  jego  trzech  l)yło  :  Roman, 
Dymitr  i  Jarosław.   Z  tych 

Roman  ksi.ąże  Sanguszko,  wojewoda  Bracławski,  hetman 
polny  Litewski,  starosta  Winnicki  i  Żytomierski,  fortunny 
wódz  i  odważny  kawaler,  kiedy  niemając  lylko  dziewiętnaście 
set  Indzi  wojska  Litewskiego,  w  roku  1507.  ośm  tysięcy  Mo- 
skwy na  polach   zbił  Iwańskich,  i  cały  obóz  zabrał,   w  lej  bi- 


Saii^iiszko.  257 


lwie  lietinaii  3Ioskii'wski  Sercbrny  ranny,  ledwo  /ycle  swoje 
ueieezkif  salwował,  a  Tatarski  wódz  Aniurat  j)olej^ł.  Teg-oz 
roku  dziewi<;c  tysięcy  3Ioskicwskiej  jazdy,  z  Uły  do  Suszy, 
|ti'zel)ieraji}cej  się,  naj^-le  j;}  zaskoezywszy ,  na  g^lowę  poraził, 
hetmanów  jedne<>o  Mienszuka  zabił,  diiij^ieli  d«óeli,  Szezer- 
l)atej;o  i  lioralyńskieg-o  pojmał,  z  plęeijidziesiąt  Itojar  zna- 
eznyeli ,  mało  eo  ludzi  swoich  strąciwszy.  W  naslepującNni 
r.  15(58.  20.  Września  Uły  zaniku  obronnego  (którego  przed- 
tem przez  sześć  niedziel  dobywając,  nie  niesprawiwszy,  musiał 
odstąpię),  przez  jedne  noc,  odwagą  swoją  i  rycerstwa  sweg'o, 
dostał,  tam  dwócli  wojewodów,  trzysta  bojarów  Moskiew- 
skicli,  ośmset  strzelców  zabrał,  więźniów  swoich  wiele  odzy- 
skał, działa  i  amniunieyą  wyprowadził,  które  i  z  chorągwiami 
Moskiewskiemi  prezentował  Królowi  Zygmuntowi  Augustowi 
na  sejmie  Lubelskim  w  roku  1569.  pod  Humaniem  także  ua 
Ukrainie  ze  zbił  Tatarów,  świadczy  Twardow.  Pałac.  Teml 
lieroicznemi  dziełami,  w  nieporównaną  sławę  wzbił  się  u  wszy- 
stkich i  w  wielkie  fawory  królewskie  :  któremi  się  jednak  nie 
długo  cieszył,  w  roku  albowiem  1571  maligna  go  ,  w  samej 
porze  wojennej,  to  jest  wieku  życia  swego  34.  strawiła:  pod- 
pisał na  tymże  sejmie  Lul)elskim  list  królewski  Iiifeudationis 
in  Ducutum  Prusstae.  Napisał  jego  elogiuni  Starowolski  in 
Bellat.  Sarmat,  ale  go  trzeba  ostrożnie  czytać:  bo  jak  o  in- 
szych ,  tak  i  o  nim,  niektóre  rzeczy  i  lata  pomieszał.  Pojął  był 
ten  Roman  Chodkiewiezownę  kasztelankę  Wileńską,  z  której 
spłodził  trzy  e('»rki :  jMaryannę,  ta  Panną  umarła,  Helenę,  albo 
jako  ją  Pup7'ocki  zowie  Ale.\andrę,  Januszowi  książęciu  Za- 
sławskiemu  ,  wojewodzie  Wołyńskiemu  ,  Teodorę  najprzód 
Stanisławowi  Radzimińskiemu  wojewodzie  Podlaskiemu  ,  po 
nim  książęciu  Pruńskiemu  Ale\androwi  kasztelanowi  Trockie- 
mu ,  po  nim  Leszczyńskiemu  Jędrzejowi  wojewodzie  Brze- 
skiemu Kujawskiemu,  zaślubione,  i  syna  Romana,  ale  że  zszedł 
bezpotomny ,  dla  tego  ta  linia  na  nim  ustała ,  pisał  się  książę- 
cicm  na  Niesuchojeżach  i  Łokaczach.  Dymitr,  Lrat  Romana 
wojewody  Bracławskicgo ,  starosta  Czerkaski ,  i  Kaniowski, 
ten  córkę  llji  książęcia  Ostrogskiego ,  Elżbietę,  lubo  za  po- 
i-adą  stryja  jej  Konstantego,  tylko  że  nad  wolą  matki  jej  ,  wy- 
prowadziwszy z  zamku  Ostrogskiego,  gdy  z  nią  dla  zagniewa- 
nego o  to  na  siebie  Króla  Zygmunta  Augusta,  uchodzi  za  gra- 
nice aż  do  Czech  ,  tam  w  Jaromirzu  w  kilka  set  koni  dogo- 
niony od  Zborowskiego,  nietylko  że  mu  księżniczkę  odjęto, 
ale  gdy  się  długo  i  mężnie  bronił ,  I  życie  ;  tam  mu  nagrobek 
wystawiono  z  takim  napisem,  jako  ma  Paproć,  w  Ogrodzie 
fol.  207.  IIoc  loco  conditur  corpus  clari  Litiwaniae  Ducis 
Detnelrii  Sanguszko  ,    ex  Magnifica  Olgerdt  familia  nati^ 


258  Sansnnszko. 


Capilanei  Cirkassiensis  et  Canioviensis  ^  giiem  Jfarliiius 
Zbo7'owski  trucidavit  1554.  Jarosław,  trzeci  hral  Romana 
Mojewody ,  byl  od  stanów  Litewskich  posłem  na  sejm  Lul)el- 
slii  1569.  r.  ale  i  ten  od  Zeleclia  zdradzieclio  zabity.  iNiewiem 
czv  to  nie  icli  siostry,  Boi^dana  Icsiczniczka  Sangnszkowna, 
zona  dru^a  Jana  kniazia  Polul)ińskieoo,  wojewody  Nowouro- 
dzkieji;o.  Bonav.  Czarliński  Iiazunie  JVizerunh.  Anna  ksią- 
zccia  Poryckiego  Janusza.   N.  Jana  Krezy. 

Jędrzej  ksiązc  Koszyrski  *)  starosta  Łucki ,  syn  31icliała, 
który  z  księżniczki  Dulirowickiej  spłodziwszy  jej^o,  i  brata  jego 
^Vasiła  ksiązęcia  Kowełskieg'o,  zszedł  z  tego  ś\yiata  w  roku  14U5. 
według  Hojat.  Jędrzej  ten,  w  różnych  okazyach  z  Tatarami, 
gdy  się  z  nięztwem  swojem  popisał,  w  oczach  hetmana  w.  Li- 
tewskiego Konstantyna  ksiązęcia  Ostrogskiego ,  dał  mu  córkę 
swoje  za  zonę,  według  Kojal.  tn  MS.  żył  jeszcze  w  r.  1547. 
jako  się  podpisał  u  Herburta  w  Stat.  fol.  303.  córek  jego 
jłięc  liczy  Kojał.  3Iaryą  księżnę  Dubrowick;j,  Annę  Janową 
Sapieźynę  wojewodzinę  Podlaską,  Zofią  księżnę  Czartoryską, 
Helenę  Kniahynią  Massalską  i  Bazylią  księżnę  Sokolińską. 
Drudzy  tylko  dwie,  jedne  Annę  3Iikołaja  Sapieliy  wojewody 
Witebskiego  pierwszą  zonę ,  ale  sterilem ,  Histor.  Sapieh. 
Drugą  Bohuszowi  ksiązęcia  Koreckiemu  wojewodzie  ^Vołyn- 
skiemu,  staroście  Łuckiemu  zaślubioną,  ale  i  ta  sterilis.  OAo/- 
ski,  czego  dowodzi  listem  Zygmunta  L  w  roku  1541.  w  A\  il- 
nie  danym  ;  miały  zaś  byc  te  ohiedwie  córki  z  Jawnucianki 
Michała  ksiązęcia  Zasławskicgo  córki.  Paproć,  o  herbach 
fol.  552.  i  w  Ogi^od.  fol.  209.  spłodzone,  synów  zaś  dwóch: 
Alexandra  i  Lwa,  z  łych  Lew,  z  Ośeikowny  miał  syna  Grze- 
gorza, który  najprzód  był  kasztelanem,  potem  wojewodą  Bra- 
cławskim  1575.  r.  pojął  w  dożywotnią  przyjaźń  Kniahynią 
Hołowczyiiską  ,  z  której  córka  jedna  3Iagdalena  we  Lwowskim 
konwencie  pod  regułą  S.  Franciszka,  życie  sobie  Panieńskie 
obrała,  kędy  wkrótkim  czasie,  tjle  cnót  zajaśniała,  do  których 
drugie  i  w  sędziwym  wieku  ledwo  trafiają,  poszła  po  zapłatę 
zasłu2:  do  Oblubieńca  wieku  swcijo  24.  l^adins.  in  Annal. 
Min.  tom.  7.  num.  36.  pod  rokiem  1480.  Druga,  była  za  Je- 
rzym Krasickim  starostą  Dolińskim.  Okolski.  Syn  zaś  Adam 
najprzód  kasztelan  Kijoyyski  1627.  potem  wojewoda  Podolski, 
nakoniec  A^\  ołyński ,  starosta  W  łodzimierski ,    mąż  pobożno- 


")  Linia  książąt  Sanguszków  Koszyrskich,  nazwana  od  ióhr  Jioszaj't/ 
i  Kamieii  Koszyrski  na  Wołyniu :  te  włości  po  Annie  Sangu- 
szkównie  KoszyrskieJ  weszły  w  dom  Krasickich  i  dotąd  w  ich  zo- 
stają possessyi.  —  Grób  nawet  dawnych  książąt  Sanguszków  Ko- 
szyrskich jest  u  Dominikanów  w  Kamieniu  Koszyrskini.  —  Przy- 
pisek  Krasickiego. 


Sangniiiizko.  2.'>9 


śclą  i  szczo(li'()l)livvością  na  domy  Boże  znakomity,  osobliwiej 
świadczy!  s'n;  zakonowi  naszemu ,  Argenlus  de  reb.  Societat. 
fol.  395. ;  fundował  konwent  Kamieński  00.  Dominikanów 
w  [)i'owineyi  Polskiej.  3IiJakowski  respons.  Złfjczyl  si(;  był 
dożywotnie  z  Katarzyną  z  Służewa  Ucbańskij ,  Mojewodzanką 
Belzki},  wspominają  Cuda  Podkamietiskie  1644.  atoli  że  z  nią 
żadnego  potomstwa  nie  zostawił,  dla  tego  i  ta  druga  linia 
książąt  Sanguszków  Koszyrskicb  na  nim  ustała.  Geneal.  Hsią- 
iąt  Zasławskich  namienia ,  że  Teodora  córka  Jędrzeja  staro- 
sty Luckieg'o  ,  o  którym  tu  się  na  poezątku  mówiło,  była  za 
Teodorem  Jawnueią ,  ostatnim  z  domu  tycli  książąt  Zasław- 
skicb.  Genealogia  takie  ks.  ks.  Zbarazkich  powiada,  że  Bar- 
bara księżniczka  Koszyrska  była  za  Jerzynj  ks.  Zbarazkim  sta- 
rostą Pińskim  i  Sokalskim.  ^Ao/^yA/' twierdzi ,  że  w  Kijowie  są 
tyeb  książąt  nagrobki,  Teodora,  Jędrzeja,  Ale.\andra ,  i  Au- 
xencyi  księżniczki.  Susza  o  Obrazie  Cudownym  Chałmskim 
pisząc  fol.  51.  mówi,  że  Ale.\ego  książęcia  Sanguszka,  zakon- 
nika S.  Bazylego  Skimnika,  znaleziono  ciało,  najmniej  nie- 
skażone w  Cbelmie  w  roku  1616.  suknia  na  nim  była  czarna 
pasem  po  płaszczu ,  na  którym  były  krzyże  złote ,  było  uwite. 

Bazyli  książę  Kowelski  Sanguszko,  drugi  syn  Micbała, 
brat  Jędrzeja  starosty  Łuckiego  książęcia  Koszyrskiego ,  ten  z 
Królową  Boną  przefrymarczył  Kowel  na  Smolany,  Obolce  i 
Horwol,  umai'ł  1558.  poclio«any  w  Kijowie;  dwa  razy  iśluby 
małżeńskie  ponawiał ,  pierwszy  raz  z  Skorucianką ,  drugi  raz 
z  Łoszczanką;  z  Skorucianki  była  córka,  Anna  ^Voło\\ iczowa 
kasztelanowa  Nowogrodzka  i  syn  Grzegorz;  temu  Zolla  Hor- 
nostajowna  wojewodzanka  Nowogrodzka ,  powiła  córkę  Imie- 
niem Teodorę,  najprzód  Gedrojeia,  2do  Piotra  Stabrowskieg^o 
kasztelana  Parnawskiego  małżonkę ,  i  syna  Jędrzeja ,  ten  po- 
jąwszy  Zofią,  córkę  Pawła  Sapieby  kasztelana  Kijowskiego, 
spłodził  z  niej  Helenę  Zyzemską  podsędkownę  Mińską ,  i  syn 
Symeon  Samuel  wojewoda  Witebski,  starosta  Surazki,  przed- 
tem zaś  kasztelan ,  najprzód  Mścisławski ,  potem  Witebski, 
dalej  wojewoda  Miński,  a  z  tego  województwa  przesiadł  się  na 
Witebtkie,  z  tego  wszedł  do  grobu  1638.  z  młodu  się  zaraz 
rycersko  bawił,  i  pod  Kokenłiauzem  z  Karolem  Chodkiewiczem 
przeciwko  Szwedom  mężnie  stawał ;  gadzie  się  za  ucbodzącyra 
nieprzyjacielem  daleko  zapędził,  idąc  za  ferworem  Marsowym, 
wpadł  w  wielkie  niebezpieczeństwo ,  z  którego  jednak  prze- 
zorny hetman  prędko  go  salwował.  Na  Mojnę  potem  Moskiew- 
ską ,  słuszny  komput  ludzi  z  sobą  prowadząc ,  Witebska  od 
nagłej  3Ioskiewskiej  inkursyi  szczęśliwie  obronił.  Jeździł  i  w 
legacyi  do  Moskwy.  Pan  jak  mądrych  ludzi,  tak  i  księgi  ko- 
chający, z  tąd  bibliotekę  swoje  domową  w  różnych  materyach, 


240  !San&:ii$«zko. 


g;odnenii  autorami  zagęścił.  Pierwszy  z  teg^o  domu  odrzucił 
schizniatyckle  błędy,  i  z  li^ościołem  się  Rzymskim  pojedna- 
wszy, żadnego  seliizmatyka  w  dobracłi  swoicli  ściernice  nie- 
mógł,  zamek  i  pałac  pod  Smolanami,  liialy  Koweł,  wielkim 
kosztom  wystawił.  Zegar  miał  taki ,  na  którego  wierzchołku 
śmierć  widzieć  było,  na  niej  zaś  kolumna  światowej  nikcze- 
mności  svmbola  reprezentowała ,  któi-a  za  kazdem  godziny  wy- 
bijaniem obracała  się.  Pan  ludzkości  wielkiej ,  osobliwie  je- 
dnak ku  dueliownym.  Z  pierwszej  zony  Anny  Zawiszanki  woje- 
wodzauki  \Vitcbskiej ,  dziedziczki  na  Rakowie :  bo  z  drug-ą 
Heleną  ^larcybellą  (Gosiewską ,  Alexandra  wojewody  Smoleń- 
skiego córką,  zył  improlis^  zostawił  sześć  córek:  El/.bictę 
Annę  zakonnicę  S.  Renedyhta  w  ^Yilnie ,  Zofią,  ta  Panną 
umarła,  Katarzynę,  ta  poszła  za  Jana  Stetkiewicza  chorążego 
Orszańskiego,  Krystynę,  ta  za  Rudominę  marszałka  Bracław- 
skiego ,  Eufrozynę  Jerzego  Schweryna  małżonkę,  i  Helenę: 
synów  zaś  trzech,  Kazimierza,  ten  caelebs,  w  roku  1655.  od 
31oskwy  zabity.  Hieronima,  ten  z  biskupa  Metońsklego,  suf- 
fragana  AYileńskicgo ,  na  biskupstwo  Smoleńskie  posuniony, 
łundowawszy  kollegium  Societ.  Jesu  w  3Iińsku ,  gdy  w  naj- 
lepszą i  rość  mu  i  psacowad  dla  Boga  należało ,  śmierć  to 
wszystko  w  roku  1657.  pomieszała;  i  Jana  Władysława,  ten 
z  dzieciństwa  rycerskim  się  dziełem  bawił,  odważny  i-otmistrz 
i  pułkownik,  wielkiej  nadziei  o  sobie  odumarl  młodo  w  roku 
1652.  Zona  jego  Anna  Radziwiłowna  księżna  Kłecka,  z  któ- 
rej się  urodziła  córka  Katarzyna,  i  syn  Hieronim,  ten  cztery 
razy  posłował  na  różne  sejmy,  atoli  i  jemu  nie  dług^o  źyc  po- 
zwolono, w  roku  27.  życia  swego  świat  i  ojczyznę  pożegnał, 
zostawiwszy  z  Konstancyi ,  Pawia  Sa|)ieliy  wojewody  Wileń- 
skiego i  hetmana  wielkiego  dwie  córki  :  Annę  księżnę  Radzi- 
wiłową  kanclerzynę  Litewską,  i  Krystynę  Sapieżynę  wojewo- 
dzinę Brzeską  Litewską  ,  synów  tyleż  ,  to  jest  Kazimierza  Jó- 
zefa starostę  Bolniekiego,  marszałka  nadwornego  Litewskiego, 
pojął  był  Bronisławę  Pieniążkownę  wojewodzankę  Sieradzką, 
atoli  w  tydzień  po  weselu  rozwiódł  się  z  nią  przez  śmierć. 
Drugiego  Pawła  Franciszka,  ten  najprzód  nadworną  laskę  Li- 
tewską majestatom  Polskim  kredensował,  teraz  wielką,  gdy  to 
pisze,  fundator  00.  Kapucyanów  w  Lublinie  i  kościoła  w  Le- 
wartowie,  Imo  voto  za  dyspensą  papiezką  złączył  się  był  z  po- 
zostałą bratową  swoją,  wdową,  Bronisława  Pieniążkowną, 
która  gdy  mu  prędko  umarła,  2do  voto  z  Lubomirską  mar- 
szałkowną  wielką  koronną ,  Józefa  Lubomirskiego  i  Teofili 
księżniczki  Zastawskiej  ,  ostatniej  z  tego  domu  książęcego 
córką ,  z  któi'ej  krom  inszej  fortuny  obszernej  ,  wziął  oi-dyna- 
cyą  Ostrogską,   z  tej  syn  Jan  miecznik  Litewski  zaśłidiił  sobie 


ISankowski— ISapieha.  241 

DenhoffoMnę  wojewodzankę  Potocką  i  lictmanownc,'  polną  Li- 
tewską, 3tio  voto  z  Duninowną  rcferendarzowną  koronną,  z 
której  zostawuje  potomstwo. 

Paweł  Franciszek  książę  Sanguszko,  marszałek  nadworny  Li- 
tewski (jak  wyżej)  został  później  marszałkiem  wielkim  Litewskim, 
oprócz  syna  Jana  z  Lul/omirski'nj  scloizonc^o  zmarłego  bezdzietnie 
w  r.  1787.  —  zostawił  także  z  trzeciego  swego  małżeństwa  z 
Dunmownf/  Józefa  marszałka  w.  ks.  Litewskiego  slaroslę  Krze- 
mienieckiego. Hieronima  wojewodę  Wołyńskiego,  generała  łeit- 
Danta  wojsk  Rossyjskicłi.  Janusza  strażnika  w.  koron,  i  córek 
trzy:  Anna  za  książcciem  Jabłonowskim  wojewodą  Poznańskim. 
Justyna  za  Bilińskim  pisarzem  w.  koron.  Kunegunda  za  Czackim 
strażnikiem  w.  koronnym.  —  Józef  książę  Sanguszko  marszałek 
w.  w.  ks.  Litewskiego  za  Augusta  III.  ten  z  małżonką  swoją, 
Anną  Cetnerowną  wojewodzanką  Belzką,  spłodził  syna  Komana 
który  umarł,  sterilis.  —  Hieronim  książę  Sanguszko,  najprzód 
miecznik  Lit.  potem  wojewoda  Wołyński  ten  z  małżonką  swoją. 
\mo  toto  z  Cecylią  Potocką  generałowną  artylleryi  wielkiego  ks. 
Lit.  syna  Eustachiego,  i  3Iaryą  córkę  za  Stanisławem  Mo- 
kronowskim  generałem  wojsk  koronnych  ,  Ido  voto  z  Anuą  Pni- 
ssyiiską  z  tej  spłodził  Dorotę  córkę  syna  Józefa  Sanguszko  i 
Teklę  Sanguszkownę.  —  Janusz  książę  Sanguszko  strażnik 
koronny,  z  Anielą  z  Ledochowskich  Drzewiecką .,  miał  potom- 
stwo, Karola  i  Konstantego  synów,  córki  Barbara  i  Kle- 
mena.  —  Heraldyka  fFielądka. 
ISankOYVSki  herbu  hrzi/wda,  w  ziemi  Łukowskiej.  Są 
i  Sanowscy ,  z  których  N.  miał  za  sobą  Wolską,  córka  z  niej 
Jadwiga  zakonnica  w  Krakowie. 

W  r.   1778.  Franciszek  Sankowski  oboźny  Trocki.  — Krasicki. 
fSitutyliaili*    Santyhani    dla  zasług    swoich  rycei-skich 
do  indygenatu  przypuszczony,  zda  mi  się  ze  to  są  Szentywani, 
z  których  hrabia  Władysław  1707.  w  Krakowie. 

fiapiclion^slii.  Marcin  Sapichowski  burgrabia  Kaliski 
1518.  na  liście  kościoła  Broniszowskieg'0. 

ISapielia  herbu  Lis  ^  w  księztwie  Litewskiem  dom  i 
starożytnością,  i  hcroicznemi  dziełami,  i  honorami  wsławio- 
ny. Od  Narymunda  książ«;cia  Pińskiego  i  Mozyrsklego  swoje 
początki  zasięga.  Cóźkolwiek  bądź,  ze  Bzovius  Annul.  t.  15. 
■pod  rokiem  1.386.  nuin.  4.  tę  przezacną  familią  ciągnie  od 
sławnego  niegdy  we  Włoszech  domu  de  Sapiis,  z  których  je- 
dnego z  nich  widzieć  nagrobek  w  Rzymie  ad  MineiTom ,  o 
czem  znajdziesz  różne  listy  królewskie,  tak  in  Histor.  Supieh. 
jako  tei  u  Tf^alickiego  w  historyi  o  obrazie  Kodeński/n  ^  do 
których  ciekawego  czytelnika  odsyłam ,  był  ten  Narymund,  sy- 
nem Gedymina  najmłodszym ,  bratem  rodzonym  Olgerda  wiel- 
kich książąt  Litewskich ,  stryjem  Króla  Jagiełłą  Króla  Pol- 
skiego ,  którego  dwaj  synowie ,  Jerzy  Narymundowicz  ksiąze 
Bełzki ,  i  Bazyli  ksiąze  Podolski ,  byli  przodkami  Rozyiiskicłi 
książąt ,  od  Rozynu  dóbr  tak  nazwanych ,  którzy  skoro  tylko 
Tom  VIII.  16 


242  Sapieha. 


\viar(,»  Chrześcijański}  1  uznali  i  przyj<;li ,  herb  ojca  sweoo  Na- 
iMiiuiida  trzy  lilie  w  czlery  krzyże  zamienili ,  jakci  sit^  mówiło 
!)(>(1  Rozyiiskiemi:  trzeci  zaś  ich  brat  najstarszy  INarymundo- 
wicz,  imieniem  poj^ańskiem  Punigajto  nazwany,  kasztelan  Tro- 
cki,  jii'z(><lek  domu  Sapiezyńskics^o ,  żyjąc  pod  bałwoehwale;} 
monarelii}  Olgerdcm  Gcdyminowiczem  stryjem  swoim,  idolo- 
latryi ,  póki  zyl ,  nie  odstąpił;  dla  czego  na  urągowisko  i 
i  wzgard(j'  Clirześeijańskiej  w  lary ,  na  ten  czas  w  Litwie  po- 
czynający si^'  krzewie,  (ireckim  językiem  Sop/iia  ^  to  jest  mą- 
drość, albo  mądry,  ztąd  iz  do  nowycb  opinji  nie  przystał,  był 
nazwany,  i  tak  to  imię,  które  za  czasem  w  przezwisko  Sapieha 
zmieniło  się,  całej  swojej  Prosapji  zostawił.  Tenże  konserwo- 
wał herb  trzech  lilji  od  Nai-ymunda  ojca,  do  Kolumn  i  Pogoni 
pr/AlączoiiY,  przykładem  innvcli  książąt  Litewskich,  rozmaite 
podług'  upodobania  s(tbie  lierijy  obierających,  jakoż  za  świade- 
ctwem S  t  ryj  koto  sk.  Paproć,  i  Okol.  Narymund  pierwszy  Hi- 
pocentaura  w  Pogonią  zamienił,  Gedroje  w  Różę,  Donmant 
w  żubrzą  głowę,  Gedymin  miasto  jednego  ti-zech  słupów  za- 
żywał ,  Korybut  za  Pogonią  najprzód  orła ,  potem  miesiąc  z 
krzyżami  nosił ,  Rozyńscy  książęta  ,  krzyże  ze  pnia  drzewa  wi- 
szące wzięli,  inni  inne  przed  unią  jeszcze  Litwy  z  Polską,  albo  do 
dawnych  znaków  szlachectwa  przydali  herby,  albo  własne  zanie- 
dbawszy, nowych  poczęli  zażywać.  Podobnie  i  Sapieźyńskiego 
domu  j)rzodek,  biorąc  trzy  lilie  za  herb,  postąpił  sobie:  zszedł  z 
lego  świata  Punigajło  w  r.  1.380.  wieku  swego  78.  lo  Uisf.  Sap. 
Sunigał  kasztelan  Trocki ,  (według-  Histor.  Sapieh.  svn 
Punigajła)  pierwszy  z  domu  tego  odrzuciwszy  bałwoeliwal- 
slwo  ,  przez  chrzest  święty  odrodzony  Bogu,  na  którym  wziął 
imię  Symeona  :  podpisał  unią  Litwj-  z  Koroną  1401.  i  funda- 
cyą  biskujistwa  Zmudzkiego  W  roku  1421.  a  na  sejmie  Hrodel- 
skim  przyjął  na  siebie  i  na  sukcessorów  swoich  herb  Lis,  od- 
niego  dom  Sapiezyński  na  dwie  się  rozciągnął  linie :  bo  dwa 
razy  ponawiając  związki  małżeńskie ,  pierwszy  raz  z  Anastazyą 
księżną  Glińską,  czyli  lllińską,  drugi  raz  z  Anną  Gasłoldo- 
wną,  oprócz  Irzecłi  synów:  Bazylego,  Jerzego,  i  Józefa,  spło- 
dził innych  <lwóeh :  Bogdana  i  Iwana.,  od  którycli,  rozple- 
nione potomstwo  po  dziś  dzień  kwitnące  w  księztwie  Liłew- 
skiem  widzlemy.  Kojat.  in  JJS.  /  Paprocki  o  herb.  fol.  663. 
/'  inni :  dopiero  genealogią  domu  tego  wy|trowadzają  od  wspo- 
mnioncgo  Sunigajła,  któremu  Itojal.  syna  Symeona  przypisuje 
>vojewodę  Podlaskiego,  posła  do  Papieża  za  Kazimierza  Jagiel- 
łonowicza,  temu  zaś  dwóch  synów  tych  dopiero,  Bogdana  i 
Iwana,  od  których  dwie  linie  Sapie/.yńskie  poszły:  jakoż  jeżeli 
Bogdan  i  Iwan  synami  byli  Sunigajła,  a  ten  ich  odumarł  w  r. 
1420.  według-  J/isz/olta  in  Hist.  Sapieh.  toć  Iwan  syn  jego, 


Sapieha.  245 


któreg;o  .•5mierc  zwala  tcnze  autor  na  rok  1520.  albo  jako  g;e- 
nealoffia  tego  domu,  na  rok  1519.  zylby  po  śmierci  ojca  swe^fo 
lat  sto ,  co  się  zda  byc  niezwyczajna.  Paproclii  tv  Gniazdzie 
fol.  1181.  miłość  i  niezmienioną  wiarę  wynosi  ku  Kazimie- 
rzowi Królowi ,  ze  gdy  3Ioskwicin  Smoleńsk  wziął  Litwie, 
oni  straciwszy  w  tamtym  kraju  liczne  włości ,  i  pańską  for- 
tunę, woleli  przy  szczuplejszycli  dobracb,  dobrze  się  ojczYznie 
zasługować.  Z  tycb  Bazyli  i  Józef,  bezzenni  zeszli,  Jerzy 
mialci  wprawdzie  dożywotniego  przyjaciela,  Kniabinią  Wol- 
ską, od  Patryka  idącą,  atoli  zszedł  bezpotomnie.  Genealogia 
na  3Iappie  sttychowann  ,  :a  której  osnową  i  Ja  tu  pójdę, 
jako  i  za  Ilistor.  Sapieit/ńitką. 

Bogdan,  z  Gastoldowny  urodzony,  pierwszy  z  niej  syn, 
i  głowa  tej  linji  Sapiebów,  którycb  Siewierskiemi  zwano,  naj- 
przód gubernatorem  był  w  Putywlu ,  potem  pisai-zem  w  ks. 
Litewskiego ,  I  starostą  3Iińskim ,  kasztelanem ,  a  naostatek 
wojewodą  Smoleńskim  ,  pisał  się  dziedzicem  na  Opakowie  i 
Jelnie.  Z  Lewirem  ksiąźęciem  Siewierskim  (potomek  to  bvł  01- 
gerda,  a  szwagier  Bogdana)  urażonym,  ze  mu  palce  odźwierny 
królewski  drzwiami  jtrzyskrzynił,  przeniósł  się  był  do  Moskwy 
w  roku  1401.  podobno  nadzieją  uwiedziony  sukcessyi  do  księ- 
ztwa  Siewierskiego ,  do  którego ,  ponieważ  Lewir  potomstwa 
nie  miał ,  prawnie  należał ,  po  Maryi  księżniczce  Siewierskicj 
zonie  swojej  ;  atoli,  gdy  mu  cbciwość  kniazia  3IoskIewskiego, 
i  księztwo  i  prawo  do  niego  gwałtem  ^^■y•darła,  wrócił  się  na- 
zad  do  ojczyzny,  gdzie  w  nagrodę  opuszczonych  w  Siewier- 
szczyznie  obszernycb  dóbr,  w  Litwie  niektóre  nadano  :  odwie- 
dził jednak  powtóre  3Io$kwę ,  wzięty  od  nich  w  niewolą  w  r. 
1499.  gdy  był  gubernatorem  w  Putywlu,  jako  pisze  Biel. 
fol.  489.  i  Stryjków,  lib.  21.  cap.  7.  fol.  681.  z  tej  się  nie 
prędzej  uwolnił,  az  się  wyzuł  z  księztwa  Siewlerskleg^o ,  i  z 
wszystkiego  prawa  do  niego.  Skoro  się  tedy  stawił  w  Litwie, 
od  Alexaudra  Króla  mile  przyjęty,  I  w  legacyi  do  tegoż  3Io- 
skwieina  wysłany  w  roku  1503.  gwałtem  wydartych  prowincyi 
upominał  się  u  niego,  Kojut.  p.  2.  ale  darmo  ;  w  tejże  samej 
materyl  powtórnie  go  zażył  Zygmunt  L  Król  Polski,  skoro  na 
tronie  Polskim  osiadł,  ale  I  ta  fatyga  jego  dla  ojczyzny,  płon- 
nie przez  upór  3Ioskwy  poszła.  Tym  czasem  kniaź  Moskiewski, 
będąc  podobno  tej  opinjl,  ze  z  natężenia  Bogdanowego ,  tak 
się  mocno  oderwanych  prowincyi  Królowie  Polscy  domagają, 
czy  tez,  obawiając  się,  żeby  jeszcze  do  Slewlerskicgo  księztwa 
Bogdan  prawa  swego  nie  wskrzeszał,  w  dobrach  swoich  Jelnie 
rezydującego ,  i  najmniejszej  się  napaści  niespodziewającego, 
Moskwa,  i  z  zoną  I  z  dziećmi  w  niewolą  zabrała,  kędy  tez  i 
życia  swego   dokończył,    w  jNowogrodzIe  pochowany,    g-dzle 

16* 


244  ISapieha. 


fundowat  przedtem  nionaster.  Z  Maryi  wspomnionej  (której 
pierścień  ślubny  z  rubinem  dużym,  w  Gryfieh  pazurach,  dla 
starożytności  w  tym  domu  konserwują)  spłodził  cztery  córki: 
według-  Geneal.  Annę ,  Jakuba  Koncewicza ,  a  2y/o  voto  Alc- 
xandra  Skoruty,  Helent;  Romana  Lubeckiego,  Katarzynę  Mar- 
cina Ogfiuskiego  lowczeg^o  Litewskiego ,  Bogdanc  Romana 
kniazia  Donmonda  Widzenickiego,  marszałka  Litewskiego,  a 
po  nim,  Jana  Siedziewicza,  także  marszałka,  małżonki;  i  sy- 
nów trzech  ,  Konstantyna  bezżennego  ,  Alexandra  ,  którego 
żona  Tyszkiewiczowna,  i  Teodora,  którym  w  rekompensę  za 
księztwo  Siewierskie  puścił  kniaź  Moskiewski  ksicztwo  Krzczo- 
nowskie, w  którem  spokojnie  siedząc,  tamże  i  życie  swoje 
położyli.  Pojął  byt  ten  Teodor  Ułiannę  księżnę  Lubomską.  z 
której  syna  zostawił  Pawła. 

Paweł  kasztełan  Kijowski  u  Papr.  na  liście  1571.  y.  524. 
ten  z  niewoli   Moskiewskiej  ,  lubo  mu  ją  łaski  kniaziów  tame- 
cznych  i  pańskie  fawory  słodziły ,    wyniósłszy  się ,   do  Litwv 
się  przeniósł,   kędy  w  krotce,   to  lieroiczną  w  wielu  kampa- 
niach odwagą ,  to  nie  zamuloną  ku  panom  swoim  w  icrnością, 
tyle  sobie  wysłużył,   że   mu  do  krzesła  Kijowskiego,  przydano 
starostwo  Lubeckie  I  Przewalskie ,  znać  jak  był  ojczyźnie  swo- 
jej  przychylny,    kiedy   tak  na  wojenne  jako   na  inne  jej   po- 
trzeby,  znaczną  summę  wysypał,    którą    polem  Konslytucya 
Sejmowa   liiOl.  fol.  762.   synom  jego  wrócić  kazała,   wspo- 
mina go  także,  przywilej  ineorporadonis  Lironiae  w  roku 
1567.   Złączył  się  był  dożywotnie  według  Genenlogji  sztycho- 
uianej\  z    Anną  Chodkiewiczowną,    Jerzego    kasztelana  Tro- 
ckiego ,   i  Zołji  Olelkowiczowlczowy  księżniczki   Słuckiej  cór- 
ką, ta  mu  j)owiła  Elżbietę,  Jana  Kiszki  wojewody  Polockleg^o, 
i  Zofią,  Jędrzeja  książęcia  Sangaszka,  małżonki:  synów  tyleż, 
to  jest  Dominika  sekretarza  królewskiego,   umarł  hezżenny,   i 
Jana  Piotra  starostę  Uświatskiego,  sławnego  wojownika:  ten 
lat  zdolnych  do  wojny  dorósłszy ,  z  Mikołajem  książęciem  Ra- 
dziwiłem ,    i    z    Karolem   Chodkiewiczem  na   Inflantskieh    ex- 
pedycyach  przeciwko  Szwedom  wojować  począł,  w  roku  1601. 
pod  Orlą  rotmistrzem  królewskim  stawał ;   a  j)rzy  dobywaniu 
Derptu ,  pod  komendę  jego,  lieroicznych  mężów  wielki  sza- 
cownik  lietman  Chodkiewicz,  pół  obozu  poddał:   znaczniej  się 
jego  męztwo  pod  Kircliolmem  w  roku  1605.   pokazało,  gdzie 
przywodząc    j)rawe    skrzydło    wojska  Litewskiego ,    od    tegoż 
Chodkiewicza  sobie  powierzone,  |)rzeciwko  lewemu  Szwedzkie- 
mu (którem  Karol  Król  Szwedzki  spodziewał  się  naszych  oto- 
czyć i  pokonać)  tak  potężnie  z  swoją  kawaleryą  na  nich  natarł, 
że  ich  zmieszawszy ,   nabiwszy  znaczną  liczbę ,   chwiejące  się 
zwjcięzlwo   do  Chodkiewicza   nakłonił.   Pod  domową  w  Pol- 


ISapieha.  24H 

szcze  wojnę,  gdy  wielu  bardzo,  jak  w  ciczkiai   z   nawałnoŚL-i 
odmęcie,   chwiali  się  pi*zy  swym  niestatku,   on  przy  królew- 
skiej stronie,    ile  najsłuszniejszej,  stal  zawsze  nieprzetainanym 
obrońcą,  w^stawiwsze  usarską   i   kozacką  chorągiew.    Xa  Mo- 
skwę potem  szablę  swoje  obrócił   w  ten  czas,   kiedy  Dymitra 
na  tron  Moskiewski  Polacy  zbrojno  w  prowadzili,  a  szczęście 
dalszym  nie  sprzyjało  sukccssom,  bo  i  Dymitra  tamże  zabito, 
i  kosztowne  zapędy  wcale  się  pomieszały ;  w  ostatnim   prawic 
razie  widząc  się  wojsko  Polskie ,   tego  sobie  Jana  Sapiehę  za 
wodza  obrało  :  jakoż   z  tak  dziwną  sławą  w  upałach  3Iarso- 
w^ełi  stawał,  ze  nie  tylko  opinie  o  sobie  wszystkich  zwyciężył, 
ale  i  ch\yałę  przeszłych  regimenlarzów.   On  \y  wielu  okazyach 
rebellizującą  3Ioskwę,  cięzkiemi  klęskami  do  poddaiist\ya  przy- 
cisnął,  jako   pod  Trójcą  trzydzieści   tysięcy,   pod  Borowskiem 
dziesięć  tysięcy  ich   z  Szujskim  poraziwszy;  a  co  w  nim  naj- 
clnyalebnicjsza,  ze  gdzie  di"udzy  \yiełcy  kawalerowie  z  rzeczy  i 
szczęścia  odmianą,  serce  stracili,   tam  go  ten  pamiętny  \yojo- 
wnik  naj\yięcej  pokazał,   z  samych  nieprzyjaciół  nawet  zezna- 
niem, ze  był  nieporównanej  dzielności  mężem  *).  Dymitra  stronę 
na  koniec   porzuciwszy,   pi-zy  Zygmuncie  III.    Królu  Polskim 
stawał,  Siewierskie  lisicztwo  na  ^Vładysława  Królewicza  utrzy- 
mał ,    stolicę  Moskiewską    skruszywszy  mury,   złamawszy   nie- 
przyjacielską potęgę,  fortunnie  posiadł,  kiedy  \y  Krymgrodzie 
w  złotym    kniaziów  Moskie\yskieh  pałacu ,   nieoszacowany ,   i 
trzydziestą  potyczkami   zawsze  wygranemi  wsławiony,   zwycię- 
zca,  życie  skończył  w  roku  1612.  24.  AVi"ześnia ,  tiobierzyc. 
fol.  445.   Starował,   in  bellat.   Sarmat,  fol.   202.   Kojul.  in 
JIS.   zona  jego  Zofia  Wejhero\yna  w  oje\yodzanka  Hełmińska, 
z  której   trzy  córki  skolligo\yal,   Zuzannę   z  Gotardem  Tyzen- 
liausem  wojewodą  Indaiitskim ,   Krystynę  najprzód  z  Stanisła- 
wem Radziejowskim  wojewodą  Łęczyckim,   po  nim  z  Krzy- 
sztofem Gembickim  kasztelanem  Gnieźnieńskim,  Annę  z  Krzy- 
sztofem Chaleckim  wojewodą  nowogrodzkim,  synów  zaś  czte- 
rech zostawił:  Jana,   Floryana,  Jędrzeja  i  Pawła.   Z  tych  Ję- 
drzej Stanisław  kasztelan  Wileński,  starosta  Ryski,  Uświacki, 
Hamersztyński ,    syn  Jana    starosty  Uświackiego ,  a  przedtem 
kasztelan  Trocki  w  roku  1644.  w  którym  marszałkował  w  trj*- 
bunale  Litemskim,  luboć  drudzy  rozpisali,  ze  siedm  razy  tę  ła- 
skę piastów  ał ,  z  tą  pochwałą ,  ze  pod  nią  drżały  ośmielone  in- 
szych czasńw  excessa,  a  święta  sprawiedliwość  kwitnęła,   po- 

*)  Ze  starosta  Uświatski  na  czele  parlyi  swojej,  po  zgładzonych  Dy- 
mitrach,  sam  dla  siebie  Cesarstwa  praccnął,  dość  fondamentalne 
były  naówczas  domysły.  Śmierć  niespodziana  położyła  tamę  wspa- 
niałym projektom.  —  Patrz  Histori/cj  Chodkiewicza  pnez  Naru- 
szewicza T.  I.  Księga  5.  —  P.  JF. 


246  Sapieha. 


slowat  na  sejm  1623.  gadzie  był  zapisany  komissarzcm  do  tra- 
ktatów o  pokój  z  Szwedami ;  w  Inllantskich  i  Moskiewskieii 
expedycyaeli  /.ycle  swoje  nie  raz  na  szafie  za  ojczyzn*^'  stawiaL 
Konwent  00.  Bernardynów  w  Grodzie,  sowitemi  jego  la- 
skami się  szczyci,  kędy  tez  po  śmierci  złożony  w  roku  1651. 
dnia  ostatecznego  czeka.  Przybrał  był  sobie  w  dożywotnią 
przyjaźń  Annę  Hcidensztejnownę  z  Sobj'cina,  Reinbokla  ka- 
sztelana Gdańskiego  siostrę,  córkę  także  Reinholda,  sławnego 
historyka  Polkiego,  z  której  córkę  Izabellę  Katarzynę,  w  roku 
1645.  Ałydał  za  3Iichala  Karola  ksiązęcia  Radziwila  na  Kłe- 
cku ,  na  ten  czas  krajczego ,  potem  podczaszego  Litewskiego : 
syna  zaś  Karola,  czyli  jak  inni  chcą.  Lwa,  w  Paryżu  w  roku 
1640.  powietrzem  utracił.  Jan,  Kierznieński  starosta,  brat 
rodzony  Jędrzeja  Stanisława,  zona  jego  Katarzyna  Dziewał- 
towska  chorąźanka  Trocka,  atoli  w  pojedynku  bezpotomny  zgi- 
nął. Floryan  starosta  Zdzitawski ,  trzeci  ich  bral,  zona  Anna, 
Kazimierza  Umiastowskiego  sędziego  ziemskiego  Brześciań- 
skiciro  córka. 

o 

Paweł  Jan  wojewoda  Wileński,  i  hetman  wielki  Litew- 
ski, Słonimski,  RoslawskI,  Boreiński,  Zdzitowski  starosta, 
administrator  ekonomji  Szawleńskiej  i  Kobryńsklej,  syn  czwarty 
Jana  starosty  Uświackicgo ,  dwa  razy  wkraczał  w  kontrakty 
małżeńskie,  pierwszy  raz  z  Zofią  Zienowiczowną  kasztelanką 
Nowogrodzką,  która  mu  wydała  na  świat  córkę  Teodorę,  Ale- 
xandrowi  Naruszewiczowi  podkanclerzemu  Litewskiemu ,  2r/o 
voto  Władysławowi  Tyszkiewiczowi  krajczemu  Litewskiemu, 
zaślubioną,  i  syna  Michała  młodo  zmarłego  w  roku  1646. 
Drugi  raz  z  Anną  Bazylego  Kopcia,  kasztelana  Nowogrodzkie- 
go, i  Barbary  Chodkiewiczowny  córką,  z  tej  potomstwo: 
Konstancya  Hieronimowi  Sanguszków!  ksiązęciu,  Zofia  3Iiko- 
łajowi  Grudzińskiemu  staroście  Golubsklemu ,  Katarzyna  Ale- 
xandrowi  Lubomirskiemu  staroście  Sądeckiemu ,  a  powtórzo- 
nym związkiem  Janowi  Lipskiemu  herbu  Drużyna,  staroście 
Sądeckiemu ,  czwarta  Panu  Bogu  w  zakonie  S.  Franciszka  w 
Wilnie,  zaślubione;  synowie  czterej;  Kazimierz,  Benedykt, 
Franciszek  i  Lew.  Pan  pańskiego  ku  Bogu  animuszu ,  któ- 
remu wszystko  swoje  co  miał,  i  łasce  jego  przypisował,  więc 
gdy  mu  jego  tryumfy  z  nieprzyjaciół  wyniesione  Ayspominano, 
z  pokorą  zwykł  był  mawiać:  IVon  nobis  Doinine^  non  nobis^ 
sed  Nomiiii  tuo  da  gloriarn.  00.  Dominikanów  w  Bielicy 
fundował  z  zoną  swoją  j)ierwszą.  00.  Bernardynom  w  Brze- 
ściu Litewskim  ,  na  dokończenie  fabryki  kościoła  ,  ośmdziesiąt 
tysięcy  ostatnią  wolą  naznaczył,  dziesięć  tysięcy  Kartuzyanom 
w  Bcrzezie,  \y\ę,i  Domui  Professae  Vihien.  Brzeskich  00. 
Dominikanów  ,  i  Sokalskich  Bernardynów ,  osobliwszy  Dobro- 


.Sapieha*  247 


dziej.  Ale  i  ojczyzna  pod  czas  wojny  Szwedzkiej,  ze  wszy- 
stkich stron  nieprzyjaciółmi  otoczona,  ze  z  ostatniej  toni  wv- 
Lrn«^'la ,  wielk;j  część  dzielności  jego  powinna.  Pod  Smoleń- 
skiem najprzód  3Iarsowe  pierwiastki  zakładał  z  Władysła- 
wem IV.  w  roku  1633.  rotmistrz  usarskiej  cliorąg-wi :  pod 
Białą  potem  na  wał  szturmem  idąc,  z  konia  zsiadłszy  i  z  całą 
kompanią  swoją,  ledwo  życia  nie  stracił,  mina  albowiem  od 
Moskw>-  wyrzucona,  wysoko  afo  w  kirysiu  w  "ure  wyniosła, 
przecież  go  bez  znacznego  szwanku,  znowu  postawiła,  ale  zie- 
mią 1  prochem  prawie  g^o  zarzuciwszy.  Na  Kozackiej  rebellji 
przytłumienie,  z  swoją  chorągwią  przypadłszy,  i  Krzyczew- 
skiemu  pod  Łojowem  w  tył  zaszedłszy,  siła  pomógł  do  tam- 
tego zwjcicztwa,  kędy  siłac  w  prawdzie  od  jego  szabli  cliłop- 
stwa  padło ,  ale  nie  mniej  ucliodzących  rzeka  na  dno  pogrą- 
żyła; pod  Zborowcm  ,  Beresteczkiem  i  Zwańcem ,  pułk  Kazi- 
micraa  Leona  Sapiehy  podkanclerzego  Litewskiego  odważnie  i 
fortunnie  przywodził.  Kanucki  S.  J.  Ahrys.  Tcmi  licroi- 
czncffO  ducha  sweg-o  wsławiony  czynami,  jjdy  Szwedzi  i  Mo- 
skwa  sprzysiągłszy  się  na  to  królestwo ,  rozerwać  go  clicieli ,  a 
na  zgubę  swoje  wszyscy  prawie  ręce  opuściwszy,  tylko  ze  łza- 
mi patrzali ,  rzadki ,  któryby  rękę  zaciągnął  do  broni ,  wojsko, 
i  rycerstwo  Litewskie  za  konsensem  królewskim ,  tego  Pawła 
sobie  za  hetmana  obrało  ;  i  nieomyłiło  się  na  swojej  opinji : 
bo  najprzód  pierwszy  pole  dał  pod  Brześciem  Horusowi  Mo- 
skiewskiemu wodzowi ;  gdzie  lubo  szczupłą  ludzi  swoicłi  gar- 
stką w  ośmnaście  tysięcy  wzmocnionego ,  za  pomocą  S.  Fau- 
styna męczennika,  patrona  tej  okazyi ,  starł  na  głowę;  Szwe- 
dów z  Lublina  wypędził;  Warszawę  z  niemi  pierwszy  obiegł, 
i  trzymał  ich  impety  poty  na  sobie ,  póki  wojsko  królewskie 
obozu  niewzmocniło.  Gdzie  tenże  Paweł,  przy  usilnym  sztur- 
mie, przezorną  radą  i  dzielnością,  do  zwycięztwa  otworzył 
pole,  Szweda,  choć  Brandehurskiemi  zmocnionego  posiłkami, 
i  jedna  by  była  nie  uszła  noga,  gdyby  sobie  z  zabiegiAy  kawa- 
lerskich, następując  odważnie  na  nieprzyjaciela  Paweł,  nie 
złamał  nogi.  Z  tego  przypadku,  rozumiał  nieprzyjaciel,  że  się 
długo  cieszyć  będzie,  ustąpieniem  z  pola  obozu  królewskiego, 
ale  się  omylił ;  bo  Paweł  do  j)ierwszego  porządku  i  okazałości 
przyprowadziwszy  wojsko  ,  jakby  byl  sam  przytomny  w  poty- 
czce ,  tak  za  ordynansem  swoim  pod  Prostkami  nieprzyjaciela 
o  znaczną  przyprawił  zgubę,  kiedy  go  i  z  obozu  wyzuł,  i  sol)ie 
do  dalszego  zwycięztwa  drogę  usłał.  Po  przeszłej  chorobie 
przyszedłszy  do  zdrowia,  zaraz  pobiegł  z  wojskiem  do  Tyko- 
cina, w  którym  zamknął  się  bvł  mocny  i  dobrać  opatrzony  wa- 
bór  Szwedów,  do  tego  tak  się  sztucznie  ufortyfikował,  że 
bezpiecznie  ztamtąd  w  pobliższe  powiaty  wpadał.    Tentowało 


248  Sapieha. 


» 


wielu  szcz(-ścia,  tak  sztucznej  fortecy  dohjd,  ale  wszyscy  nie 
sj)rawiwszy  nic ,  z  wielką  nlesławq ,  ledwie  nie  z  wi(,'ksz;j 
szkodą  odstępując ,  w  uporze  utwierdzili  nieprzyjaciela.  Lecz 
Sfdy  waleeznY  Paweł,  razem  ze  wszystkich  stron  silnYni  szlur- 
mem  na  nie^o  natarł ,  w  krótkim  bardzo  czasie  w  okopach 
swoich  na  głów*;  poległ.  Potem  na  Prusaków,  Szwedzką 
stronę  trzymających ,  zażył  regimenlarzów  swoich ,  przez  któ- 
rych wielką  czę;sc  tamecznego  kraju  w  pustynią  zamienił,  a 
tym  czasem  zabawiając  nieprzyjaciół.  Królowi  z  Gdańska  do 
Polski  powracającemu ,  bezpieczną  uczynił  drogę.  Gdy  tak 
szczęśliwie  tryumfuje ,  nową,  Siedmiogrodzanie  zawzięli  woj- 
nę, ale  taką  porażką  przytłumił  ich  Paweł,  jakiej  się  oni,  uni- 
kając potyczki ,  albo  obawiali ,  albo  nigdy  niespodziewali,  nao- 
statek  po  odejściu  z  obozu  z  domową  kompanią,  w  drodze  na 
liczną  chorągiew  kopjiników  z  Brześcia  do  Siedmiogrodzkiego 
ksiązęcla  ciągnących,  jak  odważnie  się  uderzył,  tak  tez  ją  i 
szczęśliwie  zniósł.  Po  tak  wielu  zwyeięztwach,  niesłychac  źehy 
Paweł  miał  czas  przydłuźszy  pauzować ,  ale  znowu  z  wojskiem 
obróciwszy  się  na  Moskwę  zamyślającego  Jerzego  Dołhoru- 
kiego  głębszej  Litwy  dociec,  zastanowił;  posiłkom  z  Moskwy 
przychodzącym  drogę  pod  Miednikami  zamknął :  samego  zaś 
wodza  obozu  Moskiewskiego  do  ucieczki  przYuiusił.  3Iinsko  z 
nieprzyjacielskich  rąk  wyrwał.  Kuronie  od  przyległego  Szweda 
przywłaszczone,  jako  od  niesłuszneg'o  Dzierżawcy  roku  1659. 
zręcznem  swojem  wojskiem  odebrał,  i  Rzeczypospolitej  inkor- 
porował.  Jędrzeja  Chowańskiego  dwudziestu  i  czterem  tysięcy 
swoich  zbrojnych  ufającego ,  zbił  na  głowę  pod  Polanką ,  w 
ręcz  się  z  nim  potkawszy,  za  którym  powodem  tryumfalnym, 
w  obóz  nieprzyjacielski  od  miejsca  potyczki  o  kilka  mil  poło- 
żony, zwycięzcą  wjechał.  Zaniku  Lacłiowic,  którA' przedtem 
w  żadnego  niej)rzyjaciela  ręku  nie  postał ,  Rzeczypospolitej, 
pilnie  dzielnością  swoją  dochował.  Janów,  Mielnik,  i  inne  na 
Podlesiu  zamki  oswobodził.  Tak  uspokoiwszy  ojczyznę ,  ru- 
szył się  z  wojskiem  za  Dniepr,  tam  drugiego  Jerzego  Doł- 
horukiego  przy  rzece  Basia  obozem  lezącego  dociekł  przez 
swoich  szpiegów ,  klórego  gdy  się  do  potyczki  w  pole  z  Pa- 
włem wyniśe  ośmielił,  z  całą  jazdą  jego  trupem  na  płacu  po- 
łożył. Zgoła,  cokolwiek,  w  wielkiem  księztwie  Litewskiem  zo- 
stawało w  całości  zachowanego,  albo  z  nieprzYJacielskich  rąk 
odebranego,  to  cale  Pawła  Sapiehy  dzielności,  YYSzyscy  przy- 
pisują.  Tryumfy  i  życie  skończył  w  roku  1665. 

Kazimierz  Paweł  Jan,  pierwszy  syn  Pawła  Jana  wojewody 
Wileńskiego.  Pierwszy  swój  wiek  młodości,  to  w  szkolnych, 
to  w  politycznych  ćwiczeniach,  tak  pięknie  wypolerował,  ze 
go    z  tego   przymiotu    wielce    sobie  upodobał  Kazimierz  Leo 


Sapieha.  241) 

Sapieha    podkaiicicrzy   Litewski ,   który    pełną    hojności    rc^ką, 
oprócz  wspólnej  substancji  i  w  podziale  równej  braci  innych 
Kazimierzowych  porcyi ,  zapisał  mu  prawo  dziedzictwa  na  ob- 
szerne  niaj(^'tności  i   dzierżawy  swoje,   Iubo»5  on   dobrowolnie 
wyzuł  się  z  tej  łaski  i  do  własnych  na  siebie  samego  dóbr ,   i 
innych  braci  z  alFektu  swego  ku  nim,  przypuścił.   Był  najprzód 
podskarbim   nadwornym  w.  ks.  Lit.  przy  tern   starosta  Brze- 
ściański,  Wołpinski,  ZdzitoMski,  Borciański,  potem  wojewoda 
Połocki ,    starosta   Zmudzki ,    nakoniec    wojewoda    Wileński, 
wielki  hetman  Litewski  pod  czterema  Królami,  w  senacie  po- 
wagą, w  domu  ochotą,. z  każdym  łagodnością,  rzetelną  szcze- 
rością ,    pamiętny  senator.   A  jako  był  wielkiej   godności  Pan, 
t^ik  też  i  nicmniejszej  dzielności  w  ojczyźnie,  i  za  ojczyznę  w 
walecznych  dziełach  Marsowym  duchem  prawie  żyjący.   Doku- 
mentem tego  były  różne  expcdycye,  w  których  własnym  sum- 
ptem,   wiele  wojskowych   chorągwi   podejmował,   ale  miano- 
wicie je  podczas  wyprawy  Moskiewskiej,  Chocimskiej,  Ukraiń- 
skiej przy  boku  królewskim,  dla  wygodzenia  Rzeczypospolitej, 
z  swego   skarbu   żywił.    Hetmanił  wojsku    ordynowanemu   na 
\>^cgry,    na  Wołosze,   na  Budziaki ,   pod  Kamieńcem  Podol- 
skim, gdzie  przeciwko  Turkom  i  Tatarom  Janowi  IIL  Polskie- 
mu Królowi  stawił  się  doświadczonym  wojownikiem.    Posel- 
stwo na  stolicy  3Ioskiewskiej  własnym  kosztem  odprawił.    Dla 
których  i  wielu  innych  zasług  w  ojczyźnie  sławny,   kawalerem 
został  Orła  białego.   Między  innemi  Pańskiej  szczodrobliwości 
Kazimierzowej  wizerunkami,  osobliwie  ten  oczy  na  siebie  obra- 
ca, który  w  bogatych  wydaje  się  funduszasz  i  ozdobach  na  po- 
mnożenie czci  Boskiej   i  świętych  Pańskich,   to  jest,  w  Wil- 
nie, 00.  Trynitarzów  fundował,  w  Grodnie  w  kościele  Soc. 
Jcsu  obraz  cudowny  najświętszej  Panny  sukienką  szczerozłotą 
przyozdobił,  i  do  dokończenia  fabryki  tejże  bazyliki,   znacznie 
się  przyłożył.    ^Vielką   część  gruntu ,  na  którym   pomieniona 
stoi  bazylika,  na  Snipizkach,  00.  Soc.  Jesu  dla  wygodnego 
pomieszkania  darował.    Mało  na  tem ,   bo  więcej  na  różne  ko- 
ścioły, zakonne  domy,  na  ołtarze  świętym  Pańskim  z  hojności 
swojej  spendował.   Trzy  razy  wkraczał  w  małżeńską  ligę,  pier- 
wszy raz  z  Krystyną  Montwidowną  Cblebowiczownij  wojewo- 
dzanką  Wileńską,  z  tą  weszło  w  dom  Sapieżyński  i  w  dziedzi- 
ctwo, księztwo  na  Zasławiu  w  województwie  Mińskiem.    Spło- 
dził z  niej  Jerzego,  Ale.\andra  Pawła,   i  31ichała ,   Katarzynę 
wydaną  za  Branickiego  wojewodę  Podlaskiego.   Drugi  raz  z 
Teresą  Gosiewską,   podskarbianką  w.  ks.  Litewskiego,  która 
pierwej    była   za  Służką  kasztelanem  Wileńskim  i  hetmanem 
polnym  w.  ks.  Litewskiego,  córką  podskarbiego  i  hetmana  pol- 
nego w.  ks.  Litewskiego.  Trzeci  raz  z  Antoniną  grafowną  de 


250  Sapieha. 


AValsleiii ,  z  wielce  zacnej  familji  walecznych  kawalerów  w 
państwie  Cesarskiem,  których  tameczne  kroniki  dziełami  rycer- 
skienii  naj»clnione.  Z  tą  Antoniną,  jako  i  z  Gosiewską,  nie 
hyło  źadneo^o  potomstwa.  Umarł  Kazimierz  w  Grodnie  roku 
Pańskiego  1720.  3.  dnia  3Iarca. 

Jerzy  na  Bychowie,  Zasławiti,  Horyliorkaeli.  Pierwszy 
syn  Kazimierza  Jana  wojewody  Wileńskiego  hetmana  w.  ks. 
Lit.  stolnik  w.  ks.  Lit.  starosta  3Iereeki ,  pułkownik  husarski, 
swoją  dywizyą  całości  Rzeczypospolitej  pilnujący,  zaleca  esty- 
macyą  jego  potomnym  wiekom  zayyzi^ta  od  przodków  i  wro- 
dzona domowi  Sapieżyńskiemu  pańska  hojność^,  tudziesz  na 
zadłużoną  sohie  ubog^ą  szlachtę,  respektująca  łaska ,  nie  tylko 
kwitując  z  długu,  ale  tez  nie  skąpą  r<^'ką  szczodrobliwie  ich 
opatrując.  Złączył  się  był  obowiązkiem  małżeńskim  z  Izabellą 
Połuhińską  marszałkowną  w.  ks.  Litew.  z  tej  miał  Jerzy  syna 
Kazimierza,  córki  trzy:  Benedyktę  Pacowe  pisarzowe  w.  ks. 
Lit.,  Krystjnę  Tyszkiewiczowę  cy^yunow^  Wileńską,  Ann*; 
Szczuczynę  starościnę  AVIckszniańską. 

Jerzy  umarł  wojewodą  3Iścisławskim  r.  1732.  córka  jego  z  Pofu- 
bińskiej  spłodzona  Pacowa ,  była  Ido  voto  za  Mikołajem  Radzi- 
wiłem  wojewodą  Nowogrodzkim.  Po  Polubińskicj  ten  Jerzy  Sa- 
pieha pojql  Sołtanównę  z  której  jedyna  córka  dziedziczka  dóbr 
Ruzamj,  tirftyngi  i  części  Dąhrowi/,  wydana  za  Massalskiego  pod- 
czaszego Litewskiego.  —  Hrasicki. 

Antoni  Kazimierz  na  Bychowie,  Zastawiu,  Horyhorkach, 
Łojowie ,  kasztelan  Trocki,  starosta  Merecki,  marszałek  wielki 
trybunału  w.  ks.  Lit.  Na  tej  g-odności  zostając  pięknie  połą- 
czył w  sobie  pańską  powagę  z  pokorą,  przychylność  i  skłon- 
ność każdemu  z  powagą  marszałkowską ,  układnośc  obyczajów 
z  stateczną  skromnością,  zgoła  żywym  obrazem  był  cnót  chwa- 
lebnych,  między  któremi  trybunalskiej  sprawiedliwości  władza 
celowała.  Dalszy  do  honorów  wstęp  śmierć  prędka  przerwała 
W  r.  1738.  Zona  jego  llaeheł  Wychowska ,  wdowa  po  Ogiń- 
skim ,  kasztelanka  Mińska  z  matki  Sokołińskiej  książęcej  krwi 
ozdoba. 

Alexander  Paweł,  na  Bychowie,  Zasławiu ,  Dąbrowie, 
Druci  i  t.  d.  starota  ^Vołpiński  i  Rabsztyński ,  wielki  marsza- 
łek w.  ks.  Lit.  drujri  syn  Kazimierza  Jana  wojewody  i  łietma- 
na.  Orła  białego  kawaler.  Pojął  Maryannę  Katarzynę  margra- 
biankę  de  Bethune  z  margrabiów  de  Bethune  lierbu  złota  Na- 
łęcz na  polu  srebrnem ;  Najjaśniejszej  3Iaryi  Królowy  Pol- 
skiej,  Jana  IIL  zony,  rodzoną  siostrzenicę,  a  siostrę  rodz«mą 
Jabłonowskiej  wojewodziny  Ruskiej,  która  Maryanna  wprzód 
l>yła  za  ksiązęcicm  Kazimierzem  Radziwiłem  marszałkiem  w. 
ks.  Lit.  zostawił  z  niej  Ale.\ander  córkę  Ludowikę  Wielopoł- 
skę,  starościnę  Opoczyńską,    a  potem   Potockę  wojewodzinę 


Sapieha.  2S1 


Bełzką ,  i  synów :  Kazlmieraa,  Józela  i  3Iicliała.  Był  Pan  urody 
pięknej  i  jakąś  powagą  tchnący,  w  obyczajach  poniiarkowa- 
neg^o  ułożenia,  ludzkości  ku  wszystkim  Mielkicj.  Nad  to  Uik 
prędkiej  i  trwalej  pamięci ,  ze  w  którym  autorze  raz  co  prze- 
czytał, to  i  w  dalszych  leciech  tak  pomniał,  ze  i  kartę ,  na  któ- 
rej to  czytał,  wspomniał.  Ztąd  przedziwna  w  nim  biegłość, 
tak  kościelnych,  jako  tez  i  świeckich  historyi ,  tak  dalece,  ze 
z  jego  dyskursu,  każdy  mędrszym  odchodził.  Filozoficzna  także 
i  matematyczna  nauki,  zdały  się  w  nim  prym  trzymać,  i  mą- 
drym ludziom  przymila«5.  Zszedł  z  żalem  wszystkich  wr.  1733. 
Najprzód  z  laską  nadworną  majestatowi  Polskiemu  kredenso- 
wał,  potem  z  wielką;  i  luboc  mu  ją  gwałto\vna  w  tej  ojczy- 
mie rewolucya,  na  jakiś  czas  odjęła  była,  atoli  potem  godność 
tego  wielkiego  ministra  zważywszy  tron  Polski,  znowu  mu  zu- 
pełnie przywrócona  była.  Z  synów  jego  jeden  Kazimierz  sta- 
starosta  Wołpiński  i  Onikszteński  w  wojsku  Saskiem  pułko- 
wnik, dalszym  jego  honorom  śmierć  prędka  tamę  rzuciła. 
Umarł  generałem  artyleryi  w.  ks.  Lit.,  zostawiwszy  z  Karoliną 
ks.  Radziwiłowną,  kanclerzanką  Litewską,  córkę  Annę,  i 
dwóch  synów:  3Iichała  I  Alexandra. 

Ta  Anna  córka  Kazimierza  Sapiehy  z  Radziwiłowny ,  wydaną 
została  za  Jana  Jabłonowskiego  wojewodę  Braclawskiego;  z  sy- 
nów jego  Micbał  krajczy  Litewski  zszedł  bezpotomnie,  drugi 
Alexander  wojewoda  Potocki,  hetman  polny  Litewski  r.  1763. 
dalej  kanclerz  w.  Litewski  z  Liihomirskiej  córki  Antoniego  mie- 
cznika koronnego  wdowy  po  Józefie  Lubomirskim  zostawił  potom- 
stwo, córki:  ło.  Sanguszkowę  wojewodzinę  Wołyńską,  2o.  Po- 
lockę  starościnę  Smotrycką,  3o.  Sołłohubowę.   —  Krasicki. 

Józef  biskup  Dyocezaryński ,  sulTragan  i  proboszcz  Wi- 
leński, referendarz  w.  ks.  Litewskiego,  koadjutor  biskupa  Wi- 
leńskiego. Drugi  syn  Ale.\andra  marszałka ,  infułat  i  nauką  I 
pobożnością  znakomity ,  w  mądrych  ludziach  i  księgach  z 
WTodzonej  sobie  chęci  kochający  się. 

Michał  łowczy  w.  ks.  Lit.  starosta  Gulbiński  i  Rabsztyń- 
ski,  syn  trzeci  Alexandra  marszałka.  Złączył  się  dożj'wotnle 
przy  zachodzącej  dyspensie  Rzymskiej  z  Ludowiką  Sapieżanką 
starościanką  Bobrójską,  zrodzoną  z  Katarzyny  Opalińskiej  wo- 
jewodzanki  Łęczyckiej  ,  generałownej  Wielkopolskiej  ,  miał  z 
niej  syna  Jana,  ale  ten  w  młodych  leciech  zniknął. 

Michał  łowczy  Litewski  byt  później  wojewod.-j  Podlaskim,  umarł 
podkanclerzym  Litewskim.  Trzy  razy  ponawiał  śluby  małżeńskie 
lo  z  Sapieżanką  starościanką  Jjobrójską  (jak  wyżej)  2o  z  Teklą 
Radziwiłowną  wdową  po  Michale  książęciu  Wiśniowieckim  woje- 
wodzie Wileńskim  hetmanie  w.  Litewskim.  3o.  z  Alexandrą  księ- 
żniczką Czartoryską ,  ta  po  śmierci  jego  ponowiła  śluby  małżeń- 
skie z  Michałem  Ogińskim  hetmanem  w.  Litewskim.  Umarł  Mi- 
chał podkancierzy  żadnego  uiezostawiwszy  potomstwa.  —  Krasicki. 


262  Sapieha. 


Michał  koniuszy  I  geiieraf  artylleryi  w.  ks.  Litewskiego 
starosta  Oszniiański,  Gerauowski,  Lipnicki,  Onikszteński,  Bor- 
ciański,  trzeci  syn  Kazimierza  Jana  wojevvo«ly  Wileńskiego  i 
hetmana.  Ksi^-znie  de  Sahnc  Cesarzowej  Leopoldowej  skre- 
wnionej  zar^'czony,  do  godności  ksiąz^-cej  S.  R.  J.  wyniesiony, 
a  to  z  respektu  Leopolda  Cesarza  na  wielkie  zasługi  jego.  3Iię- 
dzy  lysiącznemi  albowiem  innemi  napatrzyła  si<;  ich  kani])nnia 
Węgierska,  kiedy  Belgrad  odebrał  Turkom,  Temizwaru  z  ksi.-j- 
z«^'ciem  Sahaudyi  dobywał,  Peterwaradynu ,  przez  różne  obl^-- 
zenia  nadwj^tlił  znacznie,  pod  Tyssą  i  Begą  nieprzyjaciół  krzvza 
świętego  zniósł.  Widziała  podobne  jego  dzieła  Franera,  kiedy 
dwie  fortece  Metynę  i  Bonę  podbił  i  odebrał.  Taz  nieprzeła- 
inana  waleczność  Michałowa  wiadoma  i  ojczyźnie,  pod  czas 
expedycyl  w  transylwanji  przeciwko  Turkom ,  razem  z  Ja- 
nem IlL  Królem  Polskim,  na  której  przeciwnej  strony  wy- 
darłszy zwycięztwo,  na  swojej  utrzymał.  Ale  niedługo  się  nim 
cieszyć  pozwolono  ojczyźnie,  bo  na  zjeździe  pod  Olkinikami 
w  tumulcie  zabity.  Śmierć,  której  mąż  heroiczny  w  tak  wielu 
obcych  kampaniach  szukał ,  w  domu  znalazł. 

Benedykt  na  Czerej  ^Vysokim,  Siemiatyczach,  przedtem 
nadworny ,  potem  wielki  podskarbi  w.  ks.  Litewskiego ,  svii 
drugi  Pawła  Jana  wojewody  Wileńskiego  i  hetmana;  młodość 
swoje  wypolerowawszy  w  naukach ,  częścią  w  szkołach  ojczy- 
stych ,  częścią  w  cudzych  krajach  znacznie  okazałą  uczynił. 
Dla  czego  zażywano  go  to  do  obrad  na  sejmikach  i  sejmach, 
to  do  potajemnych  ułatwienia  interesów.  Był  na  sejmie  elekcyi 
Jana  trzeciego  Króla  Polskiego  posłem  i  oraz  marszałkiem. 
Urząd  ten  roztropnie  i  według  wrodzonej  sobie  na  wszelkie 
okoliczności  przezorności,  dla  różnych  na  ten  czas  przeciwnych 
stron  i  sporów  odprawił.  Dał  tez  dowody  osobliwszego  mę- 
ztwa  swego  pod  Złotą  Górą,  kędy  choć  się  działa  padały,  on 
przecie  nie  poruszony  dostawał.  Oprócz  tego  znaczny  hojno- 
ścią ku  ojczyźnie,  gdy  swoim  sumptem  łudzi  do  l)oju  na  Turki 
wyprawił  i  ojczyzny  bronił,  nie  żałując  dla  niej  i  życia  swego. 
Będąc  generałem  artylleryi  w.  ks.  Litewskiego.  Skolligowa- 
wszy  się  z  Izabellą  Tarlowną  wojewodzanką  Sendoinierską, 
dwóch  synów  zrodziwszy,  umarł  1707.  roku  w  Berlinie.  Z 
tych  jeden 

Michał  na  Czerej  ,  Wysokim ,  Siemiatyczach  ,  wojewoda 
Podlaski,  a  przedtem  pisarz  polny  w.  ks.  Litewskiego,  guber- 
nator Droliski ,  Retowski ,  Kierśniński  i  Luboszański ,  był  i 
strażnikiem  Litewskim,  generałem  wojsk  Saskich,  i  Orła  bia- 
łego kawalerem,  przeszedł  na  wieczność  w  rokn  1737.  przy- 
brał był  sobie  w  dożywotnią  przyjaźń  Wielopolskę  kanclerzankę 
koronną,  Królowej  Polskiej  siostrzenicę.  Z  tej  był  syn  August 


ISapieha.  2ł;,i 


Benedykt,  ale  idIuJo  wszedł  do  g;i'obu.    Kazimierz  (Iruylsyn 
Benedykta,  slarosta  Olkinicki. 

Franciszek  trzeci  syn  Pawła  Jana  wojewody  Wileńskiego 
i  hetmana  koniuszy  w.  ks.  Litewskiego,  generał  arlylleryi  w. 
ks.  Litewskiego  ,  z  Anny  Lubomirskiej  marszałkowny  w .  ko- 
ronnej małżonki  swojej,  szczycił  się  trzema  synami ,  Janem, 
Józefem  i  Jerzym,  i  córką  Franciszką  Jak(»l)a  Henryka  Krmiesa 
S.  B.  J.  Fłeminga,  w.  koniuszego  w.  ks.  Litew.  w  cudzoziem- 
skiej koronnej  milicyi  generała,  a  feltmarszałka  wojsk  Saskich 
dożywotnim  przyjacielem.  Była  i  druga  córka  w  klasztorze  u 
panien  Wizytek  zakonnicą,  trzecia  w  panieństwie  umarła.  £fu- 
nin  w  kazaniach  swoich  słusznie  o  tym  Franciszku  powiedział. 
Omnium  mililum  amor ,  omnium  armorum  miles.  Albowiem 
wojna  jak  rozrywka  to  u  niego  była.  W  Węgrzech  wyparł 
nieprzyjaciela  z  pod  Orawy ,  i  rebellizantów  obóz  opanował. 
Ten  to  był  Sapieha,  który  na  niebezpieczną  i  straszną  z  Tur- 
kami wolał  stawid  się  wojnę,  niżeli  zyskownej,  o  którą  go 
upraszano  1087.  r.  aby  z  Carami  3Ioskiewskienii  wieczny  był 
pokój  uczynił,  łegacyi  do  Moskwy  podjąć  się.  Ten  to  jest  Sa- 
pieha, który  na  pierwszym  w  Grodnie  sejmie  marszałkiem 
obrany ,  tyle  dokazał  powagą ,  dzielnością  i  wsj)aniałym  umy- 
słem, ile  na  ten  czas  stan  Bzeczypospolitej  potrzebował,  ile  za 
jego  industryą  I  przezorem  sejm  szczęśliwie  się  zakończył.  Na 
inne  zaś  sejmy  piętnaście  razy  posłował.  Pod  Chocimem  za- 
dana mu  rana  całego  wojska  zraniła  serca,  jako  szczególnie 
ukochanego  sobie  żałując  wodza.  Na  tej  esjtedycyi  sam  naj- 
pierwszy  leciał  prawie  nie  szedł  na  nieprzyjaciela,  takiej  w  ręku 
przyrodzonej  mocy,  ze  jako  nici  targał  i  przerywał  żelazne 
łańcuchy,  któremi  się  opasał  nieprzyjaciel,  zęby  był  drogę  na- 
szym zagrodził.  Daleki  od  prywaty,  ale  publicznego  dobra 
szczery  syn  ojczyzny  upatrował,  nie  bez  zazdrosnego  swemu 
szczęściu  oka.  Prędkąe  wprawdzie  śmiercią,  ale  Chrześcijańską 
gotowością  schodził  z  tego  świata  1688.  w  Lublinie.  O  zej- 
ściu jego  Jan  IlL  Polski  monarcha  dowiedziawszy  się ,  tak  z 
wielkim  żalem  zawołał :  Heu  magnum  virum  et  necessarium 
amisit  Patria.  P.  Dunin.  Conc.  fun.  fol.  123.  Cały  zaś  na 
ten  czas  Lubelski  trybunał,  kondolencyą,  którą  na  sercu  uczuł, 
wyrazie  nie  mógł.  Z  synów  jego  Jan  na  Wieluniu,  Koźminie, 
Rawiczu ,  starosta  Bobrójski ,  Zdzitowski ,  Sokołowski.  Ten 
lubo  już  yyielką  buławę  w.  ks.  Lit.  miał  w  swych  ręku,  dla 
uspokojenia  jednak  wnętrznych  na  ten  czas  w  ojczyźnie  kolli- 
zyi ,  dobrowolnie  jej  ustąpił.  Ztemwszystkiem  chwalebnie  na 
marsowem  polu  obstawał ,  nietylko  ojczyzny  zdaniem,  ale  i  sa- 
mego Cara  Moskiewskiego,  gdy  bowiem  na  pewnym  kongressie 
po  uczynionym  armistyclum  w  pokojach  jego  przed  nim  stanął, 


234  ISapieha. 


mając  u  boku  kosztowny  i  sztuczny  pałasz ,  uśmieclinąwszy  się 
Car,  spyta  go,  tijześto  przypasany  bronią  zołdatów  moich  tru- 
pem pokładał?  Odpowie  Jan:  ozdoby  to  i  powagi,  nie  odwagi 
i  mij'ztwa  szabla,  jest  inna  droższa,  której  życiem  nieprzyjaciele 
przypłacać  muszą.  —  Ztąd  zaś  najbardziej  słynął,  że  żołnie- 
rzów  w  karności  wielkiej  trzymał,  jirzestrzegając  między  niemi 
wszelkiej  swawoli  i  drapieztwa,  wbijał  im  w  pamięć,  że  nie- 
szczęśliwa to  każda  utarczka,  w  kiórej  się  ze  krwią  łzy  ukrzy- 
wdzonych mieszają,  bo  te  albo  szpecą  zwycięztwa,  albo  do  nieb 
przeszkadzają.  Miał  za  sobą  dożywotnim  kontraktem  Ludwikę 
Opalińskę  wojewodzankę  Łęczycką  ,  generałownę  Wielkopol- 
ską, z  której  trzech  synów  zrodził.  Piotra,  Franciszka  i  Pawła, 
Piotr  stolnik  Litewski ,  starosta  Zdzitowski ,  żona  jego  Męży- 
kowna  córka  feltmarszałka  3Ioskie\vskiego  *) ,  i  Paweł  starosta 
Sokołowski,  w  Ojcowskie  wstępowali  ślady.  A  Franciszek  koad- 
jutorem  uczyniony  opactwa  Lendzkiego,  córka  zaś  Ludowika, 
wjdana  za  Mikołaja  Sapiehę  łowczego  Litewskiego. 

Józef  na  Boćkach ,  Rosi ,  i  Trościenicy ,  podskarbi  na- 
dworny w.  ks.  Litewskiego,  drugi  syn  Franciszka  koniuszego 
i  g-enerała  artylleryi  w.  ks.  Lit.  z  Krystyną  Branicką  wojewo- 
dzanką  Podlaską,  z  matki  Sapieżanki,  której  matka,  bvła  córką 
Kazimierza  Sapiehy  wojewody  Wileńskiego,  ale  z  dyspensj- 
papiezkiej,  małżonką  swoją,  ku  Bogu  szczodry,  której  liojności 
kościół  w  Boćkach  wystawiony  od  nich ,  wizerunkiem  jest. 
Z  tą  Krystyną  była  córka  Teresa ,  Hieronimowi  Uadziwiłowi 
książęciu ,  podczaszemu  w.  ks.  Lit.  zaślubiona**).  Jerzy  na 
Lachowicach,  starosta  Wilkowski,  trzeci  syn  tegoż  koniusze- 
go, dziedzic  fortecy  Lachowickiej ,  w  cudzych  krajach  nauki 
zaczął,  potem  w  ojczyźnie  kończył,  z  takim  polerem  dowcipu, 
uwagi,  rozsądku,  do  wysokiej  przyszedł  erudycyi.  Marszałkiem 
uczyniony  trybunału  w.  ks.  Lit.  a  w  trybunale  koronnym ,  był 
pierwszym  de])utatem.  We  czci  Boskiej  jak  się  pomnażał, 
świadczy  Lachowicki  kościół,  który  on,  będąc  kollaforem,  do- 
statecznym r  szczodrobliwości  swojej  nadał  posagiem.  Z  Rado- 
micką  wojewodzanką  Inowrocławską  złączony,  zrodził  córkę.  Ta 
żyła  z  Ignacym  Koźmińskim  starostą  Wscliowskim  herl)n  Poraj. 

Jan,  drugi  syn  Sunigajła  kasztelana  Trockiego,  z  maiki 
księżny  Hlińskiej  ,  brat  Bogdana  wojewody  Smoleńskiego,  o 

*)  Ten  Piotr  stolnik  Litewski  później  wojewda  Sraoleiiski ,  nie  z 
Męii/kowny  ale  ze  Skoivro?iskiej  spłodził  syna  starostę  Sokołow- 
skiego ,  który  młodo  i  bezpotomnie  umarł.  Po  Skoicroiiskiej  poj;(t 
Piotr  Joannę  Sulkowską  łowczankę  koronne,  z  tą  bezpotomny. 
—  Przypisek  H)'asickiego. 

")  Rozwiódłszy  się  z  Radziwilem  poszła  powtórnie  za  Joachima  Po- 
tockiego podczaszego  koronnego.  —  P.  IV. 


Sapieha.  2.1.1 


którym  si<;  wyzcj  mówiło.  Ten  w  niedojrzałym  wieku  swoim, 
liyt  na  opiece  Króla  I*olskiej;'o  Kazimierzu  Ja<>'iellonowicza, 
Zyg^munl  I.  Król  Polski  jak  sobie  szaeowal,  do  wszelkiej  wspa- 
niałości wrodzony  w  nim  przymiot,  ziffd  dochodzie  łatwo,  ze 
go  kreował  pisarzem  w.  ks.  Lit.  i  kanclerzem  swoim ,  do  tego 
Witebskim  wojewod.j ,  naostatek  Podlaskim  w  ojewodą ,  mar- 
szałkiem najwyższym  i  sekretarzem,  Brzeskim,  Brańskim,  Dro- 
liiekim  ,  Braelawskim,  Kamienicekim  ,  Kidiryńsklni ,  Nowo- 
dworskim starost;}.  Przy  tem  w  roku  1512.  dał  mu  przywilej 
potwierdzenia  lierim  Lis.  Jeszcze  wielkie  zasluj>i  jej;-o  koronu- 
jj^c ,  dał  mu  siła  włości,  jako  to  d»  ie  Ikaźii,  Kodeńskieli  wsi 
nie  mało.  Boeki ,  Wiśnic(;: ,  Pahost,  Huełistat,  i  na  sto  wsi  w 
Smoleńskiem  województwie,  czego  snadno  w  domowycli  przy- 
wilejach doczytać  si(^^  może.  Sześć  czyli  siedni  razy  walne  po- 
selstwo do  Moskwy  sprawował  za  Alexandra  Króla  Polskiego, 
na  których  legacyach ,  Mosklew  skie  [)isane  ukazy  nazywały  go 
pisarzem  i  wielkim  sekretarzem  w.  ks.  Lit.  ^V  Rzymie  raz  był 
posłem,  k(;dy  tez  scliizmatyckie  błędy  odrzuciwszy,  do  jedności 
wiary  ś.  przystąpił.  Oprócz  tego,  ze  roku  1514.  z  swojego 
sumptu  wyprawionem  wojskiem ,  zbił  Moskwę ,  siedm  walnych 
hatalji  z  l)ratem  swoim  Bogdanem,  niezwyciężonego  mąk  serca 
wygrał.  Spiski  na  Rzeczposj)olitij  i  konfederacyą  na  Króla, 
Glińskiego ,  wydał :  o  czem  przywilej  królewski  w  ten  sens  u 
liiojałowicza:  Profecto  falo  (juodam  ita  res  Litvnnas  agi, 
ut  inter  domesticos  motus,  adoersus  suprema  pericuta  e  Sa- 
pie/tana Dorno  prima  veniant  praesidia.  Graois  olim  Avo- 
rtim  memoria  ex  Glinsciana  fhctione  incubuerat  tempestas^ 
xi  ad  destinatam  perditionem  Russortim  defectio  accessisset, 
ex  trem  a  futura.  P^^erum  consilia  rebellium,  maturę  a  Joanno 
Sapieha  deprehensa,  ^^^^'  indicata,  contrariis  artibus  oppu- 
gnata,  eo  ipso  robur  amłse?'unt ,  (juod  antequam  ex  integro 
coalutssent,  in  lucern  fuissent  protracta.  Przez  co  Pańskie  w 
Zygmuncie  Królu  serce  tak  sobie  ujijł ,  ze  Król  do  domu  jego 
przyjechał.  Rad  w^  domu  swoim  tak  wielkiemu  gościowi  Jan, 
przez  kilka  dni  u  siebie  go  trzymał,  od  którego  czasu,  konser- 
wują ów  sławny  i  starożytny  puhar  szklanny,  od  imienia  ocho- 
czego gospodarza.  Iwan  nazwany.  Konsens  od  tegoż  Zygmunta 
Króla  otrzymawszy,  niektóre  dobra  od  Roszezyców  Michała  i 
Anastazego  braci,  Cbaczka  i  O fanasa  skupiwszy,  miasto  Ko- 
deń założył  w  roku  1511.  za  herb  Anioła  mu  z  mieczem  stoją- 
cego przydawszy :  kościół  tamże^  nad  Bugiem  drewniany  tym 
czasem  wystawił ,  pod  tytułem  S.  Ducha,  i  lundacyą  nadał. 
Toż  uczynił  I  plebanji  Bodkowskiej  :  sprzysifjgł  się  dożywotnie, 
najprzód  z  Anną  Cbodkiewiczowną  starościanką  Grodzieńską, 
2do  z  Cblebowiczowną,   nakoniec  z  Elżbietą  Korczewską  ka- 


2d6  ISapleha. 

sztelanką  Podlaską,  z  klórcj  spłudził  Katarzyiu;  zakonnicę  Ś. 
Bazyleg^o.  Tak  zasług  I  lat  pcfen  roku  89.  życia  swego  kresu 
dopędził  1519.  Ciało  jego  pochowane  w  Boćkach,  leez  po(en» 
syn  jego  Paweł  Sapieha  wojewoda  Nowogrodzki,  przeniósł  je 
do  cerkwi  murowanej  Kodeńskiej  w  zaniku,  dawszy  nui  nagro- 
bek, który  znajdziesz  u  MistolUi  in  Hist.  Sapieh.  p.  3.  /'.  10. 
Z  synów  jego  z  Chlehowiezowny  spłodzonych,  hył  jeden  Pioir 
i  Michał  sekretarz  w.  ks.  Lit.  zaślubiwszy  sobie  tak/.c  ksi(;/.nc 
31ontwidown(;  Chlebowiezownę  Zofią,  wojewodzankę  Wileń- 
ską, jedyną  z  niej  eórk(^>  Ann<;  z  ksiąźt/ciem  Pruńskini  złączył, 
a  po  jego  śmierci  ponowiła  śluby  znowu  z  3Iikołajeni  Sieniaw- 
skim  kasztelanem  Kamienieckim ,  i  hetmanem  poltiym  koron- 
nym. Pomieniony  Michał  z  szczodrego  ku  Bogu  animuszu  zna- 
czny, wystawił  z  zoną  swoją  w  Ikaźni  kościół  na  cześć  Boską, 
a  oraz  na  nieśmiertelną  chwałę  świętej  swojej  ku  Bogu  szczo- 
drobliwości. 

Fryderyk  wojewoda  Podlaski,  a  w  przywileju  1515.  wo- 
jewoda NarewskI,  ze  się  Podlasie  do  Narwy  rzeki  ciągnie,  syn 
trzeci  Jana  wojewody  Podlaskiego  z  Chlehowiezowny.  Jani 
czytał  ojca  jego  Jana  wojewodą  Naravyskim,  w  roku  151  4.  w 
książce  Prawa  i  przywileje ,  fol.  25.  (a  ze  ten  Jan  jako  się 
mówiło  wvźej  ,  umarł  1519.  a  Fryderyk  syn  jego  juz  w  roku 
1515.  zasiadał  na  temze  krześle,  toć  trzeba  >ynieść  jedno  z  tych, 
ze  albo  ten  Jan,  ojciec  Fryderyka,  wyżej  na  insze  krzesło  po- 
stąpił, albo  go  tez  synowi  koło  roku  1515.  ustąpił,  sobie  życie 
spokojne  obra\yszy)  od  Zygmunta  Króla  Augusta  do  Moskwy 
wielki  poseł  trzy  razy  jeździł.  Fedorem  go  Rusk'e  kroniki  na- 
zywają fundował  w  dobrach  swoich  Drecia  nazwanych,  Cre- 
ckiej  religji  plebanią,  kędy  tez  i  z  dwiema  svyemi  dozywolnicmi 
przyjacielami  pocho\vany  leży :  to  jest  z  Anną  księżniczką  Monl- 
widoyyną  Zahrzezińską ,  wojewodzanką  No\yogrodzką,  i  z  Anną 
Luhartowiczowną  księżniczką  Sanguszkowną  starościauką  Wło- 
dzimierską, miał  dyyócb  synów,  z  tych  pierwszy,  Dymitr  syn 
Fryderyka  >vojewody  Podlaskiego,  którego  w  czterech  synach 
pamiątka  została,  pierwszy  z  nich. 

Alexander  Bazyli  kasztelan  Witebski,  w  roku  101.3.  ko- 
missarz  do  zapłaty  wojsku.  Constilut.  fol.  3.  Drugi  Mikołaj 
kucbmisti-zyy.  ks.  Lit.  zona  jego  Petronella  Korsakoyyna.  Leo 
sędzia  ziemski  Grodzieński ,  syn  trzeci  Dymitra ,  poprzysiągł 
dożywotnią  przyjaźń  Haraburdzianee  kasztelance  Mińskiej  (któ- 
rej ojcu  wiecznemi  czasy  dobra  Swistocz  i  Ostrów  od  Króla 
nadane).  Łukasz  hrabia  Czarnobylski ,  czwarty  syn  Dymitra, 
po  różnych  e.\pedycyach  wojennych  w  3Ioskwie  i  pogranicznych 
chyyalebnie  sprayyionych  ,  z  Zofji  Kmicianki  wojeyyodzanki 
Smoleńskiej ,  syna  Samuela  w  młodym  wieku  z  wielkim  wszy- 


JSapielia.  2o7 


stkicli  żalem,  śmierć  mu  zal)rahi.  Ten  za  Zygmunta  Augusta 
w  nadgrodł;  dziedzicznych  dóbr,  siraconycii  w  Siewierskiem 
ksicztwie ,  wziąt  dobra  Czarnobyl :  miasto  to  było  królewskie, 
które  żołnierzom  w  zasługach  rozdano  j)o  ulicy  w  sukcessyą, 
potem  poszło  do  Sapiehów.  Wystawił  w  pomienionem  mieście 
Łukasz  z  zoną  swojćj  konwent  ()().  Dominikanom,  k(;dy  też 
oboje  pochowani,  ostatniego  dnia  czekają.  OAol.  łiuss.  Flor. 
fol.  121.  Z  tego  najbardziej  chwalebni,  ze  wyprzysiągłszy  się 
schizmatyckich  błędów,  między  schizmatykami  i  pustenii  lasa- 
mi błądzącym  bez  pasterza  katolikom  kapłanów  opatrzyli. 

Jan  starosta  Drogicki ,  syn  drugi  Fryderyka  Jana  woje- 
wody Podlaskiego,  a  brat  młodszy  Dymitra,  fuudator  opactwa 
Ś.  Bazylego  w  Czerej  ,  skolligowawszy  się  z  Bogdana  księżni- 
czką Sokolińską  Drucką,  z  którą  księztwo  Druckie  w  ten  dom 
weszło  (przedtem  była  za  ksiązęciem  Lukomlskim).  Z  niej  pa- 
miętne potomstwo  zostało,  to  jest  cói-ek  trzy,  Maryanna  knia- 
ziowa  Kurczowa,  marszałkowa  J.  K.  3Ici,  starościna  Felińska. 
Teodora  Leńkowa  kasztelanowa  Derpska,  starościna  Nowo- 
grodzka. Anna  Frąckiewiczowa  podkomorzyna  Połocka ,  sy- 
nów także  trzech:  to  jest  Lew,  Jędi'zej  i  Grzegorz.  Z  tych 
Grzegorz  podkomorzy  Orszański,  młodszy  brat  Lwa  wojewody 
Wileńskiego ,  szczęśliwy  w  synach  swoich  dwóch  ,  z  którjch 
pierwszy : 

Alexander  Dadzibog  stolnik  Litewski ,  starosta  Propojski, 
Orszański  i  Czeczerski ,  potem  wojewoda  3Iścisławski.  Dzie- 
dzic to  był  na  Ostrownie,  znaczny  wojownik  przeciwko  Mo- 
skwie, Szwedom,  i  innym  ojczyzny  nieprzyjaciołom.  Smoleńsk 
oblężony  swoją  industryą  posiłkował,  przebiwszy  się  przez 
wojsko,  prowiant  do  niego  wprowadził  w  roku  1614.  Ta  u 
niego  niaxima,  przysługa  ojczyzny  i  śmierć  dla  niej.  Na  po- 
graniczu Moskiewskiem  za  Rygą,  Połockiem  i  Smoleńskiem 
konwenty  i  kościoły  00.  Dominikanom  fundował,  i  bogato 
nadał,  w  Ostrownie  dziedziczneni  miasteczku  Sapiehów,  00. 
Dominikanom  konwent  i  kościół  drewniany  wystawił,  srebrem 
i  apparatem  go  ubogacił,  trzy  wsie  do  niego  zapisał,  Horodną, 
Białą  i  Porzec,  Okol.  Russ.  Flor.  f.  134.  w  r.  1621.  z  sejmu 
1613.  r.  komissarzem  naznaczony  do  ordynowania  prowincyi 
Smoleńskiej,  wziętej  od  3Ioskwy,  Constił.  f.  37.  l6l4.  Żoł- 
nierzy przez  długi  czas  nie  płatnych  i  chwiejących  się,  swoją 
utwierdził  hojnością  i  pieniędzmi,  którym  ze  miała  dojść  za- 
płata dalsza,  na  siebie  i  na  dobra  swoje  dał  ewikcyą.  Z  czego 
chwali  go  Konstyt.  1616.  /b/.  46.  kędy  mu  tez  wypłacić  każą 
10  tysięcy  z  swojej  szkatuły  na  oblęzeńców  wydanych.  Tenże 
w  roku  1623.  do  pokoju  z  Szwedami  traktowania  komissarz,  i 
znowu  w  roku  1632.  poseł  na  sejm  i  do  traktatów  z  Moskwą. 
Tom  viii.  17 


238  Sapieha. 

Constit.  fol.  2.  Przybrawszy  sobie  w  społeczność  dozywolnij}, 
Elżbietę  Chodkiewiczowiic  ,  kasztelankę  Wileńską,  dwie  córki 
zostawił,  Annę  Aaruszewiezowę  refercndarzowę  i  pisarzowe 
w,  ks.  Lit.  Krystynę  Paeowę  podstolinę  w.  ks.  Lit. 

Krzysztof  Stefan,  drug'i  svn  Grze^forza  podkoniorzeg-o  Or- 
szańskiego,  a  brat  Alexandra  Dadziboga,  także  wojewoda  Mści- 
sławski,  starosta  Propojski  i  Lidzki;  w  Ruskiem  kraju  na  wielu 
miejscach  cześć  i  chwałę  Boską  postarał  się  obficie  pomnożyć, 
na  podobną  usług'ę  dla  dobra  pospoIiteg"o  nie  żałował  siebie  sa- 
meg^o  w  r<5żnycli  sprawach,  jako  to  w  roku  1616.  komissarz  z 
sejmu  naznaczony  do  rozg-raniczenia  wojewtklztwa  Braclaw- 
skieg;o  i  Kurlandyi,  Constit.  fol.  A^.  roku  1623.  poseł  na  scjnj 
i  z  nieg^o  komissarz  do  ti-aktatów  ze  Szwedami,  Constit.  f.  3. 
już  na  ten  czas  pisai-z  polny  Litew.  znowu  w  r.  1626.  poseł  na 
sejm  Warszawski ,  i  deputat  na  trybunał  skarbowy- Wileński, 
Constit.  fol.  6.  roku  1636.  deputat  na  trybunał  skarbowy, 
cale  dla  ojczyzny  prace  swoje  i  życie  ofiarował.  Poprzysiągł- 
szy dożj-wotnie  Annie  Hołowczyńskiej  księżniczce  kasztelance 
Zmudzkiej ,  syna  z  niej  miał. 

Mikołaja  pisarza  polnego  >y.  ks.  Lit.  sławny  bvł  szczodro- 
bliwością na  kościoły  Boskie  i  SS.  Pańskich,  yy  Łonnej  upadłe 
fundacye  wyniósł  do  pierwszej  piękności,  i  dochody  rozebrane 
przywrócił.  W  kontrakty  małżeńskie  wszedł  z  Zofią  lub  z  Zu- 
zanną Korwinowną  Gosiewską  wojewodzanką  Smoleńską,  a 
córki  z  niej  z  różnemi  spowinowacił  domami :  Maryannę  z  Ko- 
morowskim na  Żywcu,  podkomorzym  ^VołkowIskim,  Katarzynę 
z  Tryzną  Wołkowiskim  i  Blndzieńskim  starostą.  Elżbietę  z  Kor- 
sakiem podkomorzym  Połockim,  a  po  nim  z  Kuncewiczem  wo- 
jewodą Brzeskim.  Anna  zaś  w  Panieńskim  stanie  w  fraucymerae 
Króloyyej  Ludowiki  zmarła.  Synowie  jego  ci :  Jerzy  starosta 
AYilkowiski,  sławny  do  Hiszpanji  poseł  i  Albae  Taeniae  kawaler. 

Fryderyk  Sapieha  wojewoda  3Iścislawski  starosta  Gro- 
dzieński,  drugi  syn  Mikołaja  pisarza  polnego  w.  ks.  Lit.  fun- 
dator 00.  Dominikanów  w  Grodnie.  Ten  najprzód  się  złączył 
z  Krystyną  Pociejowną  kasztelanką  Brzeską  Lit.  która  wielce 
pobożną  będąc,  całe  życie  swoje,  na  modlitwach,  postach,  jal- 
mużnach  trawiła.  Potem  z  Anną  Pacowną  podkanclerzanką 
Lit.  umarł  bez  potomstwa.  Paweł  trzeci  syn  Mikołaja  pisarza, 
na  którym  męzkic  pokolenie,  pochodzące  od  Fryderyka  Jana  Sa- 
piehy wojewody  Podlaskieg^o  na  Kodniu  dziedzica  i  Pana,  ustało. 

Jędrzej  starosta  Orszański,  najpi-zód  Miński,  a  potem  Mści- 
sławski  wojewoda,  syn  Jana  starosty  Drohickiego,  r.  1597.  pa- 
miętne jest  jego  znaczne  poselstwo  do  Szwecyi.  3Iałżcński  ślub 
uczynił  z  Bogdana  Szymkiewiczowną  marszałkowną  w.  ks.  Lit. 
która   mu   trzy  córki  powiła,   Zofią  księżnę  Połubieńską  woje- 


Sapieha.  239 


wodzinc  Parnawską ,  Konstancją  Szemiotów*^'  podkoniorzynę 
W^ileiiski},  Elżbietę  zakonnicę  S.  Klary :  umarł  nicmajijc  syna 
żadnego. 

Leo,  najstarszy  svn  Jana  słarost*-  Dro"ickic"o,  brat  Grze- 
gorza  podkomorzego  Orszańskiego ,  za  Króla  Stefana  był  pisa- 
rzem w.  ks.  Lit.  wkrótce  podkanclerzym,  aź  i  kanclerzem,  po- 
lem za  tegoż  i  Władysława  IV.  wojewodą  Wileńskim  i  hetma- 
nem wielkim  w.  ks.  Lit.  starosta  Słonimski ,  Retowski ,  Błu- 
dniewski ,  Mohylowski,  Parnawski.  Z  rodziców  heretjekich 
urodzony,  zęby  się  był  tern  bardziej  utwierdził  w  ich  błędach, 
do  Lipska  jako  do  źródła  i  matki  herezyi ,  prete.vtem  szkół  od 
nich  wyprawiony.  Ztamtąd  powróciwszy,  pierwsze  lata  swoje, 
na  dworze  Króla  Batorego  Stefana  prowadził,  klóry  kiedykol- 
wiek wejrzał  na  młodego  Lwa  Sapiehę ,  zwykł  mawiać  :  Iste 
adolescens  evadet  in  mugiium  virum  in  Republica.  Dlaczego 
w  nim  tak  sobie  korzystał ,  ze  się  zdał  bez  niego  tęsknic ,  nie- 
chcąc  zęby  był  choć  na  krótki  czas  od  boku  Pańskiego  uniknął. 
Był  bardziej  pułkownik  królewski,  niz  dworzanin,  i  sprawdziło 
się  przepowiedzenie  o  nim  królewskie ;  bo  urósł  Lew  imieniem 
i  rzeczą  w  doskonałego  między  rycerzami  najprzedniejszego  ka- 
walera, a  z  Rywoekim  mówiąc,  absoiutissiiiius  Hei^os.  Pier- 
wszy jego  experiment  był  z  3Ioskalem ,  przeciwko  któremu  na 
wojnę  sporządziwszy  sumptem  swoim  pułk  husarski,  wyprawił 
się  w  kompanji  z  Królem  Stefanem  ,  gdzie  pod  Toropeczem, 
Zawołoeiem,  i  pr2.y  dobywaniu  zamków  Ostrowa  i  Pieszkowa, 
także  pod  Kiesą  w  Żmudzi,  wspaniałemi  czynami  i  odwagą  ry- 
cerską wsławiony,  i  od  Stefana,  kawalerów  wielce  sobie  sza- 
cującego,  wychwalony,  ^^ysłuzył  sobie  honor  pisarza  polnego 
w.  ks.  Litewskiego  od  pióra  do  pieczęci  postąpił  na  podkan- 
clerstwo  w.  ks.  Litewskiego.  Z  tej  przyczyny ,  ze  po  uczynio- 
nem  między  3Ioskwą  i  Królem  Stefanem  za  sprawą  papiczką 
przymierzu,  gdy  Król  bawił  się  uwagą  w  obraniu  posła  do 
Jana  Bazylego  wielkiego  Cara  3Ioskiewskiego ,  Lew  sam  do- 
browolnie naraził  się  na  niebezpieczeństwo  i  poselstwo ,  we- 
dług zamysłu  swego  pożądane  szczęśliwie  odprawił  r.  1584. 
Z  jaką  zaś  cnót  swoich  estyniacyą  tę  legacyą  na  wiele  lat  pa- 
miętną zakończył,  wspomina  A's.  Dunin  Conc.  fun.  fol.  139. 
Tenże  mów  i,  ze  Litwa,  przy  Maxymilianie  stała,  jego  perswazją 
do  Zygmunta  się  nakłoniła.  Do  katolickiej  zaś  wiary  jakim 
sposobem  Lew  nawrócił  się,  sam  czynił  ks.  Janczyńskiemu  S. 
J.  relacyą.  Króla  Zjgmunta,  jako  wielki  kanclerz  w.  ks.  Lit. 
przy  boku  Pańskim  w  Krakowie  przez  czas  niemały  zostając, 
z  inszemi  odieyalistami  Polskiemi  i  Litewskiemi ,  zwykł  co 
święto  do  kościoła  prowadzić  w  assystencyi,  a  odproyyadziwszy, 
sam  się  do  zboru  swego  z  in^zemi  dyssydentaml  udayyał  (który 

17* 


260  ISapieha. 

Ijyl  w  Krakowie  na  ulic\  S.  Jana)  ztamtąd  po  swojem  kazaniu. 
Króla  nazad  odprowadzał.  Trafiło  się  na  ten  czas  w  Sobotę 
święto  S.  Jana,  w  który  dzień  zaprosił  go  do  siebie  na  kolacyą 
ktoś  z  lieretyckicli  Panów  ,  przeciągnęli  ocliolę  az  do  samego 
świtu  pijąc.  JNazajutrz  ledwo  coś  trochę  przespawszy  się,  por- 
wał się  do  zwykłego  assystowania  Panu  do  kościoła ,  a  odpra- 
wiwszy polityczną  z  majestatem  ceremonią,  do  zboru  swego 
idzie,  tym  czasem  zastaje  w  nim  wielki  nacisk  swojej  religji 
Panów,  przy  zakrystyi  tamecztiej,  do  pozpyania  dyssydenckie- 
go  chleba,  z  którycli  niejeden  zachęcał  go,  aby  i  on  z  niemi 
był  uczestnikiem  tego  stołu.  Po  tak  długim  przepilku,  jeszcze 
dobrze  nie  strawionym,  Lew  mając  to  sobie  za  rzecz  niegodną, 
do  stołu ,  jako  on  rozumiał,  świętego  przystępować,  długo  się 
wymawiał,  ze  po  wczorajszej  ochocie  przewlokłej,  nie  mógł 
się  na  to  odważyć.  Ale  predykant  rezolwując  go  w  tym  pun- 
kcie,  powiada,  ze  to  jest  szkrupul  próżny ,  gdzie  sama  wiara, 
nie  post,  abo  jakie  przygotowanie  potrzebne.  Przerażony  temi 
słowy  mądry  Pan ,  począł  powątpiewać  o  pewności  tej  wiary, 
która  tak  zuchwałe,  I  zbytniego  Ijezpleczeństwa  podejrzała  śmia- 
łością z  Panem  Bogiem,  w  świętych,  według  zdania  jego,  ta- 
jemnicach, postępuje.  Wmówił  jednak  w  niego  predykant,  i 
po  ceremoniacli  odprawionych,  podał  mu  swoje  wieczerzą.  Po 
której  przyjęciu,  postrzegł  kanclerz,  ze  rozdający  komunią  pre- 
dykant, nie  przy  kazdem  w  szczególności  podawaniu  chleba, 
wymawia  słowa  Pańskie  :  Hoc  est  corpim  meum^  ale  podawszy 
trzem  sakrament  swój  ,  dopiero  czwartemu  dając ,  pomienione 
słowa,  fiTTCTL  trojaką  komunią  przeclągnione,  kończy,  spytał 
się  predykanta,  coby  była  za  tajemnica,  ze  nie  przy  każdym 
podaniu  słowa  Pańskie  mówi ,  zwłaszcza  że  one  sprawują  sa- 
krament? I  przydał  te  słowa:  Ego  Jam  sumpsi  Sacraiiientum, 
et  vos  nondum  finivistis  verb(i.  Zamilkł  na  to  predykant,  a 
gdv  żadnej  odpowiedzi  nie  dawał,  albo  jeżeli  którą  dał,  niedo- 
stateczna była  do  uspokojenia  w  roztropnem  wątpieniu ,  i 
owszem  bardziej  pomieszał  myśli  i  serce  kanclerskie  I  w  wię- 
ksze szkrupuly  uwikłał.  Tak  zalterowaiiy  przyszedł  do  stancyl 
swojej  Lew ,  w  nocy  ze  snu  porwawszy  się ,  gdy  sam  w  sobie 
rozważa,  co  uczynił,  począł  rzewliwie  płakać,  czera  obudzona 
żona,  gdy  na  nim  wymusiła  przyczynę  żalów,  poczęła  mu  I 
fałsz  kalwińskiej  wiary  I  prawdę  katolicką  przekładać.  Nama- 
wia przy  tem,  żeby  się  poradzić  katolickiego  księdza,  snadno 
bvto  to  wmówić  w  sercfe  jego.  Więc  ks.  Piotra  Skargi  do  sie- 
bie zaprasza,  od  którego  przez  dni  7.  w  wierze  ugruntoMany, 
tak  kryjomo,  że  o  tem  nikt,  prócz  żony  jego,  niewiedział. 
W  Niedzielę  tedy  następującą,  Króla  do  kościoła  odprowadiił, 
i  kazania  ks.  Skargi  z  pilnością  słuchał ;  po  kazaniu  swojem,  ze 


iSapielia.  261 

iiiszij  wycliod/.i  Skarg'.!  przed  Króla ,,  Sapielia  tir/,  przy  o[larz»i 
klęka,  z  |)0(lzi\vieniem  wszystkicli  i  sameg'o  Króla  Zyg-muiita, 
który  z  niewypowiedziaiiij  radością  patrzał,  kiedy  się  swoicli 
błędów  zarzekał;  ile  ze  przedtem  nic  o  tein  nie  wiedział.  Tvin 
swoim  przykładem ,  wielom  był  powodem  do  porzucenia  bcre- 
zyi.  Lwem  się  także  stawił  wszystkim  lierezyom ,  synagogi  im 
w  swoicb  dobracb  odbiei-at ,  ludzi  z  swego  dworu  beretyekieh 
alieuował.  Mawiał  ci  wprawdzie  często  owe  S.  Pawła  słowa : 
oportet  esse  vt  haereses^  atoli  jednak  gdzie  mógł,  M'ykł)rzcnial 
ten  kijkol.  Gdy  się  dowiedział,  ze  kto  z  kolligatów  jeg-o  nie- 
bezpiecznie cborował,  bieżał  co  prędzej  do  niego,  i  skutecznie 
perswadował,  aby  się  z  kościołem  Rzymskim  pojednał.  Scbi- 
zmatykom  jak  l)ył  nieprzyjaznym,  lak  tym  którzy  unią  przyjęli, 
osobliwszą  swoje  prolekcyą  dawał.  Zkąd  skarb  swój  napako- 
wał  apparatein  kościelnym ,  tak  Greckicb  obrządków  jako  i 
Rzymskiib  ,  który,  przejeżdżając,  różnym  cerkwiom  i  kościo- 
łom rozdawał.  Gdy  bowiem  i  w  drodze  i  w  dzień  powszedni, 
mszy  S.  nigdy  nie  opuszczał,  a  postrzcgł  Albę  na  księdzu  po- 
dartą, albo  łatany  OT-nat,  na  ołtarzu  prosty  kielicb  ,  na  wybór 
alby,  ornaty,  i  kielicby  dawał.  Po  nabożeństwie  zaś  do  sieliie 
wezwanym  kapłanom,  mawiał:  Ego  saecularis  sum  Domini/s^ 
brevis  vitae  et  brevis  honoris  et  tamen  multutn  succenseo  meo 
famiditio^  si  vel  calceum  sordidałiim  attulerit  in  conspectnni 
meuin.  Quam  dtrpe  vero  et  łiidecoruin  es/,  in  conspectu  lie- 
gis  Regum  sordidatum  uppnrere.  Domum  Domini  decet  san- 
ctitudo  et  decor.  Pacierzy  kapłańskieb,  katolickim  księżom  w 
używaniu  pospolitych,  i  w  najpilniejszych  sprawach  mawiać 
nigdy  nieopuszczał.  Jeźli  co  od  publicznych  interesów  czasu 
zbywało,  łożył  go  na^  zmówienie  godzinek,  i  koronki  do  naj- 
świętszej Panny,  i  o  S.  Krzyżu.  Zawsze  o  pół  nocy  na  modli- 
twę wstawał,  i  na  krzyż  ręce  wyciągnąwszy,  na  ziemi  leżąc, 
owe  powtarzał  słowa:  A^.  Deus,  S.  Fortis ,  Sancte  et  Immor- 
talis  miserere  met.  I  owszem  dwoi'zanie,  pokojo\ł  i,  stróże  |)a- 
łacu ,  o  tern  świadczyli ,  i  o  dyscyplinach  od  niego  w  skrytych 
gabinetach  czynionych  ,  głosili.  Z  jakiem  zaś  nabożeństwem  1 
gorącością  i  uczęszczaniem  do  najświętszego  sakramentu  przj'- 
stępowal,  obszernie  naczytać  się  tego,  w  zebranem  życiu  jt'go, 
które  przy  pogrzebowem  kazaniu  Stunisluus  Łuszczewski^,  i. 
wyraził.  Wkrótce,  po  wyrzeczeniu  się  kalwińskich  błędów,  od 
Klemensa  VIII.  na  ten  czas  Papieża,  krzyżem  srebrnym  rega- 
lizowany,  który  się  kollegium  Brzeskiemu  S.  J.  po  jego  śmierci 
dostał ,  i  do  tego  czasu  w  konserwacyi  zostaje  tamże.  Inskry- 
pcya  zaś  do  niego  taka:  Hoc  signo  salutis ,  Clemens  VIII. 
Pontife.r  majcimus ,  Leonem  Sapieha  Supremum  Magni  Du- 
cattis  Lithvaniae  Cancellarium,  post  ejttratam  ab  eo  hacre- 


262  Sapieha. 


sim,  ex  Lrbe  salutaint,  innentam  Ovem  bonus  Pasło?'  Christi 
brachiis  ainptextts.  Tenże  Papież  na  ręce  Leonowe,  przysłał 
1604.  chorągiew  z  obrazem  S.  Kazimierza,  od  siebie  poświę- 
cona, litórą  Lew  niósł  li^oło  Wilna  i  Królowi  oddał.  Zonie  zaś 
jego  zlolą  różę,  ręką  swoją  benedykowaną  w  ujiominku  daro- 
wał, którą  ona  na  obrazie  najświętszej  Panny,  cudami  słyną- 
cej w  kościele  zakonnice  S.  Klary,  za  woty\yę  zawiesiła.  Odtąd 
Lew  Sapieha  prawie  był  rozrutny  na  kościoły,  24  ich  w  Litwie 
z  gruntu  wyprowadziwszy.  jNadto  klasztor  00.  Karmelitom  i 
Bernardynom  wBialyiicu,  00.  Bernardynom  w  3Iohylowie, 
Pannom  Bernardynkom  konwent  i  kościół  w  Wilnie,  PP.  Soc. 
Jesu  w  Brześciu  Litewskim  kolleg^ium ,  nadawszy  włościami. 
Do  bazyliki  S.  Kazimierza  ,  w  rynku  Wileńskim  położonej, 
00.  Jezuitów,  znacznie  przyłożył  się,  którą  tez  i  srebrem  i 
dzwonem  obdarzył.  3Iianowicie  zaś  miejsca,  które  się  jego 
fundacyą  w  kościołach  i  ozdobą  szczycą,  rachują  się  te:  Wilno, 
Brześć,  Orsza,  Bialyniec,  Słonini ,  Roźana,  Kosów,  Siemia- 
tycze, Zdzięcioł,  Bereza,  ZjTowice,  3Iohylów.  Oprócz  tego 
w  Wilnie  wiele  fundacyi  i  dobrodzieist\yom  jego^  winni  są, 
jako  to  katedralny  S.  Stanisława  kościół,  S.  Jana,  S.  Jerzego, 
S.  Trójcy,  w  których  napatrzy*;  się  to  kielichów,  to  krzyżów, 
to  rozmaitycli  ozdób ,  po  ścianach ,  po  ołtarzach ,  od  Leona 
sprawionych.  ^V  Brześciu  także  prócz  kościoła  Jezuickiego, 
kościoły  00.  Bernardynów,  00.  Augustyanów,  Panieńskie 
obu  tych  zakonów,  i  szpitale,  Leonowe  fundusze ,  łaski,  do- 
brodziejstwa, jałmużny,  potomnym  wiekom  przypominają,  tak 
obfite,  że  na  każdy  rok  więcej  niż  na  70  tysięcy  zwykł  był  Lew 
Sapieha  Bogu  ofiarować.  Jeszcze  po  Białej  Rusi  siła  bardzo 
plebanji  i  kommendy,  ale  i  kościołów  na  60  powystawiał.  Starał 
się  usilnie  o  unią  schizmy  z  kościołem  Rzymskim,  osobliwie  na 
synodzie  Brzeskim  Litewskim.  Zyrowicki  i  w  Czerej  klasztory 
unitom  Bazylianom  oddał.  Jedność  Święta  p.  3.  cap.  6.  A  gdy 
w  r.  1623.  Witebsk  miasto,  odważyło  się  na  zabójstwo  okru- 
tne swego  pasterza  arcybiskupa  Jozafata  Kuncewicza ;  on  tam 
z  sejmu  komissarzem  zesłany,  nietylko ,  że  obwinionych  spra- 
wiedliwie pokarał ,  ale  też  w  Witebsku ,  w  Orsie ,  w  3Iobylo- 
wie,  w  Wilnie  schizmatyckie  pozamykał  cerkwie;  ciału  zaś 
błogosławionego  Jozafata,  na  trumnę  20  tysięcy  talarów  bitych 
wjsypał.  Podobnąż  komissyą  do  Rygi  z  Sewerynem  Bonar  ka- 
sztelanem Krakowskim  z  znaczną  sławą  odprawił ,  tumulty  po- 
uspokajał,  hersztów  bunlu  w  oczach  ludu  rebellizującego  na 
ścięcie  skazał.  Rajce  i  burgrabiego  z  miasta  wa  rzuconych  ,  do 
dawnej  godności  przywrócił,  00.  Jezuitów  wegnanych  wpro- 
wadził do  swego  kollegium.  Odprawiał  i  inne  komissarstwa, 
to  jest  w  r.    1590.  l)ył  naznaczony  ad  Consiłia  bellica  Con. 


Sapieha.  263 


fol,  5()4.  A  ze  za  dobra  Suraż  Zyginunt  August,  ua  zamian 
wziął  był  niektóre  włości  od  Sapiehów  dziedziczne ,  dlatego 
Zygmunt  III.  w  roiiu  tym,  za  wszystkich  stanów  konsensem, 
lenźe  Suraż  nazad  powrócił.  A  Sapieliom  Leonowi  kanclerzo- 
wi,  i  braci  jego  rodzonym  Grzeg^orzowi ,  i  Jędrzejowi,  wrócił 
ich  dziedzictwo.  Polną,  Czereją ,  Lemnicc,  Biejeszów,  Ole- 
xyiice,  Biereczwiecz,  Czeplaki,  a  w  Bialyńsklm  powiecie  Skor- 
wiiiskie  dobra,  Constit.  jol.  587.  W  r.  1598.  posłem  był  do 
Cara  Moskiewskiego  Borysa  Oduna ,  dla  ugruntowania  z  nim 
pokoju.  W  roku  1607.  do  ukojenia  Rokoszanów  wiele  fatyg-i 
podjął,  a  gdy  jego  perswazye  płonnie  uchodziły,  400  ludzi 
przeciwko  nim  przy  Zygmuncie  Królu  wjstawił.  Const.  f.  888. 
W  r.  1611.  naznaczony  do  korrektury  trybunału  w.  ks.  Lit. 
Constit.  f.  40.  do  którego  tez  ułożenia,  przedtem  w  r.  1584. 
siła  pracował.  Na  niepłatne,  i  o  to  skonfederowane  wojsko 
Litewskie,  kilkakrod  sto  tysi(;cy,  to  z  swego  własnego  skarbu, 
to  z  pożyczanych  spendował,  i  szczęśliwie  uspokoił,  za  co  wszy- 
stkie mu  cła  w.  ks.  Litew.  do  y^^j trzymania  puszczone,  przez 
Konstyt.  161.3.  której  summy  dobrał  w  r.  1632.  Constit.  h. 
An.  fol.  7.  W  r.  1625.  wielkim  hetmanem  w.  ks.  Lit.  ogło- 
szony, Inllanty  w  całości  utrzymał,  i  co  przedtem  stracili  an- 
łecessorowie,  odzyskał.  Albowiem  podczas  powietrza  panują- 
cego po  całej  Litwie ,  z  samym  wyborem  wojska ,  swemi  pie- 
niędzmi żywionym,  12.  Października  pod  zanikiem  Lewen,  zbił 
wiele  Szwedzkich  chorągwi ,  Dyncburg  i  Krytzhurg  nieprzyja- 
cielowi wydarł,  23.  Października,  Awikszt  Szwedzką  fortecę, 
dzielnie  opanował,  zniósłszy  presidium.  Tudzież  dawszy  odpór 
natarczyw'ości  Gustawa  Króla  Szwedzkiego ,  Lutzen ,  Retzen, 
Mariaebauzen  ,  zamki  ,  ze  wszystkicmi  gruntami  poodbierał, 
zgoła  Szwedów  do  pokoju  przymusił,  i  herczyi  w  Inllancieeh 
rogów  przytarł.  Na  ludzi  żołnierskich  był  przyostrzejszy,  spra- 
wiedliwości wszędzie  upatrując.  Trafunkowym  przypadkiem  za- 
bił żyda  towarzysz  ,  sprawa  ta  na  sąd  jego  wytoczyła  się  ,  i  już 
dekret  śmierci  na  niego  stanął ,  wiele  miał  za  sobą  instancyi 
powaźnycli  obwiniony,  ale  gdy  całe  nieuchodzily ,  spowiednik 
jego  text  pisma  ś.  de  involunta7'io  Aomicidio,  na  karcie  napi- 
sał ,  i  w  brewiarz  Leona  włożył.  W  nocy  według-  zwyczaju 
swego,  w  stanie  do  pacierzy  kapłańskich  mówienia,  napada  na 
kartę,  czyta  z  wielką  uwagą,  pyta  się  chłopca,  czy  tu  wczora 
w  pokoju  moim  nie  był  ks.  spowiednik?  powiada,  był:  na  co 
on,  dobrze  się  stało,  l)cdziemy  przed  Bogiem  l)ez  gTzecbu ,  a 
wkrótce  rzecze,  ficisti  Pater,  quin  pritdenter  monuisti:  i 
lak  go  wolnym  uczynił  od  śmierci.  Tejże  sprawiedliwości  świą- 
tobliwie przestrzegał,  gdy  marszałków  al  w  trybunale  Litew- 
skim w  r.  1630.  i  1624.  i  1604.   Ubogim  poddanym  krzywdy 


264  Sapieha. 

czynie,  albo  oppressyi,  nigdy  nie  dopuścił,  skarg  ich  pilno 
słuchał,  gdy  mu  co  w  podarunku  przynieśli  chętnie  przyjmo- 
wał ,  a  przez  swego  poufałego  pokojowego ,  ubogim  to  rozdać 
kazał.  Mawiał  wi(;c  do  swoich  administratorów:  u  was  elitop 
cliłopem,  a  u  mnie  wielmożnym,  jaśnie  wielmożnym,  bo  kiedy 
ja  chłopa  mieć  nie  będę,  pewnie  ani  jaśnie  wielmożnym  będę. 
O  nim  Potocki  Cent.  a  Jol.  136.  pisze,  do  którego  odsyłam 
czytelnika,  tu  tylko  z  niego  to  przytaczam.  Spiknęli  się  w  nim 
piękne  (mówi  on)  i  do  boju  i  do  pokoju  przymioty.  W  polu  i 
na  dworze  królewskim  doświadczona  cnota,  na  najwyższe  w 
Litwie  wyniosła  go  suhsellia.  Jego  Zvg-munt  III.  młodemu  na 
len  czas  ^Yładysławowi ,  przydał,  żeby  3Ioskiewskie  Państwo 
na  osobę  jego  windykował.  Jakoż  za  jego  powodem  Siewier- 
skie  i  Czerniechowskie  prowincye  do  Polski  przyłączone.  Śmierć 
jego  niespodziana  zdała  się  być,  bo  gdy  w  Wilnie  posłów  We- 
neckich pańsko  u  siebie  częstuje ,  w  tern  Mstaje  od  stołu ,  na 
miejscu  swojem  syna  Kazimierza  zostawuje,  mówiąc:  czas  juz 
nadcliodzi,  niiejce  moje,  miejsce  gospodarskie  zasiądź,  sam  do 
poblizszego  pokoju  idzie,  modlitwą  się  przydłuzszą  zabawia, 
duszę  swoje  poleca  Bogu,  na  łóżku  się  kładzie,  krzyż  ś.  na 
siebie  włożywszy,  i  zaraz  bez  żadnych  konwulsvi  i  śmiertelnych 
bólów  umiera,  z  wielkim  wszystkich,  ale  osobliwie  Włady- 
sława IV.  Króla  Polskiego  żalem,  w  kościele  S.  3Iichała  od 
siebie  fundowanym  pogrzebiony,  z  małvm  apparatem  ;  bo  te- 
stamentem zakazał  większego,  i  z  obiema  żonami.  Dwóch  zaś 
miał  dożywotnich  przyjaciół;  pierwszą  Dorotę  Firlejownę  ka- 
sztelankę Luljelską,  pozostałą  wdowę,  po  śmierci  książęcia 
Zbarawskiego  wojewody  Trockiego.  Drugą  miał  Elżbietę  księ- 
żnę Radziwiłownę  wojowodzankę  Wileńską,  z  niej  synów, 
Krzysztofa  pisarza ,  i  Kazimierza  Lwa  podkanclerzego  w.  ks. 
Lit.  córkę  także  Annę,  Wojciecliowi  Władysławowi  Radziwi- 
łowi ,  książęciu  na  Nieświeżu,  kasztelanowi  Wileńskiemu,  za- 
ślubioną. 

Stanisław  Jan,  marszałek  wielki  w.  ks.  Liłew.,  przedtem 
był  marszałkiem  nadwornym,  stolnikiem  w.  ks.  Litew.  staro- 
stą Słonimskim,  3Iarkowskim,  Błudniewskim.  Syn  Leona  z 
Firłejowny,  mąż  i  dowcipem  i  wjniową  i  wspaniałością  umy- 
słu nieporównany,  ojcowskiej  cnoty  zelant.  ZaAA  ładyslawa  IV. 
odprawił  dwa  razy  poselstwo  do  Cesarza  Rzymskiego,  tam  mu 
ofiarowanego  Principatiim  S.  Re^ni  Inip.  nieprzyjął,  ale  mając 
dosyć  na  książęcem  urodzeniu  przodków  swoich ,  naprzyklad 
obserwancyi  praw ,  i  równości  obywatełów  Rzeczypospolitej, 
wielką  wspaniałością  serca,  takowych  postronnych  uniknąwszy 
tytułów,  ledwo  namówiony  został,  akceptować  kawałeryą  Klu- 
cza złotego.   O  czem  Sarl/iewsAi  in  Conc./un.  i  ffnjsznaro- 


Sapieha.  265 


wicz  chwali  go  w  ten  sens.  Prine/pis  Imperii  titulos ,  sed 
cl(tve  retenia  sprevit.  Mnjores  aiirea  linguti  iledit :  bo  dla 
wielkiej  iakuiuKI  aureuin  os  Sarmatiae  nazwany.  A  zaś 
Hurtknoch  in  Republica  Polona  folio  GOS.  w  te  słowa  o  nim 
pisze:  Et  cum  tempore  fladislai  If.  liegis  Poloniae,  Im- 
perator Germanorum  Joanni  Stanislao  Sapieha  Si/premo  Jf. 
D.  Lit.  J/areschafco  siiique  liegis  ad  Imperatorem  Legato, 
titultim  Principis  S.  R.  I.  ohtutissety  recusarit  eum  mode- 
ste,  sub  suo  nomine  se  omnes  sibi  convenientes  titulos  Vien- 
num  secum  invexisse  causatus.  ^larszalkowal  w  trybunale  Li- 
tewskim ,  raz  w  r.  1612.  dru"-i  raz  1021.  ze  wszvstkitb  ukun- 
tcntowanieni ,  mając  osobliwszy  wzgfląd  na  sieroty ,  z  czeu^o 
tak  o-o  wychwala  Sarhiewski.  Justitiam  prniarit.  Justitiamne 
tantum?  imo  et  inclinatam  in  Judiciis  liempublicam.  Tej  był 
szczerości  ten  senator,  ze  o  sobie  często  zw-^kl  był  mawiać, 
Mało  esse  f^erouensis  guam  Placentinus.  O  Boską  część  i  o 
zbawienie  swoje  wielce  się  od  niludości  starał,  częstokroć  po- 
tiijemnie  przyłączał  się  do  kompanji  dyscyplinę  w  kapach  czy- 
niących na  passyach.  W  Słonimiu,  wielkiemi  expensanii  mu- 
rowany i  piękny  kościół  w"\stawił,  tamże  00.  Franciszkanom 
do  fundacyi  Bazyliki  i  klasztoru  znacznie  przyłożył  się.  ^V 
Wilnie  tak/.e  Pańską  munifieencyą.  Bazylikę  S.  Michała  fun- 
dował. Heroiczną  odwagą  między  innemi  tem  się  przysłużył 
ojczyźnie  :  na  wojnę  Moskiewską  pod  Zyg^munlem  III.  cały 
pułk  swoją  fortunną  podejmował ,  drugą  rażą  na  tegoż  nie- 
przyjaciela za  Władysława  Króla  Polskiego  z  siedmiąset  ka- 
waleryi  czuwał  pod  Drują,  aby  3Ioskal  ztamtej  strony  nie  wa- 
żył się  czego.  Pod  czas  Wołoskiej  wyprawy  przeciwko  Tur- 
czynowi ,  Karolowi  Chodkiewiczowi  sto  dowodnych  pieszych, 
i  tyleż  lekkiego  żołnierza  podesłał;  sam  zaś  z  takąż  kwotą  bu- 
sarzów  ciągnął  za  Królem  Zygmuntem.  Xa  Pruską  i  Inflanlską 
kampanie,  z  tąż  się  ku  ojczyźnie  pokazał  ochotą.  Przeczuwa- 
jąc to  z  instynktu  Boskiego,  to  z  przyrodzonego,  ostatni  życia 
swego  termin,  w  Żurowicach  na  śmierć  się  po  katolicku  dy- 
sponował, przestawszy  życ  docześnie,  życie  wieczne  zaczął 
wieku  swego  46.  Pańskiego  1635.  w  małżeńskiej  lidze  miał  za 
sobą  Annę  Scholastykę ,  Jana  Karola  Chodkiewicza  hetmana 
wielkiego  w.  ks.  Litew.  jedyną  córkę.  Po  niej  śluby  ponowił 
z  Gryzeldą  Wodyńską  wojewodzanką  Podlaską,  miał  syna 
Krzysztofa,  który  prędko  zmarłszy  i  z  ojcem  i  z  jego  dwie- 
ma żonami  w  tymże  kościele  S.  Michała  pochowar^y  leży. 
Tak  jego  jako  i  ojca  jego  nagrobki  wypisał  Starowol.  in 
Monumen. 

Krzysztof  3Iikołaj  ,  najprzód  krajczy   Litewski ,  a  potem 
pisarz  polny,  starosta  Markowski  i  Zdzitowski,  syn  Leona  wo- 


266  ISapieha. 

jewody  Wileńskiego  i  hetmana  z  Radziwiłowny,  młodsze  lala 
polerując  W  różnych  szkołach ,  a  osobliwie  w  Lowaniuni  pod 
Erykiem  Pulcaneni  w  r.  1627.  pięknym  stylem  napisał  narra- 
cyą  o  Dymitrze  Caru  Moskiewskim ,  którego  udano  hyło,  ze 
go  w  kolebce  zabito,  a  potem  si«'  zjawił ;  tę  sam  Putean  chwali 
w  listach  swoich.  Centiir.  4.  Eptst.  38.  Tamże  publicznie 
defendował  Conclusiones  politicas.  Liwiusza  history.-}  na  ję- 
zyk Polski  przełożył.  Nie  tylko  zaś  w  naukach  znaczny  postę- 
pek uczynił,  ale  tez  i  w  3Iarsowych  dziełach. wielkie  postępki 
założył,  pod  najprzedniejszemi  wtenczas  w  Europie  wojowni- 
kami, a  potem  do  ojczyzny  powróciwszy,  i  pod  ojcem  swoim 
hetmanem.  Nie  długo  się  jednak  ojczyzna  cieszyła  do  wielu 
funkcyi  urodzonym  synem,  w  roku  życia  swego  24.  w  r.  Pań- 
skim 1631.  jeszcze  za  żywota  ojca,  przeniósł  się  na  wieczność, 
pogrzebiony  u  S.  Michała  w  Wilnie  z  nagrobkiem,  którv  wypisał 
Staruioolski  in  Monumentis ,  i  Historya  Sapiehana  pa?',  3. 
J'ol.  52.  3Iiał  na  jego  pogrzebie  kazanie  ks.  Olszewski  S.  J. 
które  podał  do  druku.  To  mu  wszyscy  przyznają,  że  się  w  nim 
przeciwne  rzeczy  pogodziły  :  młody  wiek  i  sędziwa  cnota,  dwór 
i  pobożność,  żywość  natury  i  niewinność,  wysoki  dowcip  i 
submissya,  fortuna  wielka  i  statek. 

Kazimierz  Leo,  syn  drugi  Leona  wojewody  i  hetmana  z 
Radziwiłowny ,  tzymał  go  do  chrztu  Władysław  Królewicz,  i 
Konstancya  Królowa.  W^  szesnastu  leciech  wysłany  do  cu- 
dzych krajów,  ćwiczył  się  w  naukach  szkolnych,  pod  Puteanem 
i  ^\^ernuleuszem  ;  pod  Spinolą  wojennej  experyencyi  nabył. 
Powróciwszy  do  ojczyzny  z  wielkim  w  umiejętności  postę- 
pkiem i  biegłością  w  szczęściu  językach,  przypadł  do  serca 
Zygmuntowi  trzeciemu ,  od  którego  pisarzem  w.  ks.  Lit.  kreo- 
wany, deputowany  był  do  rewizyi  metryki  i  kancellaryi  Rze- 
czypospolitej. Po  zwycięztwie  nad  3Ioskwą  od  ^Yładysława 
otrzymanem ,  odprawił  poselstwo  do  Moskwy  z  dostatnią  oka- 
załością: gdzie  wszystko  do  myśli  i  ku  sławie  majestatu  spra- 
wiwszy; po  pisarstwie  marszałkiem  nadwornym  wjniesiony, 
aż  też  i  pieczęć  mniejsza  Litewska  oddana  mu ,  oraz  Słonim- 
ski, Grodzieński,  ^Yołpieński ,  Luboszański ,  Orszański  staro- 
sta, na  Czerei  i  Starosiole  dziedzic.  Był  i  administratorem  eko- 
nomji  Brzeskiej.  Prawda  że  wiele  Królom  Polskim  powinien, 
ale  i  Królowie  jemu.  Władysław  czwarty  wielką  część  chwały 
w  Moskwie,  Król  Jan  Kazimierz  koronę  mu  powinien  ,  do 
której  nie  tylko  że  mu  pomógł,  ale  i  potem  pod  czas  inktirsyi 
siła  przy  dostojeństwie  J.  K.  Mości  stawając,  pracował.  Od 
dwóch  majestatów  śliczną  wymową  oracula  dawał,  a  pod  czas 
elekcyi  orator  Władysława,  imieniem  jego  prosząc  o  koronę. 
Porządek  elekcyi  fol.  10.    Ten  Władysław  umierając  chciał 


ISapieha.  267 


go  miec  e.\ekutorem  testamentu  r.  1608.  Po  śmierci  Włady-  1^ 
sława  rebeliizującycli  Kozaków  Zaporowskich,  raz  pod  Bucłio- 
wem ,  drug^i  raz  na  Polesiu,  zebrawszy  wojsko  swoim  kosztem, 
zniósł  szczęśliwie,  i  od  zniszczenia  szlachtę  Litewską  windyko- 
wał.  Za  co  imieniem  całej  Rzeczypospolitej  roku  IG-^iO.  osta- 
tnieg^o  dnia  Stycznia,  dziękował  mu  na  sejmie  Adam  Kazanow- 
ski,  ze  w  niehezpieczeiistwie  Rzeczpospolitą  Litewską  zostają- 
cą ,  nie  podjazdami  tylko  ,  ale  całemi  wojskami  posiłkował. 
Podobną  obronę  pod  Zborów,  Beresteczko  ,  Zwaniec  ,  opa- 
trzył, tysiąc  ludzi  z  hojneg"o  ku  ojczyźnie  animuszu.  Za  Króla 
Jana  Kazimierza,  na  którego  usługach  pod  czas  rozruchów, 
przez  które  Litwa  Moskalowi  i  Szwedowi  wydana  była,  trwał 
statecznie.  Będąc  jeszcze  pisarzem  polnym  w.  ks.  Lit.  był  po- 
słem na  konwokacyą  pod  czas  interregnum  1632.  W  r.  1638. 
za  swego  marszałkostwa  nadwornego,  komissarz  do  ordynacyi 
Smoleńskiej  prowincyi,  Consttt.  Jol.  35.  i  do  rozgraniczenia 
między  województwy  Smoleńskiem  i  Czernicchowskiem,  i  znowu 
w  roku  1641.  do  rozgraniczenia  międzv  Podlaskiem  wojewódz- 
twem i  ksiąźęcemi  Prusami.  Constit.  fol.  20.  Deputat  na  try- 
bunał skarbowy  w.  ks.  Lit.  1647.  marszałkował  w  izbie  posel- 
skiej w  r.  1637.  jak  zaś  ojczyźnie  przymilał  się  Me  wszystkich 
okazyach  ,  tak  dopieroź  i  jeszcze  bardziej  Bogu.  W  Nowo- 
gródku kościół  zakonowi  naszemu  darował,  w  Brześciu  zaś, 
naszym  pod  tytułem  imienia  Jezus,  i  S.  Kazimiei-za,  kościół 
wspaniały,  z  fundamentów  wyniósł,  takiź  w  Słonimie  kanoni- 
kom regularnym.  W  Berczie  Kartuzów  pańską  magnifiką  fun- 
dował, co  approbowała  Konstytucya  1653.  fol.  27.  jako  i  w 
Sapieźynie  00.  Bernardynów,  a  w  Nowogródku  00.  Boni- 
fratrów. W^  Siemiatyczach  i  Zdzięeielu  kościoły  M^jstawił,  i  w 
nich  zęby  kurs  śpiewano,  dochodami  opatrzył.  W  Cymkowi- 
cacb ,  Hockach ,  Biesiorkowicacli ,  przybytki  Boskie  z  jego 
szkatuły  powstały,  indziej  zaś  po  Litwie  na  dwadzieścia  Cer- 
kiew, krom  szpitalów  po  różnych  miejscach  hojnie  uposażo- 
nych. Przy  Wileńskiej  akademji  Jus  ulrumgue  zęby  uczono, 
fundacyi  przyczynił.  Za  duszę  zony  swojej  Teodory  hrabianki 
Tarnowskiej  wojewodzanki  Inllantskiej ,  sto  tysięcy  złotych  na 
msze  święte  Mysypał,  którą  jego  ofiarę  Bóg'  sobie  miłą  by<5 
uznał,  kiedy  w  trumnie  jego  w  kościele  Berezowskim  zamuro- 
wanej ,  rój  pszczół  miód  robiących  w  nogach  nienaruszonego 
ciała,  w  kilka  lat  znaleziono.  Zszedł  z  tego  świata  w  czterj^ 
lata  po  zonie  swojej,  to  jest  1656.  Pan  gorliwy  o  wiarę,  co 
w  nim  pochwalił  Ale.\ander  VIL  Papież  danym  do  niego  li- 
stem :  bezpotomnym  schodząc ,  część  większą  fortuny  swojej, 
inszej  linji  Sapiezyńskiej  zapisał,  jako  się  wyżej  mówiło. 

Paweł  wojewoda  Nowogrodzki,  syn  Jana  wojewody  Po- 


268  iSapiełia. 


(Haskiego,  z  -^""y  Chodkiewitzowny  slarośeiaiiki  Grodzień- 
skiej zrodzony ,  brat  Fryderyka  wojewody  Podlaskiego ,  Pan 
wielkich  zasług,  ozdoba  «  .  ks.  Lit.  tego  dział  dóbr  ojczystycli 
z  braciij,  Król  Zygmunt  j)ot\vierdził.  Nie  mało  miał  trudności 
ten  Paweł  o  Kodeń ,  ale  Zygmunt  August  Król ,  prawo  nui 
|)olwierdził  na  niego,  w  r.  154G.  dnia  5.  Kwietnia,  wspomina- 
jijc  jego  zasługi,  i  częste  poselstwa  do  róznycb  monarchów  od- 
prawione ,  ozdoł)ił  go  naj|)rzód  starostwem  Bracławskiem ,  po- 
tem Rzeczyckiem ,  miecznikostwem  w.  ks.  Lit.  potem  dał  mu 
marszałkostwo  3Iińskie,  na  koniec  osadził  go  na  województwie 
Nowogrodzkieni.  Byt  ten  Paweł  posłem  do  Cesarza  Ma.\ymi- 
liana  wtórego  od  Króla  Augusta  pierwszego,  za  którą  legacyą 
temu  Pawłowi  Cesarz  przydał  nowy  lierl),  rękę  zbrojne-}  w  polu 
ezcrwonem  ,  i  orła  czarnego  z  koroną  n.i  hełmie.  A  Król  zaś 
August  w  nagrodę  postrzału  otrzymanego  w  Inflanciecli,  przy- 
czynił do  herbu  jego  strzałę  przez  rękę  przeszytą.  Tenże  wpro- 
wadził używanie  herbu  HIppocentaura,  o  czem  świadczy  Okol- 
ski.  Fundował  Cerkiew,  jedne  w  dobrach  swoich  pod  tytułem 
S.  Michała ,  a  drugą  wymurował  w  samym  zamku  Kodeńskim. 
Przyczynił  fundacyi  do  probostwa  Kodeńskiego  od  ojca  swego 
zaczętej.  Tenże  rudy  żelaznej  w  dobrach  Kodeńskich  dobył. 
Miał  za  sobą  \mo  ł'oto  księżnę  Holszańską,  stolnikownę  w.  ks. 
Lit.  powtórnem  zaś  małżeństwem ,  miał  Ale.\andrę  Chodkie- 
wlczownę  wojewodzankę  Nowogrodzką.  Z  pierwszą  wziął  księ- 
ztwo  Holszańskie  ,  z  którą  też  miał  synów  czterech.  Mikołaja, 
Teodora  czyli  Bogdana,  Akwandra,  i  Jędrzeja.  Miał  i  córek 
cztery  według  informacyi  danej  in  MS.  Z  drugą  zaś  żoną  miał 
syna  Jędrzeja  wojewodę  Smoleńskiego.  Córki  Pawła  z  księżny 
Holszańskiej,  pierwsza  Teodora,  była  za  Wołowiczem  kasztela- 
nem Wileńskim,  druga  3Iaryanna  Korsakowa  wojewodzina  Po- 
łocka,  trzecia  Zofia  Kmicina  wojewodzina  Smoleńska,  czwarta 
Bazylissa  Piaseckicffc  koniusze""o  w.  ks.  Lit.  żona.  Umarł  w 
r.  1580.  mając  lat  1)9.  pochowany  w  Kodniu. 

Jędi'zej ,  syn  Pawła  wojewody  Nowogrodzkiego ,  a  brat 
Bogdana,  wojewoda  Smoleński,  starosta  Kumliorski,  Rzeczy- 
cki ,  z  Chodkiewiczowny  zrodzony.  Dla  biegłości  doM'cipu  i 
roztropności,  do  wielkich  i  trudnych  rzeczy  zdolnych  sił ,  do 
senatu  od  Zygmunta  Aiigusta  Króla  zawołany.  Jego  Mikołaj 
Radziwił  hetman  w.  ks.  L.  na  objęciu  buławy  swojej ,  jako 
zwycięztwy  sławnego,  umiejętnością  wypolerowanego,  regi- 
mentarzcm  do  Inłlant  z  ordvnansem  wysłał;  kędy  on  3Ioskwy 
24000.  z  Maciejem  Dębińskim  ,  nieniiijąc  więcej  swoich  nad 
4000.,  na  głowę  poraził;  dwócli  wojewodów  3Ioskiewsk!ch 
pojmał,  i  do  Króla  StcFana  przyprowadził,  inni  dwa  pierzchnęli, 
chorągwie  żołnierskie,  działa,   i  obóz  z  armatą  i  wielką  korzy- 


ISapieha.  2(i9 


ścią  zabrał;  dawiu}  karność  wojenni}  wni)^!  do  obozu  i  zacbo- 
wał:  naostatek  pt-łen  honorów,  pozcg-naf  świat  w  r.  1614. 
Kolle<jium  Lubelskie  S.  J.  liczy  <co  mi(^'dzy  pierwszenil  bene- 
faktorami.  3Iiaf  za  sob.j  Itno  voto  Maryannę  księżnę  Czarlory- 
skę  Mojcwodzankę  Wołyńskij.  2do  vo/o  miał  Annę  Krystynę 
Dębiilskę  slarościankę  Chi/eiiisk;},  z  którą  miał  trzy  córki: 
Annę  Lasockę  kasztelanowę  Czerską,  Maryannę  Jasienskę  pod- 
skarbinę  koronną,  i  Alexandrę,  która  była  za  Tryzną  marszał- 
kiem Słonimskim.  Ilozyusz  o  nim  pisze  tom.  2.f.  452.  Exi- 
mius  Christ  i  Cultor.  f^^ir  insigni  pielale  praeditus ,  quani 
etiam  Romae .,  cum  esset  ibi .,  mnltis  documentis  declarauit., 
i  Annuae  Societatis  1597.  ze  g;dy  na  województwo  Połockie 
wje/.dzał,  nie  do  zamku,  ale  wprzód  do  kościoła  naszego  skie- 
rował, ztamtąd  do  zamku,  kędy  krzyż  z  kościoła  naszego  przy- 
niesiony, z  wielkiem  nabożeństwem  uczcił,  z  podziwieniem 
scliizmatyków  na  to  patrzących.  O  Dębińskiej  zaś  zonie  jego 
świadczą,  ze  do  kościoła  S.  Barbary  w  Krakowie,  i  monstran- 
cyą ,  i  wiele  to  w  apparatach  ,  to  w  pieniądzach  ,  na  ten  dom 
Boży  wysypała. 

Bogdan,  drugi  syn  Pawła  wojewody  Nowogrodzkiego  z 
księżny  Holszańskiej  zrodzony,  był  wojewodą  Mińskim;  był 
najprzód  kasztelanem  Brzeskim,  potem  Mińskim,  potem  woje- 
wodą Brzeskim,  deputatem  na  trybunał  skarbowy  w  Wilnie 
w  r.  1591.  Fundował  00.  Bazylianów  w  Bogdanowie.  Z  Ma- 
ryny  Kapuścianki  z  książąt  Pereasławskich  idącej ,  kasztelanki 
Braeławskiej,  miał  synów  trzech :  Mikołaja ,  Pawła  i  Jędrzeja, 
i  córek  cztery:  Barl)arę  Wolowiczowę  starościnę  Koniawską, 
Zofią  Hajkowę  starościnę  AYiesiełowską ,  która  powtórnem 
małżeństwem  żyła  z  Pacem  podkomorzym  Brzeskim ,  i  Annę, 
która  się  dostała  w  stan  małżeński  Tryznie  marszałkowi  Sło- 
nimskiemu, czwarta  Starszą  rządziła  klasztor  u  Panien  Bazy- 
lianek.  Z  synów  jego  Jędrzej  starosta  Homelski,  Bielski,  fun- 
dator Różańca  w  Boczkach ,  sławny  zwycięzca  nad  Moskwą  w 
r.  1578.  znaczną  pobożnością  wsławił  się  w  Rzymie  pod  czas 
walnego  jubileuszu.  Miał  za  sobą  Elżbietę  księżnę  Radziwił- 
łównę marszałkownę  w.  ks.  Lit.  z  której  była  córka  jedynaczka 
Eleonora  Szyszkowska  starościna  Lelowska. 

Paweł  Stefan ,  drugi  syn  Bogdana  ,  dziedzic  na  Holsza- 
nach,  najprzód  koniuszy,  a  potem  podkanclerzy  w.  ks.  Lit. 
starosta  Oszmiański ,  Homelski ,  Gieranowski ,  Wasilkowski, 
wojownik  wielki  z  W^ładysławcm  czwartym  Królem  Polskim 
pod  Smoleńskiem.  Był  marszałkiem  trybunału  Litewskiego  w 
r.  1598.  Fundował  wspaniały  konwent  00.  Franciszkanów 
w  Holszanaeh  i  kościół,  do  którego  dał  ornat,  który  ośmdzie- 
siąt  tysięcy  był  szacowany  od  pereł  I  kamieni  drogich ,  dzwon 


270  fSapiełia. 


znacznej  wielkości  tamże  do  nieg^o  nadany  i  podzi.śdzień  znaj- 
duje się ,  z  takim  napisem  :  Paulus  Sapieha  Dux  in  Holsznny 
Procancellarius  31.  D.  L.  3Iarmuro\ve  ołtarze  i  nagrobek 
sobie  wielkim  kosztem  wystawił ,  gdzie  po  śmierci  le/.y ,  która 
przypadła  na  rok  1633.  Pannom  Bazyliankom  w  Wilnie  kla- 
sztor fundował  i  wymurował.  W  Telszach  także  00.  Bernar- 
dynom ,  a  na  wielu  inszych  niiejscacli  przyl)ytki  Boskie  wysta- 
wił. Do  najświętszej  Matki  szczególniej  nabożny,  co  dzień  Go- 
dzinki i  Różaniec  na  cześć  jej  odmawiał.  W  Rzymie  był  na 
jubileuszu  1600.  r. ,  kędy  od  Klemensa  VIII.  mile  przyjęty, 
wiele  z  sobą  do  Litwy  relikwji  świętych  i  znacznych  wyprowa- 
dził. Rękę  w  Moskiewskiej  expedycyi  stracił.  Zbór  niegdy  he- 
retycki w  Holszanacli  sławny,  wielkim  kosztem  z  obalin  ko- 
ściół wystawiwszy,  katolickim  księżom  oddał,  apparalem  ozdo- 
bił i  organami,  znaczny  dobrodziej  Bazylianów.  Miał  naj|)rzód 
za  sobą  Reginę  Chaleckę  siostrę  podskarbiego  w.  ks.  Lilew. 
drugą  żonę  miał  Katarzynę  Gosławskę  starościankę  Będzińską, 
trzecim  małżeństwem  miał  Elżbietę  córkę  hrabi  YS^esseliniego 
wojewody  Węgierskiego,  czwartą  żonę  miał  Zofią  Daniłowi- 
czownę  podskarbiankę  koronną.  Córek  miał  trzy :  Katarzyna 
była  w  zakonie  S.  Bazylego,  Tekla  w  zakonie  S.  Franciszka, 
która  w  Słonimie  klasztor  i  kościół  wymuroMała.  Krystyna  zaś 
była  za  Chodkiewiczem  podstolim  w.  ks.  Lit. 

Mikołaj,  trzeci  syn  Bogdana,  najprzód  był  podkomorzym 
Grodzieńskim  w  r.  1588.  potem  koniuszy  w.  ks.  Lit.  naosta- 
tek  wziął  województwo  Nowogrodzkie,  był  także  komissarzem 
do  traktatu  o  pokój  z  Szwedami  w  r.  1623.  i  deputatem  na 
trybunał  skarbowy  r.  1626.  Miał  pierwszem  małżeństwem  Bo- 
glewską  wojewodzankę  Mazowiecką,  drugą  żonę  miał  powtór- 
nem  małżeństwem  Reginę  Mondwidownę  Dorohostajskę  wo- 
jewodzankę Połocką,  córek  miał  dwie,  z  tych  Helena  była  za 
W^ojną  Hreczyną,  starostą  Pieniańskim,  Zuzanna  za  Tyszkie- 
wiczem wojewodą  Brzeskim.  Synów  miał  trzech  :  Pawła  staro- 
stę Zyzmorskiego  sterilem^  i  drugiego 

Tomasza ,  wojewodę  Nowogrodzkiego ,  za  którym  była 
Zuzanna  Chreptowiczowna  wojewodzanka  Nowogrodzka,  ale  i 
ten  zszedł  bezpotomnie:  marszałkował  w  trybunale  Litewskiem 
w  r.  1640.  Kazimierz  syn  tegoż  Mikołaja,  starosta  Niemonoj- 
ski ,  miał  za  sobą  Katarzynę  Wojniankę  podskarbiankę  w.  ks. 
Lit.  z  którą  miał  córek  dwie,  Barbarę  Wołowiczowę  stolni- 
kowę  w.  ks.  Lit.  i  Annę  Leśniowolskę  starościnę  Brańską, 
która  powtórnem  małżeństwem  była  za  Parysem  kasztelanem 
Lubelskim. 

Mikołaj,  pierwszy  syn  Pawła  wojewody  Nowogrodzkiego, 
brat  Bogdana  wojewody  Mińskiego,  z  Anny  księżny  Holszań- 


.Sapieha.  271 

skiej  zrodzony,  był  wojewodij  Mińskim,  Wieliskim  i  Surazkim 
slarostj}.  Posłem  od  Zyg-munta  Augusta  Króla  Polskiego  do 
Maxyniiliana  wtórego  Cesarza ,  od  którego  był  kreowany  hra- 
bią państwa  Rzymskiego,  oraz  kawalerem  złotego  runa,  jako 
[lisze  JVarsx>ewicki^  potem  wziął  województwo  Witebskie, 
posłował  od  Stefana  Króla  do  Iwana  Cara  Moskiewskiego ,  z 
Krzyckim  wojewodą  Mazowieckim,  o  czem  świadczy  Heiden- 
sztein  i  Okolski.  Pałac  znacznym  kosztem  w  łymze  okopie, 
g-dzie  zdawna  zameczek  bywał,  wystawił  wspaniały.  Ciało 
dziada  swego  i  ojca ,  przeniósł  z  Bocków  do  cerkwi  Kodcń- 
skiej ,  umarł  w  r.  1 609.  mając  lat  80.  Pojął  pierwszem  mał- 
żeństwem Annę  Sanguszkownę  księżnę  Koszyrską,  starosty  Łu- 
ckiego córkę,  która  bezpotomnie  umarła.  Drugą  miał  żonę 
Annę  księżnę  Wiśniowieckę  wojewodzankę  Wołyńską,  z  tą 
miał  synów  pięciu:  Mikołaja,  Krzysztofa,  Ale.\andra,  Fryde- 
ryka, i  Jana  w  młodym  wieku  zmarłego,  i  córkę  Elżbietę  Wo- 
łowiczowę  kasztelanowę  ^Nowogrodzką.  Pochowany  ten  woje- 
woda Witebski  w  Kddniu,  z  takim  nagrobkiem.  Legę  et  luge^ 
posteritas^  in  unius  fato  succisas  Palriae  fortunas ,  auae 
rotam  eliam  fregerant ^  ne  iter  facere  ■possent^  cecidit  ut 
staret  aeternitati.  Magni  illius  Aeneae  Pauli  Sapiehi  Pa- 
latini  Novogrodensis  melior  Ascanius ,  Magnus  Joannis  Pa- 
latini  Podlachiae  Nepos  Nicolaus  Sapieha^  qui  ul  ex  Du- 
cissa  Holszanensi  natus,  suam  posteritati  legaret  glortam, 
voto  Sigismundi  tertii  ad  lvanum  Moschoviae  Ducem  Legu- 
tum  egit^  jamque  Princeps  Hymaeneas  bis  łestes  transmis- 
sae  gloriae  accenderat  faces  ^  postąuam  semel  Amazonem 
Polonom^  Annam  Sanguszkoimam ,  Lituanam  deinde  Lacae- 
nam,  Annam  Visnioviccciam  in  sociale  foedus  assumpsisset^ 
et  quia  sublimes  aniinas  sublimi  in  sede  morari  est  necesse, 
Palatinatus  Minscensis  ,  Brestensis  ,  f^itepscensis  suffra- 
giutn^  ud  Capitaneatus  Suraziensis  Vieliscensis  capitolium^ 
magno  Scipioni  anłeambulo  Jlareschalcalis  S.  R.  M.  prue- 
ivit  Scipio  ,  et  nisi  primum  intrajines  vitae,  certę  intra  bo- 
norum  metam  non  stctisset.  Jan ,  drugi  syn  Mikołaja  woje- 
wody Witebskiego ,  a  brat  Mikołaja  kasztelana  Wileńskiego, 
z  księżny  Wiśniowieckiej  zrodzony ,  wkrótce  i  młodo  umarł. 
Krzysztof,  trzeci  syn  tegoż  Mikołaja ,  był  podczaszym  y>\  ks. 
Lit.  Eques Hierosolimitanus^  probostwo  Wisznickiego  funda- 
tor, pojął  był  Elżbietę  Firlejownę  wojewodzankę  Sendomier- 
ską,  z  którą  niedługo  żyjąc  pobożnie,  sterilis  umarł  w  Padwie. 
Alexander,  syn  czwarty  tegoż  wojewody,  był  podstolim  w.  ks. 
Lit.  i  kawalerem  3Ialtańskim. 

Mikołaj  ,   pierwszy  syn  Mikołaja  \yojewody  Witebskiego, 
z  księżny  W^iśniowieckicj  zrodzony,  najprzód  starostą  Molcza- 


272  Sapieha. 


ckiin  i  Zyzmorskim,  potem  chorjfzym  w.  ks.  Lit.,  po  clior."!- 
ztwie  wziął  marszalkostwo  nadworne  w.  ks.  Lit.  ztej^o  postąpił 
pierwej  na  województwo  Glińskie,  potem  na  Brzeskie,  na  osta- 
tek umarł  kasztelanem  Wileńskim ,  temu  si<;  działem  dostał 
Kodeń,  ofdzie  kośeiół  wspaniały  wystawił,  szpital  fundował; 
w  cudzoziemskicłi  wojskacli  z  wielką  sławą  stawał.  Za  co  od 
Ferdynanda  Cesarza ,  kawaler  złotego  klucza  kreowany ,  na 
trybunale  Litewskim  marszalkował  1034.  pod  który  czas  witał 
Króla  Władysława  z  3Ioskiewskiej  zwyciczkiej  kauipanji  po- 
wracająccg^o  ;  ta  i  insze  mowy  jeg"o ,  weszły  do  druku.  Był  i 
komissarzcm  do  traktatów  między  Moskwą;  ciała  anteeessorów 
swolcli  z  cerkwi  do  kościoła  marmurowane^o  przeniósł,  oł)raz 
najświętszej  Panny  od  Urbana  ósmego  otrzymał  i  czterech 
świętych  relikwie,  które  w  Kodniu  są  złożone;  umarł  w  Lu- 
blinie w  r.  1644.  pierwszem  małżeństwem  miał  Annę  Woj- 
niankę  podskarbiankę  w.  ks.  Lit.  drugim  Helenę  Prusinowską 
podkomorzankę  Belzką  herbu  Topor.  Z  pierwszą  tylko  miał 
synów  dwóch  :  Kazimierza  starostę  Krzepickiego,  który  z  Da- 
nilowiczowną  Heleną,  krajczanką  koronną  żyjąc  bezpulomnie, 
umarł  w  r.  1G54.  mając  lat  29.  nagrobek  jego  te  mu  pochwały 
daje,  ze  był  in  expe(Ulinne  contra  rebellis  fortis^  piiis,  reli- 
giotiis  j  iritegritdtis  piihlicae  ^  et  faunie  defensor-.  Drugiego 
syna  miał  Jana  Ferd\  lumda,  czcśnika  w.  ks.  Lit.  starostę  3Iol- 
czackiego ,  ten  bezzennie  umierając  ,  zapisał  Kodeńszczyznę 
bratu  swemu  stryjecznemu,  umarł  w  roku  I()."i9.  I)«ie  chorą- 
gwie kosztem  swoim  na  usługę  ojczyzny,  w  Tatarskich,  Koza- 
ckich, Szwedzkich,  3Ioskiewskich  okazyach,  trzymał,  któreml 
pod  Toruniem  i  na  inszych  miejscacli  jakie  dał  dowody  heroi- 
cznego serca,  jeszcze  do  tych  czas  pamięta  Polska.  Siła  w  nim 
była  niezwyczajna:  córki  Mikołaja,  a  siostry  tych  dwóch  braci 
trzy,  Joanna,  Stefana  Koryało\yicza  Kurczą,  wojewody  Brze- 
skiego: Helena,  Tyszkiewicza  wojewodzica  Brzeskiego ,  a  po 
nim  ksiązęcia  Druckiego  Sokolińskiego,  kasztelana  Mścisław- 
skiego ,  i  Teresa,    Karpia  podkomorzego  Biclskiegtt   małżonki. 

Fryderyk  Sapieha,  podkomorzy  Włodzimierski,  piąty  syn 
Mikołaja  wojewody  Witebskiego ,  z  księżny  Wiśnio\yicckiej 
zrodzony;  ten  kościół  murowany  z  probostwem  fundował  w 
Maciejowie,  miał  za  sobą  Ewę  Kaszewskę  podkomorzankę 
Chełmską,  synów  miał  czterech:  J^na,  Alexandra,  Krzysztofa, 
i  Tomasza,  i  córkę  Helenę  Daniłowiczowę  starościnę  Czerwo- 
nogrodzką.   Umarł  w  roku  1626.  w  Maciejowie  pochowany. 

Ale.yander,  syn  Fryderyka,  był  biskupem  Wileńskim, 
pierwszy  z  Sapiehów  stan  duchowny  sobie  obrał.  Sygnetem 
szafirowym  od  Urbana  ósmego  udarowany ,  dobroczynnością 
swoją  to  sobie  zasłużył,  ze  go  ojcem  kapłanów  i  ubogich,   po- 


Sapieha.  275 


spolicie  zwano.  W  Rzymie  na  kapłaństwo  |)oświ(;conv,  uniait 
w  r.  1671.  Był  wprzód  referendarzem  Litewskim,  sullraga- 
nem  ^Ylleńskim ,  kantorem  Wileńskim ,  kustoszem  Płockim, 
scliolastykiem  Sendoinierskini ,  kanonikiem  ^Varszawskim,  az 
tez  i  l)iskupeni  Zmudzkim ,  a  z  tej  infuły  j)rzcniósł  się  na  Wi- 
leńską.  Z  sejmów  po  (łwakroe  komissarzem  upi-oszony  do  wy- 
płacenia żołdu  Ałojsku  Litewskiemu,  jako  to  w  roku  16G2.  i  w 
roku  1670. 

Tomasz,  drugi  syn  Fryderyka,  oboźny  w.  ks.  Lit.  po- 
wróciwszy z  cudzycii  krajów ,  pojął  w  stan  małżeński  Zoiijj 
Mondwidownę  Droliostajskę,  cześnikowne^'  w.  ks.  Lit.  z  któi-ą 
niedługie  zyjt-je  ,  zszedł  bezpotomnie. 

Jan ,  czwarty  syn  Fryderyka  z  Ewy  Skaszewskiej  zrodzo- 
ny, pisarz  połny  koronny:  hyl  to  Pan  wielkiej  wspaniałości 
serca,  pułki  całe  wojsk  własnym  swoim  kosztem  na  usługę  oj- 
czyzny wystawiał,  /.adnej  nieopuścił  kampanji :  do  jego  uwol- 
nienia z  niewoli,  nietylko  Król  Jau  Kazimierz  i  Rzeczposjiolila, 
przez  naznaczoną  przez  Konsfytucyą  sunimę  przykładała  się, 
ale  też  i  Ojciec  święty  pisał  do  Króla  list,  al)y  się  starał  o  win- 
dykacyą  tak  odważnego  za  wiarę  Clirystusową  więźnia.  Jakiej 
zaś  był  e.\peryencyi  ^vojennej,  nietylko  dobycie  Torunia  i  in- 
szycłi  różnycłi  fortec,  są  świadectwem,  ale  też  najjaśniejszego 
Jana  trzeciejro  wyznanie,  że  cokolwiek  dzieł  ryccrskicli  mócł 
mieć  wiadomości ,  to  zawziął  od  Jana  Sapicliy.  Do  lej  expe- 
ryencyi  siła  mu  pomogła  per-egrynaeya ,  gdyż  dla  nabycia 
cnej ,  siedm  lat  w  wojsku  Francuzkiem  przy  znacznyeli  szar- 
żacb  służył,  tyleż  potem  w  łliszpańskiem.  Król  sam  Kazi- 
mierz, wielki  ryccrskicb  ludzi  szacownik,  cbeiał  byt  zasługi 
jego  polną  bubn^ą  po  Gosiewskim  zawdzięczye,  dawszy  mu 
przywilej  cum  suminis  enenmiis ,  gdzie  go  Fu/men  Ae//^' nazy- 
wa, ale  mu  się  z  tej  pańskiej  laski  cieszyć  niedostało,  gdyż 
przez  całe  półtora  lata  z  zaparzonego  kataru  i  podagry  leżąc, 
umarł  w  Zórawnie  w  r.  1664.  w  lat  74.  pocbo\yany  we  Lwo- 
wie u  00.  Bernaidynów.  Ten,  z  Konstancyą  Herburtowną 
kasztelanką  Kamieniecką,  miał  synów  trzecb:  3Iikołaja ,  Kazi- 
mierza, i  Pawła,  i  córkę  Ludowikę  Konstancyą,  kniazia  Szuj- 
skiego pisarza  w.  ks.  Lit.  małżonkę.  Fundował  ojców  Karme- 
litów trzewikowych  w  Dorobostajacb ,  sukienkę  srebrną  dat 
do  obrazu  Kodcńskiego.  Potocki  Cent.  Vir.  a  fol.  127.  w 
ten  sens  o  nim  mówi.  3Iiędzy  >vojennemi  tumanami,  na  AVo- 
łyniu,  nieprzyjacielskim  Inkursyom  w  blizkośei  podległym,  wy- 
chowany, w  pierwszej  młodycb  lat  porze,  do  Belgium ,  rycer- 
skich ludzi  ojczyzny,  udał  się:  kędy  do  Marsowjch  przywy- 
knąwszy dzieł,  do  Polski  powraca,  na  złoty  pokój  za  Włady- 
sława IV.  trafił,  atoli  choć  w  tak  pieszczonym  wieku,  męzkiego 

Tom  viii.  18 


274  Sapieha. 

nie  zmiękczył  animuszu.  Spędziwszy  z  granic  najazdy  i  tlunn 
Tatarskie,  gdy  chłopska  wojna  z  rebellji  głowę  podnosiła,  on 
na  pierwszy  ogień  od  Mikołaja  Potockiego  kasztelana  Krakow- 
skiego i  IiGtmana  wielkiego  koronnego,  i  z  svnem  jego  Ste- 
fanem Potockim  wjsłany,  pod  Zóltemi  Wodami  z  garsztką 
szczupłą  ludzi  swoich ,  którzy  ledwie  pułk  jeden  wynosili.  Ko- 
zaków i  Tatarów  zgraje  na  sohie  trzymał,  a  gdv  Potocki  tam 
mężnie  zginął  on  ztemwszystkiem  niemałą  klęskę  w  nieprzyja- 
cielskiem  wojsku  uczyniwszy,  po  trudach  dzień  i  noc  wytrzyma- 
nych ,  w  niewolą  wzięty:  z  której  gdy  się  wy\yiklał,  pod  Bere- 
steczkiem  odważnie  stanął :  a  gdy  znowu  po  Zwanieckich  tra- 
ktatach niedotrzymawszy  umówionych  paktów  Tatarzy ,  na 
^Vołyn  wtargnęli,  od  Jana  Kazimierza  Króla  na  poskromienie 
pogańskich  insultów  wyprawiony ,  powtórnie  w  ręce  się  nie- 
przyjacielskie dostał.  Do  Karola  Króla  Szwedzkiego,  pod  pła- 
szczykiem protekeyi ,  królestwo  najeżdżającego,  z  kwarcianemi 
chorągwiami  był  wprawdzie  przylegnął,  atoli  jednak  drugiego 
roku  oderwawszy  się  zlamtąd,  do  Jana  Kazimierza  powrócił, 
którego  potem  statecznie  i  heroicznie  majestatu  bronił. 

Mikołaj,  syn  Jana  hetmana  polnego,  był  wojewodą  Bra- 
cławskim ,  ten  róznemi  bogatemi  apparatami  kościół  Kodeński 
ozdobił,  miał  za  sobą  Annę  Charlęską  miecznikownę  AVołvń- 
ską ,  z  którą  było  synów  dwóch  :  Jan  i  Adam  ;  córki  dwie ,  ale 
w  młodym  wieku  z  tego  ŚM'iata  zeszły. 

Paweł,  treci  syn  tegoż  Jana,  był  biskupem  Żmudzkim, 
opatem  Paradyjskim  zakonu  Cystercyeńskiego,  w  Polszczę  ge- 
neralnym komissarzem ,  i  sekretarzem  w.  ks.  Lit.  umarł  w  r. 
1715.  ł^ir  mngnae  sanctitatis ^  Pater  pauperum  nazwany, 
pochowany  w  Kodniu. 

Kazimierz  wojewoda  Trocki,  syn  Jana  pisarza  polnego, 
kilka  lat  strawiwszy  na  peregrynacyi  w  cudzych  krajach,  w  oj- 
czyźnie potem  na  różnych  publicznych  funkcyach  szczególniej 
się  przymilał.  Najprzód  był  starostą  Brzeskim,  dalej,  podsto- 
lim ,  stolnikiem ,  podskarbim  nadwornym  w.  ks.  Lit. ,  aż  też 
kasztelanem  Trockim  i  wojewodą.  Był  to  Pan  nabożny  i  na 
Boga  szczodry.  Fundacye  w  kościele  Kodeńskim  niemałe  po- 
czynił, organy  znacznym  kosztem  wystawił,  ustawiczny  w 
ksiąg  czytaniu.  Umarł  1703.  leży  w  Kodniu.  Z  pierwszą  mał- 
żonką Franciszką  Kopciowną,  kasztelanką  Trocką,  powtórna 
zaś  małżonka  jego  Anna  Wincencya  Fi-edrowna  wojewodzanka 
Podolska,  ta  wprzód  żyła  z  Michałem  książęciem  Czartoryskim 
podkomorzycem  Krakowskim  ,  starostą  Krzemienieckim,  bra- 
tem książęcia  chorążego  w.  ks.  Lit.  z  obiema  sterilis..  Z  Ko- 
pciowną zostało  dwóch  synów:  Jan  i  3Iikołaj  starosta  Mści- 
slawskl,  ale  len  młodo  świat  pożegnał  w  r.  1716.  i  córki,  Ju- 


Sapieha.  275 


styiif'  Krasickę  kasztelanowę  Haliekij,  Cecylię  Chodkiewiczowę 
starościnę  Błudeńską,  i  Lutlowikę  zakonnicę  S.  Benedykta  w 
Staniątkach. 

Jan  Fryderyk,  syn  Kazimierza  wojewdy  Trockiego.  Po 
skończonych  szkołach  w  Brześciu,  Lublinie  i  Warszawie,  zo- 
stawszy starostą  Brzeskim ,  dalsze  lata  swoje  polerował  w  cu- 
dzych krajach,  jako  to  w  Niemczech,  Holiandyi,  Anglji,  Fran- 
cyi.  Zkąd  powróciwszy  bywał  na  różnych  funkcyach,  najprzód 
referendarzem  w.  ks.  Lit.  od  Króla  Augusta  wtórego  wziął 
kasztelanią  3Iiiiską,  z  tej  postąpił  na  kasztelanią  Trocką,  przy- 
dał mu  do  tegoż  tenże  Król,  order  Orla  białego,  a  w  r.  1735. 
wyniesiony  kanclerzem  wielkim  w.  ks.  Lit.,  marszałkowa!  w 
trybunale  w.  ks.  Lit.  w  r.  1729.  Zacność  Pańskiej  jego  hoj- 
ności przeciwko  Bogu  sławie  będą  potomne  wieki,  bo  i  przy 
publicznych  interessach ,  ten  godnością  wysoki  senator ,  nie- 
mniejszęj  pobożności,  kiedy  na  ozdobę  kościoła,  probostwo 
Kodeńskie  wyniósłszy  ad  infulatam  dignitatem^  z  konsensem 
Klemensa  XI,  uczynił  aukcyą  fundacyi  dawnej,  przez  inkorpo- 
racyą  plebanji  Huszczańsklej ,  o  czem  Konstytucya  świadczy  w 
r.  1717.  Nad  to  i  kapłanów  do  tegoż  kościoła  przyczynił  10. 
Missyą  Soc.  Jesu  tamże  dla  pomnożenia  chwały  Boskiej  fun- 
dował; facyatę  kościoła  magnifico  operę  wystawił.  Koronę  na 
koronacyą  najświętszej  Matki  Boskiej  obrazu  Kodeńskiego  od 
Papieża  Innocentego  XIIL  otrzymał,  i  historyą  od  siebie  pi- 
saną tak  po  łacinie,  jako  I  po  polsku  wydrukować  kazał,  o 
tymże  obrazie  najświętszej  Maryl.  Ołtarz  wielki  w  Brześciu  u 
00.  Jezuitów,  i  część  kollcgium  tamże  wystawił,  relikwijami 
Ś.  Kazimierza  i  B.  Jozafata  arcybiskupa  Połocklego,  tak  Brze- 
ski Soc.  Jesu,  jako  I  KodeńskI  kościół  przyozdobił,  niemniej  i 
ołtarzami  i  znacznym  apparatem.  AYydał  też  do  druku  Anno- 
tationes  historicas  de  origine  Orderu  Polskiego  białego 
Orla,  już  po  łacinie,  Coloniae  1730.  in  4^o,  już  po  polsku, 
także  I  Reioolucyą  Rzymską.,  w  JJ^arszawie  1736.  infol.  Te- 
raz zaś  Mowy  różne  w  Lublinie  pod  prasę  drukarską  we- 
szły. Pojął  w  stan  małżeński  Konstancyą  księżnę  Radziwiłłó- 
wnę kanclerzankę  w.  ks.  Lit.  z  Anny  księżny  Sanguszkowny 
zrodzoną.  Temu  Panu  nieśmiertelną  wdzięczność  powinna  aka- 
demia nasza  Wileńska,  jego  dzielnością  u  majestatu  I  Rzeczy- 
pospolitej,  i  u  Benedykta  XIII.  Papieża,  przy  prawach  i  da- 
wnych prerogatywach  swoich  utrzymana  w  roku  1741. 

Pisał  także:  Swadę  Polską  i  lacittską  tuydaną  pod  imieniem  Da- 
nfijkowicsa.  —  Domine  Palatii  Regina  liberlas.  —  Obserwacye 
Jana  Kiliana  fłelatyńskieg-o.  —  Genealogia  Domus  Sapiehana.  — 
Umarł  roku  1751.   —  Krasicki. 

Krzysztof,  drugi  syn  Fryderyka,  krajczy  w.  ks.  Lit.  sta- 

18- 


276  Sapieha. 


rosta  Oszmiaiiski ,  chwali  jego  in<;zt\vo  Konstijtucya  1062. 
fi)l.  24.  Ze  0(1  poezątku  vvojny  na  len  czas,  tak  w  k(»i(iiiiiem 
jako  i  w  Litcwskieni  wojsku  stawająe,  liczne  roty  swoim  ko- 
sztem \łystawil,  i  ze  podczas  Szewedzkiej  inkursyi  statecznie 
pr7v  Janie  Kazimierzu  Królu  dostawał,  więzienie  cierpiał,  z 
którego  się  okupił  30.  tysięcy  i  t.  d.  fol.  6.  Z  Heleny  księżny 
Sołomcreckiej  kasztelanki  Smoleńskiej ,  która  pierwszem  mał- 
żeństwem była  za  Korycińskim  kancicrzycem  koronnym ,  nilal 
synów  trzech:  Stanisława  starostę  Tr;jbskieg'o,  Jędrzeja  staro- 
stę Czerwonogrodzkiego ,  za  którym  hyła  Joanna  Chodkiewi- 
ezowna  starościanka  3Iozyrska- 

^Yładysław  Jozafat  Sapieha,  syn  Krzysztofa,  pisał  się 
hrabią  na  Wiśnicacli  i  Niesuchojezach,  był  najprzód  krajczyni 
w.  ks.  Lit.  starost;}  Płockim,  Czerwonogrodzkim,  Trąbskim, 
pułkownikiem,  posłem  na  sejm  w  r.  1G89.  i  deputatem  na  try- 
bunał skarbowy,  potem  wojewodą  Mińskim,  umarł  wojewodą 
Brzeskim  w  r.  1732.  mając  lat  80.  Marszałkował  I  w  trybu- 
nale Litewskim  1713.  trzy  razy  śluby  małżeńskie  ponawiał, 
najpierwej  z  Urszulą  Daniłowiczowną  krajczanką  koronną,  z 
Krystyny  księżny  Wiśniowieckiej  zrodzoną,  któi-a  pierwej  l)yła 
za  Potockim  wojewodą  Bracławskim ,  ztą  miał  córkę  Joannę, 
\mo  voto  Bajeckę  kasztelanowę  Brzeską,  2(lo  voto  Tyszkow- 
skę  podstolinę  Brzeską.  Drugi  raz  tenże  Władysław  ponowił 
śluby  małżeńskie  z  Ludowiką  córką  barona  Gultza,  marszałka 
ziem  Pruskich,  pozostałą  wdową  po  Krasińskim,  wojewodzie 
Mazowieckim,  ale  ta  sterilis.  Trzecicni  małżeństwem  pojął  byl 
Krystynę  księżnę  Sanguszkownę,  Anny  księżny  Badziwiłłowej 
kanclerzyny  w.  ks.  L.  siostrę,  z  którą  zostawił  trzech  synów: 
Karola  ,  pisarza  polnego  w.  ks.  Lit.  za  którym  była  Firlejo- 
wna ;  Kazimierza,  który  nie  dawno  umarł,  i  Ignacego  cześnika 
w.  ks.  Lit.  Pan  ten  wszelkiej  ludzkości  pełen,  dobro  ojczyzny 
kocliający,  wspaniałość  Pańskiego  animuszu  z  przykładną  po- 
bożnością połączywszy ,  żyje  w  dożywotnie  przyjaźni  z  Anną 
Krasicką  kasztelanką  Chełmską,  pozostałą  wdową  po  Cetnerze 
staroście  Korytnickim  ,  która  mu  powiła  synów  dwóch  :  Jana, 
który  jeszcze  niedorosły,  ile  dopiero  w  r.  1740.  początek  nauk 
w  szkołach  naszych  Lwowskich  zakładający,  od  Karola  VL 
Cesarza,  w  wojsku  swojem,  przywilejem  do  Polski  mu  przysła- 
nym, przy  promocyl  oflicyerów  na  wj'źszą  szarżą,  chorążym 
kreowany;  druklego  Józefa,  prócz  tych  wielkiej  nadziei  potom- 
ków, o  inszych  wznieca  się  dalsza. 

Karol  Sapieha  syn  starszy  Władysława  wojewody  Brzeskiego, 
wprzód  pisarz  Litewski  (jak  wyżej)  umarł  wojewod.-j  Brzesko- 
Litewskim  r.  1768.  bezpotomnie.  —  Ignacy  drugi  syn  Wlail^- 
slawa  wprzód  cześnik ,    dalej  podskarbi  nadworny  Litewski ,    na- 


ISaporowski— Narliiewski.  277 

koniec    wojewoda   Mścislawski    z    Anny   Krasickiej    kasztelanki 
Chełmskiej    wdowy    po    Cetnerze  sptodzil    lo.    Jana  pułkownika 
wojsk  koronnych,    len   z  Elżbiety  Bninickioj  zostawił  syna  Ka- 
zimierza młodo  zmarłego.  —  2o.  J  ózefa  krajczego  Litewskiego 
złączonego    z   Teofilą    ks.  Jabłonowską    wojewodzauką  Nowogro- 
dzką.   —   3o.  X  a  w  i  era    złączonego    z    Teresą  Siifczijiiską.  — 
4o.  Kajetana,  wielkiej  nadziei  młodzieńca,   ten  podczas  kontede- 
racyi  generalnej  obrany  marszałkiem  Połockim  zginął  w  potyczce 
pod  Landskoronera  r.   1771.  wieku  21.  —   5o.   Córkę  Maryannę 
i  60.   syna  Antoniego  młodo  zmarłych.  —  Krasicki. 
S§aporoivski  herbu  Junosza,  na  Pokuciu.    Ci  od  Ko- 
łów  wyszli ,   o  których  w  piątym   tomie  pisałem.   Adam  Koło 
Saporowski,  z  Elżbiety  Drohojewskicj,  nie  mając  żadnego  mc- 
zkiej   płci  potomka ,   ostatni  z  tego  domu  wszedł  do  grobu ,  w 
r.  1591).   wieku  swego  90.,  fundowawszy  we  Lwowie  klasztor 
Panien    zakonnych    pod    regułą    S.    Benedykta  ,    pod    tytułem 
W^szystkich  Swi<^'tych ,    przy  którym  życie  prowadził  ])ogoboj- 
ne,  a  nawet  i  córki  swoje  trzy,   tamże  na  wieczną  służbie'  Bo- 
ską poświ(;cił,  które,  jedna  po  di-ugiej ,   ksieniami  tenże  kla- 
sztor rządziły,    z   tych   Katarzyna  zeszła  z  świata  1608.   Anna 
1638.  Krystyna  1640.  wszystkie  wraz  i  z  ojcem  tamże  pogrze- 
bione.   Siostra  zda  mi  się  Adama,  żyła  z  Pawłem  Strzemeskim 
1592.    N.  była  za  Piotrem  Fredrem.    Katarzyna  Saporowska, 
Pawła  Skotnickiego  chorążego  Halickiego  małżonka. 

Saporo%vsk.i  herbu  Korczak ,  w  Chełmskiej  ziemi. 
Alexander  Saporowski ,  którego  córka  była  za  3Iarcinem  Ła- 
zowskim. N.  miał  za  sobą  Elżbietę  Łazowską. 
^.^  ISarbiewski  herbu  Praiodzic^  w  województwie  3Ia- 
zowieckiem.  Balcer  Sai-biewski ,  najprzód  miecznik,  a  potem 
sędzia  ziemski  Ciechanowski,  poseł  na  sejm  1643.  zŁamtąd  ko- 
missarz  do  ustanowienia  ceł  Conslitut.  fol.  17.  a  w  r.  1648. 
pod  inlerregnum^  sędzia  kaptura  generalnego  Warszawskiego, 
Porządek  elekcyi  fol.  1 .  Maciej  Kazimierz*)  w  zakonie  na- 
szym, wybornego  we  wszystkich  naukach  polcru.  Iłeloryki, 
filozofji,  teologjl ,  w  Wilnie,  z  taką  u  wszystkich  imienia 
swego  sławą  uczył,  że  gdy  w  oczach  Władysława  IV.  Króla 
Polskiego,  doktorski  brał  biret:  Król,  sygnet  swój  zdjąwszy, 
na  palec  go  Macieja  włożył,   z  osobliwszą  umiejętności  jego 

*)  Dziad  Macieja  Sarbiewskiego  Adam,  jako  sam  o  nim  w  liście  do 
Stanisława  Łubieńskiego  biskupa  Płockiego  wspomina  żył  lat  109.  — 
Ojciec  jego  był  31ateusz  Sarbiewski,  matka  Anaslazya  Mileai- 
ska  —  urodził  się  roku  1595.  w  Sarbicwie  wsi  dziedzicznej  o  milę 
od  Płońska  w  województwie  Płockiem.  —  Był  w  blizkiem  pokre- 
wieństwie z  Opackiemi ,  co  znać  z  listów  jego  do  wyżej  wspo- 
mnionego  Lubieńskiego  pisanych ,  gdzie  wyraża  ,  iź  czas  niejaki 
przepędził  w  Kobyłce  u  brata  swego  Opackiego  :  znać  ten  Opacki 
z  Sarbiewskiej  urodzony,  ciotecznym  był  jego  bratem.  —  Krasicki. 


278  SSarbiewski. 


j)oelivvalą,  w  r.  1636.;  jtizedlem  zaś  Urban  VIII.  Papież,  i 
sam  wielki  poeta,  szacujije  sobie  w  Sarbiewskim  i  prętkość  i 
gładkość  w  pisaniu  wierszów,  laurem  mu  poetycznym  <;low(,ł 
ozdobił ;  kaznodzieją  polem  królewskim  u  tegoż  Władysława, 
z  żalem  wszystkich  na  wieczne  życie  przeszedł  w  Warszawie 
w  r.  1640.  2.  Kwietnia:  pisze  o  nim  A"*.  liraszeuiski  in  Pro- 
loqu.  Domest.  pa^.  321).  że  mu  sI*;  na  jawie  w  nocy,  na  ten 
czas  w  Wileńskiej  akadcmji  uczącemu  teologji,  pokazał  ks. 
Jakób  Olszewski,  wsławiony  kaznodziejską  funkcyą  w  zakonie 
naszym ,  i  kazaniami  do  druku  podanemi  kapłan  ,  i  założywszy 
za  thema  owe  eklezyastyka  Pańskiego  cap.  1.  słowa:  P^ani- 
tas  yanUatum^  el  omnia  vanitas.  Długie  na  godzinę  kazanie  o 
próżności  świata  powiedział ,  co  o  sobie  samże  powiadał  ks. 
Maciej ,  głęboko  tedy  to  napomnienie  roztrząsnąwszy ,  nieco 
inszego  musi  bye,  wnosił  sobie,  tylko  że  mię  w  krotce  do  sie- 
bie Bóg  wezwie,  przetoż  tem  pilniej  do  niego  się  gotował :  nie 
mógł  się  jednak  oprzeć  usilnemu  naleganiu  Króla  Władysła- 
wa IV.  wzywającemu  go  do  siebie  na  ambonę  królewską,  ka- 
zał tedy  przed  nim  z  niewypowiedzianą  i  imienia  swego  sławą, 
i  Boską  cliwałą,  wszakże  uslawlcznie  się  ode  dworu  królew- 
skiego wyłamywał ,  żeby  się  Ijył  tem  lepiej  w  komorze  zakon- 
nej do  nieba  przyprawił ,  clężkoc  było  i  wspomnie«5  o  tem 
W  ładysławowi  Królowi ,  który  w  nim  tak  bardzo  korzystał, 
nakoniec  jednak  nakłonił  się  na  prośbę  ks.  Sarbiewsklego,  we- 
sół tedy  wyjeżdża  z  Warszawy ,  w  tym  nadjecbał  do  Króla 
Pan  znaczny,  który  że  się  przed  W^ładysławem  wydal,  jak  so- 
bie życzył  przynajmniej  raz  słyszeć  każącego  ks.  Sarbiewskle- 
go, Król  chcąc  ukontentować  człowieka,  wielklem  naleganiem 
wymógł  to  na  Macieju,  że  się  już  z  di'ogi  Mrócił,  i  kazania 
podjął,  klóre  nieporównanym  powiedziawszy  plauzem ,  tylko 
co  zszedł  z  ambony ,  na  łóżko  się  położył ,  ciężką  maligną  do 
trzeciego  dnia  strawiony  :  pi'zyczyną  skwa|)liH  ej  śmierci  była 
kropla  krwawa,  która  z  czoła  spadła  Sarbiewsklego,  z  natęże- 
niem myślącego  o  kazaniu.  Po  śmierci  swojej  pokazał  się  wi- 
domle  księdzu  naszemu  Szalabskiemu  ,  na  ten  czas  kaznodziei 
Lubelskiemu,  i  mówił  do  niego.  Pr.  Szałabski  et  Regtam 
Concionatorem ,  et  Laureatum  Poetom  ;  et  Doctorem  Theo- 
logiae  fuisse ^  vanitas  est,  co  powiedziawszy  zniknął,  ten  zaś 
goręcej  od  tego  czasu  żyć  w  Bogu  począł ,  a  gdy  przyszła  ro- 
cznica tego  widzenia,  i  dzień  ten,  w  rok  potem  świątobliwie 
życie  swoje  zakończył.  Urban  VIII.  Papież  będącemu  na  ten 
czas  w  Rzymie  Sarbiewsklemu,  cbcąc  doznać  jego  cliybko- 
ści  w  opisaniu  wierszów,  powiedział  taką  bistoryą.  Ojciec 
prawi  jeden  idąc  przez  most  na  Tybrze  postawiony,  czy  z  nie- 
dostatku,  czy  też  z  gniewu,  własnego  syna  wrzucił  w  pomie- 


Sarliiewski.  279 

nioną  rzekę ;  któreg^o  gdy  nurt  bystrej  rzeki ,  juz  juz  na  dno 
pogrążał,  pies  wskoczył  w  rzękę,  i  na  brzeg' jej  zdrowo  go  od 
zguby   wyniósł :    kazał  ją  tedy  we  dwócli    tylko    wierszach    i 
z  konceptem  jeszcze  wyrazie,   co  ks.  Maciej  bez  zwłoki  żadnej 
teg-oź  czasu  tak  opisał.   Projicit  in  Tiherim  puerum  Pater,  al 
canis  ejfcrt:  Hic  gerit  ojjicium  Putris^  at  Ule  canis.    Są  te 
w  druku  jego  pisma.    Imo.  Laska  Marszałkowska  ^   albo  ka- 
zania   na  pogrzebie   Jana   Stanisława  Sapiehy  flielkiego 
Marszałka  Litewskiego^  in  kto  w  ff^ilnie  1635.  2do.  Oratio 
Panegyrica   in  solenni  Corporis  S.    Casimiri  translatione, 
1636.   in  4.   f^ilnae.    3tio.    Obseąuium  gratitudinis  ab  Ap- 
polline  Crosensiy  Joanni  Carolo  C/iodkiewicz,  Palat.   Vil- 
nen.  1619.  ink.   Vilnae.    4to.   Sacra  Lithothesis ,  in  prima 
templi  Collegii  Crosensis  a  Chodkiewicio  fundati  inchoatio- 
ae,  f^ilnae  1622.  in  4.  5to.  Honor  Sanctorum  religuiis  f^il- 
nae  ex!iibitus ,  Oratio  so/uta,  f^ilnae  1634.  in  4.    6to.  Ora- 
tio y   qua  Antistitem  f^ilnensem  novum,  Abraham  Jf^ojna, 
nomine  Coli.  f^ilnen.  excepit.  7mo.  Lyricorum  libri  4.,  Li- 
brum  Epodon    et  allerum  Epigrammaton  inultoties  impres- 
sum  ninae  1628.   in  12.    Coloniae   1625.   et  1682.   in  12. 
Romae  1643.  in  12.  Antuerpiae  1646.    in  16.   et  1634.  et 
1632.  in  4.  Caliss.  in  12.   1681.,  ałe  Kaliska  edycya  ma  in 
libro  2do  odas  28.  in  libro  3tio  odas  32. ,  in  libro  kto  odas 
32. ;   których  niema  Antwerpska.    Krom  tego  zostawił  kazań, 
które  miewał  przed  Władysławem  IV. ,   tomów  4.     Gotował 
nadto  druku.    De  Perfecta  Poesi  lib.  4.    Orationum  librum 
unum  Lechiados  lib.  12.  heroico  earmine.    De  Physico  con- 
tinua lib.  4.   De  Deo  Uno  et  Trino,  et  de  Angelis  ^  ad  pri- 
mam  portem  S.  Thomae  Aąuinatis.  De  Diis  Gentium  lib.  4. 
soluta  oratione ,  ale  go  w  tem  śmierć  zaszła.    Widzieć  mnie 
się   dostało  jego  3JS.    in  kto,    pod  tytułem:   Dii  Gentium, 
seu  Theologia  Philosophiaąue  tam  naturalis ,  qxiam  Ethica, 
Polita,  Oeconomia ,  Astronomia,  caeteraegue  arłes  etScien- 
tiae,  sub  fabulis  Theologiae  Ethicae,  a  yeteribus  occultatae, 
erutae    vero    opera  P.  Mathiae  Sarbiewski  1627.    in    hoc 
operę  eruditissimo  cap.  23.  ostendit,  ex  anttguis  historico- 
rum  argumentis  petitis ,  fabulas  Graecas  et  Aegiptias  or- 
tum  traxisse   a  Noe,    et  ejus  posteris.    Znajdziesz  niektóre 
listy  jego  in  Oper.   Stanisława  Łubieńskiego  biskupa  Płockie- 
go.  Stanisław  wojewoda  Mazowiecki   starosta  Grabowieckl  i 
Korylnicki ,  brat  rodzony  3Iacieja  Kazimierza ,  deputat  na  try- 
bunał koronny  w  r.  1643.  Jansonii  elogia,  marszałek  izby  po- 
selskiej w  r.  1647.  poseł  na  sejm   1653.  i  deputat  do  namó- 
wienia pewnej  legacyi.    Constit.  fol.  9.   Komissarz  do  uwol- 
nienia zup  Wielickicli  z  ręku  Cesarskich.    C.onst.  1661.  y.  10. 


280  ISarliski— Parnicki. 


Potoc.  Centur.  Viror.  fol.  466.  tak  o  nim  między  inszcmi 
mówi:  /Vr  liberne  ingenuitatis ^  quae  ad  scopulos  pr-ioatae 
t/ti7/'fnfis,  aut  affectiis  liaut  ojfenderet  Flexanima  ejus  suada 
tu  lingua,  Consiis  in  pecfore,  sparlacum  illum  Orbis  Poloni 
Chmielnicitim ,  Zamoscio  immineiitem  ai<ertit,  imo  terruil  in 
fugactm  receptum.  A  Joannę  Casimiro  Regę,  Suecis  ad 
aeguiores  condifiones  adigendis  adhibitns  cadiiceator,  atque 
ad  3Joschnin  tempora?'io  faedere  illigandum ,  destinatus 
Oratoi' ;  córka  jego  Anastazja  wydana  za  Franciszka  3Iy- 
szkowskiejjo  kasztelana  Betzkieiro :  syn  zaś  Rafał  kasztelan  Bra- 
dawski ,  starosta  Korytnicki,  Pan  bogobojny,  kolleglo  nasze- 
mu Krasnostawskiemu  chciał  fundacyi  przyczynie,  ale  ta  jeg^o 
intencya  zupełnego  skutku  nie  wzi«;la ,  przeniósłszy  się  na  wie- 
czność w  r.  1715.  pogrzebiony  w  kościele  tegoż  kollegium  ; 
jedna  żona  jego  Maryanna  z  Borzynia  Makowiecka  łicrbu  Po- 
mlan,  kasztelanka  Kamieniecka,  której  postradał  w  r.  1691, 
Druga  3Iaryanna  Dembińska :  trzecia  Elżbieta  Skotnicka,  atoli 
dzieci  wszystkie  jeg^o  młodo  poscbodziły.  Stanisław  chorąży 
Ciechanowski,  poseł  na  konwokacyą  1674.  Cousłit.  fol.  13. 
Teresa  i  Elżbieta  zakonnice  S.  Bryoitty  w  Lublinie  w  r.  1674. 
Jakób  wojewodzie  3Iazowiecki ,  poseł  województwa  Podlaskie- 
go, podpisał  eltkcyą  Jana  III.  Króla. 

I§arliski  ^  w  Pomorskiem  \yojewództwie.  Bernard  Je- 
rzy Sarbski  sądowy  ziemski  Lemburski ,  poseł  z  województwa 
Pomorskiego  na  konwokacyą  1696.  N.  deputat  na  trybunał 
koronny.  3Ielchior  na  Sarbi  Sarbski ,  miał  za  soIjji  Zofią 
Trembecką  córkę  Piotra  1576.   Acta  Casfren.  Cracov. 

f^arilieki  herbu  Slepowron,  w  Chełmskiej  ziemi,  do- 
kąd się  z  Płockiego  województwa  przenieśli ,  i  ^y  Łukowskiej 
ziemi,  ale  się  ci  Sarneckimi  piszą.  Pierwszy  w  Ruskich  kra- 
jach osiadł  Jakób  Sarnicki,  (bodaj  to  nie  on  miał  za  sobą  Po- 
])zicdzinską  herbu  Gryf,  Okol.  sub  Leliwa)  był  w  Tatarskim 
języku  biegły,  dla  tego  Jan  Albrycht  Król  Polski  w  legacyach 
go  do  tego  narodu  zażywał,  syn  jego  Jan  ,  dziedzic  na  Lipsku, 
bodaj  to  nie  temu  Jano^yi ,  1524.  Mikołaj  proboszcz  Tarnow- 
ski i  Feli.\  wojski  i  sędzia  Chełmski,  Zamojscy,  wójtostwo 
Tworzyczów  w  zasługach  nadali,  o  czem  jest  kopia  listu  ich 
Paproć,  o  herb.  Jol.  196.  z  Elżbiety  Gorzkowskiej  herbu 
Tarnawa ,  spłodził  syna  Stanisława  wojskiego  Krasnostawskie- 
go ,  ten  młode  lata  polerując  w  akademji  Królewieckiej  na 
naukach,  a  potem  po  różnych  nacyach  peregrynując,  chwycił 
się  też  byl  przewoźnej  Kalwińskiej  wiary,  której  żwawo  bro- 
niąc, zasłużył  sobie  u  swoich,  że  go  superinlendentem  obrali, 
co  poznać  z  listu  Orzechowskiego  do  niego  pisanego,  potem 
jednak  porzuciwszy  tę   funkcyą,  jednakże  nie  błędy,   na  zie- 


tarnowski.  281 


niiańskioj   fortunce  siedzifc,    nadzieją  sickarniit,   ze  za  |)raec 
swoje   w  ró/.nycli   do  druku  jiodaiiych   kslęyaeli  j)odj«;te ,   miał 
więcej  i  w  honorze  i  fortunie  profitowae.    Są  zaś  w  druku  te 
jeg^o  księgi,  Inio.  Statuta  i  Melrijka  Przywilejóio  koronnych^ 
w  Krakowie  1594.  in  ful.   2do.  Annnlcs  de  otigine  et  rebus 
gestis  Polonorum  ac  Lttranorum  ^    1587.    Cracor.  in  fol.  a 
lenii  czasy  świeżo  u>  Lipsku  infol.  1711.   wraz  z  Długoszem 
fam.  2.  kędy  o  nim  iv  prefaci/i fol.  32.  ohszerną  dysserlacyą 
znajdziesz,  i  o  księgach  od  niego  spisanych,  także  zdania  auto- 
rów o  nich ,  jako   tez   i  błędy  jego  ,   Braun  tez  de  Scriptor. 
Polon,   traktuje  o  nim  fol.  12.   i  40.   3tio.   Ejcempla  et  for- 
mulae  electionum  Pontificum  Romanorum  ,   Itnperntorum ,  et 
Ducum  f^enetorum^   kolo   roku   1577.  jako  sam   o  sohie  po- 
wiada  in  Epist.   Praelimin.  fol.   345.    namienia,   ze  napisał 
Librum  Campiductoriue  a  fol.   406.    Commentarios  de  tota 
Scienlia  militari ,  ale  icli  do  druku  nie  podał.   Trochę  przed- 
tem, to  jest  f.  405.  natracą  coś  o  swojej  w  druku  topografji, 
która  rozumiem  ze  nie  insza  jest  tylko  ta ,  która  na  końcu  jego 
Annalium  jest  położona.   Historium  Ecclesiasticam  takie  źe 
pisał,  świadczy  lib.  6.  cap.  6.   ale  podobno  do  druku  nie  we- 
szła, I  dobrze,  bo  duchem  heretyckim  trąciła,  jako  i  insze  jego 
pisma.    Wydał  i  Triumphum  Regis  Step/tani ,   o  czem  sam 
lib.  S.  Annul.  opowiada.  Jan  Sarnecki  1577.  poborca  w  ziemi 
Chełmskiej.   Constit.  fol.  321.  i  1580. /o/.  36(5.   Marcin  Sar- 
necki podstarości  Łukowski ,  poborca  w  w  ojewództwie  Lubel- 
skiem  1611.    Swentosław  Sarnecki  wydał  do   druku  Celcbris 
JJarc/tionatus  in  introductione  SS.  Rcliquiarum  ad  Templum 
PinczoiHense ^  infol.  1701.  Cracov. 

liariiowski  /terbu  Jastrzębiec ,  w  Łęczyckiem  woje- 
wództwie. Prandota  Sarnowski  sędzia  ziemski  Łęczycki  1422. 
podpisał  list  Władysława  Jagiełłą  u  Łask.  iv  Stat.  fol.  49. 
W^ojciech  chorąży  Łęczycki ,  miał  za  sobą  Annę  Zadzikownę 
siostrę  biskupa  Krakowskiego,  z  której  syn  Jakób,  Krakowski 
kantor  i  Sendomierski,  ostatnią  woła  swoją  wszystkie  swoje 
pieniądze  na  kościoły  i  ubogicli  wysypał,  zszedł  z  tego  świata 
w  r.  1682.  co  opowiada  nagrobek  jego  w  katedrze  Krakowskiej 
z  lierbem  Jastrzębiec.  N.  chorąży  Łęczycki ,  któremu  Wilka- 
nowska  cztery  córki  powiła,  jedna  z  nich  poszła  za  Wierzbow- 
skiego podstoiego  Łęczyckiego,  druga  Imo  roto  za  Karwickie- 
go ,  z  którjin  spłodziła  dwóch  synów,  2do  roto  za  Trębiń- 
skiego  ,  trzecia  za  Prze(II)orskicgo ,  czwarta  za  Szypowskiego 
sterilis.  Swentosław  z  Dałkowa  Sarnów  ski  kanclerz  (jnieznieii- 
skl ,  kanonik  Łęczycki  i  Łowicki,  proboszcz  Sieradzki,  deputat 
na  lryl)unał  koronny  1626.  Szymon  kantor  Krakowski,  umarł 
1639.   co   wypisał  z  jego   nagrobku  w  katedrze  Krakowskiej. 


282 


(Sartai¥ski. 


Starowol.  in  Monuin.   Steraii  podkomorzy  Łt^-czycki,  marszałek 
izby  poselskiej,  na  sejmie  abdicationis  Jana  Kazimierza  Króla, 
jest  jego   Mowa  w  tomie  drugim  Moiocy  Polskiego ,   którt^ 
upraszał   tego  Króla,  aby  nie  osierocał  swojem  oddaleniem  się 
ojczyzny  strapionej:  jest  i  u  Zatusk,  t.  \.  Jol.  55.  był  wprzód 
chorążym  Ł<;czyckim  ,    i   posłem  na  różne  sejmy ,    zkąd  komis- 
sarzem  zapisany,  juz  na  sądy  fiskalne  Radomskie,  juz  do  dy- 
strybuty  hiberny,  juz  do  granic  od  3Iarcliji  Brandeburskiej, 
Conslit,  lG76.yb/.  17.   Stanisław  z  Janem  Kazimierzem  Kró- 
lewiczem   na   ten   czas    Rzym    odwiedził ,    sekretarzem    potem 
wkrótce  królewskim ,    a  dalej  referendarzem  koronnym  urósł, 
az  tez  na  biskupstwo  Przemysłkie  posuniony ,   wjeżdżał  na  nie 
1659.   przy  którem  trzymał  i  opactwo   Sulejowskie,   z  sejmu 
1667.   deputatem  na  trybunał  Radomski  naznaczony,  Conslit. 
fol.  6.  Król  Michał  tak  go  sobie  poważał,  że  go  ostatniej  woli 
swojej  exekutorem  zostaAvil ,   z  tej  infuły  posuniony  na  Kujaw- 
ską,  na  którą  miał  nominaeyą  jeszcze  av  roku  1676.  jako  się 
podpisał  na  liście  Króla  Jana  III.    którą  i  z  sobą  w  grobie  zło- 
żył, w  roku  1680.   Adam  kanonik  Warszawski,  kustosz  Sen- 
domierski,    proboszcz    Łęczycki,    o   nim  Konstytucya  1683. 
fol.  15.   N.   była  za  Radolińskim  kasztelanicem  Krzywińskim. 
1\.  Sarnowska  z  Osiny  za  3Iikolajera  Romiszowskim. 


SARTAWSKI 


HERB. 


Okolski  tom.  3.  fol.  340.  tak  ich  herb  położył,  pod  imie- 
niem Zelberzdorff,  a  znać  z  informacyi  sobie  przysłanej,  tarcza 
na  dwie  części  przedzielona  linią  wężykowatą,  tak,  że  się  cztery 
anguły  w  niej  znajdują,  czyli  raczej  jak  piorun  kręcącą  się, 
tak,  że  się  niby  zdadzą  dwa  gradusy,  od  lewego  boku  tarczy 
w  górę  w  prawą  idące ,  pole  górne  w  niej  powinno  być  białe, 
niższe  krwawe,  na  hełmie  nad  koroną  dwa  skrzydła  orle,  bar- 
kami do  siebie  obrócone ,  między  któremi  takież  dwa  pola  jako 


Sartawski.  285 


i  na  tarczy.   Podobny  temu  herh  kładzie  Petrnsuncta  cap.  22. 
Atoli  JIS.  o  Familiach  Pruskich ,  lubo  Okolskiego  tu  cytuje, 
przecież  inszym   kształtem  łierb  ich  odrysowany  przytacza,   to 
jest  tarczą  w  szerz,  prosto  na  dwie  części  przedzieloną,  z  któ- 
rycli  niższa  gfoła,   na  wyższej  jest  g;wiazda  o  sześciu  promie- 
niach,   na  hełmie  nad  koroną  trąba  mvśłiwa,   w  cvrkuł  trochę 
nie  zupełny  skr(,-cona,   cieńszym  końcem  na  dół,  grubszym  w 
j^órę  obrócona ,   tak ,   że  z  prawej  strony  tarczy  cyrkuł  jej  nie 
zakończony ,  pice  dzwonków  u  niej  widać.   Z  Oko/skini  jednak 
trzeba  trzymać.   Tym  się  herbem  pieczętują  Zejberzdorf  Sar- 
tawscy  w  Prusiech.   Zejberzdorfami  się  piszą  na  pamiątkę,  że 
się   kiedyś  w  Bawarskiej   ziemi  tak  zwali,   kędy  nadany  sobie 
mając  ten  klejnot  od  Cesarzów  Rzymskich ,  jeszcze  za  czasów 
Okolskiego  pod  temże  imieniem  kwitnęli ;   z  których  jeden  był 
infułatem  Frisingiae.,  dobra  ich  Ryterzfert  nazwane  W'  tamtych 
krajach.   Z  tych  Lenard  miał  pięciu  synów,  Wilhelma,  Jana, 
Bernarda ,  Zyg^munta ,   i  Tomasza  :   z  tych  Bernard  jeszcze  za 
Krzyżaków  przyszedł  do  Prus,  chwały  rycerskiej  szukając,  któ- 
remii  dobra  Sartawice  w'  zasługach  nadano ;   są  Sartawice  mila 
od  Świeca  ,   kiedyś  sławne ,   zamek  znaczny   nad  rzeką  ^Visłą 
na  wjsokiej  gogrze ,  teraz  tylko  go  ruiny ,  miał  kiedyś  u  siebie 
głowę  S.  Barbary  Panny  i  męczenniczki ,  którą  Krzyżacy  nocą 
dobywszy  go  ,   zabrali ,  i  do  Chełmna  z  Ayielką  radością  wpro- 
\yadzili.   MS.   de  Famil.   Pruss.   Kwitnął  ten  Bernard  koło  r. 
1430.  Jan   Sartawski  w  r.   1493.   będąc  w  Bawaryi  u  swoich 
łamiliantów,  otrzymał  przywilej  pewny  od  Cesarza ,  dzielił  do- 
bra niektóre  z  Oltą  Zbrachlińskim  w  r.  1511.  Jerzy  Zygmun- 
towi I.  Królowi  dobrze  zasłużony,  od  którego  wziął  dobra  ^Vą- 
twie  nazwane  1525.  prawem  dożywotniem  sobie,  żonie,  synowi 
i  córce,   służącym.   Sebastyan  Jerzemu  Topolowskiemu  chorą- 
żemu Pomorskiemu,  pewnych  dóbr  donacyą  uczynił  wr.  1531. 
a  drugie  Piotrowi  Bąkowskiemu  1534.   puścił  zastawą.   Jerzy 
syn  Jerzeg^o  ,   o  którym  Księgi  Chełmińskie:  siostry  jego  Ka- 
tarzyna i  Anna  1560.  z  Bąkowsklej  spłodził  Jerzego  i  Ludyyika, 
którzy   dóbr  swoich    Krąpiewic   nazwanych ,   zamianę  czynili  z 
Jerzym  Niewieścińskim  za  Obiezierze  I  Terkułki,  żona  Jerzego 
Bagnievyska,  dóbr  Krostkowa  nabyła  pod  Swiecem,   syn  z  niej 
Rafał,  któremu  ^Vysocka  sześć  córek  powiła,  Krupocką,   Kru- 
szyńską, Kosso\yą,  Ostrowicką,  Siecińską,  szósta  Panną  umarła. 
Ludwik  brat  Jerzego  w  cudzych  krajach  wychowany ,   z  Anny 
Lisowskiej  spłodził  dwóch  synów,  Jerzeg-o  dziedzica  In  Rckein, 
którego  z  3Iilewskicj  syn  Wojciech ,  Krzysztof  drugi  syn  Lu- 
dwika   w  województwie   Sendomierskiem   osiadł ,   dziedzic  na 
Chodczy,   z   Grocholskiej  Zuzanny,    miał   syna  Jana  Karola. 
Maryanna   Sartawska  była  za  Kazimierzem  Kitnowskim  chorą- 


284 


Sas. 


7.ym  Poinorskiin  ,  z   którym  wraz  fiindowawszy  kuściuł  nasz  w 
Chojnicach,  życie  swoje  skończyła  w  r.  1736. 


SAS 


HERB. 


Miesićjc  żółty  na  tarczy  jak  na  nowiu,  rogami  t»biema  pro- 
sto do  góry  obrócony,  nu  każdym  rogu  jeg^o  gwiazda  o  sześciu 
graniach ,  we  środku  jego  strzała  źełeźceni  prosto  do  góry  wy- 
rychtowana,  w  polu  hłckitnem ,  na  hełmie  nad  koroną  pawi 
og-on  ,  który  strzała  |)rzeszyvva  z  prawej  strony  tarczy  w  lewą; 
tak  g^o  opisują  Paproć,  o  /terbach  Jol.  547.  Okol.  tom.  3. 
Jol.  195.  Z  tych  drugi,  początki  tego  herbu  z  Saxonji  zasląga, 
zkąd  się  tez  Sasem  zowie,  z  Saxonji  do  >\  cgier  zaszedł,  zkąd 
hrabia  Hujd ,  według-  świadectwa  ffo/ciecAa  Slrepy ,  z  nie- 
niałem  wojskiem  do  Lwa  ksiązccia  Ruskiego  przybywszy ,  i 
związawszy  sic^;  z  Litwą,  Mazowsze  spustoszywszy,  gdy  w  nad- 
grodę  swoich  rycerskich  dzieł,  krom  inszych  podarunków,  je- 
szcze mu  i  krewną  swoję  blizką  w  małżeńską  ligę  oddał,  osiadł 
\v  Ruskich  krajach  ,  i  w  potomkach  swoich  ,  różnych  familji, 
które  się  tym  herbem  pieczętują,  stał  się  ojcem.  Paprocki  i 
zląd  dochodzi,  jak  to  kiedyś  możny  bvł  dom  w  Węgrzech,  ze 
czerwone  złote  z  tym  herbem  ich  \\ybitym  widziano,  znać  kiedy 
superintendentami  będąc  przodkowie  ich,  w  mennicach  taką 
monetę  ])ic  kazali.  Niektórzy  ten  herb  cały  z  góry  na  dół  prze- 
wróciwszy noszą,  jako  się  mówiło  pod  Garczyńskiemi,  Mści- 
szewscy  podobny  do  Sasa  herb  noszą,  tylko  ze  strzały  nie  kładą, 
jiatrz  Mściszewski\  a  gwiazdy  ti-zy  u  nich  rzędem  idzie.  Dzie- 
dzielowie  także  inszym  kszłaltem  tego  herbu  zażywają,  patrz 
w  trzecim  tomie yb/.  465. 

Herbowni. 

Baczytiski,  Bereznicki.,  Bojarski, 

Bandrołvsh\  Biliński,  Bratkowski, 

Baraniecki,  Błazowski^  Bi-ijliński, 


Sasie%vicz —Sasin. 


28ii 


Brze.śctuńsAi, 

Bucliowski^ 

Chodkowskt.) 

Czoihańskii, 

Dani/uwtcz, 

Długopolskie 

Dobrzańskie 

Dubrawskie 

Dziedoszyckie 

Dziedzie/y 

Hoszowski, 

Jlrebnieki, 

Dubernicki, 

Jamińskie 

Jasiński, 

Jaworski, 

Kłodnicki, 

Homanticki, 

łCropiwnieki, 


Kruszelnicki,  Tutoinir, 

Lityński,  Terlecki, 

Łucki,  Tesiner, 

Miińczak,  Tyssaro  wski, 

Munesterski,  L  iiiutycki. 

Mścisz  e  wski,  U  ^in  n  icki, 

JSowosielski,  ff^islocki, 

Odrzec/iowski,  Jl  ^it  wieki, 

Orłowski,  Jtolkowicki, 

Podwysocki,  ff'^olosiecki. 

Raszkowski,  U^ori/ski, 

Ro  źn  iafowski,  Zap  lałyński. 

Rudnicki,  Zawisza, 

Siemiasz,  Zeliborski, 

Skotnicki,  Zesteliński, 

Strutyński,  Zuruko  wski, 

Sulatycki,  Zukotyński. 

Swistelnicki, 
Tarnawski, 
Duiiczewski,   liuropntnicki ,  Małachowski  i  lVielądek  następujące 

familie  do  herbu  tego  dołączają : 
Brzuski,  Nechrebecki,  Popiel, 

Charmuics,  Obertyhski,  Sasimowski, 

Hi/sarzewski,  Olew/iicki,  Sasowski, 

Kumarnicki,  Pochorecki,  Tyzdrowski. 

Jasiewicz  herbu  Jastrzębiec,  w  województwie  Tro- 
ckiem ,  ale  z  tij  odmianą,  ze  w  podkowie  kładą  dwie  strzały,  i 
krzyż  w  pośrodku.  Hieronim  Sasiewicz  wojski  i  podstarości 
Kowieński,  skarbny  Litewski,  synowie  jego  w  wojsku.  Kazi- 
mierz podjtisał  w  Trocklem  elekcyą  Jana  Kazimierza  Króla. 
lionslytueye  1G70.  fol.  3.  wspominają  Sasiewicza  wojewodę 
Smoleńskieffo ,  którego  pozostała  małżonka,  ponowiła  śluby  z 
ffenerałem  Podolskim. 

!$asiii  herbu  Jastrzębiec ,  w  Mazowieckiem  wojewódz- 
twie, a  potem  i  po  inszych.  Niektórzy  z  nich  na  yY^^ołyniu 
osiadłszy,  od  dóbr  Bylce  Byleckiemi  nazwani.  Sasin  kasztelan 
^Vyszogrodzki,  z  synem  swoim  Rolandem,  w  r.  1395.  w  woj- 
sku Zygmunta  Cesarza  wielkiem  sercem  potykając  siczBajaze- 
tem,  poległ  na  placu.  Długosz.  Piotr  Ludwik  Sasin,  dziekan 
Dynowski  1641.  Bernard  kanonik  Chełmiński,  dobrocz\nny 
na  nasze  rezydencją  3Ialborską,  świat  pożegnał  w  r.  1681.  Se- 
bastyan  pisarz  grodzki  Halicki ,  miał  za  sobą  Zofią  Kuberską, 
z  tej  si(^*  zostały  dwie  córki,  i  dwaj  synowie,  Józef  i  Antoni. 
Petronella  Sasinowna  była  za  Wojciechem  Dąbrowskim  pod- 
stolim  Nowogrodzkim.  Sasinowskich  wspomina  Laudum  Łom- 
żyńskie 1607.   Są  i  Sasinowie  Kaleczycki. 


286  Slaszor— Sawicki* 


liaszoi*  herb  ^  patrz  Orla:  od  tego-i  lierhu  nazwani 
Saszowscy  w  Zatorskiem  ksi(j'ztwie  I  Oświeciniskiein. 

I§awicki  herbu  Cholewa^  w  Brześciańskiem  wojewódz- 
twie. Jan  Sawieki  w  zakonie  naszym  mąi  uczony,  pierwsze  po- 
czątki zakhidat  rezydcncyi  naszej  w  Drog-Iczynie  w  Podlaszu, 
umarł  1657.  Brat  jeg^o  rodzony  Melchior  wojewoda  Brzeski 
Litewski,  m.-jz  uczony,  w  akadeniji  ^Ylleńskiej  z  teologji  do- 
ktorskim laurem  uczczony,  są  jego  niektóre  pisma  w  druku: 
Imo.  Cienie  żałobne  po  Jnsnijch  promieniach  wierszem  ^  nu 
pogrzebie  Katarzyni/  z  Sokolińsktch  hiszczyny  wojewodzimj 
Potockiej ^  in  kto  1040.  iv  ffilnie.  2do.  Primitiae  honorwn 
B.  Josaphato  Kuncewicz  Archiep.  Poloc.  in  kto  1643.  f^il- 
nae,  fest  Oracya  o  tym  Btogostuwiomjm  którą  miał  w  JVil- 
nie.  Niemniejsza  si(;  w  nim  dzielność  wydawała,  we  wszystkicli 
którekolwiek  na  siebie  wziął  funkcyacłi,  najprzód  Icdy  łowczym 
Mielnickim  urost ,  dano  mu  potem  starostwo  Grodzieńskie, 
ale  się  wkrótce  wyzuł  z  nieg'o,  widząc  sobie  mniej  życzliwe 
serca  braterskie;  nadgradzając  mu  to  Jan  Kazimierz  Król,  ka- 
sztelanią mu  Brzeską  konferował,  w  którcm  mieście  kommendę 
mając,  długo  go  i  mężnie  przeciwko  Szwedom  bronił,  ale  w 
r.  1657.  niemogąc  dłużej  wytrzymać  potencyi ,  Szwedowi  go 
Karolowi  i  Rakoccmu  w  pewne  poddał  kondycyc,  z  sejmu  1662. 
był  komissarzem  do  uznania  krzywd  od  wojska  poczynionych, 
Constit.  fol.  17.  zostawszy  potem  wojewodą,  gdy  dla  obrady 
publicznej  na  sejmik  zjechał,  tam  od  zawziętych  na  siebie  za- 
bity: z  synów  jego ,  dwaj  w  zakonie  naszym  kwitnęli,  Antoni 
i  Karol ,  pierwszy  rządził  kolleglum  Brześciańskie ,  umarł  w 
Krakowie  u  Ś.  Piotra  1733.  wieku  77.  Drugi  rządził  kollegia 
Gdańskie  i  Krakowskie  u  S.  Piotra,  umarł  we  Lwowie  1733. 
jest  w  druku  jego  Prawdziwe  zwierzciadło  niewinności,  to 
jest  Zycie  S.  Aloizego  Gotizagiy  w  Poznaniu  1725.  Trzeci 
Dominik  Kazimierz  kasztelan  Brześciański  1691.  zona  jego  Sa- 
dowska. Czwarty^  Krzysztof  3Iarcin,  którego  z  Eufrozyny  Kra- 
sowskiej herbu  Slepowron ,  podkomorzanki  31ielnicklej ,  syn 
Karol  został:  siostry  zaś  ich,  jedna  Katarzyna  była  za  Janem 
Szujskim,  druga  Emerencyanna  zakonnica  S.  Brygitty  w  Brze- 
ściu :  wszystkie  te  dzieci  spłodził  Melchior  wojewoda  z  Zofjl 
Pikarskiej  Brześciańskiej  w  ojewodzanki ,  której  nagrobek  wi- 
dzieć w  Białej  na  Podlaszu.  Wprawdzie^  ich  Kojał.  in  3JS. 
pod  herbem  Nowina  położył ,  alem  ja  w  Brześciu  herb  ich  wi- 
dział Cholewa.  Jan  Sawicki  w  zakonie  naszym  missyonarskie 
życie  skończył  1709.  w  Bydgoszczy.  Niewiem  czy  nie  ta  Ka- 
tarzyna wojewodzanka  Brześciańska ,  co  była  za  Janem  Szuj- 
skim, była  takie  za  Piotrem  Piekarskim  miecznikiem  Brze- 
ściańskim. 


ISAtricki*  287 


liawicki  herbu  Lubicz ,  w  Podlaskieni  województwie, 
do  których  Okol.  naciąga  3Iaeieja  kasztelana  Po(llaskieg;o,  któ- 
rej^o  syn  Wojciech  hył  starostą  3Iielnickim  ,  zona  jego  Dłuska 
herbu  Kolficz.  Synowie  jeg-o  ,  Mikołaj  i  Krzysztof.  Paweł  za 
czasów  Baronów.  Jakób  Sawicki  Lubicz ,  hurgrabia  Inowro- 
cławski 1700.  Stanisław  najprzód  komornik  ziemski  Drohicki 
1616.  potem  stolnik  Podlaski,  poseł  na  sejm  1627.  zkąd  depu- 
tatem stanął  na  trybunał  Kadomski ,  Constit.  fol.  5.  syn  jego 
Władysław  1633.  N.  miał  za  sobą  Zofią  Lipską  podezaszankę 
Bełzką.  N.  Barbarę  Rudnicką.  3Iichał  i  Jcdi-zej  bracia  rodzeni 
tego  lierbu  1691. 

Sawicki  herbti  Nowina,  w  ziemi  Mieinicklej.  Jan  Sa- 
wicki skarbnik  Podłaski ,  spłodził  dwóch  synów ,  Stanisława 
Jana  chorążego  Mielnickieg^o  1674.  stertlem.,  i  Wojciecha, 
który  z  Joanny  Biskupskiej  zostawił  ci  wprawdzie  syna  Jana, 
ale  bezpotomnego,  córek  zaś  teg^oz  skarbnika  było  trzy,  pier- 
wsza Felicyanna  za  Wojciechem  Bełczyckim  ,  z  którym  miała 
córkę  Annę  Sobolewskę,  i  syna  Kazimierza,  od  klóreg-o  był 
syn  Adam,  i  córka  Barbara  Tomaszewska.  Druga  Elżbieta  po- 
szła za  Wierzbickiego.  Trzecia  Teofila  za  Jędrzeja  Jawoza,  z 
której  synowie  Gabryel  i  Rafał  bezpotomni,  i  córka  Maryanna, 
Pawła  Swiętkowskiego  małżonka.  Do  tych  zda  mi  się  należał 
ks.  Kasper  Sawicki,  w  zakonie  naszym,  rektor  niegdy  kolle- 
gium  Kaliskiego,  mąż  wielce  uczony,  są  jego  niektóre  książki 
W  druku.  Imo.  ylnatomia  Consilii  editi  de  stabilienda  pace 
Poloniae,  Jesintis  pulsis^  1611.  in  Ato^  sub  nomine  Gasp. 
Cichocki  Canon,  latine,  Polanice  vero  sub  nomine  Lunotoski. 
2do.  Alloąuia  Osiecensia^  lib.  6.  in  Ato ,  1616.  sub  nomine 
Cichocki.  3tio.  Dialogus  Curforis  et  nautae  ^  in  quo,  de 
f^iolenta  Gedanensium  Monialium  S.  Brigittae^  per  haere- 
ticos  facta  proscriptione,  narratio  instituitur.  4to.  Replica 
na  Nowiny  z  Poznania ,  które  Minister  jeden  rozsiał  po 
Prusiech.  Cracov.  1614.  in  kto.  Sto.  Tryplika  na  duplikę 
Niedoperza  Ministra  Toruńskiego^  in  kto  Cracoy.  1615. 
6lo.  Foremna  zgoda,  albo  istna  wrzawa  między  Ewangeli- 
kami^ Cracou.  in  kto  1616.  sub  nomine  Joan.  Gołubski. 
7mo.  O  wiecznem  Błogosławieństwie  i  szczęściu  Ks.  Bellar- 
tnina  Kardyn.  przełożył  na  Polski  język,  1617.  w  Krak.  in 
kto.  Nad  to,  zostawił  do  druku  Indicem  Biblicum  omnium 
matcriariutn.  Dwa  razy  do  Rzymu  jeździł  prokurator  od  pro- 
wincyi  Polskiej,  trzeci  raz  z  Legatem  królewskim,  biskupem 
Łuckim.  Podjął  się  mąż  apostolski,  missyi  Moskiewskiej,  kędy 
w  połowie  dyssydentów  i  schizmatyków.  Bóg  mu  znacznie  po- 
szczęścił. Jednego  z  Ewangelików  w  Anglji  i  Francyi,  w  błę- 
dach heretyckich  nad  innych  lepiej  wypolerowanego,  raz  i  drugi 


288  ISawicki— iSchak. 


w  dyspucie  złamał,  co  sobie  za  Itonłuzy.-j  ten  iiiaJ!}c ,  cłicial  się 
jej  śmiercią  Kaspra  zemście,  atołl  go  ten,  tak  swoją  łagodnti- 
śeią  powściągnął  ,  ze  się  z  liośeioleni  i^atoliekini  pojednał. 
Więcej  o  nim  znajdziesz  in  Biblioth.  Scriptor.  Societ.  311- 
kołaj  Sawicki,  miał  za  sobą  Tyszkiewiczownę.  Maciej  cborą/.y 
MIełnicki.  Ałcxander,  prowincyał  Litewskiej  j)rowine>i  w  za- 
konie naszym,  potem  proboszcz /^o7««*  /^/o/t^MAe  w  Wiłnie 
1724.  Teodor,  Paweł  3Iarciu  1648.  w  Brześclańsklem. 

liawicki  herbu  Slepowron ,  w  Wileńsklem  m  ojewódz- 
twle.  MIcbał  Sawicki  pisai-z  ziemski  Wileński,  poseł  na  sejm 
\T2k.  i  komissarz  do  sprawy  Toruńskiej.  NIewiem  czv  tu,  czv 
do  inszego  domu  należą,  Stanisław  i  Chryzostom  Sawiccy;  w 
zakonie  naszym,  bracia  rodzeni,  ale  podobno  należą  do  herbu 
Lubicz. 

I§ttn'icz  herbu  Sulima^  z  których  jedni  się  piszą  Saw  łez 
Ryezgorski ,  drudzy  Sawicz  Zabłocki,  niewlem,  czv  oba  do 
tegoż  herbu  należą.  Jan  Sawicz  Ryezgorski,  mąż  wujenny, 
syn  jego  ^Vaw  rzeniec  sędzia  ziemski  Trocki  *) ,  tego  syn  Jan, 
tego  Alexander,  z  Sapiehą  Pawłem  liełmaneni  ryeeisko  trakto- 
wał. Tomasz  Sawicz  Zabłocki ,  1048.  deputat  do  pisania  ^a- 
cta  conventa,  między  Rzeczypospolitą  i  Janeu]  Kazimierzem 
Królem  elektem.  >Vojeiech  w  Wileńskiem  w  tymże  roku. 
Bartłomiej  w  Znuulzi  1G21.  Stanisław  w  31ińsklem  1G74.  r. 
Wojciech  zaś  Sawicz  Zabłocki ,  dworzanin  królew  skl  ,  w 
Osznilańskiem. 

^cliaff§:ocz«  herbu  Gri/f,  na  Szląsku,  Trebnicz  haza- 
nie.  Z  tych  Adam  Scliawgotz  w  r.  1592.  za  sto  dziewięćdzie- 
siąt I  pięetyslęcy  lale!'ów  ,  kupił  dobra  Tracheml)erg  Prauznilz. 
N.  Schaffgolsch  oslaluicli  czasów  (1793.)  biskup  \\'rocla\yski ,  brat 
zaś  jego  ^yielkim  koniuszym  Króla  Pruskiego.  Familia  ta  znacznie 
rozrodzona  w  Priisacb.  —  Krasicki. 

Scliairter  herbu  Chomąto.  Michał  SchalTter  1.394.  r. 
leży  w  Piasecznie  w  kościele,  św  iadklem  grabsztyn ,  ale  trudno 
napisu  WĄ  czytać.   MS.  de  Famil.  Pruss. 

Scliak.  herbu  Szachotvnica,  atoli  .t^kim  kształtem,  jako 
go  opisuje  iJJS.  o  Famil.  Pruskich.  Tarcza  tego  Iierbu  w  piił 
przedzielona,  po  lewej  jej  stronic,  powinna  hyc  szachownica 
o  sześciu  przedziałach,  pola  u  niej  czerwone  I  modre,  z  której 
wilk  w  prawą  wyeliodzi  modry,  w  czerwonem  polu,  nogę 
przednią  do  góry  podniósłszy,  na  hełmie  wilk  modry,  nogi 
przednie  do  góry  od  kolan  spuszczone  mający.  Tym  się  herbem 
Schakowle  w  Prusiech  pieczętują ,   dom  w  tych  tam  krajach 


")  W  r.  1589.  na  sejmie  Warszawskim  w  ralyfikacyi  tranzakcyi  Ben- 
dziiiskich  miaan^yany  Jan  Sawicz  poseł  z  województwa  Trockie- 
go. —  Przypisek  Krasickiego. 


fSchaiiipacłi.  289 


starożytny;  bo  jeszcze  w  r.  1298.  gdy  Litwa  niespodzianie,  w 
sam  dzień  S.  Michała,  na  Strazburg'  napadła,  i  ludziom  nie 
folgując ,  którycli ,  do  kościoła  na  ten  czas  zgromadzonych 
siła  trupem  położyła,  i  kościołom,  które  bałwochwalską  zu- 
chwałością sprofanowała,  wszystko  pustoszyła;  Konrad  Schak 
Chełmińskiej  prowincyi  komendę  mając  sobie  powierzoną,  tak 
nag"le  z  wojskiem  swoich  przypadł,  ze  i  jeden  żywo  z  pod  jeg-o 
oręża  nie  uszedł.  Tenże  Golub  założył  w  Prusiech ,  a  w  r. 
1301.  został  według  Pr ae tor.  Orb.  Gol.  3Iagister  Proinn- 
ciulis  in  Prussia,  wspomina  go  także  Stryjków,  fol.  374. 
Długosz,  Sarnicki  lib.  6.  fiojat.  p.  1.  /ib.  6.  Był  rodem 
Trewirczyk ,  zkąd  znać  do  Prus  z  sobą  ściągnął  krew  swoję 
blizką  i  tamże  osadził,  pannom  zakonnym  Benedyktynkom  w 
Chełmnie  fundacyi  przyczynił.  Trzymali  potem  Schakowie 
Szynwald,  Wydrzno,  Btomów  i  święte,  królewskie  dobra  w 
zasługach  sobie  nadane:  od  Kostków  na  łrymark  wzięli  Sztem- 
berg'.  Nabyli  potem  różnych  possessyi  w  Kurlandyi ,  Szląsku, 
i  Prusach  książęcych.  Jeden  z  nich  miał  za  sobą  Pilawownę, 
był  sędzia  Malborskim ,  drugi  był  posłem  na  sejm  z  Mall)or- 
skiego  1623.  zkąd  komissarzem  zapisany  do  taxy  rzeczy,  Con- 
stit.  fol.  10.  pojął  Rauszkownę,  z  którą  spłodził  trzech  sy- 
nów, jeden  z  nich,  był  deputatem  z  województwa,  Malbor- 
skiego ,  drug'!  w  Niderlandzie  ożeniwszy  się  osiadł,  trzeci  na 
Sztemberku  dziedzic.  Sacken  f^ladislai  If^.  Cubiculariiim, 
et  nnlitiae  Prnefectus ,  rebus  contra  Turcas  et  Moschos 
praeclare  gestis  clarus  ohiit  1635.  mówi  nagrobek  jego  w 
Toruniu,  u  Starotvoł.  in  Monum.  Wacław  Schak  kanclerz 
książęcych  Prus,  legacye  sprawował  do  Królów  Polskich,  od 
Kurfirszta  Brandeburskieo-o.  Fabian  a  Schak.  Consiliarius 
Proińncialis  Ducatus  Prussiae,  deputatus  1620.  fid  recogni- 
tionem  juris  Prorincialis  Prussine,  a  1600.  podpisał  dekret 
komissyi  królewskiej.  Jan  Schniak  kanonik  Chełmiński.  Al- 
brycht  starosta  Szuski ,  miał  za  sobą  Małgorzatę  Sakinownę 
roku  1677. 


Schak  (Szak)  generał  w  wojsku  Rzeczypospolitej,  miał  za  sobą  Go/- 
tsownę  starościankę  Waleck;},  z  niej  syn  jedynak  kapitan  w  re- 
gimencie ojca  zabity  w  Piotrkowie  r.  1748.  — ■  Krasicki. 

SCHAMPACH    HERB. 

Lew  w  lewą  tarczy  obrócony ,  na  dwóch  tylnych  nogach 
stojący,  w  koronie  na  g'łowie,  z  og'onem  na  grzbiet  zadartym: 
we  dwóch  przednich  łapach  w  górę  wzniesionych  trzyma  różę. 
Okol.  tom.  2.  fol.  105.  ani  koloru  tarczy,  ani  hełmu  nie  opi- 
sawszy. Petra  sanct.  de  Tesser.  gentilit.  cap.  53.  powiada, 
Tom  viii.  19 


290 


Schaiupaełi. 


SCHAMPACH 


H  E  R  B. 


ze  Davideoruin  Familia  w  Wenecji,  na  tarczy  szafirowej  Lwa 
złoteg-o  nosi  z  lili.j  złotą,  w  Rzymie  zaś  Rnisiorum  familia 
Lwa  ma  na  czerwonej  tarczy  złotego,  z  srebrną  lilią,  (jcklryi 
herb  Lew  zólty  w  polu  niebieskim.  Braun  lib.k.  Civit.  f.  16. 
Ten  herb  do  Polski  wniesiony  za  Zygmunta  111.  Króla  od  Zden- 
kona  Scliampacli ,  któremu  indygenatu  pozwoliła  przez  s\\  oj\' 
ustawę  Rzeczpospolita ,  nie  inaczej  jednak  według-  Adama 
Grodzieckiego ^  w  Przestrodze  o  Tytułach-,  tylko  ze  musiał 
wyprzedać  swoje  dobra,  które  miał  w  cudzych  krajacli.  Dłu- 
gosz pod  rokiem  1400.  wspomina,  Zanipach  zamek  w  Moraw- 
skiej ziemi,  tak  ł)ym  rozumiał,  ze  był  kiedyś  dziedzictwem 
tego  domu.  Przywilej  Ferdynanda  11.  Cesarza  na  pargaminie, 
długą  genealogią  wywodzi,  ród  Szampachów  od  dawnych  Le- 
szków, niegdy  książąt  i  monarcliów  Polskicli*)  ,  otrzymał  ten 
przywilej  wspomniony  Zdenko  Schampach  ,  len  w  młodym 
wieku,  dany  na  dwór  Maxymillana  ksiązc^^cia  Austryi,  nad  lata 
swoje  seice  i  mcztwo  wielkie  pokazał,  gdzie  tegoż  Maxymi- 
liana  na  tron  Polski,  pod  rozerwaną  clekeyą  obranego,  wpro- 
wadzał. Rudolfowi  Cesarzowi  przeciw^ko  Turkom  tak  ludźmi 
do  boju,  jiiko  i  pieniężnym  ratunkiem,  sita  dopomagał.  Ma- 
tyasz  także  Cesarz,  na  mądrej  radzie  jego  |)olegał.  Ferdynand 
zaś  II.  Cesarz  któremu  się  tez  nie  mniej  jak  i  drugim  przysłu- 
żył, gdy  państwo  jego  od  nieprzyjaznego  Gabora  obronił,  za 
co  senator  Austriae  zawołany  był ;  orła  mu  cesarskiego  do 
jego  lierbu  pizydał ,  na  którego  piersiacli  złotemi  literami  imię 
jego  wyrażone  było  Ferdinandus.   Po  tych  jednak  tak  wielkich 

*)  Szampachowie  wynikli  z  Pokolenia  Leszków  książąt  Polskich  od- 
miennym się  herbem  pieczęliij.-j ,  to  jest :  w  polu  zielonem  lew  na 
tylnyi'h  łapach  stojący,  bez  korony,  w  pniwą  tarczy  obrócony, 
z  zadartym  na  grzbiet  ogonem,  w  przedniej  łapie  prawej  trzyma 
miecz  goły  wprost  do  góry,  w  lewej  kwiat  róży  z  szczypulką, 
której  koniec  od  koloru  pola  ciemniej  zielony  niżej  łapy  widoczny. 
W  Lelmienad  koroną  pół  jednorożca,  jako  w  herbie  5o«c^a.  —  P.  fr. 


Scheuliiii^— ^cheie.  291 

faworach  cesarskich  ,  stęsknił  się  do  Polskiej  wolności ,  przc- 
toź  indygenat  wyjednawszy  sobie  na  sejmie,  Zygmuntowi  Kró- 
lowi wiernemi  się  zasług-ami  zaszczycał,  jako,  gdy  do  Prus 
znaczną  liczbę  jazdy  niemieckiej  wyprawił,  az  go  tez  śmierć  w 
Krakowie  zastała,  kędy  w  kościele  00.  Franciszkanów  po- 
g^rzebiony  od  syna  1039.;  był  to  Henryk  Buryan  na  Hodonl- 
nie  i  3Iilolyce  hrabia  Schamj)ach  ,  w  wielu  cudzoziemskich  ję- 
zykach biegły,  i  serca  mężnego.  Malicki  Camil.  Francis  z/c  an. 
kazanie  j  Złota  wolność  śmiercią  i  Okol. 

Scheuliing  herbu  Trąby.  Okol.  tom.  3.  /.  233.  tak 
ich  herb  opisuje.  S;j  trzy  trąby  myśliwe  czarne,  z  dzwonkami, 
w  polu  czerwonem,  między  dwiema  liniami  ułożone,  jedna  po- 
dle drugiej,  które  jednak  linie  na  ukos  id.-},  z  lewego  boku 
tarczy  z  góry,  na  prawy  na  dół,  i  każda  z  nich  jedna  od  dru- 
giej co  raz  mniejsza.  Dorota  Schenckinowna  była  za  Hugo- 
nem z  Ranzowa  grafem  koło  r.  1530.  Ten  zaś  herb  miał  pier- 
wszy wnieść  do  Polski,  Otlo  Schenhing  biskup  Inllantski,  jako 
się  wyraźnie  Okolski  świadczy  Kalendarzem  Fontana ,  co  je- 
dnak tak  się  ma  rozumieć ,  że  jak  Inflanty  Szwedzka  potencya, 
od  tego  Królestwa  oderwała,  tak  Schenhingowie  starożytny 
dom  w  Inflanciech,  smakując  sobie  swobodę  tej  ojczyzny,  do 
w.  ks.  Lit.  wyniósłszy  się,  tamże  osiedli.  Otto  tedy  Schenhing 
po  podbitych  do  Królestwa  Polskiego ,  przez  Stefana  Batorego 
Inflantach ,  i  erekcyi  nowego  biskupstwa  Inflantskiego  czyli 
Wendeńskiego ,  drugim  infułatem  zasiadł  na  tej  katedrze,  i 
miejsce  mu  w  senacie  i  jego  sukcessorom  naznaczone ,  zaraz 
po  Kamienieckim  biskupie,  przez  Iionstytucą  1593.  Constit. 
fol.  647.  nie  mógł  jednak,  dla  ustawicznych  od  Szwedów  wo- 
jennych rozruchów,  spokojnie  rządzie:  to  pewna,  że  był  pa- 
sterz osobllwszego  w  obyczajach  ułożenia  i  życia  przykładnego, 
w  r.  1597.  ponieważ  senat  Rygski  zakazał  był,  żeby  nikt  stu- 
dentom naszym ,  gospód  nie  najmował  ,  Otto  dom  dostatni 
skupił,  dla  ich  rezydencyi ,  gdzie  pięciu  ich  swoim  kosztem 
chował.  Annuae  Societ.  tęż  dobroczynność  i  w  Derpcie  na- 
szym 00.  świadczył,  mąż  w  naukach  się  kochający.  Synod 
dyecezański  w  naszym  kościele  Rygskim  159.5.  odprawił.  Jan 
Schenhing  z  \yojewództweni  Trockiem  podpisał  elekcyą  Wła- 
dysława IV.   Króla. 

Sclieve  herbu  Sternherg.  Ta  familia  najprzód  w  Cze- 
chacti  swoje  i  początki  i  wzrost  wzięła,  jako  się  mówiło  pod 
herbem  Sternherg,  z  tych  był  Zdenko  z  Szternherka  na  Kono- 
piszczu,  którego  Matyasz  Król  Węgierski,  h  yprawił  do  Czech, 
aby  był  na  niego  tę  koronę  przeciągnął.  Papr.  Ogród.  f.  196. 
koło  r.  1480.  Nawet  niektórzy  twierdzą,  że  i  na  tronie  Cze- 
skim  zasiadła  hrabianka  z   Szternherka  kanclerzanka  Czeska, 

19* 


292 


8cliiliii{3:. 


z  Jerzym  Królem  Czeskim  dożywotnie  złi^ezona,  ale  Paprocki 
wyraźnie  pisze ,  że  ten  Król  miał  za  sobą  Joaunt;  Lwowni;  z 
Rozmitala  :  dopiero/,  to  jawna  omyłka,  ze  siostra  tej  kancle- 
rzanki  była  za  Janem  Tarnowskim  kasztelanem  Krakowskim  i 
iietmanem  wielkim  koronnym  :  bo  Jerzy  Król  Czeski ,  żył  koło 
r.  1470.  Tarnowski  umarł  1561.  Ze  też  w  Franeuzkiem  Kró- 
lestwie Sztei-nberkowie  de  Sehevc  kwitn(/łi,  dowodem  jest  na- 
orobek  w  Lasku,  który  bratu  swemu  rodzonenui  Sabina  de 
Scheye,  Olbrycłita  Łaskiego  wojewody  Sieradzkiego  małżonka, 
w  r.  1611.  wystawiła,  z  tyni  napisem,  f^iucentii  de  ScAeue, 
Łascensis,  Łoviciensis  Praepositi  Arcliidiuconi  Gnesnensis^ 
mortales  exuviae^  qui  cum  ex  Gallus  in  liegnum  Poloniae^ 
cum  velusta  Łaskorum  affhiilate  domicilium  transtulissef^ 
alaue  a  saeculari ,  sacrae  militiue  animuni  consecrasset, 
plurimum  onini  vita ,  de  Ecclesia  Dei  totoąue  dero  Regni^ 
non  paucłs  ad  Sedem  Apostolicam,  cum  laude  expeditis  le- 
gat ionibus ,  meritus ,  anno  1611.  aetat.  54.  Łovicii  morbo 
extinctus  ^  deposifue  per  II.  Dnam  Łuska  de  Scheve  Pala- 
tinam  Siradiensem,  sororem  tllius  charissimam.  WPrusiecb 
też  dawniej  przedtem  :  ])o  w  r.  1466.  pierwszy  zasiadał  krze- 
sło województwa  Cbełmińskieg-o ,  Augustinus  u  Scheve ,  a  to 
w  nagrodę  zasług  swolcb  ,  że  najwięeej  pracował ,  do  przyłą- 
czenia Pruskiej  prowincyi  do  Korony.  Małg-orzata  de  Scłieye 
była  za  AIexandreni  Geschavyem. 

W  r.  1454.  w  hołdzie    uczyuionym    Kazimierzowi  Jagiellończykowi 

iuź   pisał   sip    Augustyn    de  Schewe  wojewoda  Chełmiński.   — 

Cod.  Dipl.  Fol.  IV.  fol.  153.  —  Krasicki. 


SCHILING 


HERB. 


Na  krwawej  tarczy  cyrkuł  srebrny,  w  któregfo  środku  g^a- 
łązka  lipowa  o  trzecb  listkacb,  z  którycb  dwa  z  boku,  a  ti-ze- 
cie  nad   niemi  we  środku ,  w  szystkie  zielone ,  na  belmie  dwa 


Schliclitiil^.  295 


skrzydł.T  orle  roz('iQŁ;iiione  do  góry,  na  kazdeni  z  nicli  takież 
cyrkuły  z  listkami ,  jak  i  iia  larczy:  tak  go  opisuj;},  Paproć,  o 
herb.  fol.  701.  Okol.  tom.  3.  fol.  208.  gdzie  powiada,  ze 
Ma.\yinilian  Cesarz  Camili;}  Sciiilliugów  w  r.  1507.  przywile- 
jem swoim  danym  w  Konstaueyi ,  zdawua  w  Niemczech  szla- 
chetną, dla  wielkich  zasług,  tym  herbem  ozdobił.  Zygmunt 
zaś  I.  Król  Polski  w  r.  1543.  indygenalu  im  w  tem  Królestwie 
pozwolił.  Jan  Schyling  w  Samhieiiskiej  prowincyi  w  Prusiecli 
ziemianin,  w  r.  14(50.  podpisał  pokój  Brzeski,  n  Łask.  w  Sta- 
tut, fol.  150.  Dechis  de  Sigism.  I.  teniporibus  wspomina, 
ze  Fryderyk,  Jan,  Jodoeus  i  Mikołaj  Schilingowie  z  Wyssen- 
burga  do  Polski  się  przenieśli,  gdzie  według  Paproć,  kwilnęli 
Mikołaj  w  r.  1509.  Jan  1534.  Erazm  1539.  Justus  1540.  Je- 
rzy 1551.  Jan  Schiling  J.  U.  D.  Wrocławski  S.  Floryana 
proboszcz ,  Wrocławski  i  Krakowski  kanonik ,  Pleban  Bo- 
cheński,  gdy  się  z  Rzymskiej  drogi  do  ojczyzny  powraca ,  w 
Karyntji  umarł  1518.  jego  nagrobek  na  zamku  Krakowskim, 
brat  jego  Augustyn,  oba  z  ojca  Fryderyka,  urodzeni  ,  miał  za 
sobą  Krupezankę,  tej  był  syn  Erazm,  dziedzic  na  Koezano- 
wie,  ten  zostawił  syna  Zygmunta,  i  córek  sześć.  Mikołaj  Schi- 
ling z  Szpaczkowny  spłodził  Jana,  kanonika  Krakowskiego  i 
Wrocławskiego  ,  zmarłego  r.  1552.  któremu  Jędrzej  Prze- 
eławski ,  i  Piotr  Myszkowski ,  kanonicy  Krakowscy,  nagrobek 
w  katedrze  Krakowskiej  wystawili  z  tą  pochwalą,  f^iro  pio., 
literata,  et  qui  in  rebus  humanis  traiKjuiltitatem  antmt,  sum- 
mum  bontim  esse  pulabat,  ea  de  causa  alienus  ab  omni  ambi- 
tione,  ita  semper  vixłt,  ut  nemtni  moles/us ,  omnibus  grutus 
ac  juctindus  esset.  Erazm  syn  Krzysztofa  dziedzica,  na  3Iino- 
dze,  miał  za  sobą  Ewę  Chrząstowskę,  sióstr  jego  pięć  było. 
Jeremiasz  dziedzic  na  Ilendrykowie  i  W^ieprzu ,  córka  jego 
Elżbieta  była  za  Maryanem  Przyłęckim  kasztelanem  Oświęcim- 
skim, żyła  jeszcze  1046.  pani  pobożna,  w  Hendrykowie  ko- 
ściół wymurowała,  i  panny  zakonne  z  Szląska  do  Polski  skło- 
nione, cały  rok  szczodrobliwie  w  dobrach  swoich  żywiła.  Jan 
pisarz  skarbowy;  którego  syn  z  książęciem  Koreckim  mężnie 
z  Turkami  i  z  Tatarami  ścinając  się,  poległ;  Jan  w  pieszem 
wojsku  Polskiem  znacznej  szarży ,  pod  expedyeyą  Moskiewską 
za  Króla  Stefana,  w  okazyi  zabity.  Paproć,  o  herb.  fol.  417. 
Zuzanna  córka  Krzysztofa ,  najprzód  żyła  z  Gerałtowskim ,  po- 
lem z  Adamem  Jordanem. 

S  C  H  L  I  C  II  T  I  N  C.    HERB. 

Jelenie  rogi  trzy,  dwa  z  nich  jeden  podle  drugiego,  trzeci 
zaś  nad  niemi,   w  polu   czerwonem   powinny  być,  w  hełmie 


294 


SScliliclitin^T— Nchlieben. 


SCHLICHTIAG 


II  K  K  Ii. 


zaś  trzy  pióra  strusie,  tuk  g;o  opisuje  Kojat.  in  MS.   który  po- 
wiada,   że    ten    herb    do  ksi(^'zt\va  Zmudzkiego    od  jednego  z 
SchlichtMł^ów    z    Wielkiej  -  Polski    przyniesiony.     Jan    Jerzy 
Schłielitinji-  z  Bukowca,  sędzia  ziemski  Wscliowski ;  z  woje- 
wództwa  Poznańskiego   poseł   na  sejm  1633.  zktjd  zapisany  na 
trybunał  skarbowy  Radomski ,    Conatit.  fol.  20.  i  znowu  w  r. 
1635.    Constit.   fol.    17.  w  r.   1638.  komissarz   do  granie  od 
Szl;iska,/o/.  2Ó.  i  1645.   do   Królewca , /o/.  17.  i  1653.  de- 
putat na  trybunał  skarbowy  Lwowski, /b/.  2.   podpisał  także 
konfederacyą    generalną  Warszawską,    poseł  na    konwokacyą 
1632.  Wojciech  u  Bogusława  Leszczyńskiego  generała  Wielko- 
polskiego w  wielkich  respektach.    Samuel  rotmistrz  królewski, 
z  sejmu  1683.  komissarz  do  granic  od  Szląska.  Const.fol.  12. 
j\.  miał   dwie  córki ,    z   tych  jedna   poszła   za  Bukowieckiego, 
druga  Zuzanna   za  Kczewskiego ,    matka  Samuela    wojewody 
3Ialborskiego.   Jan  Szymon  wojski  Inflantski  w  księzfwie  Zmu- 
dzkicm  r.  1674.  svn  jego  Stefan  młodo  umarł.   Anna  Elżbieta 
z  Bukowca   Sehłichlizank.i ,    Jerzego  Franciszka  Gołcza  mał- 
żonka.   Dwaj  Schłichtyngowie   mieli   za  sobą   dwie  siostry   ro- 
dzone 3Iorsztynowny  Barbarę   i  Bogumile; ,    córki   Gabryela, 
trzeci  lakze  Gryzellę  Morsztynownę,   córkę  Bogusława.    Kazi- 
mierz w  Poznańskiem,  Ale.\ander  w  Krakowskiem  1697.       ^ 
Jonasz  Schlictiting  z  Bukowca  sławny  Socyniaiiista,  umarł  w  Ze- 
lecho\vie  1.  Listop.  1695.  r.  wieku  74.  pisa!  komentarze  na  Ewan- 
gelię Ś.  Jana,  na  listy  do  Rzymian,  Hebrajczyków,  Koryniyan, 
w  bibliotece  Fratrum  Polonorum  pisma   jego  znajdują  się.  —  Jo- 
nae  Schlichtingii  a  Bukowiec  mertio  disputata,  luim  ad  Regrium 
Dei  possidoidum  necesse  sit  in  nullo  peccato  Erangeiicae  doctri- 
nae   adrerso  manere ,    Racoiiae ,    Ti/pis   Pauli  Sternacii  1635. 
in  %vo.  —  n/'asicki. 

IS  clili  el)  en .  m  Inflanciech.  Jan  Teodor  grafa  Schlie- 
ben,  czy  jak  drudzy  piszą  a  Schluben ,  wojewoda  Inflantski  w 
r.  1681.  syn  jego  Wilhelm  posłem  był  z  Prus  na  sejm  1730. 


Sclinieliiig— ISclioiiIiergr.  293 

córka  Joanna ,  Kazimierza  Zawadzkiego  kasztelana  Clielniiń- 
skiego ,  starosty  Puckiego  i  Lipińskiego,  małżonka. 


scH3iELiivr.     /a!Xi!!^iMMkŁmk    herb 


w  polu  blalem  na  ukos  od  prawego  boku  tarczy  na  dół 
na  lewy  krata  z  balasam!  pięciu  prosłemi  nie  loezonenii  czer- 
wona, jaka  więc  na  gankach  bywa,  na  hełmie  pól  Panny,  albo 
po  pas  bez  obudwu  ręku,  jakby  po  ramię  obiedwie  odcięte 
miała,  głowę  jej  binda  związała,  której  końce  daleko  na  bok 
lewy  tarczy  wy  ciągnione ,  takem  go  odrysowany  ten  herb  wi- 
dział między  inszemi  herbami  Pruskiemi.  Pieczętują  się  nim 
Schmelingowie,  z  których  3Iclchior  von  Schmelling  miał  za 
sobćj  3Iagdalenę  Urtclłę ,  z  tej  syn  Henryk  pojął  Dorotę  von 
Kresen,  która  mu  urodziła  syna  Hartwika ,  w  wojsku  koron- 
neni  Zygmunta  HI.  Króla  Polskiego  majora,  ten  się  złączy! 
dożywotnie  z  Gertrudą  Wittinghoffowną ,  z  której  córka  Ger- 
truda Golardowi  Bystramowi  zaślubiona,  umarła  1649.  Ję- 
drzej Schmelling  miał  swoje  rotę  w  wojsku  Polskiem  ,  co  po- 
znać z  Konstytucyi  1631.  /b/.  49.  Henryk  starosta  Orleński 
podpisał  pacia  conventa  Władysława  IV.  Porząd.  Elekc. 
Władysław  koniuszy  koronny,  starosta  Orleński  1674.  Const. 
fol.  21.  N.  była  za  Felixem  Pacem  podkomorzym  Litewskim. 
Melchior  w  zakonie  naszym ,  rządził  prowincyą  Litewską  od 
r.  1646.  i  na  tym  urzędzie  umarł  w  Nieświeżu  w  r.  1648. 

Sclioulierg  herbu  Leiv  ,  według  świadectwa  Okol. 
tom,  %.  fol.  103.  takiz  Lew  we  wszystkiem  powinien  hyc,  ja- 
kiegoś widział  pod  Schampach ,  tylko  ze  w  przednich  hipach 
nie  różą,  ale  miecz  dobyty  i  zaniesiony,  nad  głowę  swoje  trzy- 
ma. Petra  sancta  cap.  53.  inaczej  Schonbergów  w  Misnji 
herb  opisuje,  to  jest,  ze  powinien  hyc  Lew  ale  bez  korony  na 
głowie,  nie  w  lewą  tarczy,  ale  w  prawą  całym  sobą  obrócony, 
w  pół  od  głowy  cisawy,  w  pół  od  ogona  zielony,  na  złotej  tar- 


296  Schoiilierg:. 


czy.  Dom  ten  po  Europie  dziełami  swemi  wsławiony,  a  naj- 
przód Mikołaj  Schonberg-  syn  Teodoryka,  w  Misnji  urodzi- 
wszy si(* ,  świ<;tą  do  Rzymu  pcregrynacyą  odprawiwszy  wstą- 
pił do  domu  powracając  do  Flurencyi,  kc^^dy  iiabit  Ś.  Dominika 
na  siebie  przyjął  w  r.  1497.  gdzie  wkrótce  tak  wysoką  umie- 
jętnością zajaśniał,  ze  go  Juliusz  Ii.  i  Leo  X.  Papiezowie, 
wielce  sobie  poważali,  pokazał  dowcipu  swego  i  nauki  dowo- 
dy ,  gdy  róznemi  pisnuimi  błędy  Lutrowe ,  dopiero  wszczyna- 
jące się  łamał ,  j)okazał ,  gdy  zakonu  swego  prokuratoryą  ge- 
neralną sprawował,  gdy  nuucyusza  papiezkiego  urząd,  juz  w 
Hiszpanji  juz  w  Węgrzech,  na  ten  czas  arcybiskup  Kapuański 
piastował,  gdy  Franciszka  Króla  Francuzkiego  z  Cesarzem  po- 
godził, czeni  nieporównaną  sobie  u  wszystklcli  stanów  ludzi  i 
miłośd  i  estymacyą  zjednał,  tak  dalece,  ze  po  Klemensa  Pa- 
pieża ba  i  Adryana  śmierci,  lubo  jeszcze  nie  })ył  kardynałem, 
na  stolicę  go  papiezką  tłumem  promowowano,  Paweł  trzeci  za- 
sługi jego  w  kościele  Bożym,  zważywszy,  między  purpuratów 
go  Rzymskich  policzył  pod  tytułem  S.  Syxta ;  na  tej  godności, 
nic  nie  ubliżając  z  powinności  zakonnej,  stał  się  drugim,  wi- 
dowiskiem cnót  nie  poślednich ;  wyzuł  się  z  śmiertelności  w  r. 
1535.  Spondan.  in  Annal.  Pancinius ^  Purpura  doda.  Cu- 
reus  fol.  237.  i  238.  ale  go  szczypie  heretyk.  Przedtem  zaś 
kwitnął  Piotr  Schomberg'  kardynał,  umarł  r.  1464.  Purpura 
docta.  Teodoryk  Schomberg  rajtaryi  Niemieckiej ,  w  wojsku 
Henryka  IV.  Króla  Francuzkiego,  mężny  wódz  i  dzielny,  w 
r.  1590.  poległ  w  poti'zebie  pod  Juryakiem.  Busl.  hist.  Franc. 
lib.  22.  Kasper  Nantolji  hrabia,  rodem  Sas,  ale  do  Francyi 
affcktem  przylgnął,  i  dla  Henryka  Walezyusza  Króla  Francu- 
zkiego, ludzi  do  boju  w  Niemczech  zbierał.  Spondan.  1589. 
num.  12.  Tenże  w  r.  1593.  z  katollckiemi  deputatami  trakto- 
wał, aby  za  Króla  przyjęli  Henryka  Nawarra ,  a  gdy  widział 
ze  do  tej  korony  nie  mógł  przyjść  inaczej,  tyłko  zęby  był  przy- 
jął wprzód  wiarę  katolicką ,  on  mu  do  tego  najpierwszym  był 
powodem.  Spondan.  num.  12.  Henryk  Schomberg  Francuzki 
marszałek,  albo  hetman,  1627.  Anglików  z  w>spy  Raca  na- 
zwanej i  od  oblężenia  zamku  Martyniańskiego  z  klęską  w  nich 
odpędził,  czego  mu  przez  list  swój  winszował  Urban  YHI.  Pa- 
pież. Spond.  num.  5.  Książęcia  Aureliańskiego  Królowi  bratu 
rebellizująeego  poraził  1632.  Spondan.  mim.  7.  umarł  na  apo- 
plexyą  w  tymże  roku.  Clurer  fol.  790.  Hallring  Schomberg 
Ocitaniue  Praefectus  Leueatę  od  Hiszpanów  oblężoną,  nie- 
tylko  że  od  gwałtownego  szturmu  i  impressyi  oswobodził,  ale 
też  Hiszpanów  znaczną  klęską  złamał,  obóz  im,  działa  i  wielką 
zdobycz  odjął,  za  co  go  Król  Ludwik  marszałkiem  Francuzkim 
kreował  1637.   Spondan.  num.  2.  Katalonią  spustoszył  1639. 


Schonbergr.  297 


wspomina  '^o  Cluver  jeszcze  w  r.  lGi)0 /ol.  879.  W  Polszczę 
naszej,  ile  docliodzę,  pierwszy  si«;  z  tego  domu  gnieździe  po- 
czjjł  Teolll  Seliomberg,  któremu  i  biegłość  w  cudzoziemskich 
językach,  i  poler  w  rycerskim  kunszcie,  do  tego  pomogły,  ze 
mu  generalstwo  artyleryi  koronnej  powierzono  :  pod  Smoleń- 
skiem podziemne  miny  on  zasadzał,  na  prędsze  lego  miasta  do 
Zygmunta  III.  Króla  nakłonienie.  Pod  Cecora  mężnie  i  nie 
raz  natarczywe  Tatai-skie  liufce  odganiał.  Pod  Chocimem  wal 
na  wysokiej  górze  ufortyfikowawszy,  wielij  Turkom,  gęsto 
ztamt;}d  dajjjc  ognia,  był  lalalnym.  Ptasec.  fol.  347.  Bel- 
luardę  j)od  Kamieńcem  Podolskim  wystawił.  W  roku  potem 
1638.  w  legacyi  do  Perskiego  Króla  od  Władysława  IV.  wy- 
słany ,  szczęśliwie  dotarł  przymierza  między  Persyą  i  Króle- 
stwem Polskiem ,  aby  zjcduoczonemi  siłami  \\'raz  Turecką  po- 
teneyą  obarczyć.  Ztamtijd  powracając ,  gdy  do  Astraclianu 
przybliża,  ze  z  jego  łudzi  ktoś  gwałtowniej  wyciągającemu  cło 
od  nicli  Astrachańczykowi  oparł  się,  w  zwadzie,  ile  ze  z  nich 
żaden  języka  tamtej  krainy  nie  umiał ,  na  obronę  albo  na  uko- 
łysanie grubego  narodu:  bo  konwój  Perski  dla  obstalowania 
gospody  w  pobliźszem  miasteczku  odłączył  się  był  od  nieb,  i  z 
życia  i  ze  wszystkich  apparencyi ,  także  donatyw  Króla  Per- 
skiego, Schombcrg,  i  jego  drogi  towarzysze  wyzuci.  Pinseclii 
C/irun,  fol.  502.  Potoc.  Ceittur.  f.  93.  kędy  tez  o  tym  domu 
napisał ,  Schonbergia  domus  in  Republica  iiosirn  merifis  cu- 
mulatior  (junin  annis.  Zostawił  dwóch  synów,  3Iichała  (ja  go 
czytam  rotmistrzem  j)ancerncj  cliorągwi  w  kompucie  wojska 
1658.)  ten  gdy  zblizka  fossy  Kijowskie  objeżdża,  pojmany  i  do 
Ulciuchy  większej  w  głąl)  3Ioskwy  zaprowadzony,  długą  nie- 
wolą jedyną  nadzieją  salwowania  się  z  niej  ucieczką  cieszył, 
jakoż  i  uszedł,  atoli  dogoniony,  gdy  się  mężnie  Moskwie  broni, 
raczej  sobie  śmierć  chwalebną  obierając,  niżeli  pęta  Moskiew- 
skie, od  wielu  jeden  zamordowany,  przecież  nie  bez  klęski  w 
nieprzyjacielu  poległ.  Potne.  fol.  95.  i  Jacka  kasztelana  Ka- 
mienieckiego,  całe  prawie  życie  swoje  Marsowi  poświęcił ,  w 
Szwedzkich,  Tatarskich,  3Ioskiewskich,  Kozackich,  Siedmio- 
grodzkich e.\pedycyach ,  życie  swoje  za  całość  ojczyzny  na 
hazard  puszczając  ;  jakoż  i  rany  z  nich  liczne  wynosił  i  łyka  Ta- 
tarskie cierpiał,  przecież  w  nim  nie  ostygła  chęć  nigdy  do  boju, 
którą  w  nim  uważając  najwyżsi  wojsk  Polskich  Moderaloro- 
wie,  komendy  mu  częstokroć  nad  całem  wojskiem  powierzali, 
którą  nietylko  czułością  pilną ,  ale  i  biegłością  nabytą  wielu 
lat  godnie  piastował,  tak  zaprawiwszy  się,  przyszło  do  tego, 
że  nie  na  łóżku ,  ale  na  koniu  śmier«5  go  zastała ,  a  co  bolało 
wszystkich ,  że  sukcessora  żadnego  chwały  swojej  rycerskiej 
nie  zostawiwszy,  ostatni  z  tego   domu  w  Polszczę  wszedł  do 


298 


Scliiveryii. 


o^robu.  Putoc.  Cenlur,  fol.  93.  Kochów,  clim.  I.  /ib.  1. 
Pastor.  Okol.  Rnss.  Flor.  fol.  114.  3Iiał  zaś  za  sobą  Kata- 
rzyna Htiinicokjj ,  córkę  kasztelanlca  Kamienieckiego ,  która 
j)o  jfgo  zejściu  poszła  za  Łuzecklego. 


SCHWERYN 


HERB. 


Szyba  albo  okno  do  miner ,  kwadratowe ,  przecież  trochę 
spiczaste ,  białe ,  w  ])olu  czerwonem  byc  powinno ,  na  liełmie 
pice  piór  strusich,  z  jednego  boku  jedna  szyba,  z  drugiego 
boku  druga,  takiinzc  kształtem  jako  i  na  tarczy,  tak  go  opi- 
sują, Okol.  tom.  2.  fol.  343.  J/^".  o  Fumil.  Pruskich,  MS. 
Ks.  Kojał.  Hurtman.  in  Hepub.  Pomer.  powiada,  ze  Schwe- 
rynów  familia,  która  się  tym  lierhem  szczyci,  jest  najdawniej- 
sza w  Pomeranji,  co  i  z  tego  poznać,  ze  Mikołaja  Schweryna 
córka  Elżbieta,  była  za  Ottonem  I.  ksiązęciem  Szczecińskim 
koło  roku  1345.  zkąd  się  znać  niektórzy  do  Inilant  przenieśli, 
gdzie  Jan  Schweryn  był  arcybiskupem  Rygskim ,  o  którym 
Długosz  pisze  pod  rokiem  1299.  ze  gdy  długą  oppressyą,  i 
cięzkiem  panowaniem  krzyżacy  Inflantczykom  naprzykrzali  się, 
mężnie  się  Im  jak  był  powinien  oparł,  atoli  od  nich  pojmany, 
tak  źle  był  od  nichze  traktowany,  ze  w  r.  1300.  I  z  życia  go 
wjzuli.  3IS.  Cracoi'.  de  Livonia.  Facies  Her.  Sarmat,  przy- 
daje ,  ze  w  Rzymie  u  Papieża  szukał  folgi  od  Krzyżackiej  nie- 
lltości,  ale  mało  co  zyskał.  Krzysztof  Schweryn  generalissimus 
nad  jazdą  Cesarską,  syn  jego  Jakób  najwyższy  «  ódz  wojsk  Ce- 
sarskich podkomorzy  Pomorski,  Jan  Felix,  syn  Jakóba,  guber- 
nator Pomorski,  którego  syn  Liryk  pułkownikiem  był  w  wojsku 
Cesarsklem ,  spłodził  syna  Jana  konsyllarza  Cesarskiego,  ten 
zaś  Jakóba ,  administratora  Kurlandyl ,  od  którego  syn  Jan 
Ulryk,  dziedzic  na  Alszwangu,  ten  młodsze  lata  w  3Iarso\ł-Ącb 
dziełach  polerował  pod  Janem  Karolem  Chodkiewiczem,  wy- 
stawiwszy  swoim   kosztem  znaczny  komput  ludzi  \yojennych, 


IScibor-ISoipion.  290 

z  którym  w  różnych  okazvach,  osobliwie  jeiliiak  j)rzcci\vko  Szwe- 
dom w  Inllanciech,  lieroicznie  sta«  al.  Piei'\vszv  z  domu  swego, 
herezyi  sił^'  wyrzekłszy,  kościół  w  ojczyźnie  swojej  Alszwang^u 
katołickim  kajitanom  przywrócił,  ozdojjil  i  uposażył,  umarł 
1637.  z  Barłjarv  z  Konarzyna  Konarskiej  iuibu  Koło,  trzech 
zrodził  synów ,  Jana ,  Jerzeg^o  ,  dworzanina  królewskiego ,  któ- 
rego zona  Eufrozvna  księżniczka  na  Kowlu  Sanguszkowna  1644. 
i  Samuela  proboszcza  katedralnego  Zmudzkleg-o  ,  który  część 
swoje  ojczYstij  obrócił  na  fundacyą  tej  prelatury.  Herby  ojca 
icli  Jana  Llrvka,  widziałem  cztery,  pierwszy  Szvba  albo  Okno, 
drugi  Trydent,  trzeci  Wręby,  czwarty  Wieniec,  z  gałązki  dę- 
bowej zielonej ,  skręcony-  Zofia  Sabiua  Schwerynowna ,  była 
za  Janem  Zawadzkim  wojewodi}  Parnawskim  1614.  Otto  Scliwe- 
ryn  Minister  .lulae  Brandeburgicae  1655.  Piifendorf  ł.  2. 
§.  56.  Baro  a  Sweryn  Excuhiaruin  Generalis  Praefecfus 
1660.  Dameler.  in  Lutcran.  Revoc(i(.  ')  Podobny  do  tego 
heib  kładzie  Petrasaitcta  cap.  26.  Szwerynowie  dwa  zaniki 
wystawili,  jeden  Landskron,  drugi  Schweryn.  Krzysztof  Schwe- 
ryn,  chorąży  Parna\\ski,  Jerzy,  Jan  Alexander  dworzanin  kró- 
lewski, w  księztwie  Zniudzkiem  1674.  N.  była  za  Hieronimem 
AVazyiiskini ,  starostą  Wiekszniańskim.  Ostatni  z  tego  domu 
w  Polszczę  (bo  indziej  jeszcze  i  podziśdzień  kwitną  w  znacznych 
honoracłi)  dwaj  Iti-acia  rodzeni  bezzcnni  pomai'li.  Katarzyna 
Schwerynowa  była  za  Stenbockini  grafem  Erykiem  koło  r.  1650. 

ScibOP  herbu  Ostoja.,  patrz  Ostoja* 

licierski  herbu  Leliwa.  "JL  tych  był  Jan  Ścierski  pro- 
boszcz Ołomuuiecki. 

SCIPION     HERB. 

Cztery  laski  błękitne,  w  czerwonem  polu,  na  krzyż  na 
ukos  złożone ,  z  którycłi  dw  ie  na  jedne  stronę  idą ,  dwie  na 
drugą,  \\  chełmie  zaś  pelikan,  krwią  z  rozdartych  piersi,  dzieci 
troje  ożywiający.  Takeni  go  widział  na  domowej  pieczęci:  ba 
i  Hs.  Iiojnłouicz-  in  MS.  tak  go  opisuje.  Początku  tego  herbu 
>\iedziec  nie  można,  domyślają  się  tylko  niektórzy,  że  te  cztery 
laski  ułożone  są,  na  pamiątkę  czterech  niegdy  wsławionych  tak 
wielu  tryumfami  Scipionów,  którzy  od  zawojowanych  Rzymo- 
wi prowincyi  no«ych  imion  ntdjyli,  to  jest,  Scipio  Africunus 
major,  Scipio  Asialicus,  Scipio  Nusica^  Scipio  JStimanti- 
nus  albo   Africanus  Minor,    co    to  za  wojownicy  byli,  jak 


■)  Temu  Ottonowi  baronowi  de  Schwenn  podkomorzemu  Elektora 
BramJeburjjskiegn ,  i  jeco  potomkom ,  nadanv  został  indygenat  na 
sejmie  r.  1658.  —  lot.  If^.  fot.  565.  —  Krasic/>i. 


300 


IScipio. 


S  C  I  P  I  o 


HERB. 


szczęśliwa  woliiośe  Rzymska  l)vła  pod  ich  opiek.-},  jak  świat 
drżał  j)od  ich  orężem,  czytać  histor>kuw  Rzymskich.  To  tylko 
pisze  Jis.  Kojałowicz  in  MS.  że  z  Włoch  do  Polski  wnie- 
siony, w  ten  czas,  kiedy  i  Knilowa  Bona  Zyjrmunta  I.  Króla 
Polskiego  małżonka ,  z  ksicztwa  Barskiego  do  Polski  zawitała, 
wniesiony  zaś  od  Piotra  Scipiona  dc  Campo,  w  r.  1518.  mar- 
szałka dworu  tejże  Królowy,  i  guhernatora  ksicztwa  Barskiego, 
żona  jego  hyła  Liyla  de  Leonardis ,  zacnego  domu  w  Króle- 
stwie Ncapolilańskicm,  herbu,  który  się  po  Włosku  Sbarra  zo- 
wie, to  jest  krokiew  srebrna  w  czerwonem  polu,  z  któreg^o 
małżeństwa  syn  Fabryey ,  został  się  we  \N'łoszech  ,  drugi  w 
księztwie  Litcwskicni  gnieździe  się  począł;  dziedzic  na  Ku- 
drawcc,  miał  za  sob.-j  Annę  Dusiackę  Rudominownę,  z  tej  były 
córki  jego  dwie,  Regina  zaślubiona  JakóboM  i  3Iicucie  chor;jży- 
cowi  Litewskiemu,  i  Anna  Józefowi  Pohibińskiemu  ,  podsędko- 
\yi  Słonimskiemu,  synowie  zaś,  Jeremiasz,  Jerzy,  Jan,  Alc- 
.\ander.  Piotr,  Krzysztof  i  Stanisław.  Ojciec  ich  w  krwawych 
zasługacłi  swoich  podWielkiemi  Łukami,  wziął  był  dobra  kró- 
lewskie Harasimowicze ,  Steckie  Sioło,  Horodiszcze,  Rienie- 
wicze ,  Stoczne,  i  w  księztwie  Zmudzkiem  dobra  Pozuszwy ;  o 
czem  jest  przywilej  Króla  Stefana,  w  r.  1582.  Ruskim  języ- 
kiem pisany.  Z  tych  synów  jego ,  których  dział  fortuny  opo- 
wiada, siib  acta  w  ff^ilnie  1591.  18.  Jinn'/\  Jeremiasz  i  Piotr, 
jeżeli  jakich  mieli  sukcessorów,  nie  wiedzieć.  Stanisław  mię- 
dzy bracią  najmłodszy,  \vojskim  był  Grodzieńskim ,  umarł  bez- 
potomny, co  się  pokazuje  :  Prolestaoji  w  Grodzie  Grodzień- 
skim 1642.  i  z  przywileju  Kancellaryi  mniejszej  Litewskiej. 
Czwarty  Ale.\ander,  który  osobą  swoją,  i  liczncmi  pocztami, 
na  wojnie  Inflantskiej  ,  Rzeczypospolitej  służył,  osobliwie  pod 
Kircholmem ,  dał  wielkie  dowody  odwagi  swojej ,  za  co  mu 
Król  Zygmunt  III.  w  tychże  Intlancicch  dał  dobra  lenne  Uszl, 


Scipio.  501 

Pappcn,  Nadom,  3IujtPii  i  inne,  na  co  jest  przywilej  królewski 
1605.^27.  Paźdz.  w  Metryce  Iior-onnej.  Piijty  Krzysztof  za- 
konu S.  Franciszka  Ordin.  Minor,  byt  pro«'ineyaleni  Bcrnar- 
dyńskinii,  w  r.  1C12.  jeździł  do  Ilzvmu,  był  koniissarzeni  Sedis 
slpostolicae  na  Jasną  Górc,"  Cz^-stochowską.  Szósty  Jerzy,  |)od- 
komorzy  Grodzieński ,  dziedzic  na  Repli ,  z  lyni  tytułem  posło- 
wał na  sejm  1623.  zkijd  komissarzem  zapisany  do  g^ranic  mii;- 
dzy  województwy  Podlaskiem  i  Brześciańskiem,  Conslił.  J'.  11. 
wziijł  zaś  ten  honor  po  Eustaebim  Kurczu  w  r.  1619.  co  się 
pokazuje  z  listu  Zygmunta  III.  w  Metryce  huncellaryi  ff^iel- 
kiej  Litewskicj\  approbujące<;o  t«;  jego  elckey<|,  w  którym  mię- 
dzy inszeml  tak  mówi.  Consideruntes  nos  egregin  et  prae- 
clara  gestu  et  merita  G.  Georgii  Scipionis  Campo ,  ejusque 
antiguae  fainiliae;  tam  pote  ^/vi  et  Parentis  sui,  qni Jldem 
et  integritatem  suam  Seren.  o/im  Bonae  Reginae  Aviae  iio- 
strae  desideratissimae ,  sntis  ahunde  simt  testati,  rei  ma- 
aime  is  idem  Purens  ipsius^  Serenis.  o/im  Antecessoribus 
nostris ,  Regiius  Połoninę,  Sigismundo  Augusto  Avunculo 
l\'ostro,  et  Stephuno,  toto  ipsorum  Jelicis  gubernalionis  tem- 
pore,  in  oppugnatione  castr  i  ad  ff'iefkiełuAu\  necnon  et  a/iis 
expeditionibus  bel/icis ,  non  sine  insigni  militum  manu  ^  ac 
sumptu,  strenue  ac  de.rtre  militlae  nomen  dcdit  suague  ope- 
ram  et  inuictum  animi  robur ,  luculenter  declararit.  Cujus 
vestigiis  praenominatus  etc.  Oźcnil  się  ten  Jerzy  z  ZoHą  z 
Lewiczyna  Lewick.-j ,  ehoni/.ank.-j  Podlaską,  urodzoną  z  >Voło- 
wiezowny,  siostry  Hieronima  ^Vołowicza  starosty  Zmudzkieg-o. 
Fundował  i  nadał  kościół  w  Repli,  w  dobrach  swoich  dziedzi- 
cznych, w  powiecie  AVołkowiskim.  Potomstwo  jego,  córka 
Anna  wydana  za  Krzysztofti  Kopcia,  synowie  zaś,  Gabryel  bez- 
potomny, podpisał  elekcyą  Władysława  IV.  z  ziemi  Wyszo- 
grodzkiej ,  i  Matyasz  dziedzic  na  Repli  i  Olekszycach,  którego 
córka  dziedziczka  jedynaczka,  poszła  za  Wołowicza,  i  wniosła 
w  ten  dom  pomienione  dobra ,  ale  się  •znowu  po  ^Yolowiczo- 
wnie  dostały  w  dom  Massalskicli.  Trzeci  syn  tegoż  Jerzego  pod- 
komorzego, 3Iikołaj  dziedzic,  na  Puszkarowczyźnie ,  ten  pojął 
Halszkę  ^Yybranowską,  z  której  był  syn  Jerzy,  temu  Jadwiga 
Byszlajowna  powiła  tych  synów:  Józefa,  3Iarcina ,  Włady- 
sława ,  3Iikołaja ,  i  Kazimierza.  Z  tych  Kazimierz  dziedzic  na 
Jlutkacli,  z  Katarzyną  Olędzką  spłodził  córkę  Teresę,  synów, 
Jędrzeja,  Jana  i  Józefa,  bezpotomnych,  i  Krzysztofa  nieda- 
wno zmarłego ,  którego  z  Anny  Ordyńcowny  synowie ,  Józef, 
Adam  i  Jan. 

Siódmy  Jan  wojski  Grodzieński,  (Kojał.  in  MS.  i  Jerzego 
i  Jana  podkomorzymi  Grodzieńskiemi  pisze,)  dziedzic  na  Ku- 
drawce,   deputat  na  trybunał  Litewski   1603.  z  powiatu  Gro- 


302  Scipio. 

dzieńskicg-o,  konfundator  i  z  bratem  swoim  00.  Bernardynów 
I  Panien  Bernardynek  w  Grodnie ,  gdzie  tez  i  grób  jest  te'>o 
domu,  kędy  pierwszy  z  Seipionów  ten  Jan  pugrzebiony  koto 
r.  1620.  na  ktiirego  pogrzeltle  miał  mowę  Piotr  Wiesiołowski, 
na  ten  czas  podskarbi  nadworny  Litewski,  złączył  się  był  z 
Anną  Brześeiańską  z  ziemi  Przemysłkiej,  z  której  synowie  dwaj, 
jeden  z  nieb  Mikołaj  Euslaclii  starosta  Merecki,  na  dwórWła- 
dysłavya  Królewicza  na  ten  czas  Połskiego  oddany,  z  nimze 
cudze  kraje  zwiedził,  kędy  i  wierną  usługą  i  [)rzymi(ilanil  swe- 
mi ,  tyle  sobie  uskarbił  laski  jego ,  ze  g'o  najprzód  j)odkomo- 
rzym  swoim ,  a  wstąpiwszy  na  tron  Połski ,  starostą  3Iereckim 
uczynił,  i  pewnieby  posunął  go  respekt  królewski  wylej,  gdyby 
była  śmierć  wkrótce  nie  zaszła  1637.  in  coe/iba(u  żyjącego; 
jest  jegfo  pamiątka  u  3Iatki  Boskiej  w  Sierpcu,  tablica  wielka 
srebrna  1035.  Łuc.  Papr.  Łaski  fol.  60.  i  przywilej  Włady- 
sława IV.  Króla  w  kancellaryi  wielkiej  Litewskiej,  dany  1633. 
Drut"!  Krzysztof  dworzanin  i  sekretarz  królewski ,  dziedzic  na 
Szczucinie  małym ,  albo  Szczuczyńku ,  w  powiecie  Lidzkim, 
zona  jego  Symłoroza  Syrucianka,  z  tej  córka  poszła  za  Adama 
Baranowicza  dziedzica  na  Oleszewicach ,  od  której  zmarłej 
1673.  zostało  potomstwo,  synowie  zaś  jeg-o  Jan,  Olbrycbt, 
Alexander  i  Stanisław,  żyli  steriles ;  Jędrzej  tylko  syn  tegoż 
Krzysztofa ,  dziedzic  na  Szczuczyńku  i  Sukkurczacłi ,  wprzód 
podczaszy  Grodzieński,  potem  cliorązy  W'endeński ,  z  którym 
tytułem  podpisał  elekcyą  Jana  IIL  z  powiatu  Grodzienskieg-o, 
i  3Jicbała  Króla  z  powiatu  Lidzkieg'©  z  tymże  tytułem  komis- 
sarzem  był  do  ekononiji  Grodzieńskiej  z  sejmu  1678.  Constit. 
fol.  22.  wziąwszy  w  nadgrodę  dóbr  swoich  zawojowanych,  do- 
bra Bebrowice  w  powiecie  3Iozyrskim,  a  pojąwszy  w  małżeńską 
ligę  Eleonorę  Suchodolską,  z  Zofji  Jundziłowny,  urodzoną 
pisarzownę  ziemską  ^Vołkowiską,  \mo  i<o(o  (bo  2do  voto  miał 
za  sobą  Annę  Podehocimską,  z  której  był  syn  Józef,  a  w  za- 
konie S.  Franciszka  Ordin.  Min.  Observ.  Fortunat,  i  córka 
Joanna,  Jana  Korkueia  pisarza  g-rodzkiego  Lidzklego  małżonka, 
z  którym  zostawiła  potomstwo)  spłodził  dwie  córki ,  Katarzynę 
Jerzego  Hlebickieg-o  Józefowicza  podstoleg'o  Witebskiego,  Kon- 
stancyą  Alexandra  Kasperowicza  ^Ylnczy,  strażnika  i  sędzieg^o 
Lidzklego,  małżonki,  i  synów  dwóch,  Jana  i  Kazimierza.  Z 
tych  Kazimierz ,  podstoli ,  podkomorzy  a  na  koniec  marszałek 
Lidzki,  trzy  razy  deputat  na  trybunał  Litewski  z  tegoż  powiatu, 
dwa  razy  marszałek  w  nim,  raz  /b;v'  composili,  drugi  raz  koła 
wielkiego ,  komissarz  na  komissyą  Brześciańską ,  i  przez  hon- 
stytucyą  1726.  do  renowacyi  traktatów  z  Moskwą.  Poseł  na 
sejm  1724.  i  1726.  marszałek  kapturu  Lidzkiego  pod  interre- 
gnum  1733.  w  którjm  z  światem  się  rozstał.   Dwa  razy  pona- 


Scipio.  305 

wiat  śluby  małżeńskie,  pierwszy  raz  z  Anną  Gutowski},  drugi 
raz  z  Zofiij  Ju(Jvcką,  marszałków  ną  Rzeczycką ,  z  obiema  po- 
tomstwa nie  było. 

Jan ,  kasztelan  Smoleński ,  starosta  Lidzki ,  Boreiański, 
syn  starszy  Jędrzeja  chorążego  Wendeńskicgo,  w  r.  1699.  de- 
putatem zasiadał  na  trybunale  Litewskim,  w  r.  1702.  rotmis- 
trzem obrany  chorąg^wi  powiatu  Lidzkiego :  którą  \łTprawił 
tenże  powiat  na  wojnę  Szwedzką  w  r.  1703.  na  ten  czas  pisarz 
grodzki  Lidzki,  marszałkowa}  w  trybunale  Litewskim,  i  znowu 
1709.  posłował  do  Króla  Szwedzkiego  od  prowineyi  Litewskiej, 
na  rózue  sejmy  i  walne  rady  siedm  razy.  Komissarz  i  plenipo- 
tencyarz  do  traktatu  zaczętego  w  Lublinie ,  a  skończonego  w 
Warszawie,  między  Królem  Augustem  IL  i  skonfederowaną 
Rzecząpospolitą,  kędy  przez  dziewice  miesięcy  na  tej  usłudze 
pracując,  szczęśliwie  go  zakończywszy,  podpisał  1717.  wkrześle 
kasztelanji  Smoleńskiej  zasiadlszy  1720.  z  sejmu  1726.  komis- 
sarzem  naznaczony  do  traktatu  z  elektorem  Brandeburgskim, 
na  komissyą  zaś  skarbową  tak  z  rycerskiego  stanu,  jako  i  z  se- 
natu ustawiczny  prawie  komissarz.  Pod  interregnum  na  elekcyą 
prowadził  województwo  Smoleńskie,  umarł  1738.  fundował 
kollegiura  i  szkoły  00.  Piarum  Schołurum  w  dziedzicznych 
dobracb  swoich  ^Yerenowie  w  powiecie  Lidzkim ,  00.  Domi- 
nikanów w  Koniuchach  także  w  dziedzictwie  swojem,  w  powie- 
cie Wołkowiskim :  małżonka  zaś  jego  siostry  miłosierne  w  Sztu- 
czynie  w  j)owiecie  Lidzkim,  była  la  Teresa  Illebicka  Józefowi- 
czowna,  podstolanka  Witebska,  herbu  Leliwa,  która  mu  krom 
córki  Anny,  i  synów  Franciszka ,  Józefa,  Antoniego,  Domi- 
nika, Jędrzeja,  młodo  zmarłych,  powiła  syna  Józefa  Lidzkiego, 
i  3Iukarowskiego  starostę,  ten  z  szkół  wyszedłszy,  deputatem 
obi-any  na  trybunał  Litewski  1717.  posłem  z. Smoleńskiego  i 
deputatem  do  Konstytucyi  1724.  i  1726.  z  którego  drugiego, 
komissarzem  zapisany  do  renowacyi  antiquorum  foedenim  z 
Cesarzem  Rzymskim,  i  do  inkorporacyi  Kurlandyi ,  na  której 
funkcyi  pięć  miesięcy  pracował;  w  r.  1728.  1729.-1730.  1732. 
1733.  poseł,  a  na  dwóch  sejmach  Grodzieńskich,  i  na  konwo- 
kacyi  Warszawskiej  ,  kandydat  do  laski  sejmowej ,  ale  te  dwa 
sejmy  Grodzieńskie,  przed  elekcyą  marszałka  zerwane,  na  kon- 
wokacyi  zaś  dobrowolnie  swej  konkurrencyi  ustąpił  in  perso- 
nam  tertii,  niechcąc  dac  z  siebie  okazyi,  do  jakichkolwiek  dys- 
sensyi  w  tej  osierocialej  na  ten  czas  ojczyźnie.  Pojął  w  mał- 
żeństwo Werenę  z  Dąbrowicy  Firlejownę  kasztelankę  Kamień- 
ską, z  Anny  Lanckorońskiej  kasztelanki  Radomskiej  urodzoną, 
po  zeszłym  bracie  swoim  w  r.  1730.  Jakóbie  Firleju  staroście 
Mukarowskim,  ostatnią  fortun  i  domu  jedynaczkę  i  dziedziczkę, 
z  którą  potomstwo,  córki,  Anna,  Magdalena,  i  Teresa,  i  syn 


504  ISczaiiieeki. 


Ignacy  de  Campo  Scipion,  starosta  Borciański :  2Jo  luilo  y(iji\\ 
ksi<;/.inczk^"  Rad/iwiłowuc  wojewodzankę  Nowogrodzki}. 

W  knik'u  wymieniony  Józef  Scypion  starosta  Borciańsiii  ,  pnźiii<*j 
podstoli  Litewski  z  H^odzickioj  kasztelanki  iS;ideckiej  zostawił  po- 
tomstwo. Siostry  jego  Anna  za  Szaniawskim  starost;}  INlalogoskim, 
• —  N.  za  Jabłonowskim  kasztelanem  Wiślickim,  zmarła  inlotlo  i 
bezpotomnie.  —  Krasicki. 
liczauiecki  herbu  Osoria,  w  Wielkiej-Polszcze.  N. 
Sczaniecki ,  miał  za  sob.-j,  Cielecka,  drugi  Zofi,-}  Koczorowską, 
trzeci  Szoldrską,  ta  mu  spłodziła  prócz  córek,  synów  eztereoli : 
z  tycli  pierwszy  Ale.\andcr,  od  tego  zostali  syno\łie,  (jal)ryel, 
Alexy,  i  Józef,  i  córka  Magdalena  Taczanowska.  Drugi  Stefan 
w  zakonie  naszym,  rządził  Kaliskie,  Poznańskie,  Lul)elskie, 
Lwowskie  kollegia ,  Domum  Professam  w  Krakowie ,  i  pro- 
wineyą  Polską,  do  Rzymu  od  prowincyi  swojej  jeździł  dwa 
razy,  ośmdziesiąty  rok  życia  swego  zacząwszy ,  umarł  w  Po- 
znaniu 1737.  są  w  druku  niektóre  jego  pisma.  Imo.  Frngiuenta 
Philosophiae  universae,  1694.  in  Svo  Calissii.  2do.  Pro- 
J'essio  circa  ptteroritm  in  rirtute,  sapientia  et  politia  insfitu- 
tionem ,  Caliss.  1715.  in  12.  3tio.  JStida  f^eritas,  de  terra 
puri  J^erhi  Dei  pridem  exorta^  contra  palliatam  falsitatem^ 
Posnan.  1727.  in  kto.  4to.  Toi  sumo  po  Polsku  pod  tytu- 
łem, Sczera  prawda  przeciw  obłudnemu  fałszowi,  iv  Pozna- 
niu 1719.  in  kto.  5lo.  Protrepticon  ad  Mugistros.  6to.  Re- 
monstratio  contra  cujusdatn  Luterani  meUite  maledicam  de 
Benedicto  XIII.  Pontifice  demonstrationem.  Posnan.  1727. 
in  kto .  7mo .  Trój  kapitolium  albo  kazanie  na  pogrzebie  Zojji 
z  Łubieńskich  3Iqczyńskiej'  Starościny  Klonowskiej ,  1692. 
Caliss.  infol.  8vo.  Godziemba,  kazań,  na  pogrzeb.  Teresy 
z  Dąbskich  Łąckiej  Kaszłelanicoivej  Kaliskiej  ,  w  Poznań. 
1700.  in  fol.  9no.  Kazanie  na  S.  Tomasza  z  Aąuinu  1699. 
Posnan.  in  fol.  lOmo.  Pierwsza  zapowiedź  kazanie  na  B. 
Jana  Franciszka  liegis,  1716.  infol.  Cracov.  Wmo.  Księga 
Żywota,  kazanie  na  Niepokalane  Poczęcie  Matki  Boskiej', 
1716,  infol.  Crucov.  12mo.  Kazanie  na  prymicyach  Józefa 
Gutkowskiego  Opota  Przemęckiego  1662.  Posnan.  in  fol. 
i3tio.  Serce  Sercu  oddane  kazań,  na  pogrz.  infol.  Leopol. 
1730.  Trzeci  Franciszek,  dziedzic  na  Oporowie,  ten  z  Wil- 
czyńskiej zostawił  córki ,  Franciszkę  Skorzewskę ,  Katarzynę 
Morawskę ,  i  Wiktoryc.  Synów  zaś  dwócli,  Pawła  towarzysza 
usarskiego ,  złączył  się  dożywotnie  z  Taczanowska.  Hermene- 
gilda,  ten  źył  najpizód  z  Teresą  Twardowską,  z  której  spłodził 
tylko  córkę  jedne,  a  gdy  mu  ta  zona  umarła,  stan  sobie  du- 
cłiowny  obrał.  Czwarty  Mikołaj,  dziedzic  na  Nojowie,  ten 
tylko  zostawił  jednego  syna  Franciszka  towarzysza  pod  usarską 
cborągwią,  i  córkę  Annę  Świaarskę.  NIewiem,  czy  nie  odje- 


Sczawiiiski.  30o 


dnego  z  tych  braci,  idzie  Józef,  temi  czasy  w  zakonie  naszym, 
i  N.  Sczaniecki  starosta  Gnieźnieński,  cześnik  Wschowski.  N. 
Sczaniecki  podczaszy  Dobrzyński,  z  Woźnickiej  zostawił  córkę 
zda  mi  się  Zofią. 

W  roku  1778.  Prokop  Sczaniecki  kasztelan  Kamiński  —  Józef 
podkomorzy  koronny.  —  Franciszek  podczaszy  Poznański. — 
Przypisy  Krasickiego. 

fScza^riuski  herhu  Prawdzie  ^  w  Mazowszu  i  w  Łę- 
czyckiem  województwie.  Dom  starożytny,  z  których  jedni  pi- 
sali się  z  starego  Sczawina,  drudzy  z  wielkiego,  inni  z  Scza- 
wina  nowego,  który,  za  czasów  Okolskiego  Borowa  zwano. 
Jan  z  starego  Sczawina,  któremu  Bolesław  książę  Mazowie- 
cki, w  r.  1299.  w  zasługach  puścił  wiecznem  prawem  Scza- 
win  wielki  i  Włosczanów;  kładzie  Okolski  VoT^ii\  tej  donacyi, 
której  data  w  Trojczynie  w  dzień  Ś.  ff^atwzeńca.  Dadzibog 
Sczawiński  dzielny  kawaler,  któremu  Władysław  książę  Łę- 
czycki i  Dobrzyński  ile  sobie  w  ielcc  zasłużonemu ,  nadał 
zamek  Ozorków,  z  młynem  i  z  innemi  przyległościami ,  czego 
dowodem  w  tym  domu  jest  przywilej  tegoż  książęcia,  dany  iv 
r.  1344.  w  dzień  S.  Katarzyny.  Dadziboga  potem  marszałka 
u  książęcia  Mazowieckiego ,  i  Dobiesława  wojewodę  Rawskie- 
go, wspomina  dział  fortuny  ojczystej  między  niemi,  który  czynił 
Ziemowit  książę  Mazowiecki  w  r.  1355.  data  in  Gostyń  w 
fVigilią  ŚŚ.  Apostołów  Piotra  i  Pawła  ^  Dobiesławowi  do- 
stał się  Sczawin  wielki ,  Dadzibogowi  stary.  Jan  wnuk  Dobie- 
sława, O  kolski  go  Pincerna  Lanciciensis  napisał,  ale  MS. 
z  którego  sobie  przysłanego  on  też  familią  wypisał ,  zow  ie  go 
wojewodą  Łęczyckim,  i  Acta  jakieś  na  to  przywodzą  iv  roku 
1468.  tego  z  Grodzianowskiej  było  córek  pięć:  Zofia,  Bielaw- 
skiego herbu  Zaręba:  Anna,  Chotowskiego:  j\.  Wierzbowskie- 
go :  N.  Ryboskiego ,  małżonki,  piąta  zakonnica  w  Płockim 
klasztorze,  i  syn  Piotr,  i  tego  tenże  MS.  wojewodą  Łęczyckim 
pisze,  ale  roku,  którego  na  tem  krześle  siedział,  nie  wyraził, 
mąż  wytwornego  rozsądku  i  powagi  u  w  szystkich ,  ten  z  A 
Wolskiej  Duninowny,  Pawła  kanclerza  koronnego  córk 
syna  Jana  kasztelana  Socliaczewskicgo ,  który  spłodził 
córki,  Jadwigę  Bartłomiejowi  Szamowskiemu ,  Annę  Star 
wowi  Uchańskiemu  kasztelanowi  Rawskiemu  ,  Zofią  najpr^ 
SJerpskiemu  Jędrzejowi,  kasztelanowi  Ripicńskiemu ,  2do  An 
zelmowi  Gostomskiemu  1573.  wojewodzie  Rawskiemu  (kaplicę 
w  Płocku  przy  00.  Dominikanach  wymurowała,  w  której  po 
śmierci  złożona  ,  pani  pobożna  ,  i  wielkiego  rozsądku  ,  zkąd  ją 
pasierbowie  jej  chocci  dyssydenci  wielce  sobie  szacowali)  za- 
ślubione: to  Okolski,  ale  Ks.  Sitśllga  w  życiu  Elibietij  zGn- 
stomskich  Sieniawskiej  córki  tej  Z,ofji ^  powiada ,  że  Piotr 
Tom  viii.  20 


306  ISczai¥iiiski. 


kasztelan   Sochaczewski ,   miał  za  sobą  Annę  Wolską  kancle- 
rzankę,   i  z  niej  były  te  dzieci  spłodzone,   co  miarkując  czas, 
kiedy  zyl  kanclerz  Wolski,  jest  pewniejsza:   nawet  sam  się  tu 
z  sobą  Oko /sk i  nic  zgadza,   bo  jednegoż  juz  Janem,  juz  Pio- 
trem zowie,  dla  lego  lepiej  Pajtrocki  mówi,  ze  Piotr  cześnik 
Łęczycki    z  Grodzanowskiej   spłodził    te    córki    wzwyż  wspo- 
iiinione,   i  syna  Piotra  kasztelana  Sochaczowskieg-o ,  którego  z 
Wolskiej  kanclcrzanki  były  te  trzy  córki,  i  syn  Paweł,  najprzód 
kasztelan  Sochaczowski  15G5.  Jakom  go  czytał  na  liście  Au- 
gusta I,  danym  Miastu  Lwowskiemu,  potem  kasztelan  Brze- 
ziński, starosta  Socbaczowski   1576.    Conslit.  Jol.  271.  dalej 
kasztelan  Łęczycki ,   Bełzki ,  Warecki  starosta  1587.  Conslit. 
fol.  454.  ocbmistrz  dworu  Królowy  Anny,  zony  Stcfima  Króla, 
ten  wszedł  w  kontrakty  matźeiiskie  z  Anną  Duninowną  stolni- 
kowną  Łęczycką  jedynaczką,  która  z  sobą  w  dom  Sczawińskicb 
wniosła  dobra  Ujazd,  która  mu  powiła  córki,  Katarzynę  z  Kra- 
sińskim podkomorzym  Ciechanowskim  Genealogia  KrasińskicA 
Petronellą  ją  zowie,   i  |)owiada,   że  była  za  3Iikołajeni  podko- 
morzym Różańskim  :  Annę  z  Herburtem  Janem  z  Bruchnala, 
Zofię  z  Grabskim  starostą  Kruświckim,   Barbarę  z  Michałem 
Sokołowskim  kasztelanem  Gostyńskim,  starostą  Brzeskim  i  Ro- 
gozińskim,  zmówione,  i  synów  czterech,   Samuela,  Jędrzeja, 
Pawła  i  Jana,  o  pierwszych  dwóch  nie  mogłem  się  nigdzie  nic 
doczytać.   Paweł  był  wprzód  kasztelanem  Brzezińskim,  potem 
wojewodą  Podlaskim  1032.  zona  jego  Anna  Gostomska  kaszte- 
lanka Rawska,   z  której  trzech  synów  było ,  Jan  kanonik  Po- 
znański ,  Franciszek  sterilis  i  Tomasz,  który  się  ożenił  z  Spin- 
kowną,  z  niej   miał  tylko  córkę  Maryanuę  Imo  voto  Kalinkie- 
wiczową,  2do  Rokitnicką  i  to  sterilem.   Córki  zaś  tego  Pawła 
były  te:  Ewa  Zofia  Szydłowska,   Dorota  Jakóbowa  Łeśniow- 
ska,  Barbara  Wojciechowa  Kurzenicka,  ale  bezpotomne,  Anna 
zakonnica,  i  Maryanna  Marcina  Chrząszcza  małżonka,  z  którym 
miała  to  potomstwo:  \mo  Zygmunta  Łukasza  Chrząszcza,  któ- 
rego z  Jadwigi  Wróblewskiej,  syn  Fiaziniierz  podczaszy  Staro- 
wski,  '2do  Władysława  Chrząscza,s/e/'i7eA«,  ^tio  Katarzynę 
Cłuiaszcm  Rosochackim  sterilem.,  kto  Helenę  Krzysztofa  Te- 
iskiego  małżonkę.  Jan  Sczawiński,  czwarty  syn  Pawła  ka- 
szt^ana  Łęczyckiego ,   któremu  się  działem  dostał  Ujazd ,  i  w 
Podlaszu  miasteczko  Waniewo,  ten  najprzód  żył  z  Wilkanow- 
ską,  po  niej  z  Urowiecką,  z  niej  był  syn  Paweł  pisarz  ziemski 
Podlaski,   który  z  Trąbkowny  zostawił  potomstwo ,  a  między 
tem  był  syn  Alexander. 

Dadzibog  albo  Bogdan,  marszałek  książąt  Mazowieckich, 
brat  rodzony  Dobiesława  wojewody  Rawskiego  wzwyż  wsjio- 
mnionego ,  zostawił  dwóch   synów ,  Nasiegniewa  i  Sieciecha, 


» 


Sczawiiiski.  '"^o: 


» 


którzy  przed  Ziemowitem  ksifjzęciem  3Iazo\vieckim  dział  for- 
tuny swojej  ojczystej  uczynili  w  Gostyniu  1380.  Nasiegniew 
wziął  Sezawin  nowy,  Sieciecli  Sczawin  stary,  atoli  od  tego 
Sieciecha  mało  co  sukcessorów  zostało ,  kwitnęli  jednak  ci, 
Marcyan  syn  Stanisława,  a  od  Krzysztofa  skarbnika  Gostyń- 
skiego była  córka  z  Koryciiiskiej ,  ta  poszedłszy  za  Adama  Zel- 
skiego,  starego  Sczawina  rezygnacyjj  uczyniła,  na  osobę  Ja- 
kóba  Sczawiuskiego  wojewody  Brzeskiego  Kujawskiego,  tenże 
Jakób  nabył  i  Sczawina  wielkiego,  od  Stanisława  Sokołowskie- 
go ,  którego  byli  niegdy  ustąpili  3Iicbałowi  Sokołowskiemu, 
Samuel  i  Jędrzej  Sczawińscy,  synowie  Pawła  kasztelana  Łę- 
czyckiego i  ochmistrza,  o  klórycb  mówiło  się  wjźej.  Kazimierz 
z  starego  Sczawina  w  Litwie  osiadł,  gdzie  się  w  województwie 
Trockiem  podpisał  na  elekcyą  Jana  Kazimierza  Króla.  Nasie- 
gniewa  dwócb  było  synów ,  Jędrzej ,  któremu  gdy  się  działem 
Brochów  dostał,  od  niego  potomków  jego  Brochowskiemi  na- 
zwano ,  drugi  JNiemierz  skarbnik  Gostyński ,  dziedzic  na  Scza- 
winie  no^\'\'m ,  nabył  do  niego  i  innych  dóbr,  to  jest  Kamin, 
Guzów  i  Rybie,  od  3Iarcina  Rogali  kasztelana  Włocławskie- 
go,  o  czem  Jest  list  Ziemoivłta  Ksinięcia  Mazowieckiego^ 
dany  w  Sochaczewie  w  roku  1415.  i  od  Dadziboga  brata  ro- 
dzonego kantora  Płockiego ,  części  w  dobrach  W  aliszew  na- 
zwanych 1414.  zszedł  z  tego  świata  1417.  zostawiwszy  syna 
Sasina,  najprzód  łowczego  Gostyńskiego;  co  poznać  ex  Actis 
Gostin.  1420.  potem  sędziego  ziemskiego  Gostyńskiego,  z  któ- 
rym tytułem  podpisał  pokój  Brzeski,  u  Łask.  w  Stat.  J".  140. 
w  r.  1436.  az  tez  i  kasztelan  Płocki,  w  tern  krześle  zasiadał, 
na  zjeździe  Czerwieńskim  książąt  Mazowieckich,  Statut  Mazor . 
fol.  94.  z  Barbary  Oporowskiej  spłodził  czterech  synów.  Pio- 
tra, Jana,  Mikołaja  i  Sasina;  z  tych  dwaj  ostatni  bezdzietni 
zeszli,  Acta  terrestr.  Gąbin.  14G5.  kędy  się  piszą  synami  Sa- 
sina, syna  Niemierzy  skarbnika  Gostyńskiego.  Jan,  trzeci  ich 
brat,  był  kasztelanem  Płockim,  którego  według  MS.  tego  do- 
mu, dwóch  się  synów  zostało,  Jakób  i  Wawrzeniec,  Jakóbowi 
działem  dostały  się  te  dobra  w  województwie  Łęczyckiem,  mio,- 
steczko  Krośniewice  i  z  przyległościami ,  Perna,  Kajewo^  Ło- 
sosin, Ostrowy  i  Wołodrza,  był  kasztelanem  Płockim  po  ojcu 
swoim,  a  po  nim  brał  toz  krzesło  Wawrzeniec  brat  jego,  (tylko 
ze  ani  roku,  którego  kto  z  nich  siedział  na  tern  krześle,  ani 
dowodu  żadnego  ten  3IS.  nie  przywodzi)  który  z  Grudzińskiej 
spłodził  syna  Adama ,  z  Komorowskiej  zaś  Kaspra  wojskiego 
Łęczyckiego,  a  ze,  tak  dziad  jako  i  ojciec,  jako  i  synowie  ka- 
sztelanami Płockiemi  zagęścili  parentelę  swoje,  dlatego  pospól- 
stwo zwało  ich  Płockiemi ,  czego  się  i  w  księgach  Łęczyckich 
napatrzyć,  Płocki  Sczawiński ,    i  Gregor.   Sambor,  elog.  3. 

20" 


308  Sczawiiiski. 


wspomina  Jana  Płockiego  Garwolińskiego  i  Osieckiego  probo- 
szcza koło  r.  1570.  Piotr,  czwarty  brat,  podkomorzy  Gostyń- 
ski 1473.  zona  jego  3Iałgorzata  Gulczewska,  spłodził  Irzecli 
synów.  Mikołaja  sterilem^  A\  ojciecha,  który  się  dla  sławy  ry- 
cerskiej wyniósł  na  Podołe,  i  tam  osiadł,  atołi  syn  jego  Jędrzej 
Sieciech  wojski  Kamieniecki ,  tyłko  córkę  zostawiwszy  Zofią 
Kalinowską,  matkę  Walentego,  Kalinowskiego,  generała  Po- 
dolskiego ,  tę  linią  wkrótce  na  Podolu  zakończył ;  i  Jana  pod- 
stolego  Gostyńskiego ,  (ci  wszyscy  trzej  bracia  nabyli  dóbr, 
Bronno,  Wyczalków,  Karlów  o  nazwanych,  w  r.  1487".  od  3Ii- 
kołaja  z  Bronna  Brońskiego ,  o  czem  świadczy  jego  rezygna- 
cya)  rotmistrza  królewskiego  na  Moskiewskiej  i  Maltańskiej 
e.fpedycyi ,  złączył  się  I)ył  dożywotnie  z  Katarzyną  Szubską 
chorąźanką  Łęczycką,  z  którą  wziął  dobra  Szubsko,  kędy  jako 
i  w  Ozorkowie  wystawił  dwa  zamki:  ta  mu  powita  te  córki, 
Wysockę  sędzinę  Łęczycką  ziemską,  Macieja  zonę,  Małgo- 
rzatę Jana  Zieleniewskiego,  Katarzynę  Jana  Biernackiego  pod- 
sędka  Halickiego,  i  Zofią  pannę,  synów  zaś  czterech,  Piotra, 
ten  sobie  obrał  był  stan  duchwny,  w  którym  prędko  zycla  do- 
konał; Krzysztofa,  ten  z  Sieniawskim  lietmanem  pod  Szeretem 
Tatarów  bijąc  i  Wołochów,  i  sam  mężnie  poległ  w  r.  1538. 
Stanisława,  ten  z  Jadwigi  Trąbskiej  herbu  Prawdzie,  córki  Fe- 
iixa,  miał  cztery  córki,  Jadwigę,  najprzód  Borzewskiemu ,  po 
nim  Piotrowi  Łassockiemu  cześnikowi  Dobrzyńskiemu ,  Annę 
Erazmowi  Zieleńskiemu  ,  Agnieszkę  Jerzemu  Garwaskiemu, 
staroście  Gostyńskiemu,  zaślubione,  i  Katarzynę  przeoryszę  w 
Strzelnie,  i  synów  dwóch :  z  tych  jeden  Piotr  krajczy  Królowy 
Anny,  w  wielu  językach  biegły,  bezzenny  przeniósł  się  na  wie- 
czność w  r.  1598.  Drugi  Mikołaj ,  najprzód  kasztelan  Brze- 
ziński, potem  Łęczycki,  dziedzic  na  Szubsku,  rycerskiemi  dzie- 
łami wsławiony,  i  poscistwy  do  obcych  monarchów,  ale  i  po- 
bożnością ,  kiedy  z  Agnieszką  z  Glewa  Lasocką  żyjąc  bezpoto- 
mnie. Boga  fortuny  swojej  dziedzicem  zostawił,  fundowawszy 
w  r.  1603.  w  Łęczycy  panny  zakonne  S.  Norberta,  kościół  im 
i  klasztor  wymurował ,  Szubska  im  oboje  i  z  przyległościami 
na  wieczne  czasy  zapisał ,  od  złota  i  srebra  kościół  ubogacił, 
kędy  po  śmierci ,  która  przypadła  na  rok  1620.  zwłoki  ciała 
jego  złożone ,  z  nagrobkiem ,  który  mu  Jan  Szymon  Sczawiń- 
ski,  starosta  na  ten  czas  Łęczycki,  wystawił. 

Szymon  kasztelan  Inowrocławski ,  starosta  Gostyński ,  syn 
Jana  podstolego  Gostyńskiego  z  Szubskiej,  z  tym  tytułem  1587. 
był  z  konwokacyi  W^arszawskiej ,  deputatem  naznaczony  do 
kwarty  Bawskiej ,  Constit.  fol.  Ali.  a  w  r.  1589.  do  korre- 
ktury  praw  koronnych.  Constit.  fol.  516.  Komissarz  1569. 
do  uspokojenia  kłótni  Gdańskich  ,  Biel.   od  Króla  Augusta  Ł 


ISczawiiiski.  300 

jeździł  w  legacyi  do  Danji,  we  wszystkich  funkcyach  dzielny, 
przybrał  był  sobie  w  dozywolnii}  przyjaźń  Puczkownę  Stani- 
sława z  Przecławic  córkę,  której  reformacya  w  księgacli  Łę- 
czyckich, w  r.  1541.  zapisana,  drug;ą  według  Paprockiego 
Boruckę,  trzecią  Annę  Uchańskę  Arnolfa  wojewody  Płockie- 
g'0 ,  starosty  WyszogTodzkiego  córkę,  z  tą  zrodził  trzv  córki: 
Helenę  przeoryszę  w  Strzelnie ,  3Iałgorzatę  Pawła  Betdow- 
skiego  kasztelana  Brzezińskiego  ;  Dorotę  Mikołaja  Krzvkow- 
skiego,  małżonki,  isynaJakóha,  przeniósł  się  na  wieczność 
w  r.  1589.  wieku  swego  74.  Jakób  marszalkował  izbie  posel- 
skiej raz  1616.  drugi  raz  w  r.  1620.  gdzie  gdv  się  ojczyźnie 
z  swoją  wytworną  radą  popisał,  osiadł  krzesło  województwa 
Brzeskiego  Kujawskiego ,  przy  któreni  trzvmał  starostwa  Łę- 
czyckie, Błońskie,  i  Gąbińskie,  z  sejmu  1631.  delegowany 
do  uspokojenia  kontrowersyi,  między  stanem  duchownym  i  ly- 
cerskini,  Constit.  fol.  5.  a  w  r.  1635.  komissarz  wojenny  do 
boku  królewskiego,  I  do  traktatów  o  pokój  z  Szwedami,  Con- 
stit. fol.  2.  złączył  się  był  dożywotnie,  \mo  voto  z  Anną  Jana 
Karnkowskiego  ,  kasztelana  Lędzkiego  ,  starosty  Łęczyckiego 
córką ,  a  wnuczką  Stanisława  Prymasa  koronnego ,  z  tej  był 
syn  Jan  Szymon,  i  córki,  Maryanna  wydana  za  Jędrzeja  z  Ru- 
dnik Biskupskiego,  na  Kempuie  i  Ruszowie  dziedzica,  kaszte- 
lana Spicimierskiego ,  starostę  Wieluńskiego ,  Katarzyna  za 
Stanisława  Krasińskiego  kasztelana  Płockiego,  starostę  Nowo- 
miejskiego,  Annę  za  Stanisława  Ciosnowskicgo  kasztelana  War- 
szawskiego ;  i  Agnieszkę  zakonnicę  S.  Norberta  w  Łęczycy. 
2</o  roto  z  Zofia  3Iichała  Sokołowskiego  kasztelana  Gostrń- 
skiego ,  starosty  Brzeskiego  i  Rogozińskiego  córką,  urodzoną 
z  Barbary  Sczawińskiej  ,  Pawia  kasztelana  Łęczyckiego  córki, 
wdową  po  Walentym  Rudnickim  kasztelanicu  Sieradzkim ,  z 
lej  było  trzech  synów:  Paweł  Ludwik,  Samuel  Konstantyn,  i 
Jakób  Olbrycht,  córek  dwie:  Teresa  zaręczona  Janowi  Zawa- 
dzkiemu staroście  Świeckiemu  i  Olsztyńskiemu,  podkomorzemu 
Parnawskiemu.  2do  roto  Janowi  Konarskiemu  podkomorzemu 
Parnawskiemu.  MS.  de  Famil.  Pruss.  Konstancya  Marcinowi 
AV^alewskiemu ,  ale  z  nim  sterilis :  życie  to  śmiertelne  w  nie- 
śmiertelne zamienił  w  r.  1637.  wieku  swego  60.  w  Łęczycy 
pogrzebiony,  kędy  kaplicę  dla  swego,  i  swoich  sukcessorów 
pogrzebu ,  wymurował  i  uposażył ;  zaczął  był  w  Sczawinie  ko- 
ściół stawiać,  ale  go  zona  pozostała  po  śmierci  jego  kończyła. 
Młodsze  lata  to  w  cudzoziemskich  szkołach  ,  to  na  dwoi-zc 
Anny  infantki  Polskiej ,  to  na  Wołoskich  i  Multańskich  expe- 
dycyach  przepędził ;  podkomorzym  ,  a  wkrótce  starostą  Łęczy- 
ckim będąc,  sławę  imieniowi  swemu  czynił,  gdy  swawolne  ku- 
py,  grassujących  zhrodniów  poskromił,  i  pokój  tamtym  kra- 


310  Sczawfńskl. 


jom  uczynił.  Zamek  Łęczycki  własną  swoją  szkatułą  restauro- 
wał, i  w  obszerniejszy  przcłormował.  Na  potrzeby  ojczyzny, 
kochający  matkł^' syn,  przeciwko  Tatarskim  inkursvom,  okrytą 
chorągiew  swoim  sumptem  wyniósł,  i  z  synem  swoim  do  obozu 
postał,  tęz  pomoc  i  przeciwko  Gustawowi  Królowi  Szwedzkie- 
mu, gdy  Prusy  najecliał ,  wyświadczył.  Jan  Szymon,  najprzód 
kasztelan,  a  potem  wojewoda  Brzeski  Kujawski  1643.  starosta 
Łęczycki ,  i  Gołubski ,  syn  Jakóba  wojewody  także  Brzeskiego 
z  Karnkowskiej ,  posłował  na  różne  sejmy;  jako  to  1627.  zkąd 
deputatem  stanął  na  trybunał  Radomski,  Const.  f.  5.  i  1633. 
fol.  21.  i  1635.  deputat  do  kwarty  Rawskiej,  Const.  fol.  57. 
z  sejmu  1638.  komissarz  do  zapłaty  \yojsku ,  Constit.  fol.  3. 
lakże  do  odebrania  kościoła  S.  Jana  w  Toruniu  dyssydentom, 
który  katolikom  oddawszy,  pewną  g;o  coroczną  prowizyą  opa- 
trzył. Pod  Martynowem  i  Krukowem  rebellizujących  gromił 
Kozaków  i  Tatarów,  przeciwko  Gustawowi  Królowi  Szwedzkie- 
mu, w  stu  pięćdziesiąt,  zaciągnionych  swoją  expensą  ludzi  do 
boju ,  Królowi  drogę  zaszedł ,  gadzie  tez  pod  Gniewem  nacie- 
rając na  nieprzyjaciela,  kulą  yr  ramię  był  postrzelony.  AV  r. 
1648.  pułkownik  województw  Kujawskich ,  w  r.  1645.  mar- 
szałek trybunału  koronneg-o,  wszystkie  te  funkcye  tak  utrzymy- 
wał, żeby  były  z  sławą  imienia  sweg^o.  Zmówił  sobie  kontra- 
ktem małżeńskim,  Reginę  z  Bogusławie  Sierakowską,  kaszte- 
lankę Lędzką,  Łukasza  córkę  ,  z  której  Barbara  Domicella, 
najprzód  żyła  z  Konstantynem  Lubomirskim  podczaszym  ko- 
ronnym, potem  z  31ikołajem  Grudzińskim  starostą  Golubskim, 
pewną  summę  oddała  matce  Bolesnej  w  Jarosławiu  na  jej 
ozdobę. 

Paweł  Ludwik,  wojewoda  Inowrocławski,  a  przedtem  ka- 
sztelan tegoż  miejsca ,  i  starosta  Brzeski  Kujawski ,  syn  drugi 
Jakóba  wojewody  Brzeskiego  Kujawskiego,  ale  z  Sokołow- 
skiej ;  jak  z  Bogiem  sercem  złączony,  czego  dał  dowody,  kiedy 
komissarzem  wjsłany  z  sejmu  1667.  do  Torunia,  kościół  S. 
Jakóba  pannom  zakonnym  od  berezyi  wjdarty,  przywrócił, 
Constit.  fol.  39.  a  do  rugowania  Arryańskiej  sekty  z  Króle- 
stwa tego,  i  zatamowania  takim  drogi  do  niego  przez  sejmowy 
warunek,  siła  się  przyczynił,  na  ubogich  i  domy  zakonne 
hojne  sypał  łaski ,  w  Ostrowie  kościół  wystawił  i  przyozdobił, 
w  Łubrańcu  od  Szwedów  zrujnowany  restaurował ,  tak  od 
obrony  miłej  sobie  ojczyzny,  nigdy  nieoderwany,  bronił  jej 
radą ,  ręką  i  fortuną ,  pod  Beresteczkiem  i  Zbarażem  w  zna- 
cznym kompucie  ludzi  s>yoich  stawając  :  praeciwko  Szwedom 
niemniejszą  liczbę  ludzi  \yojeunych  do  obozu  odesłał,  i  owszem 
na  każdą  potrzebę  Rzeczypospolitej ,  umarł  1679.  Dwa  razy 
śluby  małżeńskie  ponawiał,  pierwszy  raz  z  Zofią  Duninowną 


8cza\viiiski.  "^1* 


Modliszewśk.i ,  drugi  raz  z  WIktoryą  Trzebuuliowską,  kaszte- 
lanką Kowalską,  z  tej  się  syn  został  Jakób  rotmistrz  królew- 
ski, którego  zona  Łącka  herbu  Korzbok,  kasztelanka  Kaliska 
1700.  Samuel  Konstantyn,  kasztelan  Kruświcki,  syn  trzeci 
Jakóba  wojewody  Brzeskiego  Kujawskiego  z  Sokołowskiej, 
rotmistrz  pamiętny  na  Kozaków ,  na  których  chorągiew  okrytą 
wystawił,  miał  za  sobą  Koniecpolską  kasztelankę  Chełmską, 
podobno  miał  i  drugą  Elżbietę  Herburtownę  kasztelankę  Ka- 
mieniecką,  z  której  córka  Konstancya,  Samuela  Lipskieg-o, 
stolnika  Kijowskiego  żona ,  ale  sterilis.  Jakób  Olbrycht  ka- 
sztelan, a  potem  wojewoda  Inowrocławski ,  starosta  Łęczycki 
i  Gąbiński,  fundator  00.  Reformatów  w  Sczawinie  pod  ty- 
tułem Nawiedzenia  P.  Maryi  w  r.  1661.  czwarty  syn  Jakóba 
wojewody  Brzeskiego,  bywał  deputatem  na  trybunały  koronne 
i  posłem  na  sejmy,  zył  jeszcze  1683.  w  którym  roku  pieszo 
peregrynacyą  z  całym  dworem  swoim  podejmował  do  Często- 
chowskiej Góry.  Pierwsza  zona  jego  Zuzanna  Konstancya  z 
Jazłowca  Jarmolińska,  ale  sterilis,  druga  Katarzyna  Dunino- 
wna  Modliszewska,  siostra  Zofji,  o  której  się  wyżej  mówiło,  z 
tej  były  dwie  córki,  Zofia  i  3Iaryanna,  ale  ta  Panną  umarła. 
Zuzanna  wojewodzanka  Inowrocławska,  była  za  Stanisławem 
Potockim  herbu  Pilawa,  kasztelanem  Kijowskim,  i  synów 
trzech,  Stanisław  sterilis.  Mikołaj  starosta  Łęczycki,  poseł 
na  konwokacyą  1674.  Constit.  fol.  13.  i  ten  sterilis,  i  Kazi- 
mierz starosta  Gąbiński,  tego  z  Otrębusowny,  dwaj  synowie 
temi  czasv,  Tomasz  starosta  Gąbiński,  deputat  na  trybunał 
koronny  1722.  poseł  na  sejmy  1724.,  1726.  i  1729.  sprzysiągł 
się  doź^^^yotnie  z  Anną  Sołłohubowną,  Jana  łowczego  Litew- 
skiego, podkomorzego  Gostyńskiego,  a  teraz  podskarbiego  wiel- 
kiego Litewskiego,  córką,  teraz  podkomorzy  Gostyński;  i  Mi- 
kołaj podczaszy  Rawski ,  ten  zaślubił  sobie  Jasińskę  łowczankę 
Rawską.  Krom  tu  wyliczonych ,  jeszcze  ci  kwitnęli.  A  naj- 
przód Sasina  kasztelana  Rawskiego  w  r.  1377.  wspomina  .^^rt- 
tut  Mazowiecki  Jol.  67.;  kombinując  lata,  rozumiałbym  ze  to 
syn  Dobiesława  wojewody  Rawskiego ,  ojciec  Jana  cześnika 
Łęczyckiego.  Jakób  Sczawiński  sędzią  był  ziemskim  Gostyń- 
skim 1564.  Constit.  fol.  76.  Rosłaniec,  w  ziemi  Gostyńskiej 
o  klórym  Konsti/tucya  1576.  /.  261.  Walentyn  kanonik  War- 
miński i  Chełmiński  olficyat  1610.  Goldon.  Bractwo.  Anna 
starościanka  3Iirachowska  Jana  ^Vejhera  wojewody  Chełmiń- 
skiego małżonka,  zeszła  z  tego  świata  1627.  Starów,  in  Mon. 
fol.  745.  Wojciech  z  wielkiego  Scząwina  Sczawiński ,  Łę- 
czycki,  Łowicki  kanonik,  proboszcz  Zychliński,  świat  poże- 
gnał 1686.;  co  jego  nagrobek  w  Łowiczu  opowiada.  Jan  sę- 
dzia grodzki  Radziejowski  1674.   Elżbieta  Alcxandra  Sczawiń- 


312       Nc%avriiiskf — Sczcpanowskt. 

ska ,  była  za  Hieronimem  Grochowskim  ,  z  którym  fundowała 
1 688.   nasz   nowicyat  w  Nieświeżu ,   Konstancya  za  Bandrow- 
skim.  N.  za  Stanisławem  Brodowskim.  Jam  pisał  w  pierwszym 
tomie  Tomasza  Sczawińskiego  wojewodą  Brzeskim  Kujawskim 
w  r.  1653.  z  Konstytuciji Jol.  2.  ale  to  błąd  drukarni  w  imie- 
niu, ze  go  tam  tak  ochrzczono.   Mikołaj   kasztelan  Kruświcki, 
miał  za  sobą  Nowomiejską,  synów  z  nią  czterech:  Alexandra, 
Konstantego ,  Józefa  i  Jakóba.    Ałexander   pojął  Konstancya 
Chojnacką  wdowi;  po  Grabi,  Józef  Humnicką.  Anna  Sczawiuska 
była  za  Stanisławem  Garczyiiskim  kasztelanem  Inowrocławskim. 
W  roku  1778.   Jan    Sczawiiiski  wojski  Orłowski.  —  Wojciech 
cześnik  Gostyński.  —  N.  cześnik  Gąbiuski.  —  Wojciech  łow- 
czy Inowlodzki.   —  Krasicki. 

l§CzaYviiiski  herbu  Topor  ^  w  Pruslech.  Stanisław 
Sczawiński  kanonik  Kujawski,  był  na  synodzie  prowincyalym 
Piotrkowskim  1568.  ylcta  Synod,  ze  był  herbu  Topor  poka- 
zuje si«;  z  jego  nagrobku  w  katedrze  Włocławskiej.  Maciej  w 
zakonie  naszym  1616.  Kaspra  z  Tarnowa  Sczawińskiego,  osta- 
tniego łierbu  swego  i  familji  potomka,  zmarłego  w  r.  1617. 
opowiada,  na